DEGR0BFE AMSTERDAMMER VAN i NOVEMBER 1930 No. 2787 SCHILDERKUNST ' do&r A. Plajschaert : , A'ti et, Amtcltiae te Amsterdam. - Teékentngen en beeldhouwwerken , der leden, Notities, Eigentlijk zijn de .tentoonstellingen van n schilder of van schilders, die tot n groep behporen, altqd veel leerzamer dan de tentoonstelBtagen van' leden-werk. Dat spreekt van zelf. 'Vfanneer wij een tentoonstelling bezien van n schilder dan worden naast de algemeene eigenschappen déverfrisschendèpersoonlijke hoedanigheden stuk na stuk, trek na trek duidelijk. Eén psychologie wordt ontleed, een kunstenaar u soms tot den grond toe klaar. Hetzelfde ongeveer i? het geval, wanneer- wij werken zien van een reeks schilders., die tot n groep behooren. Wij doorgronden meer óf minder dan de psychologie deze school, en zijn er veel werken telkens n schilder uit dien groep, dan wordt de beschouwing een gecompliceerd psychologisch spel: de soh'lder wordt beschouwd als deel van de groep eïi als enkeling. Bij een tentoonstelling, waar n of maar een paar werken te zien zijn van elk lid, vrouwehjk of mannelijk, is een ommegang l|tng8 de werken iets anders. Meestal is die omQiegang niets dan een snelle vernieuwing van onze kennis omtrent de kunst der schilders, en zijn ont dekkingen zeldzaam want de verscheidenheid van vele schilders van -velerlei richting geeft een niet-hoog gemiddelde. Ik zie deze soort ten toonstellingen dan ook meer als een algemeene gelegenheid voor de leden van het kunstgenootschap om te laten zien, dat zij zich bezig houden met verf en penseel, en gerekend willen worden, allen tesaam en allen tegelijk, te behooren tot de toent-der-schilders, waarvan sommigen inderdaad behoorden en behooren tot de belangrijkste Hol landers. Maar ? dit is dan een leden-tentoonstelling, zooato zoo iets elliptisch wordt genoemd, en dadelijk is er de verrassing of de teleurstelling, hoffelijker gezeid, dat de Dames, de Joffers, aller eerst, minder fleur geven aan deze tentoonstelling Van teekeningen dan wij van deze Amsterdamsche Biècorf zijn gewend. Mair hst is niet onaardig, dat zij ons eens teleurstellan (aardig neergeschreven is een aquarel van Mej. van Regtaren Altena), ZÜkunnen uit den toon van deze uitlating toch zien, dat wij met ouderwetsche getrouwheid, hopen op de volgende keer, waar zij allen weer zedig en toch: zwierig Arti's zaal «ufléft-; yullen met haar aangenaam en luchtig of ook wePs erastig werk (ernètig'voor ons; voor haarzëlven is het werk altijd een ernst, maar nooit met moedwillige zwaarte opgedischt). Maar wat was er nog? Wanneer wij de alphabetische lijst;volgen dan vinden wij daar eerst vermeld Bobeldijk met zijn heer Th. M. Ketelaar. Wij zouden gedacht hebben, dat achter het wat losvleezig, uiterlijk van dezen Amsterdam mer iets meer scherpte zat, in de oogen zeker zich openbaarde, en misschien aou daar meer Ketelaar's loopbaan verklaard door Worden dan door wat de betere, want minder scherpe Bobeldijk hier van den afgebeelde deed zien; hij gaf hem eer als een keurig dorpsheer, juist van de kapper van het dorp gekomen; wij zien hem, Ketelaar, als iets feller. Twee teekeningen van Colnot hebben een teederheid van omhulling in 't licht en in de schaduw, die wij moeten prijzen, evenmin als wij Dijkstra's gekleurd portret onvermeld laten. Jack Hamel's Bastia is wel heel leeg; forsch en zwaar is daaren tegen van Herwijnen's Naakt (een liggende vrouw beenen hoog) Is daar drift, de toewijding van een jongmensch is in de teekening van W. G. Hofker. Halshof f Pol's langgestrekte Boerderij" is als bijna steeds het werk in deze opgaven te memoreeren Mej. Josina Krap's teekening is lenig en vrij; Edzard Koning herhaalt zich zwak. Een ijle tee kening van Ernst Leyden stelt twee naakten (meisjes) voor; de eene van Me ver is als een Uytvanck gemengd met eenige forscha akademische kennis van het lichaam. Het hofje van Jacob Ritsema heeft niet wat dergelijke schilde rijen van hem kunnen geven, Mevrouw Roland Holst?de Meester's dokter" is een teekening, die bij haar minst-geslaagde onmiddellijk is te rekenen. Lodewijk Schelfhout is als hoevele keeren niet, meer curieus dan echt; Schuhmacher evenaart zich zelven, zooals Jan Sluyters dat ook doet; Spier teekent met een journalistische scherpte een Volkstuintje. Van de beeldhouwers vermeld ik Krop'a Naakt" en zijn, Schets...." Ik zou nog meer teekeningen kunnen ver nielden, ik geef dat toe, maar ik geef eveneens toe, dat ik er nog minder had kunnen opnoemen; het komt hier inderdaad op n er niet op-aan. Een vraag heb ik mij echter dikwijls gesteld. Hoe denken in hun hai't de beste schilders van dit genootschap over zulke leden-tentoonstelling" ? Ik bedoel niet wat ze met hun lippen zeggen, maav wat ze wezentlijk denken. Wanneer dit goed bekend was, zoo wil het mij !soms toelijken, zouden deze tentoonstellingen zeker niet door hen «in aantal vermeerderen. Maai' het is niet altijd -welvoeglijk (in maatschappelijken zin) naar de waarheid te tasten, en problemen klaar te zien gesteld; een ietwat kameraadschappelijke toegeeflijkheid (?) houdt toch het verkeer gaande. Tentoonstellingen Kunstzaal Willem Brok, Hilversum. Werk van P. Cornelis de Moor. Tot 2 November. Toonkamers Bij den Dom, Utrecht, Grafisch werk van Kees van TJrk en Aardewerk van Nel Houtman. Tot 2 November. Arti et Amicitia, Amsterdam. Leden-tentoon stelling. Rijksprentenkabinet, Amsterdam. Etsen van Rembrandt. Tot 2 November. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Werken van Jan van Herwijnen. Tot 2 November. Magazijn De Bijenkorf", Amsterdam. Tentoon stelling van boeken van Mevr. Ina Boudier Bakker. Tot 2 November. Kunstzaal R. W. P. de Vries, Amsterdam. Tentoonstelling van belangrijke oude schilderijen. Tot 2 November. Huize van Hasselt, Rotterdam. Werken van leden van de schildersvereeniging De Brug". Tot 2 November. Kunstzaal Vecht, Rokin, Amsterdam. Schilde rijen en beeldhouwwerken van hedendaagsche kunstenaars. Kunsthandel Jac. Niekerk, Amsterdam. Schil derijen en aquarellen van Johan Kuypers. Tot 2 November. Kunstzaal Groningen te Groningen. Grafiek en schilderijen van Gesina Bouve, W. v. Heusden en L. Sengers. Tot 8 November. Kunsthandel Aalderink, Amsterdam. Werken van Willy van Schoonhoven van Beurden. Tot 8 November. Kunsthandel P. de Boer, Amsterdam. Schilde rijen van Pijke Koch, Kor Postma, Karel Willink. Tot 2(3 November. J. H. de Bois, Haarlem. Herfsttentoonstelling van moderne schilderijen. RADIOCRITIEK 'f.:&?' £*-, MET de populaire concerten gaat het beslist niet; dat is op den duur wel aan een ieder duidelijk ge worden. In de eerste plaats gaat het niet voor de uitvoerenden; dag in dag uit dansmuziek te spelen in een groot restaurant of bioscooptheater is al moordend voor dirigent en spelers, H deze hebben dan nog het contact met publiek en films, en beschikken over een steeds wisselend repertoire. Hoe dubbel en dwars afstompend moet dan niet het dagelijks afdreunen van verlepte muziekstukjes in de af geslotenheid van een studio zijn. En dan wat de luisteraars betreft! Hoe waanzinnig overvoerd wordt niet het luisterend (? ?) publiek dat alleen reeds in Nederland de populaire" muziek van niet minder dan dertien verschillende studio-ensembles gere geld krijgt toegediend; het geldt ook hier dat er bij de twaalf ambachten dertien ongelukken zijn, en ik wil voorloopig nog in het midden laten of tot de eerste soort dan wel tot de tweede gerekend moeten worden: het Kro-trio, het Kro-quintet, het Krosextet, het Kro Salon-orkest, het Kro-orkest, het Avro-quintet, het Avro-Octet, het Avro-orkest, het VaraSeptet, het dito-orkest, mandoline ensemble, en het Vara-orgel dat tien ensembles op zichzelf is. En al deze muziek-maatschappijen verstrekkenhetzelfdeoudbakkenbrood al is het dan in verschillende ver pakking. Het merkwaardigste is de verspil ling van tijd en geld bij dit alles. Tijd, rusttijd en zendtijd waarom zoo hartstochtelijk met vaandels en vlaggen en spelden wordt gevochten. Geld, dat de Heeren Dresden, Dopper, Höweler, Tiggers en anderen in de gelegenheid kon stellen hun muzikale adviezen uit te breiden tot iets meer dan muzieklessen aan de luistervink jes, die toch niet helpen wanneer ze maar een half uur vormen van een geheele week vol klinkende schund. Wanneer de directies der diverse omroepen eens begonnen de adviezen dezer Heeren ten eigen bate, d.w.z. ter verbetering van het muzikale peil hunner uit zendingen toe te passen, waren wij reeds een heel eind in de goede richting. * * * De Kro, die met haar muzikale uitzendingen wel het droevigste figuur van allen maakt, zou al heel erg van zoo'n advies gediend zijn, en niet zulke srnakelooze dingen doen als geschiedde toen zij het overigens loffelijke plan verwezenlijkte ,,de dans bij verschillende volkeren" te demonstreeren. Want wanneer zoo iets wordt aangekondigd, zal ieder tenminste eenige authentieke dansen verwach ten, welke dan zoo noodig op voor zichtige wijze voor orkest zijn be werkt. Hier kreeg men echter een sa menraapsel, dat voor het grootste deel niet bestond uit landelijke dans muziek, doch uit werkjes van com ponisten die zich van een of ander titeltje bedienden. Bijvoorbeeld: ,,Espana-Wals" van Waldteufel, een Habanera" van Rubinstein, een Polo naise" van Moussorgski, een Hongaarsche dans" van Brahms. Het waren noch dansen in den strikten zin,-noch uitingen van eenig volk. * * * Het verwondert ook, dat men niet mér profijt trekt van het voorbeeld van buitenlandsche zendstations. In het laatstgenoemde geval had men zijn licht kunnen opsteken bij de uitzending van een exquise kleine «verzameling troubadour-muziek uit Berlijn. Liederen, begeleid door fiedel, viool, en fluit, die zorgvuldig waren sarnengezocht en een wetenschappe lijk volledig verantwoord beeld geven van de kunst der Spaansche, Vransche en Duitsche trouvères en minne zangers van de 13e tot 15e eeuw. Hoe staat het bij ons met de weten schappelijke voorlichting bij het samen stellen van soortgelijke uitzendingen!' Liever dan naar liet massacroeren van. ? negro-spirituals door den I leer van Oss voor de V ara, luisterden wij dan ook naar Frankfort, waar het Roth-kwartet liet 7e kwartet van Milhaud speelde, of naar Londen waar Raie Da Costa, die we van haar halsbrekende toeren op deParlophoneplaat kennen, onverwacht een stijlvolle en klassieke vertolking van de Variations symphoniques van Franck gaf. Maar laten we niet te humeurig zijn om dit alles. Liever vermeld ik twee nogal grappige gebeurtenissen uit den verstreken termijn. Een Concertge bouw-uitzending waar de solist het viool-concert van Tchaikowsky niet voor de microfoon wenschte te spelen, en waarbij wij dit werk tenslotte toch per grammofoon te hooren kre gen, in een vertolking die, volgens een oncontroleerbaar lasterpraatje, mooier was dan in het Concertgebouw. Jam mer, dat men ons niet vooraf en na, afloop het applaus liet hooren, dat in n moeite had kunnen dienen voor de plaat. Uit soortgelijke moeilijk heden heeft de Avro zich al dikwijls gered. In alle ernst deed ook de Vara iets grappigs, toen ze bij haar herdenking van de mijnramp te Alsdorf een minuut stilte" uitzond, hetgeen in feite niets beteekende dan een klein offertje aan electriciteit. Een greep van alle luistervinken naar het stop contact had de geste aardiger kunnen maken. Ze worden vleugellam wan neer de zendkraaien zelfs de stilte gaan uit schreeuwen. i'h.