No. 2791 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 29 NOVEMBER 1930 ii DRAMATISCHE KRONIEK door Henrik Scholte MUZIEK door Constant van Wessem ?*,? I: De Japanners In Den Haag S ADI YACCO, de kleine Japansche, over wier spel en charmes onze vaders nog altijd niet uitgepraat zijn, kreeg destijds van Gordon Craig haar teere huid volgescholden, omdat zij zijn mooie illusies omtrent een Japansch maskertooneel van louter mannen in vrouwenrollen omver gooide. Hij schreef er een verontwaardigde philippica tegen in zijn romantische villa in Florence. Ver moedelijk hingen Nö-maskers langs de wanden. Zijn boekenkennis van duizend jaar Japansch tooneel zal niet gering geweest zijn. Hij leefde in zijn verbeelding in Japan. Hij wilde derhalve niet, dat de werkelijkheid, tot concessies en vermenging bereid, zijn principieel parti-pris verstoorde. Hoe exotischer een kunst, des te stelliger zijn onze oordeelen. Juist omdat wij omtrent-Japansch tooneel hoegenaamd niets uit de eerste hand weten, hebben die paar theoretische begrippen in onze gedachten al een heel systeem uitge werkt, waaraan het Japansche tooneel, netjes onderverdeeld in nö, kapoeki, neo-kapoeki en zoo verder, zich zal hebben aan te passen. Daar komt echter een Japansche kapoekitroep, met certificaten van echtheid en di rect uit Tokio, en gooit de heele boel omver. Ergo schreeuwen wij niet echt", Westersche invloeden", de manager komt uit Hollywood, waar ook de apocii3fe Japansche films vandaan kwamen. Zijn niet eens Japanners, want Japanners moe ten. . . . etc. De Japanners moe ten niets. Zij doen wat zij willen en wij hebben dat te aan vaarden, toe te kijken en maar hopen, dat wij er meer en vaker iets van te zien krij gen om eindelijk iets meer dan een hoogst persoonlijke impres sie te kunnen construeeren. Als wij hier spel te zien krijgen, dat een merkwaardig meng sel is tvan blijkbaar Japansche folklore met een heele hoop doodgewoon" (maar hoe voortreffelijk) realistisch tooneel zooals wij dat eiken avond in den schouwburg kunnen, althans hopen te zien, dan pleit dat hoogstens voor, niet tegen het Japansch tooneel. Al komt er dan maar eens in de dertig jaar een authentieke troep naar Europa, dan beteekent dat waarachtig niet dat die Japanners in hun eigen land intusschen maar doorgingen om oude dansen en oude costuums zorgvuldig te conserveeren, opdat wij er ter gelegener tijd weer eens een exotische sensatie aan kunnen beleven. Dertig jaar £,eledm had Japan al zijn ,,théatre libre" zoo goed als Parijs zijn draaitooneel en zijn proscenium, dat Reinhardt beiden compleet-met-toebehooren kon overnemen. Vijftig jaar geleden speelde men er al niet alleen Shakespeare en Lessing, maar evengoed, met een aan Parijs equivalent succes, Dumaspère et filsen Fransehe blijspelen, zooals men er thans Pirandello en Kaiser speelt. En dan verwondert men er zich nog over, dat het meerendeel der acteurs van dezen middag spelen als Westersche" acteurs ! Ik weet niet of deze Japanners naast hun Westersch" tooneel de blijkbaar nationale on oude mo tieven hebben aangehouden, omdat zij ze zelf mooi vinden of omdat ze denken, dat wij ze mooi vinden. Het kan mij ook niet schelen. Het hindert mij niet, dat ik, vlak nadat ik een zoon bij het lijk van zijn vader een zóó sterk-realistische scène heb zien neerleggen", dat zelfs het beroemde ..strakke" gelaat, waarachter niet waarop zich het drama zou voltrekken, een sprookje wordt, dat ik mij na aulk spel, waar de stukken afvliegen, ineens weer temidden van zwaarddansers en acrobaten be vind. Het hindert mij niet, dat de drama's, die zij spelen, nog blijkbaar opzettelijk primitief, feudaal en folkloristisch getint zijn. Als ook deze vermen ging van oud en nieuw voor een egale, diepe ont roering op den toeschouwer zorgt, waarom zal men dan achteraf probeeren een puzzle op te lossen, waarvoor men den sleutel niet in zijn bezit heeft? Ik kan slechts zeggen, dat ik deze acteurs, Yamada, Yamanaka, Mimasu en vooral ook de leider Tsutsui (de vrouwen zijn, althans voor onze begrippen, veel minder) uit het diepst van mijn hart bewonderd heb om zuJk spel, dat bij alle emotiore^le heftigheid nergens buitensporig werd. om zulk een behendigheid in alle soorten van lichaamscultuur, om hun zeldzame plastiek. Zij spelen op een tooneel vrijwel zonder requisieten, tegen de meest conventioneele ach terdoeken van Europeesche provincietheaters aan, zonderling con trast met den fantastischen rijkdom der costuums, der wapenen en ver sierselen. Zij spelen soms, als in de ^ zienigheid." reëele melodrama's op de oude motieven van bloedwraak en harakiri, soms, als in de ..Liefde onder de Kersenbloesems" een soort mimodrama, op het tooneel bij na alleen pantomime en dans, terwijl ach ter de schermen in sim plistische scheiding hardop gedacht" en geëxpliceerd wordt door den zang van schelle, snerpende stem men, begeleid door een muziek van tinkelende schellen en tokkelende ! blokjes. Wat hier oud, (f wat hier nieuw, wat hier Japansch en wat hier Westersch is. mo gen anderen uitvech ten. Ik kon slechts, juist in deze duidelijke ver menging, tooneel van het edelste gehalte en universeelt' verstaanbaarheid constateeren, naast exotische indrukken van omorgek lijk en onvergelijkelijke ont roering: een danser, die door het achtereenvolgens neerslaan van een der vele kimono's, die hem om de schouders hangen. op magische wijze van persoonlijkheid verarideidc. maskers van nobelen eenvoud of grotesken humor. symmetrische opstellingen van behaagziok-paradeerer.de geisha's of roerlooze parasoldragers. gevechten van x.ulk een hartstochtelijke bewogen heid. dat men voor het leven der betrokken vreezen kon, plotseling afgewisseld, als vooral in het slot stuk Aan de (.«renzon", door groepen, tableaux van personen, waarin de klaarheid on felheid der fijnst»; prenten van llokuxaïvan onvatbaarirroöol even onvatbaar-werkelijk werd. En Z««<hetdan zijn, dat bij dey.e leek en -aanschou wing misschien alleen het meest uiterlijke werd waargenomen, het meest essentiöelo gepasseerd werd. Als dat voldoende was voor een diepe emotie. waarom zou men zich een schoone impressie laten ontnemen, waar alle werkelijke kennis buiten ons bereik ligt? Op de illustratie rechts boven: Koryo Jantada, karakter- en vrouwenrollen, Jitchts <», ds r: Miinami en Chigu'a, hit ,.lovs-tiam". Lhikv: Yantatioku. heldenrollen, dansen en zicaardv^chlen. Debussy-avonU van Ifirt E E was een tijd, dat men zich voorstelde, da' Debussy gespeeld moest worden zooveel mogelijk verdoezeld met de zachte pedaal en in een vaag klanken-getast over de toetsen. Deze op vatting vervalschte het beeld dier muziek en gj-.T ons van den componist ten onrechte de voorstellin;: als van een schepper van klank-impressies, die wc l vol exquise harmonieën waren, maar vrijwtl 7A>nder vaste contouren. Debussy was echter ei:H volmaakt kunstenaar, hij schiep tegelijk mot d ) gedachte ook den vorm, zij liet dan niet de ge wonde en academische, en elk van zijn stukkeu bezit een kleinen, helderen vorm. tf' l-liet was de verdienste van den Zwitsersche:i pianist Frans Jos. llirt, dat hij den vorm va':i Debussy's stukken in zijn vooidracht der twee bundels Préludes duidelijk liet uitkomen. Ieder stuk stond ons klaar en evenwichtig voor ooger. Het moest daarom te meer betreurd worden, dat het touche en het pedaal-gebruik?beiden bij de voordracht van Debussy van een overwegend belang niet steed.s zulk een helder inzicht verried. Naast zeer mooie dingen wat de klanl expressie betrof, waren er momenten, dat het touche bepaald grof werd, speciaal in ele forto'i', die te veel bovenop" gespeeld waren. De mentali teit en flirt verried zich in zulke momenten als mee»' Duitsch dan Fransch en al respecteerde men het technisch kunnen, een al te groote forschheid in den aanslag leid.de wel eens tot een te grove plastiek en werd storend. Toch bracht eleze geheel aan Debussy gewijd .' avond een waag op zichzelf veel, dat boeid > en onze aandacht voortdurend gespannen hield. De pianist beheersclite met een gemakkelijk meesterschap allo pianistische détails, zijn sp< l had vaart en afwisseling on wist ieder stuk in zijn eigen karakter uit te drukken, zij het dan ook nii t steeds in zulk een harmonie van klank gedrenkt, die het speciaal eigendom van Debussy's kunst is,. Nieuwe Uitgaven ..//antieke." door Felirie Jehn. ycïlluxlreertf door Ilenri J'ieek, -uitt/ef/eren bij (lel, . Kluitman Alkmaar. Felicie Jelui heeft in dit meisjesboek een ni( t onaardig lesje gegeven aan overbezorgdo moe-derf. Harinoko Alkorna. een frisscho bakvisch vau veertien, heeft een lieve, maar vél te bezorgde moeder. Heel gauw na Hanneke's geboorte stierf ha; r vader en zijn weduwe, dooi' dit groote verlies va,i een flinke, opgewekte vrouw, in een angstige tol herige moedei' veranderd, concentreerde al har r liefde en zorgen op het eenig kind, wat een teve l werd. Manneke mag nu letterlijk niets en fietsen, iet , dat voor het wat bleekneu/jge meisje /oo goed i , werd. als zijnde vél te gevaarlijk, streng verboder. Dan komt plotseling eigenlijk juist op lul goede tijdstip vader's broer uit Amerika ovi r en keert alles zich voor Ilannoko ten beste. \Vat.t die rondborstige, practische Amerikaan beeft ei .1 stevige wil on weet /.'n schoonzuster te leiden. In nu time wordt Hanneke's leventje zooals :.i' het zich in haar stoutste droomon niet hooft kunne i voorstellen. Ooms uit Amerika o l' Indiökomen in vele booki n voor en /,<? zijn vaak wat te sterk gekleurd, ma; ivan dey.eii Oom heeft de schrijfster een pretti- . gezond t\pe gemaakt. Van hem. evenals van ?/.'.> zoons. EM.MV B. H. MIJNHARDT's Hoofdpijn-Tabletten 60ct Kiespijn-Tabletten.. 60ct Laxeer-Tabletten.. 60ct Zenuw-Tabletten . 75ct Maag-Tabletten 75cl Bij Apoth. en Drogisten