g ff DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 29 NOVEMBER 1930 No. 2 j f, i VITAMINEN door Dr. A. van Raalte Ml OEN de wetenschap reeds had geleerd, dat l de mensch in zijn voedsel per dag een zekere hoeveelheid eiwitstoffen, vetten en koolhydraten moest opnemen om niet te veel of te weinig te krijgen, bleef men rustig doorgaan met de menu's, die langs empirischen weg waren opgesteld. Wel konden toen medici, op grond van de verkregen kennis, leefregels voorschrijven, om het te veel" of ,,te weinig" goed te maken, maar verder hadden de rtesultaten van de voedingsleer practisch slechts invloed op de samenstelling van het voedsel in groote instituten, als weeshuizen, armenhuizen, gevangenissen eu kazernes. Sedert eenigen tijd is dit alles anders geworden. Sinds Eykman in'1897 heeft aangetoond, dat beri bëri, de ziekte, die in Indiëzooveel slachtoffers beseft gemaakt, niet wordt veroorzaakt door een parasiet, maar het gevolg is van de eenzijdige voeding van sollaten, gevangenen en inlanders met geslepen rijst en men dus heeft geleerd, dat er zgn. avitaminosen bestaan, d.w.z. ziekten, die ontstaan, doordat er in het opgenomen voedsel eenig bestanddeel ontbreekt, is er over die stoffen, door Funk vitaminen genoemd, zooveel geschreven, dat iedere conscientieuse huisvrouw haar menu zóó inricht, dat hare huisgenooten voldoende vi tamines in hun voeding naar binnen krijgen. Dit nieuwe stuk wetenschap, de vitamineleer, is met zulk een snelheid door de popuia; isators tot het ? publiek gebracht, dat het de vraag is, wat in onze streken het grootste gevaar is: de kans op een tekort aan vitaminen of de kans op een psychische aandoening als gevolg van vrees voor een tekort aan vitaminen. Het is daarom goed, dat bij herhaling en op verschillende plaatsen aan het publiek de uitdruk kelijke verzekering wordt gegeven, dat een volk als het Nederlandsche, dat over zeer verschillende eeten drinkwaren beschikt, dat dus gemengde kost gebruikt, in het algemeen voldoende hoeveelheden ?van alle bekende vitaminen krijgt. Slechts ten aanzien van twee vitaminen is er eenig dubium. Het veelvuldig voorkomen van de zgn. Engelsche ziekte (rachitis) in ons land wijst op een dikwijls onvoldoende toevoer van het vitamine-D aan zui gelingen en kleine kinderen. Daarnaast staat niet met absolute zekerheid vast, dat alle lagen der bevolking, speciaal die, welke geen boter, maar wel margarine gebruiken. vitamine A in voldoende hoeveelheden in hun voedsel opnemen. Zooals het met elk nieuw resultaat van weten schappelijk onderzoek gaat, zoo is het ook met de leer der vitaminen gegaan. De handel loert op die resultaten en poogt er een winstje uit te slaan. Wat binnen redelijke grenzen alleszins oirbaar is Als Philips de resultaten van de weienschap toepast om zijn lampen en zijn apparaten van eiken aard technisch te vervolmaken en als hij in zijn reclames gebruik maakt van de uitkomsten van het wetenschappelijk onderzoek, dan is dit niet alleen toelaatbaar, maar dan dient hij, naast zijn eigen belang, tegelijk het algemeen belang. Als daarentegen een fabrikant" Volta-kruizen fabriceert, stukjes koper en zink, en het publiek wijs maakt, dat men door het dragen van die dingen electrische stroomen opwekt, die alle mogelijke kwalen genezen, dan is dit een volkomen ongeoorloofde speculatie op het geloof van het publiek in de wonderen der electriciteit. Nu liggen tusschen deze beide uitersten in een groot aantal gevallen, waarin het niet zóó eenvou dig is te beslissen, of het in den handel brengen van en het reclame maken voor eenig fabrikaat den toets van de kritiek kan doorsta,an en dus al of niet in overeenstemming moet worden geacht met de begrippen van moraliteit, tegen welke men niet kan zondigen zonder gevaar te loopen, op de vingers te worden getikt. Vandaar, dat de fabrikanten, die speculeeren op de bij het publiek gewekte angst voor een tekort aan vitaminen en daarom vitamine-preparaten in den handel brengen, een tijd lang gemakkelijk spel hebben gehad. De levensmiddelen- en geneesmiddel enmarkt, in Duitschland nog meer dan bij ons, is overstroomd met vitamine-preparaten, van een groot deel waarvan de waarde geenszins vaststaat. Als men nu weet dat het onderzoek van zulke preparaten op de aanwezigheid van vitaminen zeer langen tijd neemt en aan slechts weinig onder zoekers kan worden toevertrouwd, dan is het wel duidelijk, dat er voor een aantal van die pre paraten reclame kan worden gemaakt, zonder dat de wachters voor de poorten van den eerlijken handel den fabrikant een hiertoe en niet verder" kunnen toeroepen. Als men bovendien weet, dat de Keuringsdiensten van waren zij zijn zulke wachters niet over de middelen beschikken om levensmiddelen op vitamines te onderzoeken en als zij die wel hadden de wettelijke bepalingen missen, op grond waarvan zij de fabrikanten van ten onrechte als vitaminen-houdend aangeprezen waren in rechten zouden kunnen vervolgen, dan blijkt wel, dat de bestrijding van het hier be doelde euvel niet gemakkelijk is en dat die laat ons hopen, slechts voorloopig alleen kan bestaan in signaleering in de pers. Maar ook dit is een moeilijk werk. Want hij, die over dergelijke preparaten schrijft, behoeft de voorlichting van een der weinige deskundigen, die er op dit gebied in ons land bestaan en deze deskundigen, of de instituten aan het hoofd waarvan zij staan, kunnen niet altijd gereed staan, hem die adviezen te verstrekken. Nu zijn er gelukkig ten aanzien van de als vita mine-houdend aangeprezen preparaten of waren wel algemeene gezichtpunten, op grond waarvan conclusies kunnen worden getrokken. * * * Men kent mul. de chemische samenstelling alleen van het vitamine-D., dat het eenige is, dat men kunstmatig kan bereiden. Wanneer dan ook de combinatie J'hilips-van Houten chocoladc-tabletjes in den handel brengt, die elk een bepaalde nauwkeurig gedoseerde hoeveelheid vitamine D bevatten, dan mag a priori worden aangenomen, en zeker na kennismaking van de litteratuur over dit product dat we hier te doen hebben met een geneesmiddel tegen rachitis. dat op soliede wetenschappelijke basis wordt gefabriceerd. Men weet voorts, dat in Indiëtabletten worden gemaakt, die vitamine B (tegen beri beri) bevatten waarvan de werkzaamheid volkomen vaststaat. Voor Nederland zal het gebruik van die tabletten slechts een dood enkele maal op medisch advies nuttig en noodig zij n. Ten slotte weet men, dat vitamine A nog niet in zuiveren toestand is afgezonderd en blijkbaar is de winning van vitamine A-concentraat met zoo veel bezwaren verbonden l). dat de Nederlandsche margarine-fabrikanten er nog niettoekunnenkomon wat wel /.eer nuttig zou zijn margarine met een vitamine-A houdend product te vitamineeren. /oo spreekt het vanzelf, dat men tegenover preparaten, die worden aangeprezen als vitamineA houdend, onmiddellijk sceptisch staat en dat men even onmiddellijk de schouders ophaalt bij het lezen van een aanprijzing van een preparaat, dat .,alle vitamines bevat", ri omdat het al dadelijk onwaarschijnlijk is, dat het preparaat werkelijk vitamine A bevat, even onwaarschijnlijk, dat het het zeer labiele vitamine O bevat.én omdat we aan preparaten, die B bevatten geen behoefte hebben terwijl we als vitamine D afzonderlijk moet worden verstrekt reeds beschikken over speci fieke D-preparaten, waarvan het Nederlandsche Van Houten?Philips-preparaat wel het nauwkeu rigst gedoseerd is. Toen dan ook een paar jaar geleden een Neder landsche chocoladefabriek op groote schaal re clame ging maken voor chocoladereepeii. die ..alle vitaminen bevatten." toen heb ik mij verplicht gevoeld, te laten nagaan of het in die chocolade verwerkte preparaat, werkelijk alle vitamines bevatte. Ik heb monsters van dat preparaat, Eviunus" genoemd, laten onderzoeken door het Instituut voor Volksvoeding, waarvan Prof. Van Leersum directeur is. Ik heb er nota van genomen, dat de Cristallo A.G. te Thusis. die Eviunis fubriceert, niet ver antwoordelijk wil zijn voor de zooeven bedoelde reclame, dat haar product alle vitaminen bevat. /ij beweert nu, dat Eviunis het anti-neuritisch (B), het antirachitisch (D) en het groeibevorderend vitamine (A) bevat en wel in het zgn. phosphor vitamine-complex van de groene plant" tn ..Voeding en Hygiëne" van l Maart 1930 heb ik van de uitkomsten van het onderzoek van het Instituut voor Volksvoeding mededeeling ge daan onder den titel ..Mislukt pogen" en ik heb in het nummer van September 1930, in Ontwijfel baar mislukt" de aandacht gevestigd op de uitkomst van het onderzoek van het Kijks Instituut voor Pharmacotherapeutisch onderzoek, dat er in Eviunis" geen vitamine D voorkomt. I n het eerstbedoelde artikel kan men vinden, dat in Eviunis" van vitamine A een ontoereikende, zeer geringe hoeveelheid aanwezig is, B (G) afwezig is, B(F) aanwezig in kleiner hoeveelheden dan in gist of tumatensap, C afwezig is, althans ; onbeteekenend en D in zeer geringe hoeveelheid en geenszins gelijkmatig aanwezig is; d.w.z. dat het anti rachitisch, het anti-neuritisch en het groeibevorderend vitamine in Eviunis niet of niet in hoeveelheden van eenige beteekenis aan wezig zijn. Daarna had Eviunis uit Nederland, waai' men in de beide genoemde Instituten een onbeperkt vertrouwen mag hebben, kunnen verdwijnen. Maar de Cristallo A.G. te Thusis, of hare ver tegenwoordiging in ons land beschikt over veel volhardingsvermogen. Zij is er in geslaagd de NA'. Meelfabrieken der Nederlandsche bakkerij te Kotteidani te brengen tot eviuniseering" van haar meel en deze heeft op haar beurt een groot aantal bakkerijen tot liet aankoopen van dit meel weten te bewegen: bak kerijen, die nu Eviunis-wittebrood en/of Kviunisbeschuit in den handel brengen. Met groote advertenties in de bladen wordt reclame gemaakt voor dit Eviunis-wittebrood, dat voor 12| cent per 4 ons wordt verkocht, d.i. voor 3J cent per 400 gram meer dan gewoon broed. Het publiek betaalt voor de toevoeging van Eviunis dus 3|- et. per 400 gram, dit is .'i.1, et. te veel, omdat zooals de onderzoekingen van de beide deskundige Nederlandsche Instituten hebben aangetoond, de toevoeging van Eviunis geen waarde heeft. Ik geef toe. dat de geweldige reclame voor Eviunis-wittebrood mij ergert; als ik opnieuw re clame zie maken voor ..Eviunis, d.i. liet vrijgelegde phosphor vitamin-complex van de groene plant." dan prikkelt mij dit tot een protest. \Vaut deze quasi-wetenschappelijke uitdrukking heeft niet den minsten zin. En als ze zin heeft en moet beteekenen, dat ze nasst phosphorzuur-verbindingeii ook vitaminen bevat, dan is ze zoo i>] niet volkomen onjuist, in elk geval schromelijk over dreven. Vitaminen toch komen er niet in hoeveel heden van eenige beteekenis in voor. Mij prikkelt het evenzeer tot een protest, dat in de advertentiën Voor Eviunis de namen van een groot aantal buiten- en binneiilandscbe ge leerden worden genoemd. De niet-ingewijde lezer. die in de advertentie leest, dat Kviunis is ..onder zocht, goedgekeurd en aanbevolen" door ..gezag hebbende" physiologische Instituten en dooi' tal van buitenlandsche en Nederlandsche hooeleerareu. hygiënisten, medici en. tandartsen en die daarna een groot aantal namen van geleerden leest, moet wel den indruk krijgen, dat al die geleerden Eviunis hebben onderzocht, goedgekeurd en aanbevolen." Dit nu is, althans wat de Nederlanders, die worden genoemd, betreft, niet het geval. Van de l Nederlandsche geleerden, die in de advertentie worden genoemd, hebben 3 nooit onderzoekingen over vitamines gedaan, terwijl l van hen met Eviunis slechts een aantal proeven heeft gedaan. waarvan de conclusie den toets van een weten schappelijke kritiek niet kan doorstaan. Wat in deze advertentie-campagne ten gunste van Eviunis wordt gedaan, schijnt mij moreel ontoelaatbaar; naar mijne overtuiging worden daarin de namen van mannen van wetenschap misbruikt voor cominercieele doeleinden. Het is een publiek belang, dat dit niet geschiedt: het is eveneens een publiek belang, dat de reclame voor vitaminehoudende preparaten in het juiste licht wordt gesteld. Vandaal' dat ik de uitnoodiging van de redactie van De Groene" mijne meening over dergelijke als vitamine-houdend aangeprezen preparaten in een artikel neer te leggen gaarne heb aangenomen en met ambitie heb uitgevoerd. l) De A". V .,()r>janon teOsx bri'ni/l onder den rumm Dtiritdiiton (A D) om yeneextniddel in den littnili't <ldt vitamine .1 en . berd!. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. ** M *. DEN HAAG *?«**? AMSTERDAM - ARNHEM Verhuizingen per Auto-Trein