DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 DECEMBER 1930 No. 2792 TAALSCHUT ;. Vt v XXI; nogeens: opheffen OOR bezwaren en niet minder voor betwisting van door mij aangehaalde taalzaken ben ik zeer ontvankelijk en erkentelijk. Hee bon dig ik tracht te wezen, de ruimte, mij hiertoegesta -in,is niet steeds toereikend om met n stukje een onderwerp ts bestrijken, vooral niet wanneer het ondsrwerp voor vele taaivrienden nieuw is of slechts vluchtig door hen bekeken was. Het is heel natuurlijk, dat men dan niet zoo gauw voldaan is door hetgeen ik had aangevoerd, en dat men soms tot tegenspraak komt, wanneer men in zijn taalgebruik zelf lijdt aan de verkeerd lieid, waarop ik den vinger had gelegd. Zoo verzet men zich van geachte zqde ertegen, dat ik in schut XVIII opheffen in den zin van eindigen, doen ophouden, heb afgekeurd. Men vindt integendeel, dat deze figuur lijke beteëkenis van opheffen zeer gemakkelijk voortvloeit uit de letter lijke. Inzender wil mij al dadelijk mat zetten met de triomfantelijke vraag wat ik dan toch schrijven zou voor: een beleg opheffen, een verbod opheffen? Wel, mijn Koning zoekt heel kalm onaantastbare vluchtvelden op: een beleg opbreken, een verbod intrekken. Maar nu zal ik u eens laten zien, wat voor een brutale doodmaker van goede gewettigde woorden en termen uw opheffen, dat u zoo bruik baar en schuldeloos voorkomt, wel kon wezen, indien wij hem niet scherp in het oog hielden. Het gevaar is opgeheven afjewend, bezworen. De opheffing van den wil de verlam ming. D? Unie is opgeheven ontbon den. Het verkeer is opgeheven ge stoord, gestremd. De vergadering, zit ting is opgeheven is geschorst, ge sloten. D 3 handel is opgeheven staat stil, is verlamd. De zwarte militie in Italiëkan niet worden opge heven afgedankt, naar huis ge zonden. De zaak wordt opgeheven wordt niet voortgezet, is aan kant gedaan, geliquideerd. Wegens op heffing van zijn betrekking af schaffing, het ophoud m. Deze instelling. dit gesticht wordt opgeheven houdt op te bestaan, wordt afgesteld (oud, maar uitstekend en nog best te her stellen, vgl. uitstel is nog geen afstel). De opheffing van een school de sluiting. Dit beletsel wordt opgeheven weggenomen. Een hindernis, een moei lijkheid wordt opgeheven wo.dfc uit den weg geruimd, opgeruimd, komt men te boven. Een hinderpaal wordt opgeheven verwijderd, om geworpen. Da stilte werd opgeheven verbroken. Wie met zijn tijd mee wilde gaan, sprak zoo'n beetje over de opheffing van het kapitalisme de knotting, de fnuiking, de ondergang. DJ werkstaking is opgeheven geëindigd, geëindigd verklaard. Dit verdrag, die overeenkomst is opge heven opgezegd, buiten werking gesteld,^ vervallen verklaard. Daze bootdienst is opgeheven gestaakt. D 3 opheffing van het leven de De Rijm'epidemie is voorbij... Voorbij is de jaarlijksche stroom van gedichten waartoe ons de Hollandsche zeden verplichten, voorbij is de kwelling van 't rijmwoord op koek, op handschoenen, postpapier, das. stoel en kleedje, op moeder, sigaren, pa, zus, dejeunertje, cadeau, gramofoonplaat, nicht Coba en boek. . . . We hoeren niet meer onze hersens te plagen met zinnen als: Wat zag de Sint dezer dagen. ..." en: Heeft Sinterklaas dit niet aardig bedacht?" of: Ach, . . .Sinterklaas kon niets anders bedenken" (hier volgt in den regel als rijmwoord: ,.u schenken") en: Lang heeft de Sint overpeinsd en gewacht. ." Geen nood meer van hoofdpijn na vreeslijke uren om 't rijmwoord op jam, Willem Kloos, confituren, Chopin, of electrische broodrooster, Kant, Bach, lampekap, Goelhe, toilelstel, sigaren, (niet aren, barbaren, altaren of snaren want geen dier begrippen past in liet verband. . ) Een zucht van verlichting ontsnapt aan de borsten der duizenden arme December-hansicorsten. Ze gooien hun rijmwoordenboek over boord, om zich weder in proza verstaanbaar te maken.... behalve uw dienaar, die rijmen blijft slaken. . . . Voorbij is het leest, .maar de sukkel 'rijmt roorl. . . . XTOKE GHARIVARIA vernietiging, de uitgang, liet misver stand is opgeheven opgehelderd. Hij heft zijn huishouden op breekt op. Alle orde was opgeheven ver stoord. Wij willen onze marine niet opheffen afschaffen, ircn.loen, op doeken. Dit kwa id is oj gub/.'ven gekeerd, gestuit. Wie aan deze wandaden van op heffen als platslaand'.-r en struikroover nog niet genoeg heeft, ik heb er nog een lijst vol van. Mijn geachte bestrijder koestert wel een grooten aap aan zijn boezem, als hij zich laat bekallen, dat de opheffing van den burgerstand, de opheffing van het bedrijfsleven ter contrarie zouden staan van opbeuring, verheffing. Hecht is niet overal krom. De taal is goed. maar niet gek. Alleen dan is opheffen eeni'zins te verdedigen als het onmiskenbaar de tegenstelling is van opleggen, neer leggen, neerzetten. Beslag wordt geSTOOKT DEN KETEL van uw centrale verwarming met een ! HE RING A-JOHNSON' OLIEBRANDER l Geen bediening, zindelijk, eenvoudig i HERINGA & WU1HRICH ? CENTRALE VERWARMINGEN Amsterdam, HAARLEM, Den Haai Ifgd op got deren, l- a i (er) dus (van) worden opgeheven, /oo /.al men ook . een nederzetting, een vestiging kunnen opheffen. In alle andere gevallen is dat ophef i'en een omgekeerde lord, een duikelaar. een looper op zijn kop. En nu 'pas wil ik voor de eerste maal bij dey.e s-1 ikjes eens liet (ij-oote Wooidenboek <ïer Neclerlandsche Taal opslaan. \Vat zal dit wel van dat opheff-n zeegen? ..In verbin ding niet verschillende begrippen beteekent opheffen ook doen op houden, staken, eindigen. .Misschien is deze opvatting eerst op het einde der vorige eeuw (de ISde) van hoogduitseh uiiffiebe.n overgenomen en in de algemeen' taal overgegaan." Dr. (i. .1. .Boekenoogen was voor dey.e verklaring verantwoordelijk. Hij is overleden. Daarom niets meer dan dit: hoe slap jes, hoe toegefelijk voorliet duitsche bederf en hoe onbevattelijk voor de aftapping van der tale edel bloed. Waar blijven onze geleerden in de taal, die tegelijk haar handhavers willen zijn? In Schut XVIII had ik verzet aangeleekend tegen opheffen i. p. v. eindigen, afschaffen, intrekken. Van geachte zijde uit men be denkingen tegen mijn opmerkingen te dezer zake. Een mij welkome aanleiding om er aanstaande week op terug te komen. Willen belangstellenden niet vergeten, dat ik altijd voor hen gereed sta om bij mogelijke bezwaren of tegenspraak eenig behandeld punt nadertoe te lichten. Voor belangrijke kwestie» blijkt het bestek van n stukje soms te klein, AI begin ik ook steeds met mijn eigen gids te zijn, niemand is meer overtuigd dan ik van de onmisbaarheid van zelfstandig oordeelende welgezinde medeverkenneis. ONZE ADVERTEERENDE HUMORISTEN Groote sorteering eikenhouten salonschemerpooten voor reclame." (Baarnsche Ct.) Te koop zwaar eiken eetkamer ameuble ment, geheel veerend." (O. en Eeml.) Een net meisje voor de morgenuren en 20 stuks bijenkorven te koop." (N.Winsch.Ct.) Net heer zoekt kennismaking m. eenig for tuin, om de laatste levensjaren gezamenlijk door te brengen." (Tel.) Heer, wonende op een buiten, wenscht kennism. met corpulente Dame of Weduwe." f Tel.) Net meisje zoekt vriendin, niet kunnende dansen." (H. D.) Net meisje zoekt vriendin leeftijd tusschen 23 en 24 jaar." (O. H. C.) Zaterdag worden geen klanten gehoord of bezorgd." (Castr. Ct.) Wegens de stijging der runderen is het rundvleesch fnaf heden met 5 et. verhoogd." (De Zoom.) Chateaii Brillant f l .64." (Prijsc.) De geheele week voorhanden levende drijfpaling ook in gelei." (H. D.) Hondenpension alleen voor dameshondjes met huiselijk verkeer." (Haagsche Ct.) Gevraagd een kokin, en een dienstmeisje om te slapen." (De West.) MERKWAARDIGE BERICHTEN Het schip, dat thans den naam Delprat op zijn boeg geschilderd heeft, is al vele jaren oud." (Tel.) Het huis van Saksen-Coburg werd pas tot de waardigheid geroepen, toen alle andere candidaten waren uitgeput." (Hbl.) De fiets van juffrouw Smit werd door de locomotief bij het achterwiel gegrepen en kreeg daarbij een ernstige hoofdwonde." (H. D.j De rechtbank veroordeelde de maatschap pij tot het betalen van 1500 frs. 's jaars voor elk harer kinderen, zoolang deze minderwaardig zijn." (Schoonh. Ct.) Portant Ie costmne traditionnel, les gamins de l'ile de Marken font partie du pittoresque de ce coin de vieille Zélande." (Le Snir Illustré) Herstelde niet nog prins Maurits in 1673 de vervallen schans Zwartendijk?" (Arnh.Ctj Neen. COKRKSl'ONDENTIE T. te A. In uw laatste rijm Vaderlands liefde" zit veel waars, althans veel wat te den ken geeft. Maar uw slotzin vind ik bedenkelijk. Kunt u dien rechtvaardigen? Een spreker op de propaganda-avond van de liberale partij in den Haag heeft al geprotesteerd: Spr. citeert, wat Charivarius durft schrijven zooals: misdadig is de liefde voor je land." (N. R. C.) Antw. Misdadig was noodig als op van den voiïgen regel; men moet den dichter zekere vrijheid gunnen. Het blijkt duidelijk genoeg uit"liet voorafgaande, dat dit een samenpersing is van : misdadig is het aankweeken van vader landsliefde. En aan deze consequentie kan men niet ontkomen, als men de keten vaderlandsliefde-geringschatting van andere staten-animositeit-krijgsiust-oorlog aanvaardt. Vader landsliefde geeft den eersten stoot tot iets misdadigs, den oorlog wat is vaderlandsliefde dus? De spr. in den Haag. die den zin, uit zijn verband genikt, in de zaal wierp, deed iets hoogst onbehcorlijks, en ik zou hem graag een rammeling geven, al mag zijn bloed dan ook nog zoo van vreemde smetten vrij zijn. M. te. B. Waarom kunt u, met uw opvatting over vaderlandsliefde zich er niet mee vereeni gen dat een taal niet zuiver vaderlandsch wordt gehouden ? Antw. De oude verwarring. Ik heb geen be zwaar tegen vreemde woorden, maar tegen taalbederf. Tegen indringers die een Hollandsen masker opzetten en de vreemdelingen in het gel ij k s tellen, d ie altijd beweren, dat Hollandsch plat-Duitsch is. Ik heb geen bezwaar tegen invitatie, inaarwel tegen inlading, voor uitnoodiging.