DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 13 DECEMBER 1930 No. ir i Neem er eens een paar uur voor. Letterkundige Opleving door Melis Stoke Teekeningen voor de Groene Amsterdammer" door E. Harmsen van Beek DïkTcs boeken op hun schrijftafel.... WIJ hebben daar juist een tijdperk van in het oog springende letterkundige opleving achter den rug. Maar niemand behoeft zich be zorgd te maken, want over iets minder dan een jaar, precies volgens de kalender, kan een niet minder levendige opbloei tegemoet gezien worden. De oordeelkundige lezer heeft reeds begrepen, dat ik het St. Nicolaasfeest op het retrospectieve oog heb. Want men moge spreken van de tach tiger jaren, er gaat toch niets af van de stelling, dat de werkelijke, de daadwerkelijke opleving van onze letterkunde zich steeds nauwkeurig herhaalt te gen?gedu rende het be gin van de maand De cember. De letter kundige cri tici ontdek ken dan plo tseling dat er groote stapels nieuwe boeken op hun leestafels terecht zijn gekomen auteurs en uitgevers plegen goed op tijd te werken en dagbladexploitanten zijn gul met plaatsruimte voor op bouwende boekbespreking. Bij tien- en twintig tallen gaan de letterkundige recruten door de keuring.... pols gevoeld, tong bekeken, ademhaling beluisterd en roef. . . . een nieuwe, cursieve letter, een kop, een middelmoot en een staart. Het zou mij niet verbazen indien er geheime overeenkomsten bestonden, waarbij aan critici vergund wordt gedurende Januari uit te rusten van deze afschuwelijke inspanning, teneinde zich onder oogheelkundige behandeling te kunnen stellen. Ik heb berekend dat zij gemiddeld 27 uren per dag moeten lezen om tot de geweldige prestatie te komen waarvan ze tegen St. Xicolaas getuigenis afleggen. Ik ben er mij volkomen bewust van dat ik mij op glad ijs waag, want ik ben belanghebbende en behoor als zoodanig de critici niet tegen mij in het harnas te jagen door ze op mijn beurt te critiseeren. Want zullie trekken tenslotte aan het langste eind. Maar ik begrijp dan ook tenvolle dat een criticus overeenkomst heeft met een stoomgemaal. dat harder en meer pompen moet naarmate de toe vloed grooter is. En alhoewel ik ook de uitge vers te vriend moet houden mag ik toch wel zeggen, dat zij hun productie wel zeer toespitEigengemaakte boeken sen op het hoogtij van den Spaanschen bisschop. Er is niets wat mij zou kunnen doen vermoeden, dat de menschen omstreeks de jaarwisseling meer zouden lezen dan gedurende de rest van het jaar. Integen deel : de meesten hebben dan heel an dere, zelf-gemaakte boeken door te lezen en die lectuur is van veel urgenter aard, want het wetboek van koophandel voorziet in hare pro ductie. Het eenige argu ment dat de massa-activiteit der uitgevers ver klaren zou is, dat een boek een ding- is dat men niet voor zichzelf koopt maar voor iemand an ders. Een boek heeft dus bewezen economisch bestaansrecht te hebben als geschenk. En hier wilde ik komen dit stemt den schrijver tot nadenken. De eenvoudige redenee ring bewijst, dat hij niet gekocht wordt om hem te hebben, doch om hem weg te geven. M.a.w. het product van zijn fantasie en arbeid dient als confectie. Ik heb berekend dat er gemiddeld, per St. Xicolaas periode, in Xederland vier-millioen-maal geroepen wordt: ,,O-nee-zeg-heerlijk-dank-je-welvoor-dat-boek-zalig-gewoon" (want iedereen, die een boek geeft krijgt er een of meerdere va.n anderen ten geschenke). en daarbij worden minstens drie-millioen zoenen gewisseld. Deze bedankjes en zoenen nu. zijn niet bestemd voor den man of voor de vrouw, die een paar gulden voor een boek heeft uitgegeven. Deze is toch het doodgewoon economisch intermedair. De bedankjes komen mij toe, en Querido. en Mevrouw Boudier?Bakker, en Jules Verne als hij nog leefde en Ivans, en .Professor Froud. om er maar eens een paar te noemen. Onze gedachten, onze slapelooze nachten en koortsachtige avonden dienen als intermediair voor St. Xicolaas-viei-ders. En dat kan ik niet hebben. Jk vind het zoo naar dat de economische wet ons heeft gemaakt tot het meest geëigende geschenk. ..." En toch is dat zoo. Men geve er eens een paar uren voor om. achtereenvolgens, een drank- en een boekwinkel te observeeren. . . . Vit de eerste zult ge lieden zien komen met een trek van voldaanheid om de lippen en een gevuld. met papier omwikkeld, vaatwerk in de hand. Maar uit de boekwinkel stappen menschen met SPREEKZAAL Eviunus NAAK aanleiding van de belangwekkendeartikelen van Dr. van Kaalte, Mr. Jacobs, Prof. Sleeswijk en Dr. Enklaar, verzoek ik U beleefd het volgende te mogen opmerken, waar voor bij voorbaat mijn dank. Dr. v. Kaalte acht het toevoegen van vitamine preparaten aan levensmiddelen overbodig. Met liet toedienen van deugdelijke, doseerbare preparaten op medisch advies gaat Dr. v. K. accoord. Het toevoegen van hot preparaat ..Kviunis" aan levens middelen zou de heer v. K. willen verbieden, aan gezien naar zijn meerling genoemd preparaat waardeloos is. Deze meening is gegrond op de onderzoekingsresultaten van Prof. v. Leersum en op de verkregen resultaten in het Kijks-Instituut voor Pharmacotherapeutiseh Onderzoek te Leiden. (Hier werd het eveneens van de Cristallo S.A. afkomstige preparaat ..Vitophos" onderzocht op anti-rachitische werking: deze bleek nihil te zijn). Mr. J. is voorstander van het ..vitamineeren" van levensmiddelen, op grond van een uitspraak. van Prof. v. Leersum en op grond van zijn erva ring, dat bijv. de ..Eviunis-gedachte" de halve wereld reeds enthousiast heeft gemaakt (behalve Nederland dan). Eviunis is volgens Mr. J. een zeer waardevol vitamine-preparaat, welke meening is gebaseerd op de gunstige publicatiën van buitenlandsche geleerden in de ..voorname" vaklitte ratuur. In een noot merkt Mr. J. nog op, dat het blijkbaar niet moeilijk is gunstige uitspraken van bekende geleerden voor dergelijke preparaten te verkrijgen ! Prof. Sleeswijk is eveneens de eviunis-gedachte" zeer goed gezind, hecht aan het onderzoek van Prof. v. Leersum, waarop v. K. zich beroept, niet de minste waarde, en beveelt een proefneming met geëviuniseerde levensmiddelen op groote schaal aan. Ook Dr. K. is vol goede verwachtingen van de geëviuniseerde levensmiddelen en beveelt een grootscheepsche proefneming aan. De ..afdoende weerlegging" van het artikel van Dr. v. K. per advertentie door de Cristallo. S.A. aangekondigd in het laatste Nov.-nummer van de Groene, heeft me ten zeerste teleurgesteld. Naar mijn meening is er niets weerlegd. Mr. J. is door de ..voorname" litteratuur reeds; overtuigd van de goede eigenschappen van Eviu nis. Maar dit behoeft geenszins met ieder lezer het geval te zijn. Tot nog toe zag ik vergeefs uit naar behoorlijk gedocumenteerde onderzoekingsresul taten, verkregen door vergelijking van geëviuni seerde" levensmiddelen met dezelfe. niet geëviu niseerde levensmiddelen. Prof. 81. acht het onderzoek van den Xederlaridschen vitamine-deskundige v. L. waardeloos. Waarom? Omdat het onderzochte monster niet bij den fabrikant van Eviunis is aangevraagd.. doch betrokken van een afnemer van den fabri kant. Hierdoor bestaat er voor de Cristallo S.A. geen zekerheid, dat het onderzochte monster iden tiek zou zijn met de door haar geleverde waar. Men moet dit standpunt eerbiedigen, doch ik vraag me af waarom het publiek nu wel voet stoots moet gelooven, dat de gunstige verklaringen in de voorname'' vaklitteratuur alle betrekking hebben op Eviunis, dat dit volkomen identiek is met het in continu-bedrijf bereide en aan de levens middelenindustrie te verstrekken preparaat. De mogelijkheid moet dan ook worden erkend, dat het preparaat door een afnemer zoodanig wordt behandeld, dat de waarde nihil is geworden, en verwerking in de levensmiddelen gerust achterwege kan blijven. Over het Leidensche onderzoek wordt niet gesproken. JJet merkwaardigste acht ik evenwel de conclusie van de heeren S. en K., nml. dat een proejni'mimj op groote schaal gewenscht is. Maar dat is toch heel iets anders dan de door de Cristallo S.A. gevoerde propaganda doet veronderstellen. Daar legt men er de nadruk op, dat liet preparaat reeds lang en breed beproefd en goed bevonden is. Dr. F. TKKHL een gul en hooghartig air. en een pakje in de hand ....dat bestemd is (ot geschenk aan een ander. die er van zal genieten, en hem. den schenker. dankbaar zijn. Dat is de bittere les van de letterkundige op leving omtrent 8t. Xicolaas.