DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 13 DECEMBER 1930 No. 2793 fc. Nieuwe Friesche Verzen door G. A. Fabcr TTIJPTIEN jaar geleden heeft de .V Priesche beweging de grenzen van "bet enge provincialisme, die zij daar voor zich zelve gesteld had, doorbro ken. Onder invloed van den wereld oorlog nam toen het verzet tegen de zelf opgelegde inperking van het ter rein van haar werkzaamheden een nationalistischen vorm aan. De natio nalistische strooming is sindsdien in bet kamp der Calvinistische JongJFriezen versterkt, terwijl zij bij de anderen uitmondde in het ideaal van een vrije gemeenschap van gelijk berechtigde volkeren, waarvan Fries land een klein maar volkomen vol waardig deel zou zijn. Daarnaast bleef het provincialisme bestaan met zjjn koestering van al wat oud en eerwaardig is in taal en volksgebuiken. De Jong-Friesche opleving had zich het eerst geopenbaard in de littera tuur. Zij heeft daarin ook het volle digst doorgewerkt. Oudere schrijvers ondergingen haar invloed. De littera tuur richtte zich niet meer uitsluitend tot het volk, .zooals voorheen, maar 3e schrijvers trachtten in hun werken hun kunstidealen te verwezenlijken. Voor een litteratuur, die door de beperktheid van het taalgebied, maar vooral doordat het Friesch veel meer de taal van het huiselijk dan van het maatschappelijk verkeer is, op het volk ??is aangewezen, brengt dit het gevaar mee, dat dit volk van haar vervreemdt. Het verschijnsel doet zich al eenigszins Vóór, Het volk kent de jongere schrijV«rs niet zooals het zijn Eeltje Halbertsma, zijn Waling Dijkstra en zijn Pieter Jelles kende, wier verhalen aog steeds gelezen, wier liederen nog steeds gezongen worden. Slechts een enkele, als de novellist Brolsma, heeft aan dit gevaar van bijna uitsluitend waardeering te vinden in den beperk ten kring van de intellectueelen, die de Friesche taal en de Friesche be weging zijn toegedaan, weten te ontkomen. Zoo is het ook niet waarschijnlijk, dat de drie gedichtenbundels, die kort na elkaar bij de uitgevers Brantlenburgh & Co. te Sneek verschenen zijn, ooit tot de breede lagen van het volk zullen spreken. Het zijn er twee van jongere dichters: Jeugdfersen" en L. Martena en De gouden ure" van J. H. Brouwer, een van een ouderen dichter: De Ijochte ierde" van dr. O. Postma. ;Het dichterschap van den laatste ?is het sterkst en het gaafst. Hij is de ADVERTEERT IN DE GROENE" Dat is een zin dien ge dikwijls leest. WAAROM? Omdat DE GROENE in het geheele land gelezen -wordt door het beste publiek door het publiek dat iets te besteden heeft. De adverteerder behoeft niet te betalen voor een ver spreiding, waarmee hij honderd duizenden bereikt, die juist niet tot het koopkrachtige publiek behooren, maar het betaalt hem om in dit blad te adverteeren, dat hem direct in contact brengt met het publiek dat hij zoekt. dichter van het Friesche land en van het leven zijner eenvoudige bewoners, van de kleine dagelijksche dingen, waarvan de moderne mensen in zijn worsteling met de problemen van dezen tijd de bekoring nauwelijks kent. In een enkelen versregel beeldt hij den diepen zin ervan. Zijn groote kracht is, dat hij van deze eenvoudige dingen in eenvoudigen vorm vertelt. Vast aan het verleden en het (zich) Fries voelen" weet Postma zich en daarom wil hij in hun eigen taal zingen voor de menschen om hem heen. Hij zingt inderdaad van hen, maar voor hen ook? Is zijn taal niet teveel die van den dichter dan dat zijn verzen ooit tot hen, die van alle litteraire eruditie gespeend zijn, zou den kunnen spreken? Maar zoo niet allen, dan toch zullen velen, die stonden op de terp," hem genegen zijn. De aspiraties van Brouwer reiken verder. Het eerste sonnet in zijn bundel, waarin hij zich vergelijkt met een schip, dat zeilt op verre zeeën en zwaar van krijgstrofeeën terug keert tot het droomend voor anker ligt, maakt het reeds duidelijk, dat hij niet tevreden is met het sobere deel, dat Postma zich gekozen heeft. Terwijl deze met beide beenen op den stevigen Frieschen kleigrond blijft, leeft Brouwer zijn dichterschap uit in een vlucht Naar lichter horizon". In de sonnetten, die onder dezen naam bijeengebracht zijn, getuigt hij van zijn alomvattende menschenliefde en zijn deelnemen aan den strijd voor een gelukkiger samenleving. Gebrek aan oorspronkelijkheid, ge paard aan een zwak kritisch ver mogen, verleidde hem echter al te vaak tot gewrongen taal vol hinder lijk zware alliteraties en gezwol'en beeldspraak. Het is een uitzondering als Brouwer den zuiveren toon en het juiste beeld vindt. De dichter die zijn jeugdverzen onder het pseudoniem L. Martena Friesland inzond, deed dit onder het motto, dat het goddank" geen litteratuur is. Heeft men hierin een reactie te zien tegen de gevolgen, die de Jong-Friesche beweging voor de letterkunde gehad heeft? Martena zet tenminste in zooverre de traditie der volksdichters voort, dat zijn verzen meer in rijm en maat vertolkte gedachten zijn dan poëzie. Maar deze volksdichters waren tevens de leermeesters van het volk, dat zij met hun werk, volgens de rationa listische denkbeelden eencr vorige eeuw, trachtten op te voeden. Martena is de teleurgestelde, die cynisch menschelijke ondeugden en tekortkomin gen hekelt, maar er niet over morali seert. Meestal zegt hij de dingen eenvoudig, direct op den man af, zonder poging tot litteraire mooidoenerij. Slechts in een tweetal verzen Sint Franciscus" en Sixtijnsche Madonna", die ook naarden inhoud buiten het kader van dit bundeltje vallen, heeft hij zich meer om den vorm bekommerd. Het werk van Martena bewijst, dat van de golven onzer groote stadscultuur in Leeuwarden eeni<>-e kabbeling te bespeuren is. .Maar omdat deze levenshouding op liet platteland van Friesland niet begrepen wordt. zal ook Martena, hoewel naar den vorm van zijn werk meer volksdichter dan de beide anderen, enkel de intel lectueelen bereiken. uEK Vraag toezending van catalogus mei beqrooHnq ??iiiiiiiiiiiiiiiiifliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii DB GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 2.70 per kwartaal (fojo voor incassokosten) of ? zo. pajaar bij vooruitbetaling Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Sea~Horse de allerbeste liouiwjn Jenever M.P.POLLEN fr ZOON ROTTERDAM STEUNZOLEN SYST. PROF. HOFFA/ «AAR MAAT FA J.A.MASSING cotin.vEm O.Z.VOORBURGWAL 334 AmstenUm Vo WET BINNENGASTHUIS WAARSCHUWING. Daar enkele concurrente fabrikanten onze stopflesschen met Mosterd gevuld in den handel brengen, geeft onze naam in den bodem derflesch GEEN voldoende GARANTIE voor kwaliteit. ALLEEN nevenstaand Handelsmerk, op het etiket, waarborgt de bekende SPOOR'S MOSTERD. King william iv SCOTS WHISKY VERTEGENWOORDIGD DOOR: N.V. HOOGEWERFF, CHABOT & VISSER'S WIJNHANDEL. DEN HAAG ROTTERDAM ARNHEM l Dec. 1989?1 Dec. 1»3O K1TN8TZAAL W111EM B K O K 2e LUSTRUM TENTOONSTELLING Itutik werken Schilderijen Teekeningen Litho's door K A G !V HI L D D ' A I li I; TL' 11 T. \ I > J( l K I > K II O 10 11 GERUIT Ii U L O F J A IV V O E K M A IV Jr Dagelijks vrij te bezichtigen tot 3O December van 1O?5 uur QJASPIBOMMB: KERKSTRAAT 50 AMSTB3DAM