DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 27 DECEMBER 1930 No. 2795 Radio-critiek DE radio heeft het leven gegeven aan iets wat we naet een groot optimisme een nieuwen kunstvorm zouden kunnen noeMien* nml. aan het ifaoorspel". Weliswaar -is deze pasge borene nog zeer minnetjes, maar het is ^ch de moeite waard hem eenige aandacht te schenken, temeer omdat hiet hier wel om een ,,komeet"-kunst vormpje zal gaan, dat zal verdwijnen, ?waanneer de televisie-proeven in plaats Van gezoem inden luidsprekérbeweging op de t.scherpziener" of verrekijker" <Jiqe zal men dat apparaat noemen" ?) zullen gaan voortbrengen. JJ.et hoorspel dan, is een tooneelspel dat, daar bij de radio de functie YiSMtt het oog wordt uitgeschakeld, zich beijvert om het oor een uitgebreider sensatie'te geven dan in den schouw burg mogelijk of wenschelijk is. Bedenkjen we toch dat het nog wel eenigen ,ttjd zal duren eer de mensch geheel oiver de verwondering om de uitvindfng der radio heen is, eer hij met deizeUde onverschilligheid zijn radio aanzet als hij 't electrisch licht aan draait. Minstens zoolang ook zal hij onder den indruk komen van de al of niet realistische geluiden die de hoorspelers" hem door de lucht in' zijn huiskamer tooveren. Er zijn tal van mogelijkheden op dit gebied, en het geeft u een gevoel van een zeker soort alomtegenwoordigheid ?om op n dag niet alleen het doen en laten in tien verschillende werkelijk bestaande Europeesche dancings te beluisteren, maar ook te kunnen hooren naar gebeurtenissen die zich afspelen gedurende een storm op zee waar golven klotsen, misthoorns roe pen, alarmsignalen klinken, eh geen pa pieren booten tegen kartonnen golven leunen. Of getuige te zijn van een volksche liefdeshistorie op de kermis waar de minnaar zijn volle aandacht -aan z'n dialect kan geven, de spullefoazen hun smakelijke verhalen ver tellen, de stoomcarroussels lawaaien «n de orgels hun vroolijke en droeve muziekjes door elkander mengen. Om een exacter voorbeeld te noe men: kortgeleden wilde men ons door geluiden een mijnramp suggereeren. En omdat een mijnramp een voorval is waar geen sterveling boven den grond iets van ziet en waarvan alleen de geluiden tot ons komen, was dit een gelukkige vondst. Er waren in de mijn eenige mijnwerkers ingesloten, en de luidspreker maakte ons deelgenoot van hun laatste oogenblikken in hun licht- en luchtlooze hel, en we huiver den even, ook omdat even te voren een werkelijk bestaande schipper X. bij zijn gestorven moeder was geroepen >en het dikwijls moeilijk is zoo modernvlug wahrheit und dichtung om te .schakelen. In ieder geval kan op deze manier ?ook een artistiek effect bereikt worden, zoowel door do volmaaktheid deidictie als de suggestiviteit der gepro duceerde geluiden en muziek. Sterker nog, niet alleen door de suggestiviteit, maar ook door de schoonheid der realistische geluiden. Hoe het niet moet, hoorden we ditmaal uit Duitschland, waar een hoorspel werd gegeven dat de veel belovende titel melanchoUsches CaDe economie van de natuur. De theoretici beweren en 'k zal het stelig controleeren dat 't dagelijks later duister wordt.... want dat de dagen weer gaan lengen, totdat de zon ons weer zal zengen en levenskracht in d'aderen stort. De kortste dag is dus vervlogen.... Heeft een van u wel overwogen wat die voor hem beteekend heeft.. .. ? . . . .dat de natuur hem voor verlichting en voor verwarming (haar verplichting) het maximum berekend heeft. . . . ! In plaats den sterveling te gerieven met extra-lichte licht-tarieven. nu 'taan de beurs beroerd blijft gaan, heeft zij de minimum-prestatie van hare groote installatie voor licht en warmte afgestaan.... Terwijl geen overheid durft schromen ons stakkerds tegemoet te komen met veel gerief voor weinig last, werd ons, temidden der verarming, op schriele wijze de verwarming en de verlichting afgepast. Zoo moog de mensch zich duchtig weren den slechten tijd te compenseeren met wijs bestier en goeden raad, en wetenschap en eruditie, in de natuur heerscht slechts traditie .. .. : ze schenkt ons niets of overdaad.... De wijsheid der natuur is fictie .... Ze kent geen regeling of restrictie, geen economisch wijs beleid .... Wanneer de mensch weer kan betalen, dan krijgt hij zooveel zonnestralen dat hij er onder zucht en schreit.... MELIS STOK E E l tn J. B* BENNER 6 ZOON PIANOHANDEL GE?8TIÜI> 1881 DEN HAAG 97 HOFLK-VEBANU1KKS NOORDEINDE baret" droeg. Doch er werd daar te veel het woord gegeven aan onwezelijke persoonlijkheden, zooals de muze van een dichter, welke witgoklecde gelauwerde dame met haar lier een slecht figuur maakte in de hypermoderne radio-studio. Zeer goed te genieten echter was de weliswaar niet als hoorspel ge schreven IJndbergflug" van Weill, die ons met ...Charley" over den Oceaan voerde, en deed kennismaken met de vele moeilijkheden waarmede hij te kampen had, en waarvan de lokkende slaap, die haar verleidings aria zong, als zijnde van alle tijden, een aanvaardbaarder rol had dan de bovengemelde muze. Kn men kon later toen een werkelijke vliegonier voor de microfoon over de moeilijk heden van zijn vak sprak, een inte ressante vergelijking maken, en vast stellen in hoeverre hier de visie van den kunstenaar de werkelijkheid be naderde. Is het niet waar. dat de radio op deze manier een zeer uniek amuse ment geeft 'i Wanneer u nu de hoorspelen gaat beluisteren die door heel Europa gegeven worden, zult u bemerken dat men nog lustig x____?perimenteert, dat er soms iets interessants en ,^^^^^ schoons komt. en heel vaak ook iets vervelends en leelijks. Maar daar weet u dan wel weg Toegepaste kunst i Ph. Xaschrift verslas; tentoonstel ling ,,I>e Trekvogels" In mijne bespreking van de ten toonstelling van de Vereeniging ,.De Trekvogels", te Amsterdam en Utrecht gehouden, vermeldde ik als inrichtster Mej. Jie/> Jiergsina. doch mij blijkt dat ik verzuimde als inrichtsters (die zich met veel ernst en gooden smaak van haar moeilijke taak kwe ten) van de laatstgenoemde1 tentoon stelling te vermelden Alej. Ilie Ciirp en Mej. Mies vnn O». .Maar er is nog iets, dat ik even recht zal zetten: .Men heeft kunnen lezen dat ik den indruk had gekregen dat hot kunstaardewerk van Mej. Thera Hofstede. Crnll wat al te broos en licht breekbaar zou kunnen zijn. Bij nadere inlichting is mij gebleken dat daarvoor geonerlei vrees behoeft te bestaan en dat onder zeer deskundig toezicht proeven 'zijn genomen in hoevorrodegrooteglazuui'barston welke Mej. ('ruil in oono zekere, laat ik zeggen, boheersohirig van het toeval, opzettelijk aan hare producten meegeeft, deze mogelijk minder duurzaaiu doen zijn. Dit is echter, ook al ?????^i zou men van meening kunnen verschillen om trent het beginsel dezer ..versiering", in i/ct'nen (lede het ijcvul. De lijnen Radio-Wee (ingezonden) VERGUNT U mij, hoewel ik wel licht op menig terrein mede stander van den Heer Rakers ben, naar aanleiding van Uw hoofdartikel over de Radio-censuur, een enkel woord te schrijven. Het zal Uwen Hoofd redacteur niet verwonderen dat vele rechts-georienteerden het inzake de radio van harte met hem eens zijn. Na lezing- van wat de ITeer R. schreef, komen heel wat vragen en gedachten naar voren. Waarom gebruiken de Huizeromroepvereenigingen hun zend tijd, waarvoor ze zot) dankbaar waren. niet ten volle ? Gunnen ze geen zend tijd aan een ander, waar ze zelf blijkbaar te veel hebben? Kennen ze geen recht toe aan een pionier, in casu den Heer Vogt, terwijl overal op de wereld het recht van een pionier wél wordt erkend, tenminste voor meer dan 25 pCt. ? Waarom kan in Holland niet, wat in Engeland met veel vlotheid geschiedt? Zijn er in Engeland geen goede Christelijke ,,stroomingen"? (Stel U eens voor in Engeland: een High-Church , een Low-Church?, een R.K.?, een Presbyterian omroep. Bovendien Con servatieve, Liberale en Labour-zenders. ,,No jolly fear" zou de Engelschman zeggen bij zulk een veronder stelling). Hoofdzaak is, dat de leiders van de Huizer geestelijke stroomingen" nimmer, van hun standpunt bezien, het algemeen terrein hadden mogen verlaten. De leiders van de A.v.r.o.morgenwijdingen hebben dit vrij wat beter bezien. Midden in het leven te blijven staan en daar het eigen principe ,,uit te dragen", zooals de term luidt, zou in hun lijn zijn geweest. Daartoe werd vroeger des Zondags ruim schoots gelegenheid gegeven. Nu wordt het wel den aether ingezonden, maar alleen een deel van 't eigen volkje wordt bereikt, liet practisch resultaat is, dat men haast niemand van rechtschen huize kan spreken over Avroprogramrna's of ze zijn, op enkele uitzonderingen na. grondig op de hoogte. Bovendien juichen ze de ,.algemeene" programma's toe, die in den grond nabootsingen zijn van de A.v.r.o.-programma's en die men toch niet oneerbiedig mot eenheidsworst mag vergelijken ! Ten slotte vergist de Heer R. zich als hij het heeft over 't grootste deel van Nederland. Kijkt hij bij deze bewering niet te veel de politieke richting uit'f Met beleefden dank voor de plaat sing. Hoogachtend W. VKRBURU liggen oj> het glazuur (van scheuren in het glazuur is geen sprake) en raken dus niet de zgn. scherf van het aardewerk. Waarmode ik dan niet alleen do ener gieke potter)bakster van ,.de Ooyman" recht doe doch tevens de talrijke be zitters van. haar werk wil gerust stellen. O. v. T. HYP. KAPITAAL BESCHIKBAAR DIRECTIE M?5.J.VANZlJ5T-M? J.F. VERSTEEVEN