DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 27 DECEMBER 1930 No. 2795 De situatie in de So w j et-Unie door Dr. Jan Romein E' Het Vijfjaarsplan T% E gelegenheid, om over de situatie in de MJ Sowjet-Unie, en met name over de vor? deringen van het Vij f jaarsplan, waar al het andere van afhangt, hetrouwbare gegevens te verkrijgen, die ook voor argwanende lezers overtuigend zijn, is, ondanks den steeds wassenden stroom van literatuur daarover, nog altijd schaarsch. Ik zeg met opzet: voor argwanende lezers overtuigend", want de normale lezer kan, zoo hij zich daartoe eenige moeite geeft, genoeg officieele statistieken en beschouwingen in diverse bladen en tijdschriften Tinden, zelfs al is hij het Russisch niet mach tig; en hij zal die gegevens natuurlijk voor niet minder betrouwbaar houden dan die van welke andere regeering over een grooten staat ook. Edoch, hoe kinderachtig, welbeschouwd, de voorstelling ook is, dat het Sowjetbewind bewust anderen en dus ook "zichzelf omtrent den toestand in de Unie zou mis leiden, ja zelfs zou kunnen misleiden, de argwaan, waarvan boven sprake was, bestaat nu eenmaal wat we willen, gelooven we nu eenmaal graag en degeen, die er mee behept is, legt officieele cijfers! als zij uit Rusland komen, ter zijde.Vandaar de schaaTSchte, voor dezulken, aan betrouwbare gegevens. Des te verheugender wanneer er uit den stort vloed van literatuur over de Sowjet-Unie en haar economisch leven een geschrift opduikt, geschikt om door de bron, waaruit het kwam ook bij den ergdenkendste elk wantrouwen in zijn objectieve bedoeling weg te nemen. Wij bedoelen de brochure An Impression of Russia'M) een uitgave door den Engelschen Economist" van tevoren in de kolom men van dit leidende liberale economische orgaan verschenen artikelen, door een speciaal \ oor dat doel naar Rusland gezonden correspondent, Wiens naam wel is waar ons verzwegen wordt, maar wiens autoriteit meer dan gedekt wordt door die y&ri het blad waarvoor en waarin hij schreef. Om de aandacht van den lezer des te beter te cbncentreeren op wat de correspondent van den .Economist te vertellen heef t over het Vijf jaarsplan 'ih zijn tweede jaar, dat eind September j.l. afge sloten is, mag ik hem, voor wat de algemeene beteekenis van het Vijf jaarsplan en zijn geschiedenis in het eerste jaar van uitvoering betreft (September 9&8?29) wel verwijzen naar mijn artikelen in dit blad van het vorig jaar. 2) De redactie, die den schrijver bij het publiek inleidt, noemt hem .,een onbevooroordeeld waar nemer, vertrouwd met Russische toestanden, zoowel vóór als sinds de revolutie" en men behoeft inderdaad niet lang in het geschrift je te lezen om tot da overtuiging te komen, dat zij daarmee niets te veel gezegd kan hebben. Eerder zou men er nog iets aan dienen twe te voegen en wel: vertrouwd ook met de Revolutie zelf; want wat deze brochure o.i. van andere min of meer objectieVe Rusland-literatuur van niet-communistische zijde onderscheidt als bijv. het groote boek Russland" van Hans von Eckardt onder scheidt en, historisch gesproken, meenen wij, voordeelig onderscheidt, is: dat zijn schrijver diep doordrongen is van den geest, waarin het Vijf jaars>J**£*«\? **?+«* ae»X *e** AtfVe** ^plan wordt uitgevoerd, d.w.z. hij ziet in, dat het hier niet gaat om een willekeurige, zij het dan ook bijzonder ruim opgezette en bijzonder snel door gevoerde om zoo te zeggen neutrale industriali satie", maar dat het Vijf jaarsplan, zoowel naar opzet als tempo, niet anders is dan een voortgezette revolutie, ook al ligt dan wat wij de eigenlijke Russische Revolutie noemen, al meer dan dertien jaar in het verleden. De leuze Het Vijf jaarsplan in Vier Jaar" staat op de muren in alle steden aange plakt, wordt geadverteerd in alle muurkranten, straalt 's nachts van honderden lichtreclames en vormt het patroon van de bloembedden in elk park en plantsoen" (bldz. 20). Dit besluit om het tempo te versnellen, zegt hij dan en het is typeerend voor den geest, waari n dit boekje geschreven is is ten deele veroorzaakt door het feit, dat de vooruitgang hier en daar van dien aard is, dat versnelling inderdaad mogelij k is, maar waarschijnlijk is die vehemente propaganda mede ingegeven door politieke en psychologische overwegingen. De spanning en krapheid (privation),i ie een gevolg is van de uitvoering vanhetplan, zijn alleen te verdragen wanneer er een bepaald en dichtbij einde aan te zien is. Kan de periode dus tot vier jaar worden ingekrompen, dan beteekent dit, dat de eerste en ergste helft al achter den rug is. De rest zal dan zooveel te korter en gemakkelijker zijn." Het is ondoenlijk hier den oven-ijken inhoud van deze 06 bladzijden op den voet te volgen men staat verbaasd, hoe iemand zonder aaneen rijging van cijfers in een zóó kort bestek zooveel weet mee te deelen, en toch volkomen exact te blijven. Daarom nog slechts enkele punten, die ons bij de lectuur in het bijzonder getroffen hebben. Het eerste is het bevolkingsvraagstuk in Rusland, dat van dien aard is, dat de economen in een kapi talistisch land er over met de handen in het haar zouden zitten, en dat, ofschoon het dan volgens de Russen door hun socialistische productiewijze in het geheel geen probleem is, des te beter instaat is. de eigenaardige verschillen tusschen beide stelsels in het licht te stellen. Op l April 1930 werd de totale bevolking deiUnie geschat op 158 millioen d.i. 20 millioen meer dan het aantal in 1914 op hetzelfde gebied. De toename in de laatste zes jaar*?dus sinds het begin van den wederopbouw is te stellen op 3,5 millioen per jaar. Dit cijfer gaat. bijna beangsti gend, leven als men bedenkt, dat de rest van Europa met zijn bevolking van 370 millioen per jaar slechts met 2,5 millioen p. j. toeneemt. Kn het wordt nog teekenender, als men verneemt, dat die toename in de Unie niet te danken is aan een groeiend geboortecijfer, dat integendeel van 4(5.8 per 1000 in 1911?13 in de jaren 1920?28 tot 40 per 1000 was teruggeloopen. maar aan een afnemend sterftecijfer, dat vóór den oorlog 30.5 per 100(1 bedroeg, doch in 1926-28 was teruggegaan tot 17.4. De schrijver zegt het niet, maar het kan wel niet anders, of deze betrekkelijk zoo gunstige cijfers moeten worden toegeschreven aan een vermindering der in het tsaristisch Rusland gewel dige kindersterfte en deze op haar beurt kan slechts verminderd zijn door hetero hygiënische toestanden zoowel onder de arbeiders als onder de boeren. Dat de veelgesmade ..roode machthebbers" zich over die ongekend-snelle bevolkingstoename niet bezorgd maken, verklaart de schrijver ten deele uit het feit. dat het leger der arbeiders nog sneller groeit dan de bevolking. In de laatste 2,5 jaar dus tijdens en door de uitvoering van het Vijf jaarsplan is het aantal industrie-arbeiders met 22.8pCt. toegenomen. In 1927 bedroeg het 8.866.000, in de eerste helft van het nu bijna afgeloopen jaar: 10.887.000. Kn dat weer niet alleen door een toestroom van de boerenbevolking naar de steden, want juist het omgekeerde heeft in den laatsten tijd ook plaats, tengevolge van de industrialiseering van het landbouwbedrijf, waarover de schrijver in het tweede gedeelte van zijn boekje handelt. De machine", zegt hij, blz. 51 waarmee zij voor het eerst in aanraking gekomen zijn, heeft zelfs de verbeelding der oudere boeren gegrepen en hun het vizioen van een nieuw tijdperk gegeven." Kn aan het slot komt de schrijver nog eens op dien nieuwen geest terug. Het is duidelijk" zegt hij ..dat mechaniseering en zelfs collectiviseering nog geen Communisme kunnen scheppen, en evenmin kan de bekeering ertoe het gevolg zijn van dwang. Zelfs de ongeduldigste bolsjewiki geven toe. dat de collectivisatie slechts een weg en een lange weg naar het Communisme is. Hij is misschien nog langer dan zij denken. Maar terwijl de tegen werkende krachten de kansen erop in de dorpen niet schijnen te verhoogen, zijn er toch factoren, die er op wijzen, dat een dergelijke ontwikkelingminder onmogelijk is dan zij op het eerste gezicht lijkt. De hoofdfactor is, naar mijn meening, de idee van een nieuw leven, die ontwaakt is onder de actieve leden van de jongere generatie." Wat nu tenslotte het tweede jaar van het Vijfjaarsplan betreft, het succes daarvan, zegt de schrijver, was minder groot dan dat van het eerste. Bij vergelijking van de cijfers, die hij geeft blijkt hij dan te bedoelen, dat de algemeene productie-vooruitgang van 24 pCt. uit het eerste jaar ook dit jaar gehaald is, en het cijfer voor dit jaar alleen en niet eens overal achtergebleven is bij dat van het ambitieuze ..vijfjaarsplan in vierjaar". Over het komende jaar laat hij zich alleen in zooverre uit, dat hij zegt ..maar alles wel be schouwd, is ook een jaarlijksche toename van 24 pCt. zóó geweldig, dat men ernstig moet vreezen of die standaard te handhaven is" (bldz. 28). Tot slot een paar cijfers van de loonen en de sleutelindustrieën, mi de; aan bedoelde brochure ontleend, (iemiddeld maandloon voor de heele industrie 1928/29: 73.3 roebel; 1929 30 : 76.3: de hoogste loonen komen voor in de rubber industrie waar het maandgemiddelde 114.3. de laagste in de mijnindustrie, waar het 66.6 bedroegin 1929 30. De productie in de mijriindustrio klom van (i 1.9 niill. ton verleden jaar op 76.2 dit jaar, waar onder begrepen de petroleum, die van 13.5J7.000 op l 7.066.000 klom (het oorspronkelijk plan eischte l 1.000.000, het herziene 16.000.000). De productie van eloctrische kracht, om daarmee te besluiten - - want zooals de toekomst van het land van het Vijfjaarsplan afhangt, hangt de toekomst van het plan af van de electrische kracht , die het vorig jaar 2.319.000 KW. bedroeg, haalde dit jaar 3.320.000 K\V. en de bouw van electrische machi nes, in 192829 voor een waarde van 272 inill. roebel, liep nu op tot 503 inillioen. Maar zóó eerzuchtig is het plan. dat zelfs deze vooruit gang van meer dan 50 pC't. nog beneden de voor hot komende jaar gestelde taak blijft. 1) An Inii>r('nnion of Hunsid. reprinted I'ÏOIH T/u' Eronomixt, Xoi'einber 1930 (ir/i(in:/in binnen kort bij d? f(i. Styffdrdt ten A'frf rtandm-he rrrliiling komt). 2) No. 273S r n 2739, 23 en 30 .\'ort'nil>i'r 1929. Kon, Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. ~ ~ ~ DEN HAAG « AMSTERDAM - ARNHEM Verz. van Tentoonstellinggoederen