?es 18 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 JANUARI 1931 No. 2796 TAALSCHUT XXIV. Waar daar Op aansporen van den belang stellenden lezer A. (\ ie Amster dam zet ik het mes in de zeere plek van het redengevende voegwoord daar, aangetast door waar. Voorbeelden zgn er te kust en te keur. Waar sommige losse ambtenaren reeds geruimen tijd in dienst zijn, hoopt men, dat B. en W. nog een gunstige oplossing voor hen zullen vinden. Waar de toezending der lijsten bedoeld is ter verantwoording der ontvangen gelden, kan elke gever onmiddellijk zijn bijdrage opzoeken. En dan ook dit volmaakte prachtstuk van ineengewrongen stadhuis* en csculapentaal, ns geleverd door den Amsterdamsen en wethouder Dr. I. H. J. Vos: Waar tengevolge van de malaise het aantal studeerenden inlirimpt en daarnaast (!) kan worden geconstateerd, dat intellectueelen een meer beperkt (!) nakomelingschap heb ben dan de handarbeiders, beteekent(!) de bovengeschetste tendenz (!) een vermindering van het kiemplasma, dat juist uit cultureel en rassenhygiënisch(ü) oogpunt mede tot de meest waardevolle (!) elementen behoort. Zelfs bij Stoett: Waar onze taal duizenden uitdrukkingen en gezegden kent. is het wel niet doenlijk ze alle op te nemen. I^aat ons eens nagaan hoe het zit met dat icattr en Jon r. Als voegwoord van plaats is u-aar oorspronkelijk en dus goed. De door draaier wist niet, tcaar zijn geld gebleven was. Waar zijn geluk is, is het hare. Do taal verkoos voorheen daar als voegwoord van gelijktijdigheid = ter' wijl. De knape rent van daar, daar het nuchter veld nog dauwt. Zij aanbaden dat zoete kindeke, daar het Lag in doeken gi-wontlen. Dit dttc.r is op don duur teruggewcken voor icaar. Zulk-een aansluiting van plaats- op tydsbogiip laat de taal meer toe, Hier (plaats) woont hij Hier (tijd = thans) moet gij kiezen. Voorbeelden van dit temporale u-aar, ilij was zeer verontwaardigd over deze handelwijze te 'meer waar hom verzekerd weid. dat hij gerust kon zijn. Waar de man op den grond sliep, verkoos de vrouw de legerstede. Bij De Genestet en andere 'dichters der vorigo eeuw komt dit u-aar' her haaldelijk voor. Men merke op. dat het niet uitsluitend temporaal blijft, maar dat het ook een tegenstelling inleidt. Man sliep op den grond,. maar vrouwlief deed verstandiger. Zoo ook bij K loos: Er zijn er. die op hun twintigste jaar alles hebben verteld, rcaar anderen de goddelijke gave van het woord eerst op rijperen leeftijd geschonken werd. Het ver dient opmerking, dat een tegenstel lend ' teaar (ware) in nauw verband met maar reeds in de middeleeuwen voor komt. Men vergelijke ook nu voor den overgang van tijdsbepaling tot tegenstelling; A*u Wijnkoop zijn zon den opgebiecht heeft, komt va Van Burink aan de beurt. Onze houding tegenover dit waar kan niét anders dan tegemoetkomend zijn, hoezeer Wij hier ook aan daar zijn recht blijven inruimen. Maar nu het redengevende u-aar. Dit'moet ten strengste worden afge keurd en wel .reeds op dezen nen afdoenden grond, dat het zich in de plaats dringt van het hier nog krachtig levende daar. De w van waar is taalverslappënd tegenover de sterke d van daar. Dat causale waar stuit gelukkig op taai verzet bij degenen, die zich aan schrijven niet te buiten gaande, een goed gehoor voor het juiste woord bewaren. Bij onze auteurs is het dikwijls een Ruize*Rijmen Oud-jaarsvraag en Nieuw-jaarsantwoord Aan 't einde van het jaar verrezen vele vragen Ik zal me stellig niet aan een tg antwoord wagen. Wie is er, die 't verstrikkend net ontwarren kan? Ik noem de vragen slechts. Men denk' er 't zijne van. Schacht in Amerika. Wat heeft hij daar besproken? 't Woord moratorium", zeer schuchter opgedoken In meer dan een bericht, heeft hij dat daar gezegd ? Wat was het resultaat voor Duitschland, goed of slecht? H erve en Hitler voerden druk correspondentie Waarom trok die in gansch de wereld zoo'n attentie? Droomt Hitler van een Duitschland, krachtig, militair? En is dit een gevaar? Xabij reeds? Of nog ver? Wat is het doel der Nat ionaal-socialisten ? Is dat verwant aan dat der Lappo's, der Fascisten? Van Heimwehr, en zoo voort? Wat wordt daar voorbereid Door 't stijven van 't gevoel van nationaliteit? Wat wordt er stil gestoofd met pacten of verdragen, Die vast de volken weder in den oorlog jagen? En, komt de ramp, door patriotten-drijverij, Wat zal de houding zijn der roode staatspartij ? Wij weigren ! zegt de leider, Albarda, verbolgen, Maar. vraag ik verder, zullen al de volgei's volgen? Kn als eens d'oorlog woedt, wreedaardiger dan toen, Wat zullen d'andren dan, niet-socialisten doen. Wanneer hun door den Staat gestrenglijk wordt.geboden, Zich voor de eer van 't vaderland te laten dooden; Wie weigert, wordt in oorlogstijd gefusilleerd; Zal dan niet, door Remarque's boek geïnspireerd. Ook menigeen van hen den kogeldood verkiezen. En 't leven liever zoo, dan in den krijg verliezen. Of 't leven niet, maar oog, of been, of arm, of hand? Of shell-shocked voortbestaan, ter eer van 't vaderland? Wat \vil uien in lierlijn, met In u .lor en protesten, Bij 't draaien van den anti-oorlogsfilm lm Westen? Wat zweeft er in de lucht? Kn wat bespeuren wij In 't mistige mysterie van de Maasvallei? En moet men, naar het oordeel van beduchte gidsen, De volkeren in deze beide groepen splitsen: Italië, Rusland,. Hongarije, Griekenland ? Met Bulgarije en Turkij' aan 'd'eenen kant. Terwijl ten andren Frankrijk, Belgiësamenscholen Met Joegoslavië. Roemenië, met Polen, Met Tsechosknvakije? Zal straks Oen bevel De volken voeren naar do vuren van de hel? Heeft Ludendorff gelijk, die schetst in zijn brochure Den baaierd, die ontspringt, wanneer te kwader ure De diplomatenbent tot d'eüveulaad besluit Met godvergeten hand de lont werpt in het kruit? Zai woeste waanzin Weer verwilderen de geesten ? Zijn wij geen menschen meer, maar botte wilde beosten? Wie? Waar? Wanneer? Kn hoe Zoo spookt het in mijn brein; Wat zal op d'olid-jaarsvraag het nieuw-jaarsantwoord zijn? ,? ('lIARIVARirS. heillboze verwarring tusschen teaar .en daar. Zoo ontstaat de futlooze correlatie" waar..... .daar, het eerste redengevend, het andere niks. Waar Napoleon zelf erkende, dat hem veel. gelukt is door het geld, daar mogen wij alle (!) geloof hechten aan de ver zekering van Fouché, dat enz.(Geerke). Theo Ifeemskerk dreef zeker ook den spot mot die waar-daarders, toen hij op de Deputatenvergadering van 1022 een wereld van verwarring legde in dezen zin: l Vaar de koeion nog geen stemrecht hebben, daar kunnen zij niet den doorslag geven. Die oolijkerd. Wat bedoelde hij eigenlijk? Had gén koe het stemrecht ? Xeen, op sommige plaatsen hadden de dieren des velds het wel, op andere nog niet De vergadering leerdo hem, waar zij het wel hadden. Volkomen onverstaanbaar is waar daar in do ?folgehdo zinsneden, eens bij Top Xaeff opgeteckend. Do ware feestredenaarster ben ik niet .... booze brieven, waar ik op mijn wijze het redelijke had bedoeld, zijn daar, om mij ervan te overtuigen." Teil eerste:-waar waren «lic brieven? Daar \ Daar had je ze. Ten andere: had de schrijfster zelf boozc briev on geschreven, waarin zij het redelijke ?had bedoeld? Zij zegt'dat wel, maar het' is al te absurd om het een oogenblik te gelooven. Het is veel waar schijnlijker, dat zij zulke brieven had ontvangen. Dat waar moest zoo iets als ofschoon beduiden! Wij zullen als het zoo voortgaat, hot Nederlandsch eerst finaal moeten af loeren om dan pas een schrijver van doze landen te kunnen verstaan. CII. F. HAJE GHARIVARIA ONZE TEEKENAARS ,,ln het <? der ontwapening." (De A/. Vad.) Deze vraag heeft in het cf derwetenschappcjljke belangstelling gestaan." (L. D.) De positie der arbeidersklasse staat in het (f van verweer." (Comm.) Deze tijd staat in het <f van de cape." (H D.) In het cf der volkerenverzoening." (O. H. C) De volgende slager zette de beuling in het (f van een nieuw vraagstuk." (V.D.) DE WIJSNEUZEN Op het verschil dier stukken is lang niet genoeg wtf^" (Gr.) De heer Stokvis M*» op de circulaire, en verder MV* opeen streven naar een grooter Nederland." (Sum. P) Hij MK" op de gelijkheid van de Fransche en de Nederlandsche kleuren." (N.R.C.) »Hlj Mfc- op de concurrentie van de om liggende landen." (H. D.) De voetsporen MC» erop, dat er een verschrikkelijk gevecht moet hebben plaats gehad." (Sum P.) Hij MC» op het nnnoodig lang open houden van spoorwegbruggen." (O. H. C.J SCHRILLE TEGENSTELLINGEN Men laat de plaat dagenlang op de wonde. Slechts wordt zij lederen, dag ververscht." (N. R. C.) De meeste gaucho's zullen wel het onzekere voor het onzekere nemen." (Gr.) Ook de andere huisgenooten kregen het benauwd en moesten braken en overgeven." (N. Haarl. Ct.) Het was een imposant gezicht, en impo neerde." (N.R.C.) GAAT DAT ZIEN, GAAT DAT ZIEN! Bij Kon. besluit is bepaald, dat onbereden hoofdofficieren, die bij mobilisatie bereden worden, toegestaan is de uniform als beredene te dragen.".CA'. R.C.) HET ONEERBIEDIGE KOOR Toen hield ,Mgr. B. een korte toespraak, terwijl het koor het Tantum Ergo van Diepenbroek ten gehoore bracht." (Msb.) De Sum. P. mag wel van,, toekomst verwachtingen" schrijven, maar de N.R.C, niet van een slotperoratie". Déburgemeester reikte den leden van het Comitépersoon1 ijk de hand." (Prnv. G. en Ov. Ct.) Terecht. Anders is het do ware handreiking niet. In het reclameboekje van de Liu- ' guaphone deelt de Directeur eener school tot onze verwondering mede, dat hij de platen gebruikt, om de leerlingen op schoot of .privaat af en toe te laten hooren, hoe geboren Engelschen spreken." ,,Tot een van do gevaren waaraan de vogels blootstaan, behoort ook do aantrekkingskracht der lichten," schrijft de Tel.., en wij vergeven het. Zoo'n zin loopt altijd mis. HUHHA No. 2796 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 JANUARI 1931 \\ 84 Apoch. ca Drogutc» UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE Croquante Croqpgtj$s door Alida Ze venboom ALS ik het aanslagbiljet voor de Inkomstenbelasting moet invul len, ben ik altijd drie dagen ziek, zooveel hoofdbrekens kost het mij, want heel erg sterk ben ik in het rekenen nooit geweest en ik hoor het mevrouw zaliger nog -/eggen: Aal is een beste, nioid en eerlijk als goud, maar haar huishoudboekje klopt nooit" on nu komen ze me óp mijn dak vallen met negen kaarten voor de volkstelling, een voor mij en acht voor mijn betalende gasten, zal ik maar zeggen. En wat durft zoo'n rege/ering een mensch al niet te vra gen ! En wie de voorschriften overtreedt wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste veertien dagen l Wil u wel ? gelooven dat ik die laatste dagen van dit ongelukkig^ jaar geen gerust uur meer heb gehad? Ik zag me al op den Amstelveenschen weg zitten, veertien dagen lang, op water en brood, omdat ik me in de rubriek vergist had en de kaart van het acteurtje had ingevuld, in plaats van mijn eigen telkaart. En daarom heb ik de wijste partij gekozen, zoo dacht ik, en ge wacht op de komst van den volks teller. , O, had ik het maar niet gedaan, want toen die volksteller, met zijn vulpen in zijn vestjeszak, boven was, kreeg ik een duizeling?u kan het ook een lichte beroerte noemen, als u het kind bij zijn naam noemt, want wie stond er voor me.... De inwendige zendeling en de ellendeling .... ik heb' nooit geweten dat die twee woorden zoo mooi op elkaar rijmden.... mijn hart draait er nog van in mijn lijf.... stond te lachen en begon toen op zijn beurt met zijn oogen te draaien.... eu ik kun u op mijn woord van waarachtig verze keren dat, als ik een bloempotje of wat anders onder mijn hand had ge had, er ongelukken zouden gebeurd zijn. Verlangt de dame de dame" .'.. .durfde hij te zeggen ingelicht te woiden.... ik had bijna teruggezegd: je bedoelt zeker opgelicht" te worden omtrent het invullen van de Telkaart.. .. dan bon ik heelemaal tot uw dienst" en de kerel deed al net of hij thuis was en ging aan mijn taf el zitten en haalde zijn vulpen te ' voorschijn J.... Overtreding van de voorschriften betrefiendo. de volkstelling worden gestraft met hechtenis van ton hoog ste veertien dagen" - - ik zag hot met bloedige lettens aan don muur geschreven, andei's zou?ik.... .en ik begrijp niet hoe een fatsoenlijke re geering zoo iemand tot volkstollen maakt, die nooit anders dan naar zich toe geteld heeft ? daar kan ik van mee praten!..... En toen'begon hij met zijn vragen: leeft u in een gezin, dame, jft of neen?" Het had geen haar gescheeld of ik zou in een gezin geleefd hebben. zei ik buiten me zelf,... maar de heer in kwestie ging er met mijn meubeltjes van door l".... Dun niet in een gezin," vulde hij in en hij keek zoo zoetsappig, dat ik ik heb er veertien dagen zitten voor ovor dacht ik, dat bezweer ik u t Leeft u afzonderlijk? vroeg hij toen. Dacht je soms dat ik met eelt man leefde? vroeg ik. Dat had je wel gewild, hè?.... Leeft afzonderlijk," vulde hij in en haalde uu-toon oen haar tje uit zijn' vulpen alsof or niets ge,-Vo.urd was. Is do damo.... ..tl<- dame!" .. . .ongehuwd, gehuwd, gescheiden van echt, gescheiden van tafel eu bod 'f' vroeg hij toen weer on toen werd het me toch te machtig on zei ik hom zoo netjes als ik het op dat («ogenblik /.eggen kon: --- Ik beu nog altijd ondertrouwd. meneer! Meneer! J Ik sta nog onder de geboden, als u het weten wil, inoneer de volksteller! Dat ik er niet in gebleven' ben im zue nog een raadsel. ? .Ia, zei hij lieftallig, in /oo'ii '.buitengewoon geval voorziet do kaart niet...-. u is dus ongehuwd, niet waar?" en toen keek hij me, zoo raar aan over do tafel dat ik. ... wat zijn de. 'hersenen, van oen mensch toch vreemd, want in oons zag ik mij met hom zitten in Pittoresime" in de Reguliersbreestraat, de eerste maal dat ik mot hem uit was on ik voelde in eens weer zijn hand op mijn knie, on ik kan u zoggen dat ik onpasselijk word. .... en intussi-lieii vulde hij nog een paar vragen in on kook toen ineens up en vroeg me, terwijl hij zijn Oogen neersloeg de huicholing ! waar was u in den nacht van Jtl December 1JMO op l Januari 11KU?" Ik geloof dat ik het schuim op mijn mond kreeg bij die gemeeno vraag en ik weet alleen nog dat ik opsprong en geroepen moot hebben: .,dat zal ik jou niet aan jo neus han gen, oplichter, al moet ik-er een jaar . vóór zitten ! En nou mijn deur uit en gauw !.... Anders gap je mijn meu beltjes ook nog! ". En nu wacht ik een beetje ongerust af, want het acteurtje heeft me uit gelegd dat een, volksteller een ambte naar in de wettige uitoefening van zijn functie is en .daar staat minstens drii! jaar volgens hem op als je die. beleed igt. Maar ik heb het hem toch maar lekker gozegd, o zoo !...-. TELEFOON Met de daine-helijor/iomlo, diouit het koffiedik voorspelt? ? Ah. ha, hooft i'f-ods uitgegoten ? u het koffiedik --- Een donkere wolk? die weinig goeds voorspelt?.... In den vorm van een P. ... kan het Philips bet eekenen of Polen of Pilsoedski of Poinearéof zou het iets met de Petroleum te maken hebben.. . . Koninklijkt Maar er komt lang zamerhand een zilveren rand om? ... opklaring in zakon... val van het kabinet-Ruys en optreden van een Kabinet-Kersten !.... u meent het ... .giet u er nog wat koffiedik bij? '... .«iet Braat als onze minister van Buitenlandsehe Zaken.... en in voering van den Oost-Chineezon tijd.. .. en volslagen Zondagsrust met ieder een in zijn bed. dominee incluis.... vloeit het koffiedik uit tot een vlrtg .... een blijde gebeurtenis.... een verloving.... een aardige jongen.... .... vormt er zich een berg .... een vuurspuwende?.... 'do Merapi, misschien?.... en veel goudstukken dio er afrollen ja. ja., ik begrijp het milde moederland.... enne..'. . en ziet u niets van de gemeenteraads verkiezingen een -witte plek te midden van hot koffiedik.... dat kan niet anders dan Weiss boteekenen ! ... .ik begrijp.... en daarom heen bruin.... Bruinsma.... een strijd tusschen.... oen meerderheid voor Weiss.... en hij zelf wethouder voor de Vischvoorziening en hij lust alleen rauw vleesch, . la Tatare!...-. en ziet go nergens den opvolger van Wibaut?.... ik wacht.... ik Svacht .... een B..... Boissevain Boekman.... onthul mij snel het raadsel.... Blitz Blom.... toe, giet er nog wat koffiedik 'bij.... Nog iets?.... ook een blijde gebeurtenis in den Baad.... zoj L ... .een dame-raadslid dat....