8 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 JANUARI 1931 No. 2796 No. 2796 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 JANUARI 1931 J, D. STRUIJS & Zn. Prinsengracht 837 Telefoon 37906 BEGRAFENISSEN (naar VERKIEZING met RIJTUIGEN ol AUTO'S) CREMATIE. - TRANSPORTEN. N. V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN PLAIDS VOETZAKKEN AUTO-OVERSCHOENEN VERWEEGEN & KOK AMSTERDAM KALVERSTR. 86-90 DEN HAAG NOORDEINDE 64c. D. OBERINK & INGENIEURS Amsterdam, Prinsengracht 456. Tel. 37452 BLIKSEMAFLEIDERS AANLEG INSPECTIE ONDERHOUD. GERARD B. RIJKE Jr. BINNEN ARCHITECTUUR KEIZERSGRACHT 559 ~ Tdef. 30559 Co m p l e te Meubileer in g P end u l e s, Hor loges, Stijlklokken, Wekkers, Barometers, Gouden en Zilveren Werken Grootste Sorteering Goedkoopste Prijzen N.V. v/h. Gebr. BREEN NIEUW END IJ K 172 HAARLEMMERSTRAAT 64 ROZENGRACHT 63 Ateliers voor reparatlCn aan Uurwerken. Goud en Zilver G.]. DE KONINGS ZOON Keizersgracht 447, Opfterictat Ao. I7Jv CENTRALE VERWARMING. DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kott slechts ? 2.70 per kwartaal (foJO voor incassokosten) of f xo.?per jaar bij vooruitbetaling BEGRAFENISVEREENIG1NG N. SAX Jr. P.G. Hooftstraat 38 AMSTERDAM?Telef.: 20341, 24250 REGELING VAN BEGRAFENISSEN EN CREMATIES VAN UIT ALLE PLAATSEN EIGEN LIJKKOETSAUTOMOBIELEN STEENHOUWERIJ D. WEEGEWIJS Rapenburg 44 _ AMSTERDAM - Tel. 42663 MARMER WE R K EN W. H, POLMAN TUIN OVERTOOM 526 -:- Telefoon 82660 Begrafenissen - Transporten - Crematies F l R MA K R ON E R Nieuwendijk 167 AMSTERDAM Tel. 43186 SPECIAAL ADRES voor JAEGER ONDERGOEDEREN WIT EN JAEGER FLANEL Koldewey 6 Corbière Leidschestraat 30 - Amsterdam SPECIALITEIT IN: Kinderbadkuipen Badtafels Baby bascules _ ,?_ Linnenmanden AUG. KAUPMANN P, C. Hooftstraat 113, Amsterdam Z., Telefoon 23308 J A N U A RI - U IT V E R K O O P £f J( SPECIALE AANBIEDING TAFEL- EN BEDGOEDEREN HUISHOUDDOEKEN BADHANDDOEKEN enz. RESTANTEN LINGERIE ZICHTZENDING FRANCO Adverteert In ,,De Groene" w^ ^^ l Voornaamste Kleedinginricntinn op elk gebied In memoriam: Metropolis" BIOSGOPY door L. J. Jordaan ARCHIVARIA Van 't Ouwe in 't Nieuwe WANNEER de teekenen niet bedriegen, dan heeft de zwijgende film voor onafzienbaren tijd, althans in het grootbedrijf, afgedaan. Bij het scheiden van het jaar zit ik in het RembrandtTheater en het is el klank, wat de klok slaat. Van een superieur journaal, combinatie van Duitsche en Amerikaansche geluidsfilmproductie, springen wij op een teekenf ihn, die een wanhopigen gooi doet naar Fleischer's screen-songs en vandaar op een operette-film. .. Drei von der Tankstelle". Het is een dier twijfelachtige maaksels, welke men verlegenheidshalve met het vergoelijkende epitheton genoegelijk en pretentieloos" tooit en -waarvan verluidt, dat men er gerust niet zijn lïeele familie naar toe kan gaan. Het laatste zal %vel waar zijn, tenminste wanneer men de geuoegelijkheid afmeet naar de behoeften zijner bloedver wanten beneden de acht en boven de tachtig. Laat ons er verder over zwijgen.... het is een dier tallooze mislukkingen, welke de kinder ziekten van de jonge klankfilm vormen. Intusschen blijkt uit zoo'n programma duide lijker dan ooit, dat wij, ook wat de film betreft. Van 't Ouwe in 't Nieuwe" zijn overgegaan en overpeinzingen van min of moer necrologischen Aard dringen zich onwillekeurig aan den toe schouwer op. Terwijl ik liet voortreffelijke film sujet, dat Willy Fritsch eenmaal beloofde te worden, zie horlepiepen rondom een benzinepomp, gaan mijn gedachten terug naar die andere operettefilm, waarin dezelfde jeune-premier debuteerde: Berger's Walzertraum", de geestige en charmante transpositie van een banaal operette-gegeven in een fijn en ven-weemoedig becldenspel. En van zelf volg ik, schakel voor schakel, den keten van belangrijke werken, welke zich in den begintijd der filmhistorie verliest. 'Al deze werken r.ijn over ditzelfde prójectiedoek heengegloden, dat in een barokke omgeving reeds zooiets als een groote traditie wist te scheppen. Nina Petrowna". Heiinkehr", ,.Metropolis", ..Fausfc", ..Nibelungen," Letzte Mann", Der Müde Tod", ,.Anna Boleyn", Dubarry", Vlam", ,.De Oude .Wet", het vóör-historische Intolerance".... wat al herinneringen, waarover wij gejuicht en waarvoor Wij gevochten hebben! Welk een histoiredocu mentaire van de filmcultuur der laatste vijftien jaren ! En waar zijn al die belangrijke documenten gebleven? Hoeveel is ervan vernield in botte on wetendheid ? Hoeveel ligt er te vergaan in de klui zen van onverschillige importeurs? En met schrik ontwaar ik, dat deze nijpende vraag, die zich de laatste jaren reeds deed gelden, nu __ mj het afsluiten eener groote en beteekenis«BttBBAAl* AttJBMTJBN TOOM A M ATEUB-lilïi O-UITBOT» « FOTO-SCHAAP & Co. ? PTJI B AMSTBBDAM volle periode in ons cultuurleven dringender naar voren treedt dan ooit. Inderdaad wij zijn het er al meer over eens, dat de zwijgende film voor de geschiedenis der moderne beschaving een factor van ontzaglijke en nog bij lange na niet genoeg erkende beteekenis vormt en wij zien het niettemin koelbloedig aan, hoe de levende getuigenissen dezer periode, de een na de ander, verdwijnen. Zonder dat een poging gedaan wordt dezen fatalen en onherstelbaren gang van zaken te stuiten zonder dat een vinger wordt uitge stoken, om althans het belangrijkste te bewaren. Mij dunkt het moet voor het nageslacht min of meer verbijsterend zijn te vernemen, hoe onze generatie van alles verzamelde: schilderijen,muziek instrumenten, potlood en, kranten.... maar pro ducten als de groote werken der zwijgende film, die een omwenteling veroorzaakten in ons geeste lijk en aesthethisch bestel, kalmpjes op den mest hoop wierp. Wij klagen en jammeren over storm achtige tijdperken in de geschiedenis der menschheid, als oorlogs- en revolutieperioden, waarin belangrijke historische en kunstzinnige waarden verloren gingen maar wij zien het onbewogen aan, in een tijd van volkomen rust en toereken baarheid, hoe de standaardwerken eener nieuwe en reeds historie geworden kunst, spoorloos ver dwijnen. Dit is onvergeeflijk, dom maar vooral onbegrijpelijk! Immers laten wij eens het on gunstigste veronderstellen! Laten wij aannemen, dat de autoriteiten en instanties, wier taak en plicht het is de belangrijkste elementen onzer geschiedenis vast te houden en voor het nageslacht te bewaren dat deze lieden persoonlijk ongevoe lig zijn voor de empirische waarde der standaard films. Dan blijft het nog een verbijsterend en vol slagen raadsel, dat de relatief-historische betee kenis dezer werken hen niet reeds lang tot ingrijpen In memoriam: tFaust" heeft weten te dwingen. Want men moge blind zijn voor de objectieve schoonheid eener Potemkin"film wie zal de sociale en historische beteekenis van dit geweldige phcnonienon durven ontkennen? Wie zal er redelijkerwijs in kunnen berusten, dat men de kracht van dit zuiverste en machtigste. credo eener wereldbeweging erkent, enkel en alleen door het te.... verbieden?! Wij zijn het lang niet meer eens met de oorspron kelijke strekking van den Max Havelaar''?maar wij hebben, en terecht, de historische waarde van Multatuli's eersteling voldoende ingezien om de oudste exemplaren zorgvuldig in een museum te bewaren. En hier gold het alleen nog maar een daad van idcëele beteekenis immers het wei-kzelf blijft, ook zonder deze uiting van piëteit, in ongeJimiteerden herdruk leven. Maar hoe dikwijls zal men moeten herhalen, dat de groote werken der filmkunst,, wanneer geen bevoegde hand er zich pver ontfermt, aan "de absolute vernietiging zijn prijs gegeven? Dat producten, waaraan jaren is gewerkt en die later een nieuwe en een nu nog onberekenbare wending in ons cultuurleven stap voor stap kunnen docuwcnteeren, zullen verdwijnen of zij er nooit geweest waren? Of moeten wij soms onze archieven vrij houden voor den Knkhuizer Almanak, ten koste van een Caligari"? Moeten wij wellicht eenJ^Fre'udlose J3!asse"_ laten J verIn memoriam: gaan, omdat wij penningen verzamelen een ,,Nibelungen" laten verdwijnen, omdat wij geld eri ruimte noodig hebben voor Jan-de-Wasscherprenten ? Wij voteeren geld en energie ad libitum tot het organiseeren eener uitgebreide fUmpolitie, ongeacht de groote ergernis van een belangrijk deel des volks aldus de negatieve erkenning gevende van het allergewichtigst tijdsverschijnsel, dat de film is. Maar als het nageslacht zal vragen: Wat deedt gij met dit schrikkelijke en gevaarlijke materiaal? dan zal het stumperige antwoord moeten luiden: Wij verboden.... ! * * * In het voorjaar van 1930 schreef ik reeds, bij gelegenheid van een interview met den secretaris van het Nederlandsen Filmarchief, over deze kwestie. Ik constateerde toen reeds, de motieven buiten beschouwing latend, de geweldige leemte in het streven van dit instituut, dat zonderlingerwijze de speelfun buiten zijn operatieterrein sluit. Een deel der pers nam deze beschouwing over en de N.Iï.Ct. kwam nog eens op de zaak terug, bij de vertooning der ,,C'aligari"-film door de Hotterdamsche Filmliga. Maar feitelijk is er sindsdien niets veranderd geen stap werd gedaan, geen hand uitgestoken. om een toestand te wijzigen, die met den dag erger lijker wordt. Wij weten nu met zekerheid, dat van het historische .,Caligari", de laatst over gebleven copie bezig is Weg te teren. .,De Uitkijk", die ons een afscheidsblik op dit werk gunde, draait .thans een ander meesterwerk der zwijgende film, Feyder's Crainquebille", en wij vragen ons af, wanneer ook dit oeuvre legende zal zijn geworden. Het prachtige ..Vlam". Lubitseh' jongste en beste film, is reeds lang vernietigd. Wat is er nog over van ,.De Nibelungen", wat van De Oude Wet", wat van de vroegste Asta Nielsenfilms? Het heeft er veel van of de generatie, die reeds te oud was om voor het nieuwe fihuverschijnsel te capituleeren, haar hardnekkige negatie-tactiek voortzet ten koste van de belangen der historie. Ten koste ook van haar verantwoordelijkheid tegenover komende geslachten en bovendien terwille van een volkomen fictieve overwinning. Immers deze struisvogelpolitiek, deze opzette lijke doodzwijgerij verandert niets aan den loop der geschiedenis. De zwijgende film is er geweest en heeft haar merk op het tijdsgewricht der laatste jaren onuitwischbaar gezet uit haar werd de klankfilm geboren, die voort zal gaan de wereld aan zich te onderwerpen, gehoorzamend aan de eeuwige wet der vernieuwing en dei- evolutie. En tegenover de armzalige voldoening, de wenteling der tijden toch maar dapper genegeerd te hebben, staat het groote-en onherstelbare verlies aan his torische documenten, waarom onze kinderen ons zullen verwensenen. Jongeren.... wanneer stichten wij een film archief? ! Smalf il m-Amateur-Kinematograf ie onder Kino*teohnlsehe [leiding van Joris Ivens Vraagt brochure» en demonstraties \ CAPI 116 KALVERSTRAAT _ Amsterdam O. OAPi ??KMtindlQi raad in vaorllohtlng. j t