18 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 JANUARI 1931 No. 2799 De Vogel Spreeuw door S. P. Abas TAALSCHUT Een Moznrt-lierdenklnte ON/K handen en voeten, dragend vingers en teenen tien, aan ieder vijf. zijn de physiologisehe oorzaak der burgermenschelijke behoefte aan herdenkingen. .Als we verleden data kunnen tellen niet veelvouden van vijf en van tien. ontstaan officieele verteederingen en bezinningen; en waarden die inzichzelven constant zijn worden verhoogd, er wordt een kunst matige gelegenheids-conjunctuur ge schapen, uit enthousiasme voor het C'.etal. Zoo doen we in 1031 wat aan Mozart. want Wolfgang Amade werd 175 jaren her geboren. Xu is 175 een wonder baarlijk getal, veelvoud van vijf. vijfvoud van vijfendertig en dit weer vijfvoud van het heilige Zeven waarvan de heiligheid psychologisch te verklaren is uit een gebrek aan physiologis'che oorzakelijkheid. Want moge al eens een elfde vinger voor komen - men heet dat een minder prettig verschijnsel?een veertiende toch zeker nooit. De herdenking van een geboorte is pleizierig. Zooiets als een verjaar dag waarop de jubilaris afwezig blijft. Pit zinnetje heeft iets onaange naams, want we weten niet eens waar M o/art begraven werd. 11 ij was ook maar een arme drommel, die ge..worpen werd bij een dozijn andere arme drommels. Hij werd geen bloem. geen steen, geen houten kruisje waard geacht, toen hij 140 jaar geleden. . . . Maar 140 is een minder fraai getal dan 175. K n. de gedachte aan een onvindbaar graf is een onpleizierige. Zij zou ons kunnen doen beseffen dat er toch altijd iets niet in orde is geweest laten we onze taal dank baar zijn voor het bezit van een ver leden tijd ! met de verhouding tusschen de doorsneemenschen en de besten. Kr is een verschil tusschen die twee. Mozart was een onmaat schappelijke, een bohémien: hij hield van flauwe grappen en schreef grove brieven, die liet fatsoen zouden doen blozen. 11 ij was trotsch. en dat is een gebrek. Hij was leelijk. en? ook dat is een gebrek. Maar het ergste van al is, dat hij een zeer-levende mensch. was. Dikwijls en veel verliefd. Ook wel dronken. Ken volstrekt verwerpelijk individu. Toen hij stierf bezat hij aan geld t») gulden, aan te vorderen bezoldi ging 133 gulden. Aan meest dringende rekeningen had hij 1000 te betalen grootere schulden niet gerekend. Wat wonder dat hij bij andere arme drom mels terecht kwam in een onbekend graf ! In 17S7 stierf een vogel. Mozarts spreeuw. Dat sterfgeval wil ik herdenken. Toen de vogel stierf begroef Mozart hem met zorg in zijn tuin en dichtte een inscriptie voor den grafsteen, dien hij voor het diertje oprichtte. Het is maar een primitief en kinderlijk versje. maar het geeft mij de eigenaardige gewaarwording, alsof Mozart het zoo een beetje op zichzelf geschreven had ??en toch ook weer niet -?alsof hij ook licht met zichzelve den spot dreef; Hier ruht ein lieber Xarr Meiu Vogel .Star. Noch in den besten Jahren Muszt er erf ah ren Des Todes bittern Schuier/. M ir blutets J Ier/.. Wenn ich d ra n denke. O Leser. schenke Auch du ein Triinehen ihm! Kr war. nicht schlimm. Nur war er et\vas munter. Doch auch mitunter Kin lieber loser Schalk V ml drum kein Dalk. Ich wett. er ist schon oben. V m mich zu loben Für diesen Freundschaftsdienst Ohne Uewinst. Denn wie er unvermutet Sich bat verblutet, Dacht er nicht an den Mann Der so schön reimen kann; Ik wil herdenken, hoe een groote. levende, kinderlijke niensch voor een dier een grafschrift dichtte, en hoe die beminnelijke mensch door zijn medemensehen geworpen werd in een nameloos massagraf. Kn hij was Mozart.... XXVII. Purijzer IX het voorgaande Schut bezagen wij de juiste en de verkeerde vor ming van het adjectief bij germaansche plaatsnamen. Hoe gaat ?dat bij niet-germaansche? Het misbakken l'arijsfr (l'arijzer modes, nouveautés. stoffen), waarmede verschei dene onzer zwaar duitsch aangebrande houders van groote magazijnen en allemansgadingen te koop loopen. is voldoende, ons van allo dergelijke vormingen op -er een gerecht vaardig den afschuw in te boezemen, Gerecht vaardigd, want de taal vordert bij alle adjectieven van dien aard den uitgang -srh. lu-tzij onmiddellijk bij den plaats naam: Parij(8)sch. Rouaansch. Toulonsch, Berlijnsch, Londensch ('Cii is hier niet een uitgang, anders zouden Londensch en Londer met vecht zijn toegelaten). Moskousch (Moskovietisch is gelukkig verouderd of wordt nog slechts in bepaald ongunstigen zin gc-bezigd) Praagsch 1). Milaansch (te verkiezen boven het slepende Milaneesch), Sajirlach (ver te verkie zen boven Xapolitaansch, onduldbaar voor het gezonde Xederlandsehe oor) Constant inopelsc h (Constant inopolitaansch was te mal om los te loopen), Dublinsch. Madridsch (Ma<lrileensch is alleen nog geurmakers aan te beve len): hetzij met kapping van de slot letter van den naam: Geneefsch. Atheensch, Jlaversch. Uordeausch Barceloonsch, Belgrudsch. (Jalatsch. Kr valt natuurlijk niet te schuren aan historische, schoon omslachtige vor men als Genueesch, Venetiaansch. Marseillaansch. Florentijnse!]. Romcinsch. van welke laatste de zui vere vorm Roomsch zich met verschil in beteekenis heeft afgescheiden en daardoor gered is.Uij Triest, liiulapest. Bukarest zou de opccnhooping van medeklinkers de vorming van Triestsch enz. kunnen belemmeren. Doch ook dan bedankt de taal voor Triester en kiest zij de omschrijving ..van Triest". Bij Weenen heeft men waar schijnlijk te doen met een datief van plaats. Het beste adjectief is dus Wecnich (zie Schut XXVI) hoewel dan Weener ook voor zijn recht mag op komen. In BuJcmch heeft onze taal wel een eigen vorm gevonden, maar hier wint het Duitsch met zijn zuivere De volstrekte voorkeur, die het Xederlandsch aan -scl» geeft, blijkt bijzonder hieruit, dat het zelfs bij samenstellingen met het echt germaansche -burg of -bcry in vreemde plaatsnamen tegenover het Duitsch den uitgang -er heeft verwol pen: de Augsbursehe confessie. Xourenbergsch speelgoed, de Koningsbergsche wijs geer. Bij Indische namen op « heeft in Javaansch en Sumatraansch de ge mengde uitgang -tiansch den voor rang verkregen. Den eenvoudigen vorm behoudt de Javasche Bank. Bataviaasch gaat nog gelijk op met Bataviaansch en in Soerabaaisch heeft de taal een goede aanwinst geboekt. Ook van handelbare liviernameu maakt de taal zonder dralen het ad jectief op -srh : Hijnsche wijn. Tamiangsche aardolie, het Xeckarsche heuvelland. Donsche Kozakkeu (laatst in Amsterdamsche bladen verknoeid gezien tot het plaksel: Donkozakken). Ken verzoek. Men schrijve onverbogen vormen als l'aTermoosch. Rigaasch. Sofiaasch. flihkweg met den dubbelen klinker. De uitspraak recht vaardigt deze spelling volkomen. In gén geval begekke men ze met een npostrofe: Kiga'sch. O, die idiote slangetjes: m 'n. d'er. 's. collega's. J k wacht maar op een echt toornige bui om met die nietsdoeners, die kwebbelaars af te rekenen. Wie mij in zoon gemoedsstemming wil bren gen vooruit, hartgrondige dank. 1) Ten spijt mn Staring. Jarotnir te J.nrheiti : Hoe Jnitl ccn monnikspij ilf n J 'ra fier Jior»t herschapen?. HelWiegekind Moeders, geneest de gesmette deelen met Purol en houdt hetl huidje altijd droog metj rolpoeder Toegepaste kunst door" Otto ' van Tussenbroek Linolcum-sncile-kalcndcr Groningen schijnt zoo langzamerhand de stad te worden vanwaar de linoleum-snede-afdrukken ko men. Deze techniek wil daar welig tieren en hetgeen een kunstenaar eAsJordens met zijn H.B.S.leerlingen bereikte, blijkens drie reeds verschenen twintigtallen, welke door mij in deze rubriek in prijzenden zin konden worden besproken, heeft daarop ongetwijfeld grooten invloed. Bij den ftanvang vftn het nieuwe jaar verscheen evenals in 1980 een goede kalender. Zig-zag" betiteld, in dezelfde techniek uitgevoerd, bestaande uit twaalf bladen en een schutblad van, wit Bristol.karton, bedrukt in zwart, met linoleum-sneden door Brouwer, Contpaan, Dijkstra, Drost (die de cyferblokken verzorgde), van der Hoek, 'Klingen, ? Van Aïarle,. Meesters, Scherpbiert Schuurmans, Tilbusscher en van Wering, alle jongere grafische NV APMHEMSCHE HYPOTHEEKBANK HYR KAPITAAL BESCHIKBAAR DIPF.CTIE M? 5.J.VAnZlJ5T-h?J.F.VERSTEEVEN talenten die ongetwijfeld elk voor zich getracht hebben het besto te geven waartoe zij in staat zijn. Vooral het schutblad door Dront is een knap stuk snijwerk. Men ziet een toren-klokken stoel met de kruiselings opgestelde J.ware draagbalken .... Het jaar wordt ingeluid! Ken goed begin maar toch komt het mij voor dat er in de samen werking van dezen kalender tóch wat meer sys teem, had moeten schuilen, want het is alsof er, zoowel in de gekozen voorstellingen, evenals in de gebezigde, formaten, der linoleum-sneden wat al te veel ruimte werd gelaten. Hoeveel beter zou het eindresultaat geweest zijn als bijv. de twaalf medewerkers elk een onderwerp gekozen hadden dat verband hield met het karakter der maanden zelf. Want nu ziet men boven het kalenderblok van Januari door Compaan een wat ledig stilleven van een tweetal potten óp een tafel; Februari geeft twee kbnijnen-koppen te zien met toegespitste oören door AH V(m Wering (geestig gedaan !), terwijl eerst de maand Maart iets van de intrede der naderende Lente vertolkt in een hek, met boerenhuizen daarachter geplaatst door Piet van der Hoek. Zóó halden alle bladen kunnen zijn en dan was er van n geheel sprake geweest, de kalender zou meer beteekenis verkregen hebben in de wisseling def seizoenen en een vaster ondergrond bezeten hebben. Men had door een typeerend beeld elko maand kunnen karakteriseeren en dit zij dus voor een volgend maal warm aanbevolen! Men lette dan ook op het gelijkvormig houden dev blokken waarvan thans de afmetingen al te zeer verschillen, deze even breed als het datumblok 'te houden blijve het streven.... ! Daarom zijn die van Maart (reeds vermeld), Juni door Scherpbier of Schuur»i(i)i8 (daar kan ik niet achter komen, want alle afdrukken, zijn, zeer bescheiden, slechts met een initiaal ondertèekend) met een zonnig stadsgezicht van een boogbrug boven het water, door boömen beschaduwd; Óctober door Drost mot een kijkje op een paardeninarkt; Xovember door Tilbiisscher met lampion-dragende kinderen en December door Klingen met een boerenkar in een wagenschuur het best gelukt, hoewel, liet zij liier onmiddellijk aan toegevoegd, ook alle andere linoleumsneden in dezen aantrekkelijken kalender, blijk geven van liet talent der jonge grafici. Samenvattend dus een uitgave welke, ook door de duidelijke cijfers, van Drost, die hier de leiding had, gezien mag worden !.... No. 2799 UIT HET DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 JANUARI 1931 KIFT Croquante Croquetjes door Alida Zevenboom GEEN kreukeltje en geen vouwtje. Ik wil zeggen dat zooals ik 's avonds in bed ga liggen, ik den vol genden morgen nog net zoo lig. Ik hoor het mevrouw zalige* nog zeggen, . als zij 's morgens het huis door liep om te kijken of alles in orde was: als ik niet beter wist, Aal, dan zou ik zeggen, dat je vannacht niet op je bed bent geweest, zoo netjes ligt het nog." En ik heb dat gehouden, tot op'den huldigen dag van vandaag. Waarom ik dat zoo zeg? Omdat de dokter mij in bed gestopt heeft. Met griep natuurlijk, ledereen heeft griep. Vau mijn zes betalende" gas ten, liggen er vijf in bed en meneer tanislafski hoest dat de muren er van scheuren. Eigen schuld plaagt een mensch het meest en ik heb het hem wel voorspeld: u loopt veel te veel in de avondlucht. De eenige die springlevend in, is het acteurtje. Zoo zijn ,die menschen. Hoe meer beroerdigheid ? ze hebben, hoe lekkerder zij zich voelen. Hij heeft het nog nooit zoo druk gehad en holt van de eene vergadering naar de andere en voor zoover ik uit hem wijs kan worden, krijgen.wij nu een gemeentelijk gezelschap. Hij vindt het fijn. Vroeger bij het oude Xeerlandsch", dat van wijlen meneer. Gomperts, zoo vertelt hij, heetten de tooneelisten beambten" en nu, onder meneer Eduard Polak, zullen zij ambtenaar" heeten en, altijd volgens het acteurtje, krijgen wij dan ook Kunst volgens de evenredige ver tegenwoordiging. Ik begreep het niet goed wat hij daar mee bedoelde en hij heeft het me uitgelegd. ,,Dat zit zoo in elkaar, zei hij. Er zijn bijvoorbeeld 20 sociaal-democraten in den, Baad dat is net 4/9 van de 45, en dan w 2/0 katholiek, en 1/0 protestant, en 1/9 liberaal-vrijzinnig en 1/9 revolutionnair en zoo krijgen wij, stel dat het seizoen uit 45 weken bestaat 5 X 4 weken roode, 2 weken zwarte, l week heelemaal geen, l week vrij zinnige en l week Russische stukken, want anders is het gemeente-gezel schap geen gemeentelijke instelling ?en regent het interpellaties in den Raad. En net zoo evenredig zal het gezelschap-samengesteld moeten wor den." En hoe moet het dan met den directeur? vroeg ik. O'm zei hij, dat is pok geen bezwaar. Die is elke week wat anders in de politiek. Aan candidateiv geen gebrek. Ik weet niet of ik hem gelooven kan, want hij is zoo onbetrouwbaar, vooral in dezen tijd. En zoo lig ik met mijn gehaakte muts met de pansee-linten op inbed, want daar houd ik aan vast een mensch moet zich netjes in bed leggen, want je weet nooit wat je overkomen kan. Maar veel fidusic heb ik niet in den dokter. Dat is ook'zoo'n spring-inhet-veld. Komt op de motorfiets en ruikt naar benzine en gooit zijn leeren jas over een stoel en ik krijg altijd het gevoel als ik hem zie, dat hij met een Engelsche sleutel aan me gaat draaien. Och, wat was'dat vroeger ook anders. Ik herinner me nog dokter ik geloof de vader Van meneer Rudi en meneer HELLES &BAK~ Eduard hij woonde tennunste op de Turfmarkt waar meneer R ud i jaren gewoond heeft. Als die een visite maakte en hij ging bij je btd zitten want bij 'mevrouw za liger hadden de booien denzelfden dokter als binnen - - dan voelde je dat de geleerdheid bij je zat. Hij keek je eerst heel ernstig aan en ik weet wel dat ik dan altijd dacht: straks gaan ze meneer Strnys de vader van den tegenwoordigen die barbier was in de Vijzelstraat en de mooiste begrafenissen had. halen maar dat duurde maar een oogenblik. want dan begon de dokter te lachen en alleen al zijn oogen waren in staat een mensch de gezondheid terug te geven en dan zat hij over zijn wandelstok met een beenert knop gebogen en schudde zijn hoofd en zei: ..meisje, meisje, je moet niet zoo roekeloos met" je gezondheid zijn'1 en ik meen me te herinneren dat hij bijna altijd mosterdpap voorschreef. Geen beter middel, beweerde hij. Maar tegenwoordig.... als zo geen ruad meer weten, halen ze den chirurg er bij en dan maar het mes er iiu Ik weet nog als de dag van gisteren dat mijn kameraad Goos aan waterzucht leed. Maar het bleek.... hoe zal ik het nu zeggen?.... het bleek een heel na tuurlijke ziekte to zijn en het is ook goed afgeloopen, want hij heeft haar getrouwd ? het was onze messen jongen die ook de schoenen poetste - en zij heeft het heel goed, nu nog, met hem. En hun zoon is taxi-chauffeur. Maandagavond toen ik wat rillerig van nicht uit de Oommelmstraat van daan kwam, durfde ik met al die rare pasjes niet in de tram -?een mensch weet niet waar je terecht komt en nam een taxi. Een erge weelde, dat geef ik toe. maar toen ik in zou stappen, keek d<* chauffeur . mo. erg vriendelijk aan en zei: ,,u hei'kent me zeker niet --ik ben de zoon van Goos." Il ij leek sprekend op zijn .moeder en hij zei direct: ,,ik herkende u al onder de lantaarn. Moeder heeft nog een portret van u als jong meisje en u is niets veranderd." Een aardige jongen en hij reed erg voorzichtig met m« op het gladde asfalt en daar om gaf ik hem een dubbeltje fooi» K n weet u, wnt hij, zei t towi hij wegreed:? Zoo iets van ouwe tang". Je mout maar goed zijn Voor de menschen. .-Us ik ooit van een dnbbeltjv spijt gehad heb GHARIVARIA VADERLANDSLIEFDE Op 5 Februari zal het een eeuw geleden zijn, dat Van Speyk toonde de eer van de vlag hooger te stellen dan zijn eigen leven en dat van zijn mede-opvarenden. De Kon. Marine zal dien dag als Zondag vieren. In de N. Kerkte Amsterdam zal een plechtige kranstegging plaats hebben op het grafmonument, waarbij de vice-admiraal Quant een rede uit zal spreken." (N.R.C.) ^ De cursiveering is van ons. De vicoodmiraal moet daar maar 'n beetje luchtig over heen loopen. De .V.#.(.'. vertelt, dat Krisjnutnoerti zich een maagvergiftiging op den hals gehaald heeft. Oharivarius, daarentegen, zit op het oogenblik met een stijven nek in z'n maag. . De /?./'. schrijft over ,.hen, aan wie het gegeven is in hun ouderdom op een langen levenstijd te mogen terugzien." Zij zijn niet zeldzaam. Hij booüden jubilaris aU feestgescheaU aan een bedrag in geld, waarover hij naar goedvinden kan beschikken." (N.R.C.) Dus zonder de gebruikelijke dwangbepalingen. GESLACHTELIJKE MOEILIJKHEDEN Staring heeft Parijs al eens op haar numtue r gezet, en haar gesommeerd." (Hbl.) De huldiging der Directeur." (O.H.C.) De Tijd, die vanwege haar gejaagd tempo oppervlakkiger Is." (T. de R., Wat overwint) ..Zijn sterk»' handen lagen zacht gevlijd naast zijn donkerzwarte haren," schrijft K. X. Roland Holst. T)e haren van l'harivariuH zijn, als men 't weten wil. lichtwit. COEBESPONDENTIE ^JVl. te A. Op de photopagina van De Tele graaf' las ik.een dezer dagen, onder eenjprentji! voorstellende een typiste, met haar schrijf machine op e$n trottoir gezeten, tot het ver richten van schrljfwerkzaamheden voor hare klanten, \vti volgende: ,,ln den Burgersteig te Budapest." . Lijkt u dit niet vertaald (iuor een polyglot. die het Ouitsche woord voor onsf Óns? Char. > trottoir"' niet k«nt en zich verbeeldt dut StelK" wel eens hetzelfde kua beteekeucn als ons steeg"? Antif. ,l:i. J. "J