DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 JANUARI 1931 No. 279? No. 2799 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 JANUARI » De week lacht en de wee-klacht door Barbarossa Teekeningen voor de Groene Amsterdammer" door Eeko ten Harmsen van Beek Donderdag. 1^ RAM-revolutie. Dt> heele stad op stelten. Op alle achterbalcons gesprekken als: Dat zou onder Nijssen niet gebeurd zijn. Dat was een directeur ! Die had verstand van het bedrijf. -f- D i laatste wil van \Vibuut l De zegeningen van gemeente-exploitatie ! Dat had eens een particulieren exploitant moeten overkomen! Ze hadden hem gekielhaald ! De bozuinigings-inspectie moet liet hebben uitgebroed. Ahveer zoo'n bezuiniging die geld kost. Alleen de stempolfabrieken, die de conducteurs op hun borst dragen, kosten al handen met geld. Geef mij maar mijn ouwe passie terug! D<? oude pasjes werden afgeschaft, omdat het zoo'n eenvoudige administratie gaf. Zooveel kaar tjes, zooveel dubbeltjes. Afgeloopen. En nu !.... Waarom geen stuiverstarief? Dan spring je op en af. Net als vroeger toen de borrel een stuiver kostte. Toen liep je ook overal in. Antwoord van B. en W. ..De tramdirectie is in goede handen." Zie begrootingsverslag'.... Vrijdag. Een schoone lezing van mevrouw Top .Xaeff. ..De massa word t vertroeteld." Is er iets vreeselijkers? Is er ooit iets goeds uit de massa ge komen? («een dommer, geen brutaler, geen onverantwoordelijker wezen dan de Massa. En geen gruwelijker uitvinding dan de Massa-mensen" ! Wij kenden vroeger maar n ..massa", het staande leger. Wat een weldaden heeft de menschheid daar niet aan te danken! Stroomen bloeds, zeeën bloeds. De Fransche Revolutie ook zoo'n ,.massa"-beweging. Ook stroomen bloeds. En eindigende in de legers van Napoleon. Bloed-vergieter-en-gros. Was de wereldoorlog ook niet een gevolg van aanbidding der Massa? Het Volk te wapen! En straks het gas voor de Massa ! Misschien dal dan het individu weer eens een kans krijgt. Als er tenminste nog een over is. Is de tooneel-ramp ook al niet een gevolg van de vertroeteling dev Massa V De massa moest en zou naar het tooneel. Het liep hard naar de, veel meer voor de massa, berekende film. Gemeentebemoeüng. Een kunstenaar op het tooneel een ambtenaar er achter. Natuurlijk conflicten. Raads leden om zich op de hoogte ts stellen van de fijnere kunstgrepen tusschen de actricetjes achter de derde coulisse. Resultaat nihil, voor de Kunst tenminste. Zaterdag. Dialoog: Ik heb zoo'n aardig nichtje, dat dol is op het tooneel. Heeft ze een tooneel-figuur? Een schat, meneer. En een temperament! Stem? Een heerlijk geluid. Zij heeft een klein spraakgebrek.... Dat geeft wat pikants aan de stem. Wij heb ben ze hief niet zonder. Stuurt u haar maar eens. Enne? Natuurlijk. Dat komt in orde. Hoofdrollen. Ik heb net een mooi stuk liggen waar ze voor geknipt is. Stuurt u haar maar. Bonjour, meneer de Vertegenwoordiger der Massa". De massa holt nog harder De Gemeente i J nu op weg naar het derde millioen dat zij in de Totmslapeelkunst gestoken heeft. En de massa holt nog harder naar de film. Zondag, Ken acteur gaf mij het raadseltje op: waar is Johan de Meester? Herinnert u zich zijn naam nog? Vernieuwer van het Vlaamsche tooneel. Jong. spring-levend, wat t* springerig zelfs. Werd uit Vlaanderen weggehaald. Aanwinst voor het vaderlandsche tooneel. Frissche denkbeelden, zou als regisseur een zegen zijn. Zijn naam een lokviuk op het ..tableau de la troupe" bij de sollicitatie. Waar is Johan de Meester?.... Het Volk " spreekt van ,.koppels" bij het hoofdstedelijk tooneel. Het woord doet aan koppelarij" en ..koppelaarster" denken. Is er ooit een tooueelgezelschap geweest waar niet ge- koppeld" werd? Waar de leider of leiders niet onder den invloed stonden van oen paar zachte armen, vurige oogen en gloeiende stem ? En waar minstens even talentvollen of talentloozen weg werden gehouden, opdat de ge-,.koppelde" zich iu het volle voetlicht zou kunnen vertoonen? fXu betaalt de massa het ge-?koppel". Vroeger de tóoneeliefhebbers, die er zich niet aan stoorden. Het behoort bij het tooneel, zooals het scherm en de blikken donder. -»' Maandag. Klachten over het militaire hospitaal te Amers foort. De verpleegden zouden er honger lijden. Een stuk of wat breken uit en worden terugge vonden in een.... dansgelegenheid. Geef ze ongelijk. A1s je honger hebt.. .. Een kwam terug zonder schoenen en met een brood. De schoenen laten staan in de dans-put? ? ,,Thans zijn alle schoenen der patiënten .in beslag genomen om verdere avonduitstapjes te voorkomen" staat in de krant. Doet het niet denken aan den heer die zijn vrouw met zijn boekhouder op de canapévond en.... de canap weg deed ? Josef ien Baker danst wel op haar bloote voetjes. Ik vrees dus het ergste. Als je honger hebty tellen de bloote voeten niet ,,Een kwam terug zonder schoenen maar met een brood". Zou het verstrekken van een lang brood misschien niet meer helpen dan het opbergen der schoenen ? Woldaten hebben soms zulke rare ideeën.... en magen. Dinsdag. Alle blikken zijn op Genève gericht". Als u het maar gelooven wil. Er staan in de kranten geen kolommen die zoo ijverig worden overgeslagen als de verslagen van wat er in Genève behandeld of mishandeld wordt. Ze deelen deze belangstelling met Kamer- en Raads-verslagen als er geen ver haal in staat van hoe een communist uit het gezel schap wordt weggewerkt. '.,? Zij spreken daar aan het blauwe meer allemaal uit naam van de massa" maar de massa om wier kop het gaat, zit in de bioscoop en trekt zich er niets van aan. Als het zoover komt, lezen zij het wel. '?-...'' - En de redevoering van Colijn ? * Prachtig, meneer, maar geeft geen steek. Zij bergen hem nu op als voorzitter van het een of ander. Als u bang is dat uw buurman zijn leege spereieboonen-blikken over' uw schutting zal gooien, breekt u dan uw schutting af of timmert u er nog een plank of wat aan ? En als zijn kat door uw boerekool wandelt» zei u'er dan niet nog een CORN VAN DER 5LUY6. DEN MAAG NOORDCINDC 162 WIJ MAKEN OOK . EENVOUDIGE Z.G. NORMAAL?SERIE?MEUBEL5. O.M. hUt&KAMERS W Ci»< SLAAPKAMER T meter of wat kippengaas boven op? Er loopenv heel wat blazende katers door de Europeesche boerekoul. Ook zijn vrouw snakt er niet naar Woenaday. Is het den minister, bekend dat de DuhSscher* T. O verhagen, hoewel van goede papieren voorzien dd. 9 Januari te Leeuwarden» waar hij voor de vereeniging Internationale Arbeidershulp" zou spreken, is gearresteerd om als zgn. ongewenschte vreemdeling over de grens te worden gezet." Zoo vraagt de heer L. de Visser. Vermoedelijk is het den minister wel bekend en is de heer Overhagen over de grens gezet, omdat hij hier niet gewenschte propaganda had willen maken voor het een of ander. Maar de propaganda die hij maakt, zal zeer waarschijnlijk in niets afwijken van depropaganda, die de heer de Visser hier te lande maakt en als de propaganda van de Duitschevsongewenscht is, waarom wordt zij dan wel belet als zij komt uit den mond van den heer Overhagen en niet als zij rondgediend wordt door den heer de Visser? Ik zou, zelfs zeggen dat de heer de Vissernog wel zoo ongewenscht" is, want hij spreekt onze lieve moedertaal terwijl de heer Overhagen in het Duitsch zou hebben gesproken en bij de vertaling van zulke redevoeringen gaat heel wat,. en dikwijls zijn het juist de scherpste kantjes, verloren. Maar aangezien de minister of wie het dan ge weest moge zijn, den heer de Visser niet als ,,on gewenscht" over de grens kan zetten, is het danniet wat onlogisch dat hij, of die ander, het den heer O verhagen wel doet en aldus onze eeuwenoude? traditie van onze geestesvrijheid in opspraak. brengen? Als wij,... ja dan Als wij den heer de Visser tegelijk met zijn kameraad Overhagen hadden kunnen verzenden» franco en goed geëmballeerd, ja, dan.... CARRO 1 " '? " . ? ? ? -.(. -f s. >?--?,... , ^ A.DRIESSEN Voor allen die Sukkelen met Verstopping of moeüijken, tragen en onregelmatigen Stoelgang zijn Mijnhardt's Laxeertabletten onmisbaar. Werken vlug zonder kramp of pijn. Bi] Apothekers en Drogisten. Doos 60 et. Onderwijs inhetFriesch door C. A. Faber NOOIT werd de Friesche taal zoo ernstig be dreigd als thans. Een der beste kenners van het Friesch, die door aijn studie van de verschillende dialecten vooral de taal, zooals die tegenwoordig gesproken wordt, door en door kent, zeide mij onlangs, toen ik de opmerking maakte, dat de Friesche taaibeweging een flinken steun gekregen had door de benoeming van een lector in het Friesch aan de Groningsche universiteit: Daarmee zijn wij er nog lang niet. Als we. niet oppassen verliezen we het. De taal brokkelt onder onze handen af. De oorzaken van die afbrokkeling liggen voor de hand. Door het betere onderwijs is sinds cenige tientallen jaren de taal, die op school geleerd wordt, een steeds ernstiger concurrent van de moedertaal geworden. Door het bijna uitsluitend gebruik van het Nederlandsch in dagblad, in kerk, in. vergader en rechtzaal, werkt dit onophoudelijk op het Friesch in. Door de radio en dit is wel het voornaamste ??is het ook als gesproken taal de huiskamer binnengedrongen. Om het Friesch van den ondergang, althans van een verminking tot onherkenbaar wordens toe, te redden, heeft de Friesche beweging haar hoop gevestigd op invoering van onderwijs in het Friesch op de lagere school. Zij heeft dezen eisch reeds meermalen doen hooren, maar nooit zoo krachtig en zoo volhardend als thans. Inwilliging ervan wordt voor haar meer en meer een levens kwestie. Hoe langer gewacht wordt, hoe meer het Friesch aan zuiverheid zal inboeten. Het Hollandsch heeft daar niets bij te winnen, maar het Friesche volk, en dus het Nederlandsche volk in zijn geheel, zou er oneindig bij verliezen, wanneer deze wel luidende volkstaal, een van de oudste Germaansche talen, werd verhaspeld tot zooiets als het rauwe dialect, dat men in Friesland in de grootere steden hoort spreken. DO Friesche beweging is geen volksbeweging, de eisch van het onderwijs is geen eisch van het volk. Hij wordt gesteld voornamelijk door een aantal intellectueelen. Maar dat is geen reden om hem als van geen belang te behandelen. Want men kan van het volk niet vragon, dat liet zal beseffen, welk een schat het in zijn taal dreigt te verliezen, welk een gemis het zou zijn, als het zijn eigen litte ratuur niet had.Deze litteratuur, de oudere vrijwel in haar geheel en de nieuwere Voor een deel, is gemeen-' goed van het volk. Groote kunst is het meestal niet, maar de beperktheid van het taalgebied en'de ongunstige omstandigheden in aanmerking ge nomen, mag zij er zijn, en in elk geval staat zij mijlen ver boven hetgeen in den vorm van stuivers romans en Lord Listers als volkslitteratuur aan den man wordt gebracht. W O L L E N D E K E N S 1.50 x 2.00 M ET E R 1.70 * 2.2O M E T E R TRAM-MISÈRE Teekening voor isde Groene Amsterdammer" door B. van Vlijmen Het overstapje" Wanneer de Friesche beweging zich unaniem achter den eisch van onderwijs in het Friesch op de lagere school stelt, dan is dat dus geen uiting van een opgeschroefd provincialisme, maar dan vloeit dat voort uit het besef, dat verlies van de taal verlies van volkskracht, verlies van geestelijke waarden beteekent. Natuurlijk is het niet de bedoeling het Hollandsen te verdringen. Dat zou tegenover het schoolkind een dwaasheid zijn, die alleen een hoogst enkele, meer op fantasie»' n bouwende dan met economische noodzakelijkheden en cultureele wenschelijkheden rekening houdende" nationalist voor zijn verant woording zou durven nemen. Uit een taalpaedagogisch oogpunt beschouwd is het zelfs gevvenscht, dat de kinderen, de taal, die zij buiten de school spreken» behoorlijk kennen voor met het onderwijs in een vreemde taal wordt aangevangen. Het Hollandsch is voor het Friesche kind als het op school komt een vreemde taal, en het leert die nooit goed kennen, omdat de kennis van de eigen taal te gebrekkig is. Zoo spreekt de Friesche boer tegen den vreemdeling wel eens van kalveren boenen" (keallebóanne), als hij bedoelt: de .kalveren te drinken geven. Of hij doet 's avonds den scho tel" (skoattel) op de deur inplaats van den grendel! Tal van dergelijke voorbeelden zijn te geven. We weten nu van den minister, dat hij de kwestie van het onderwijs in het Friesch op de lagere school thans nog niet voor een beslissing rijp acht, maar dat zij aan de orde zou kunnen komen, bij de herziening van de Lager Onderwijswet 1020, met het rapport der Commissie-B utgers. De Friesche beweging in haar geheel hoopt, dat dan een einde zal worden gematfkt aan den tegenwoordjgen, hoogst onbevredigenden toestand, dat de Friesche vereenigingen, zelf, met subsidie van de provincie, in het winterhalf jaar een 50-tal cur sussen geven, waardoor maar een klein percentage van de Friesch sprekende kinderen wordt bereikt. Tentoonstellingen ., Kunsthandel \V. J. G. van Meurs, Amsterdam. Oud-Japansche Houtsncden. Tot 25 Januari. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Teekeningen uit Brugge, door A. Idserda. Tot 25 Januari; en Wjerk van Ilenri v. d. Velde. Tot l Februari. Stedelijk. Museum, Amsterdam. Werken van Herman Mees en Willem van Dort. Tot 215 Januari. Stedelijk Museum, Amsterdam, Schilderijen van Ernst Leydcn. Tot 2üJanuari. , Stedelijk Museum, Amsterdam. Voorjaarsten toonstelling van De Onafhankelijke n". Tot 26 Januari. Stedelijk Museum, Amsterdam. Bouwkunstten toonstelling. Tot 2(3 Januari. Amsterdamsche Ateliers voor Binnenhuiskunst, Amsterdam. Wandtapijten van Wanda Bibrowicz en prof. Max Wlslicenus. Tot 28 Januari. Kunstzaal Willem Brok, Hilversum. Tentoon stellingen van schilderijen en teekeningen, door C. M. Kuypers. Tot 30 Januari. Kunsthandel Buffa en Zoon. Lithografisch werk Toulouse Lautrec. Tot 30 Januari. Kunsthandel I', de Boer, Amsterdam. Joost de Momper» zijn voorloopers en tijdgenooten. Tot l Februari. Kunstzaal Kleykamp, Den Haag. Werk van Toon Kelder. Tot l Februari. ' ? Museum Kunsten en Wetenschappen, Den Haag. Januai i-Tentoonstelling van niéuwe aanwinsten. Tot l Februari. Kunstzaal d'Audretsch, Den Haag. Teekeningen en schilderyen van Ernst Leyden en Karin Leyden'.. Tot l Februari. J. A. Spijer en Zoon, Amsterdam. Schilderden van Johan de Vries. Tot 16 Februari, 3 .UJ