rf i&ïbt DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 31 JANUARI 1931 No. 2800 VOOR den oorlog was hij bakker geweest, een. heel gewone L rood bakker. l lij heette Vercamnien en tlat stond ook boven zijn ouderwetsch, eenvoudig winkelke. Maar geen menseh noemde hem zoo. Voor alleman was hy Bakker Baron. 's Morgens sloeg hij zijn deeg. bakte zijn brood en stuurde zijn knecht je om de klanten te bedienen. Dan was hij een gewone meelnuiis. Maar na den noen was er van zijn bakkerschap aan hem niet dat meer te zien. Dan werd hij meneer. Nog ?meer dan mijnheer Baron. In een fijn. kasteelheerachtig kostuum, geschoren en gepoederd met zijn snor gefriseerd in een schoon spiraal, op gelakeerde schoenen en met bruine glac -handschoenen aan, trok hij op wandel of op caféen liet zijn bakkersbedrij t' ovev aan zijn vrouw en zijn dochter, die magen wapen als een plank en geel als een citroen. Altijd was hij alleen en veel zei hij niet. echtig zooals barons <ioen. Waar hij tijdens den oorlog zat Aveet ik niet. levers in Engeland zei men. Doch geen menseh wist er het rechte van. hij na den wapenstilstand terug kwam, liet hij 't bakken liggen, huurde in een stille zijstraat een laag. breed heerenhuis. liet den gevel ervan roomkleurig opschilderen en boven <le deur bracht men in gouden letters aan: CaféKoyal, Heen gewoon caféwas dat. bijlange niet. doch iets heel aparts. Met schoon., kanten, gordijnen aan de vensters, cocosmatten op den vloer. gebloemde kleedjes t «ver de tafels. schilderijen aan den muur en in plaats van stoelen kwamen er gemakkelijke zetels met ronde ruggen, 't Buffet voorzag hij van fijn kristal inplaats van het vulgaire glas van overal, een tafel waarop alle mogelijke gazetten, Frarisclio en Vlaamsen t*, ter lezing lagen stond er gezellig in een hoek en over délampen kwamen stemmige oranjezijden balonkappen. /.oodat het daar 's avonds meer leek <>p een salon dan óp een'herberg. En zichzelf verzorgde hij nog 't meest van al. met veel goud aan de vingeren, op den buik en op zijn das. met een versche bloem in 't knoopsgat en een bescheiden tikje parfum in den zijden zakdoek die uit zijn borstzakje golfde. ,,Iets voor de goei' burgerij, .voor de chique menschen. iets stil en deftig moet het zijn!" zei hij. Da' was er immers nog te kort in onze stad. En «lat is er toch ook noodig. Wacht maar, ge zult eens zien!" En waarlijk 't leek of hij 't gevoeld IiacL 't Was er nood ig. Want van den eersten dag stroomde 't er vol van alles wat notabel was: doktoors. notarissen, fabrikanten, juges, tot generaals en kolonels toe. waarvan liet land in die eerste na-oorlogsche jaren overwoekerd was. En Bakker Baron bleek een idealen patrpn: aristocra tisch van gebaar, bescheiden en zwijg zaam, die zich op den achtergrond wist te houden. Hij zelf bediende en geen vreemde hulp wenschte hij bij zich; zelf zijn vrouw en zijn dochter die hij een volle meid gaf en 'chique gekleed liet gaan, hield hij achter in de woon kamer. 't Was te zien, Bakker Baron, kwam goed aan zijn brood niet zijn ('afó Koyal. Beter dan niet» zijn bakkerschap vroeger. Maar om nu te zeggen dat hij rijk werd, dat geloofde niemand. Want ron en zijn Cinem door ANT. THIRY ze wisten het: het huis was. ondanks de oorlogsschadevergoeding getrokken voor zijn plat-gebombardeerde bakke rij ke, nogal zwaar belast. En bleef belast ook. En dat in een tijd dat er overal geld geschept werd met volle schepels en 't er naar uit zag of iedereen miljonair ging worden ! Bakker Baron voelde dat blijkbaar ook wel. 't Was goed te zien aan zijn gezicht dat peinzender en peinzender stond. Hij liep met plannen. En zie er kwam een tijd dat het Weer ophelderde. En eenige maanden later, in de groote vacantie, als de hooge wereld naar zee of naar de bergen is. liet hij met rapte achter op zijnen hof een zaal bouwen.' Een chique zaal natuurlijk, voor chi que menschen. blauw-grijs en metgoud, met fluweelen zeteltjes en dikke matten op den grond. En daar opende hij zoowaar een cinema: Cinema Koyal. Hij stak zijn gele, magere vrouw en zijn gele. magere dochter in een modieust' kleeding, ook met veel goud aan de handen en op de borst, liet de zoon van zijn broer, die een buitje had. den stiel van operateur loeren en een strijkje werd gehuurd. En ja. precies lijk zijn café. leek ook dit aan een verwachting te vol doen. De vrouwen, dochters en zoons van 7, ij n C'aféK oy al-klanten werden zijn Cinema-Hoyal-klanten en Bakker Baron zorgde voor voorname uit gekozen films, die pasten' voor zoo'n buitengewoon uitgekozen publiek. 't Moet gezegd worden, een gewone menseh met gewone zenuwen en gewone hersens, ware bij die- films na vijf minuten opgestaan om er schokschouderend uit te trekken. Maar Bakker Baron zijn publiek deed «lat natuurlijk zoo gauw niet. Zij hiel den het uit. een jaar, twee jaar zelf alvorens ze zoo stülekensaan wegble ven uit den chiquen Cinéma Royal. En schokschouderen deden ze in het geheel niet. Bakker Baron merkte dat. En menigen avond, na sluiting, als hij de kas had geteld, zat hij van radeloos heid met zijn beringde, poezele handen in zijn plat gekosmetieheerd( haar. Koo dom Was hij niet. dat hij niet voelde waar het schoentje neep. Hij snolde eens rechts en links hoe 't in andere cinéma's ging en al raakte het zijn baronnenhart danig, er was niets aan te doen. er moest water in zijn fijnen wijn. Hij trok zuchtend.naar Brussel om andere films te zoeken, een beetje pikanter, en probeerde het daar dan mee. 't Lukte. Hij kreeg weer volk in zijn Cinéma Itoyal. Nu',.eens. wat meer. dan eens wat minder en ze brachten weer geld in zijn kaske. Maat-, och arme ! 't was natuurlijk dat fijne, uitgelezen publiek niet meer van vroeger en dat stak Bakker Baron tegen tot in zijn 'keel. 't Stond te lezen op zijn gezicht. Als men hem over zijn Cinéma sprak was 't of hij plots' iets vies rook en hij haalde triestig zijn schouders op. ,,'k Spreek er ni' geerne over!" zei hij Maar zoo kan 't ni blijven duren. Als 'k maar wist hoe 't weer te krijgen als vroeger!" Men zag het hem aan. hij duizineerde erover, hij zocht. Bakker Baron triompheerde eenige maanden 'met zoogezegde' weten schappelijke films. .,'k Heb het weet' zooals het zijn moet!" lachte hij voldaan. Maar ja, altijd reizen en geschie denis en natuurlijke historie en zoo verdere wetenschappelijkheid, wie menseh werd dat niet moe? Een cinéma is toch zekers geeiv school! En zoo kwam er een moment dat het weer slabakte in den Cinéma Itoyal. ..'k Breng het wel in orde," zei hij en hij trok naar Brussel op verken ning. Hij kwam terug met wat hij noemde een model-film: ,.De geheimen run het Gasthuis." Precies wat ze hebben moesten. Xiet voor Jan en alleman, zulle !" waarschuwde hij. ..Alleen voor menschen die iets van de wereld kenden. En daarbij oogen in hun hoofd hadden, oogen. om te zien !" Doch spijtig voor Bakker Baron. dien Zondag-avond van de eerste vertooning, waren het niet alleen de die'en die kwamen. Van alles en nog verdrong zich in de witte gang van den Cinéma Hoyal. zelfs meiden zag hij ertusschen. en een half-uur op voorhand zat het er zoo vol als in een benneken hai-ing. Eigenlijk was het niet veel bizonders. dit' film. Een banale. Amerikaansche draak met vél grie/eligheid erbij. Een gasthuis met een arts waarop twee verpleegsters verliefd waren: een engel en een heks. De heks weet den engel buiten te vechten en 't ziet .er naar uit of ze overwinnen zal. Maar ze wordt ontmaskerd en de engel keert terug om.' tot groote vol doening van het heelc ziekenhuis. met heuren doktoor te trouwen. En dat alles speelde zich af bij 't bed van een zieke, in een zieke-kinderkenskaïner, bij een operatie-tafel, bij den doodstrijd van een ouden man en zoo meer van diétriestige gelegenheden. In 't begin was 't volk danig ge boeid. . Maar pas trilde de operatie-zaal op het doek, met op do operatietafel een jonge, sehoone vrouw en om haar heen artsen en verpleegsters met operatie-materiaal in hun handen, of almeteens boven het zachte mineur-. geklaag van het strijkje, klonk er hard geroep om licht en rilde er gekreun van vrouwen: Hulp.... ik sterf. rap wat hofmann !" De muziek viel stil. de film viel stil en licht werd aangeknipt. En zie. waar men ook keek overal in alle rijen lagen er menschen slap ineen gezakt, die door de omzittenden werden naar buiten gedragen in de «ang. Bakker Baron, door 't rumoer uit zijn cafégelokt, was er seffens bij om stoelen en zetels aan te «Iepen voor do ineengezakten en zijn vrouw en zijn dochter, de vijf muzikanten en 't bultig operateurke waren radeloos in de weer om ze woor een beetje bij te brengen. ,,'k Heb 't gezegd!" klóeg de bakker. 't Is niet voor alleman! Waarom komen ze toch en ze kunnen er niet tegen!" 't Bn'brengen duurde blijkbaar wat te lang van die binnengebleven waren en die daar zaten te lachen dat het schetterde. Stemmen riepen er ver ward dooreen om voortzetting van de film en er was voet-gestamp. Bakker Baron kreeg bijna een geraaktheid als hij dat hoorde. Hij liet de zieken in den steek, liep het zaaltje in en presenteerde heel beleefd aan iedereen zijn entree-geld terug, want zoo kon het immers niet voort met al die zieken in de gang. Doch ze lachten hem ferm uit met zijn voorstel en om er een eind aan te maken dreef hij 't buitje weer naar zijn draai-kamefke. het licht werd uitgeknipt en De Geheimen ron het Gasthuis draaiden verder af. Bravo! Zoo is 't goed ! V i van Bakker Baron!" werd er geroepen en dan werd het stil. Doch geen vijf minuten was men met de operatie van de jonge, sehoone vrouw verder, of weer was er geroep om hulp en kon men een stuk of tien bezwijmenden buiten dragen bij de vijftien anderen. * * * . Bakker Baron was om zot te worden als hij dat zag. Hij krabde in zijn haren, als een bezetene. Ineens trad hij kordaat op. liep woest het zaaltje binnen, tierde dat 't afgeloooen was. Maar voor 't lawijd dat ei- dan'op- ging, v oor.'t geroep van bedrieger en schurk. en 't dreigement dat ze zijn kot zouden afbreken, week hij terug en 't buitje draaide maar weer verder. 't Plauw-vallen hield natuurlijk ook -niet op. Bij de scène aan 't doodsbed vielen er twaalf van hunnen sus. bij die van de kisting acht en zoo ging het voort alsof er nooit een eind aan zou komen. Geen twee minuten was de deur toe of daar waren ze weer met een andere. En 't schoonste van al, er waren er die. eens weer bijgekikkerd, opnieuw terug naar binnen wilden. Als er op 't laatst, toen .die engel verpleegster eindelijk heuren doktoor veroverde, nog vijf-en-twintig in ;t zaaltje waren, zal 't veel geweest zijn. En zoo brutaal waren ze. dat ze Bakker Baron, die van moeheid geen pap meer zeggen kon en d roep Van 't zweet, met veel handgeschud kwa men feliciteeren met zijn ..Geheimen van het Gasthuis''1 en dat ze niorgen vast en zeker weerkwAmón. Want zoo iets schoons hadden ze nog nooit gezien. Gezwegen nog van al die flauw-vallers! . Bakker Baron had ze levend kunnen verslinden, die judassen. Maar zijn baronnen-natuur kwam boven en hij zei niets. Doch 's anderen daags liet hij die sehoone, gulden letters: Cinéma Koyal", van boven den zij-ingang van zijn roomkleurig heerenhuis weg nemen en 't was afgeloopen met de affaire. ? Als ze hem er over aanspraken, haalde hij eens minachtend de schou ders op. vZe zijn er hier nog niet voor opgewassen, voor chique dingen!" zei hij dan misprijzend..;'k Kweek nog liever konijnen in mijn zaaltje dan voor zoo'n boeren nog iets te doen !" En dan trok hij weer eens een gezicht alsof hij iets heel vies rook en drukte rap zijn hagelwitten, geparfumeerdeh. zakdoek tegen den neus. N». 2800 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 31 JANUARI 1931 UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE Croquante Groqüetjes door Alida Zevenboom MEVROUW, had mevrouw van de voor-suite van de week tegen me gezegd, mevrouw, u moet die film bij meneer Tuschinski gaan zien. Ik heb het er nog van in mijn ?beenen en nicht uit de Commelinstraat hield ook niet op, want die was er ook geweest en toen is tante maar gegaan, want je wil niet graag achter blijven en ik had, onder ons gezegd, werkelijk behoefte om eens flink te huilen, waar een mensch van tijd tot tijd niet buiten kan, vooral niet. in dezen tijd, met al die narigheid om je heen, nu mijn derde tage al sinds l November leeg staat en als u mij vraagt, geloof ik beslist dat heel veel narigheid voorkomen zou worden, als er meer gehuild werd door de menschen. Want dat lucht op, terwijl ze tegenwoordig er een eer in stellen om zich cordaat te houden en het van binnen" te verwerken, zooals dat heet. Onzin. Wij leefden vroeger heel wat prettiger en ik schrijf dat daar aan toe, dat ze in den schouwburg zooveel stukken gaven waar bij je flink kon uithuilen. Wat heb ik niet gehuild by De Twee Weezen" en bij Marmeren beelden met ijskoude harten" en Dertig jaar uit het leven van een Dobbelaar" ! Dat deed een mensen goed en als je dan terug was thuis, dan zag je dat de wereld toch niet zoo slecht was als op het tooneel en was je bl,ij met je lot. Maar weet u mij tegenwoordig n stuk op to noe men, waarbij je een paar zakdoeken noodig hebt? Welke dominees hebben altijd den grootsten loop gehad? Dat waren zij, die zoo mooi preekten en je zoo konden overtuigen van je eigen slechtheid dat je zat te snikken van den weeromstuit. Dat is nu ook uit. Het is allemaal zoo koud eu zoo beredeneerd en je voelt heeleinaal niet hoe slecht je bent en als het met de kerk en het tooneel niet gaat zooals het gaan moest, dan ligt daar de schuld, dat zeg ik, eenvoudige vrouw, maar een met ondervinding. Als ik al de tranen had opgevangen, die ik bij de verschillende Bouwmees ters gehuild heb, dan was het een okshoofd vol, maar bij wie van de tegenwoordige acteurs en actrices zou u dat overkomen? Heeft u ooit een vochtig oog gehad bij meneer Verkade. tenzij dan dat u geld van het gezel schap kreeg? Of bij ntoneer Saalborn om meneer Verbeek maar niet ns te noemen? Er wordt in den schouw burg niet meer gehuild, dat is de heele oorzaak van de ellende in de tooneelwereld en als de film het wint, dan zit het hem daarin dat je bij de film nog eens lekker geroerd wordt tot in je binnenste. Maar ik houd ook voor de film mijn hart vast nu de Kunst" zich er mee gaat beuioeie*n. Dan is het uit met de traan en waar moet een mensch zijn Volle gemoed dan nog naar toe dragen? Want in huis kun je tegenwoordig ook al niet met goed fatsoen meer 'huilen. De menschen zouden je voor gek ver slijten en als ik wethouder voor de Amsterdamsche Sehoone Kunsten was zou ik wel weten hoe aan de misere te ontkomen. Ik zou eenvoudig voor schrijven dat er minstens elke week een behoorlijke, ouderwetsche wat ze noemen, draak" moest gespeeld wor den en dan door de allerbeste spelers. De halve stad zou. na het bijwonen van zoo'n voorstelling, een gevoel van ontspanning hebben en de wereld heel anders aankijken en u zou eens .zien hoe gemakkelijker men zou leven met een uitgehuild gemoed. En nu moet ik u zeggen, dat ik bij die film bij meneer Tuschinski eigenlijk heeleinaal niet gehuild heb. niet heb kunnen huilen. Een oogenblik heb ik een vochtig oog gehad, toen de moeder van dien aardigen jongen bij zijn bed zat, den laatsten avond dat hij thuis was en aan de zaal hoorde ik ook dat het de menschen verging als my zelf, er werd nog al gehoest maar verder heb ik er met droge oogen naar zitten kijken, naar al die gru welen, waarin zoo weinig menscheljjk meer is, dat het heelemaal aan js gevoel voorbij gaat. Wat een zwijnerij" hoorde ik een meneer naast me zeggen, en ik vond het eigenlijk nog te zwak en ik was blij dat ik geen zoons en geen man heb -r- ook in andere omstandigheden ben ik blij. dat ik zoo'n wezen niet over den vloer heb. u kón anders nog wat denken want ik zou niet weten wat ik doen moest als onze regeering ze opriep om te gaan vechten. Ik zou wel met meneer Albarda kunnen zeggen: ..loopt u maar door, wij hier doen niet mee", maar dan had ik een half uur later de militaire politie boven en werden ze met geweld mee gevoerd of zou u denken dat meneer Albarda of een van de andere heeren dan in de buurt was om de militairen dit te beletten? Ik geloof dat ik mijn jongens net zoo lief dood schoot voor ik ze daar in stuurde, in die hel neen, die lijkt mij een liefelijker plek en toch en toch.... toen ik in ' diezelfde voorstelling de begrafenis van generaal J of f re zag,-toen.... toen ....toen heb ik even gehuild.... En lacht u me nu maar uit. De mensch is nu eenmaal niet anders! CHARIVARIA MERKWAARDIGE BERICHTEN Spr. bood vervolgens een buste van den jarige, welke door den beeldhouwer VVenckfbach zal warden vervaardigd, aan". (HbU De laatste sporen, welke nog aan het be staan van de laatste tram in Nederlaml ?nerinnerden, zijn thans verdwenen." (Tel.) Het is een binding van alle werknemer* in eenzelfde bedrijf, waarbij de binding een bindende is." (Sum. P.) Hij zal op een eenzaam plekje van den Oceaan rusten, namelijk op het kerkhof van Varengeville in Normandië." (De Residentie Aan boord bevonden 7ich 60 adelborsten en een korsettenkapitein." (N. R.C.) DeutfcïjUmb, Jjeutfcblanöuebet SHIcé" Amerika en Canada Oöev.uocmmen ilttiropeesche markt." i^V. C.; Meer tltjjacmDe besprekingen." (Wbl. v. G. en M. O.) Deze vloeistof word flfgcoulïi in flacons." ( Vad.j ,.£en verzameling van OpflC^lOpte vogels.' (Bat. N.) Hij moest den overgangstijd voorloopik» uitnuiien." 'IN: R. C.) Zij zijn met tmin;nünii van hun wapenni op de vlucht geslagen." (Tijd) DE OEBEURËNS Alle aandacht trekt zich samen op In-1 crisisgebeuren. Dit heeft het algemeene coujectuurgebeuren beïnvloed."- (Hbi) De revue heeft betrekking op het g. van het departement." rSiim. CtJ Het afschuwelijk g. te Putten." (Tel.j Het nerveuse g. in Juli." (H. D.) Alle afbraak is een pijnlijk g." (Ons Toon.} Bloedig g." (Avp.) Eindelijk kwanienAwij uit.het traditioneel^ klankgebeuren." (Gec. Gooische BI.t RUWE HUID Schrale Lippen Ges/oronytn Haffen l i -t l . ' 4