;.; roene Amsterdammer voor Nederland Telefoon 37964 Postgiro 72880 Gem. Giro G. 1000 ONDER HOOFDREDACTIE VAN A. C. JOSEPHUS JITTA Redacteuren i L. J. JORDAAN, F. O. SCHBLTBMA BN M. KANN. Secreurll dei Redtctlei q. F- VAN DAM KEIZERSGRACHT 355, AMSTERDAM C. OPGERICHT IN ? No. 2803 ZATERDAG 21 FEBRUARI 1931 Liberalisme, socialisme en solidarisme .... tegelijkertijd IN een naar het democratisch beginsel georgani seerden staat, waar het oordeel der gehcele "burgerij in eerste instantie beslissend is voor het te volgen politiek beleid, worden de leiders der politieke partijen gedwongen de politieke tegen stellingen toe te spitsen op enkele, eenvoudige, scherp te formuleeren beginselen. De gevoelens <d,er individueele burgers beantwoorden in den regel niet precies aan deze al te simpele tegenstel lingen. Maar de in ons politiek bestel onvermijde lijke vorm der organisatie dwingt hen zich in dat gareel te laten spannen. De afgevaardigden der politieke partijen in de vertegenwoordigende col leges ondervinden dagelijks aan den lijve, dat de practijk van wetgeving en bestuur niet zoo een voudig is als de beginselen, die zij in den' politieken strijd verkondigen. Daarom is het nuttig er vau tijd tot tijd op te wijzen, dat het regceringsbeleid niet uitsluitend i>p deze enkele, schematisch geformuleerde begin selen gebaseerd kan worden, maar dat liet A'erschillende' elementen moet ontleeiien nan in de politiek scherp tegenover elkander gestelde be-' ginsclen. De politieke strijd geeft van de onder de burgerij levende tegenstellingen, ook op economisch' en sociaal terrein, een al te eenvoudig en nl te sche matisch bee,ld. Do liberale theorie staat in veel opzichten afwij zend tegenover de leerstellingen der katholieken en der socialisten. Het socialisme bestrijdt de beginselen, die zoowel de liberalen als de katho lieken als basis van het maatschappelijk leven wenschen te aanvaarden. Kn de katholieke op vatting der maatschappij leidt tot verwerping van de liberale, evengoed als van de socialistische beginselen. Het is de bedoeling van de volgende beschou wingen aan te toonen, dafc elk rcgeeringsbeleid in Nederland in de naaste toekomst, dat betrek king heeft op het economische en sociale leven, door welke politieke partijen het ook zal worden gesteund of bestreden, enkele van haar beginselen moet ontleenen zoowel aan het liberalisme, als aan het socialisme on de katholieke maatschappij opvatting. * * * De meest geslaagde liberale theorie, op econo misch zoowél als op politiek terrein, is de theorie van de handelspolitiek, den vrijhandel. Zoozeer pasfc dit leerstuk in onze geschiedenis, onze eco nomische positie in de wereld en de geestesgesteld heid onzer burgerij, dat er nauwelijks een politiek leider in Nederland gevonden kan worden, die openlijk zou durven verklaren, dat hij onze klas sieke, beproefde vrijhandelspolitiek zou willen wijzigen. Wie veranderingen in onze handelspo litiek voorstaat, noemt zich als Kortenhorst, in een van zijn vele gedaantewisselingen op het terrein der handelspolitiek, een modern" vrijhandelaar, of als Diepenhorst, een voorstander van actieve handelspolitiek, met 'de toelichting, dat hij langs dien weg het ideaal van den vrijhandel hoopt te verwezenlijken. ' n Nederlandsch gezant tie Washington heeft verklaard, dat alle Nederlanders als vrijhandelaar geboren worden. Voor het geval enkele zuigelingen hier te lande die politieke overtuiging niet met de moedermelk mochten hebben ingezogen, wordt die hun met de paplepel ingegeven. Hoewel.de rest van de wereld zich hoe langer .hoe meer van dat beginsel afkeert, blijft Nederland daaraan meer dan eenig ander volk trouw. De Journal des Débats schreef onlangs, dat de Nederlandsche burgerij in dit opzicht denkt: et s'il n'en reste qu'un seul, je serai celui la. Terwijl men vroeger verklaarde, dat de vrijhandelaren vaderlandslooze internationalisten waren. begint thans in steeds bveeder kring, getuige. CoHjn' en Nederbragt, de overtuiging wortel te schieten, dat het beginsel van den vrijhandel een bij uitstek nationaal Nederlandsch beginsel i*. Die overtuiging is hoe langer hoe minder ge bonden aan het lidmaatschap van bepaalde politie ke partijen. * ut Wat is het meest kenmerkend onderdeel van het beleid, dat het socialisme in Nederland voor de naaste toekomst voorstaat? De socialisatie. Wat beoogt die socialisatie? ..Doelbewuste vermaatschappelijking d«-r voortbrenging/' De defini tie verraadt de Dtiitsch»; srholin;.: van hen. die haar jLjavun, 'maar wat zij bedoelt, is volkomen duidelijk. De productie mor in onze samenl-ving. meer dun tot, dusverre. g«>ricfrt worden op het belang der gfheek' maatschappij. Dat i* een. ideaal, dut ieder Nederlander moet voorstaan. Karakteristiek vóór het socialisme is niet dat doel,'maar de middelen, waarmede het dat ideaal wil verwezenlijken. Op welke wijze wil het dat doel bereiken;' ..liet gesocialiseerde bedrijf moet. los van ,,politieke inmenging, trachten zoo goed en zoo ,.goedkoop mogelijk voor de gemeenschap te j.produeeeren. Alle bureaukratie eii stroeve. i\mb,.tenarij moeten zoo streng mogelijk geweerd ,,worden. Déarbeidsvoorwaarden van hen. die in ,.het bedrijf werkzaam zijn. mogen niet of niet.' ,.belangrijk boven die welke pelden voor soortge,.lijken arbeid in andere bedrijven uitgaan. ,J)e bedrijfsleiders moeten onbekrompen gesalari,,eerd worden." Deze enkele grepen uit het SociaUsatierapport der 8.D. A.P. behooren als een richtsnoer te worden aanvaard door elkeen, die invloed oefent op de organisatie van onze talrijke openbare bedrijven, Avelke politieke overtuiging hij ook zij toegedaan. Niemand kan zich verbeelden, dat wij binnenkort in Nederland alle particuliere bedrijven zullen socialiseeren. Bijna niemand staat voor, dat wij de openbare, bedrijven weer aan particulieren ter exploitatie zullen overgeven. In afwachting van het niet in de naaste toekomst liggende tijdstip, dat het aantal in liet beheer der gemeenschap gebrachte bedrijven zich aanzienlijk zal uitbreiden of aanzienlijk zal verminderen, moet ieder deze door de socialisten aanbevolen methode.van exploitatie in toepassing brengen. Ongetwijfeld schieten de socialisten, en niet hen de volgelingen van andere partijen, menigmaal tekort in de juiste toepassing van de aangegeven beginselen. Dat doet niet af aan het feit, dat deze ex-oflicio als socialistisch geijkte beginselen aan ieder als richtsnoer dienen Ce .worden aanbevolen. * * liet klassieke liberalisme is, van huis uit oen vijand van . diep ingrijpende sociale wetgeving, De socialisten willen vrijwel alle misstanden op sociaal' gebied door. wetgevende maatregelen be strijden. Het katholieke beginsel ter oplossing van het sociale vraagstuk, het solidarisme, beveelt als het meest doeltreffend middel aan: de samen werking van ondernemers en arbeiders. INHOUD: 2. 3. 4. 5. Mr. A. C. Josephus Jitta, Liberalisme, socialisme en solidarisme. Dr. Jan Romein, Achter de Schermen. Mr. A. C. Josephus Jitta en Joh. Braaktnsiek, De Tribune verboden O. v. T., Cortez". Albert Heiman, Een zingende man over straat. L. J. Jordaan, De Remarque-Jilm verbrand ? Hoe anderen óns zien. 6. Jan Greshoff, Litteratuurgeschiedenis Otto van Tussenbroek, Het Nederl. fabrikaienhuis. 1. J. Drijver, Eendenkooien Mr. Frans Coenen, Kroniek. 9. Otto van Tussenbroek, Nieuwe richtingen in de woninginrichting. 10?11 A. Plasschaert en A. E. v. d. Tol, Schilderkunst. 12. Mr. H. Scholte, DramcJisc/ie kroniek, tetkenmg door K. van Seben. L.. J. Jordaan. Bioscopy. C. A. Klaasse, Beursspiegel. Anthonie Donker. Incident in Lohwinckel. Constant van Wessem, Muziek, teekening door B. van VUjmen. Ant. Thiry, Jomme. Uit het Kladschrijt van Jantje. Alida Zevenboom, Croquante croquetjes. Prijsraadsel?Dr. C. F. Haje, Taalschut M. S., Rijm. Omslag: Spelproblemen. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, Ministerkeitze in Spanje. 13 15 16 17 18 20 De moderne liberalen hebben ook wat betreft hun opvatting omtrent de taak van den wetgever op sociaal gebied, heel wat water in hun wijn ge daan. Bij désocialisten valt duidelijk een kentering in dit opzicht'te bespeuren, dat zij heel wat minder dan vroeger alle heil verwachten van de tusschenkomst van d«'u wetgever, evenmin nis zij in de practijk het beginsel toepassen, dat de ontwikkeling der maatschappij het best in hun geest wordt beïnvloed door verscherping van den klassenstrijd tusschen ondernemers en arbeiders. Hoe langer hoe meer dringt de opvatting door. dat verbetering van sociale 'misstanden het best kan worden verkregen, wanneer wetgever en over heid hun taak op sociaal gebied voor een belangrijk deel delegeeren aan de samenwerkende organisaties van ondernemers en arbeiders. Dat is zonder eenigen twijfel een overwinning van het katholieke beginsel, het solidarisme. op het liberale en het socialistische beginsel. ? * * * .' ? Ik ontken niet. dat er belangrijke verschillen in politieke overtuiging bestaan tusschen liberalen, socialisten en katholieken, ook op het gebied van het economische en het sociale leven. Ik beweer slechts, dat die verschillen, niet zoo groot, de tegen stellingen niet 7.00 absoluut zijn, dat een aanhanger van n dezer politieke overtuigingen te vuur en te '/.waard de denkbeelden der beide andere partijen moet bestrijden. Ik ben integendeel overtuigd, dat het 'algemeen belang er mee gebaat is, wanneer de aanhangers van alle politieke partijen sommige van. deze zoo verschillende politieke beginselen op de daarvoor aangewezen terreinen gemeenschappelijk in toepassing Kuilen brengen. In Nederland 'moeten wij op het gebied der handelspolitiek het liberale beginsel handhaven, bij de wijze van exploitatie onzer overheidsbedrij ven het socialisatierapport der socialisten als richtsnoer nemen en de oplossing van liet sociale vraagstuk trachten te bevorderen door toepassing van liet katholieke beginsel. A. C. JOSEPHUS JITTA