8 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 FEBRUARI 1931 No. 2804 No. 2804 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 FEBRUARI 1931 tl l D. STRUIJS & Zn. Prinsengracht 837 <?Telefoon 37906 BEGRAFENISSEN (naar VERKIEZING met RIJTUIGEN of AUTO'S) CREMATIE. - TRANSPORTEN. N, V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG ~ AMSTERDAM BOEKENKASTEN FIRMA K R O N ER Nieuwendijk 167 .?AMSTERDAM Tel. 43186 SPECIAAL ADRES voor JAEGER ONDERGOEDEREN WIT EN JAEGER FLANEL Zoo juist verschenen: NAZORG VERSLAG OVER DE NAZORG VOOR DE ONTSLAGEN LEERLINGEN DER OPENBARE EN BIJZONDERE SCHOLEN VOOR BUITEN GEWOON LAGER ONDERWIJS EN VOOR DE LICHAMEL KGEBREKKIGE RIJPERE JEUGD, uitgebracht door de Commissie, benoemd door Burgemeester en Wethouders van 's-Gravenhage, bij besluit van den 24sten April 1928, N o. 9005 O. PRIJS GEB. F 3,90 Verkrijgbaar bij den boekhandel en bij den uitgever J. B.WOLTERS GRONINGEN DEN HAAG G J. DE KONING 8ZOON Keizersgracht 447, Opgericht Ao. 1739 CENTRALE VERWARMING. Pendules, Horloges, Stijlklokken, Wekkers, Barometers, Gouden en Zilveren Werken Grootste Sorteering Goedkoopste Prijzen N.V. v/h. Gebr. BREEN NIEUWENDIJK 172 HAARLEMMERSTRAAT 64 ROZENGRACHT 53 Ateliers voor reparatiën aan Uurwerken, Goud en Zilver PLAIDS VOETZAKKEN AUTO - OVERSCHOENEN VER WEEGEN & KOK AMSTERDAM KALVERSTR. 86-90 D EN HAAG NOORDEINDE 64c. BEGRAFENISVEREENIGING N. SAX Jr. P.G. Hooftstraat 38 AMSTERDAM Telef.: 20341, 24250 REGELING VAN BEGRAFENISSEN EN CREMATIES VAN UIT ALLE PLAATSEN EIGEN LIJKKOETSAUTOMOBIELEN Y Amsterdamsche Montessorischool De Lairessestraat 157-159 Met Paschen bestaat gelegenheid tot plaatsing , van nog eenige kinderen van 3?5 jaar. Tot de Lagere Montessorischool worden alleen leerlingen toe gelaten, na minstens een jaar Voorbereidend Montessori onderwijs. Spreekuur Vrijdags van 3?5, tevens gelegenheid tot bezich tiging der school en inschrijving van nieuwe leerlingen voor September a.s. . Prospectus op aanvraag. INPOJTING Onder leiding van een er varen bmnen-architect is de bestaande Meubel-afd geheel verbouwd en paseend gemaakt aan de eischen der moderne. wonmg-mrichting. De 40 modelkamers en dne flat woningen op onze derde etage, be nevens onze uitgebreide afdeelinger. Stoffeering, Kunstvoorwerpen, Huis houdelijke Artikelen, alles onder n dak vereenigd. bieden U thans de grootste mogelijkheden tot het algeheel inrichten van Uw woning EEN (HEL «M t fw^ ^ l Voornaamste Kleedinginrichtinn op elk gebied Dieselmotor voor Automobielen door Dr. P, van Olst IN de maatschappelijke overgangsperiode, waarin wij het onaangename voorrecht hebben te leven, weet ik niet of het nog fatsoenshalve mogelijk is om blijk te geven dat men Heinrich Heine met aandacht gelezen heeft. Met eenige aarzeling quo teer ik daarom uit Die Bader von Lucca" de regels, die de bankier Gumpel bij een tulp aan zijn geliefde zendt, nml. Tulpe ist unter den Blumen Was unter den Kasen der Strachino." E venzoo zou ik willen zeggen: wat onder de kaassoorten de strachino is, is onder de motoren de Dieselmotor ! Op verschillende wijzen kan men de scheikun dige energie, die in allerlei brandstoffen zit om zetten in arbeidsvermogen van beweging, zooals noodig is voor vervoermiddelen. Bij de stoomma chine is de omweg groot eer men van de steenkool gekomen is tot de beweging der machinedeelen, het draaien der locomotiefwielen. By een ver brandingsmotor is de weg korter, doordat de brandstof niet brandt onder een ketel waarin zich stoom moet ontwikkelen, die dan pas de ?zuiger kan drijven, maar doordat de brandstof direct in den cylinder zelf verbrandt wordt en de zuiger vooruit drijft. Deze verbranding kan op twee manieren geschieden: 1°. plotseling, zoodat ?een ontploffing optreedt, die den zuiger vooruit stoot (ontploffingsmotor) of 2°. onder standvastigen druk, waatbij het volumen tijdens het verbranden toeneemt (gelijkdrvk motor, zooals vooral de Diesel motor). Voor den ontploffingsmotor wordt een of ander brandbaar gas gebruikt of een verdampte vloeistof < zooals benzinedamp). Deze brandbare stoffen vormen, gemengd met lucht, een mengsel dat door een vonk op heftige wijze ontploffen kan. Zeer in liet kort kan men op de volgende wijze de werking van zoo 'n gas-motor aangeven: eerst beweegt de zuiger naar buiten, waardoor een mengsel van gas en lucht in den cylinder wordt gezogen (laad -slag). Dan wordt de zuiger naar binnen bewogen, zoodat ?uit mengsel samengeperst Wordt (samenpers-slag). Op het einde hiervan springt de vonk over, die het mengsel doet ontploffen en de zuiger naar buiten duwt (krachtslag). Daarna moet de zuiger weer naar binnen om de verbrandingsproducten te ver wijderen naar buiten (zuiveringsslag). Dan begint weer de laadslag. Daar van iedere vier slagen .slechts n arbeid levert (de krachtslag) en de andere drie arbeid kostin, zou de machine zeer ongelijk ioopen als er geen vliegwiel gebruikt werd of een daarmee gelijkwaardig machinedeel, dat door zijn inertie de zaak op gang houdt. Behalve gas-motoren zijn er ook ontploffings motoren, die met oliesoorten werken zooals pe troleum. De werkingswijze is vrijwel dezelfde: -alleen móet de petroleum verspreid en verdampt ?worden eer ze, met lucht gemengd, ontploffen kan; *, * Een afwijking vertoont echter de Dieselmotor, die met ruwe. minderwaardige (dus goedkoopere ! j -oliën werkt, zelfs wel niet teer en teeroiie. Bij den eersten slag wordt alleen maar lucht aange zogen in den cylinder, dus geen ontplof baar meng sel, zooals bij den gas-motor. Deze lucht wordt dan door den weer naar binnen bewegenden zuiger samengeperst tot 35 a 38 atmosferen druk. Nu zal men wel eens ondervonden hebben, dat i) i j het samenpersen van lucht, deze in temperatuur .stijgt; men behoeft een fietsband maar eens in snel tempo op te pompen om te kunnen constateeren dat de pomp onderaan flink warm wordt. Bij het MOTOR- in ZEI U ACHTEN ?' «? Lijsten van aanbiedingen ' gratis en franco op aanvrage Pand hoek Koutrot 1 - ROTTEIOJUI. samenpersen tot dertig atmosfeer wordt de lucht temperatuur extra hoog, nml. ongeveer 000 gr. Celsius. Op dit moment, als de zuiger weer naar buiten begint te gaan, wordt door middel van luchtdruk (ongeveer 40 atmosfeer) de vloeibare brandstof, dus bijv ruwe olie, in de cylinder ge perst en daar de temperatuur daar reeds 600 gr. C. is, dus hooger dan de . ontbrandingstemperatuur der olie, verbrandt deze snel en volkomen. De daarbij vrijkomende hitte doet de samengeperste lucht nog meer spankracht krijgen, zoodat de zuiger met kracht naar buiten wordt gestuwd. Eindelijk moeten bij den vierden slag déverbrandingsgassen weer naar de buitenlucht weggevoerd worden. Door deze inrichting is het niet alleen mogelijk dat ruwe oliën, dus goedkooper brandstof gebruikt worden, maar bovendien is het nuttig effect hooger. Men kan nml. door proeven nagaan hoeveel energie ook werkelijk voor het gebruik beschikbaar komt, d.w.z. hoeveel energie de machine in de praktijk oplevert. Het ideaal zou zijn dat deze geleverde energie 100 percent is der brandstofernergie. Maar dat wordt nooit bereikt. Terwijl nu het nuttig effect van een zeergoede stoom machine hoogstens ruim 18 percent bedraagt is dit bij ontploffingsmotoren reeds hooger, nml. ongeveer 25 percent. Bij Dieselmotoren is het nuttig effect in de buurt van.33 percent, voor namelijk bij machines met een hoog vermogen (100 paardekracht en meer). Er zijn nog wel meer typen van oliemotoren, maar de Dieselmotor is als oudste motor het vol maaktst en bij zorgvuldige bediening wordt zij, wat brandstofverbruik betreft, door geen andere ruw-olie-motor overtroffen. Voor zeer zware motoren van duizende P.K. vermogen worden Dieselmotoren dan ook bij voor keur gebruikt (op schepen en in fabrieken). Voor auto's vonden zij minder toepassing door diverse technische bezwaren, hoewel toch de groote be sparing, die de Dieselmotoren meebrengen, van groot voordeel zouden zijn voor het vervoer met vrachtauto's, dat hoe langer hoe meer in zwang komt naast het trein-vervoer. De stank, die de Dieselmotor geeft, kan een belangrijk nadeel zijn, vooral bij het vervoer van stoffen, die deze luchtjes graag opnemen en daardoor voor de consumptie minder geschikt worden, maar een goed afgestelde Dieselmotor stinkt niet, dus dit bezwaar is te overkomen. Maar bovendien slijten de cylinderwanden van een Dieselmotor vlugger dan bij gasmotoren, zoodat reparatiekosten een deel der brand stofbezuiniging zouden opeten. Dit bezwaar is echter belangrijk verminderd sinds in de laatste tien jaren gietijzersoorten gepro duceerd worden, behoorende tot de zoogenaamde Graugusz", die beter opgewassen zijn tegen de gestelde eischen. Thans is door de Machine-fabriek Augsburg Nürnberg A.G., di? in de 1893 met ingenieur Diesel het contract sloot, waaruit de bedrijfsklare Diesel-motor zich ontwikkeld heeft, een nieuw type automobiel-Dieselmotor geschapen, waarbij wijzi gingen zijn aangebracht, die noodzakelijk zijn ge maakt door de verschillen tusschen een omvang rijk schip en een zooveel kleiner auto. Ee.n voor naam punt van het nieuwe type is dat de ruwe olie, dus de brandstof, niet door samengeperste lucht in den cylinder wordt geblazen maar eenvoudig met een plunjerpomp wordt ingeperst. Tegelijk. wordt echter de lucht in de cylinder in sterke werveling gebracht, waardoor een snelle en volledige ver branding bereikt wordt. Deze inrichting maakt datdesaménpersing der lucht bij den eersten slag niet tot 35 a 38 atm. behoeft te geschieden, maar dat 28 a 30 atm. reeds voldoende is. -?Deze compressor-looze" motor is eigenlijk niet meer het door mij vermelde type van gelijkdrukmotor, maar iets wat tusschen dit type en den ontploffingsmotor in staat. Hoeveel besparing deze Dieselmotor geeft blykt uifc de volgende getallen: een 100 P.K. motor ver bruikt bij het vervoer van 10 ton over 100 kilo meter 42 Liter ruwe olie, kostend / 1.95, terwijl het zelfde vervoer bij gebruik van een benzinemotor / 7.?^aan benzine zou kosten. TOT 12 MAART TENTOONSTELLING NIEUWE WERKEN DOOR W. SCHUHMACHER KUNSTZAAL VAN LIER ROKIN 126 AMSTERDAM HEDENDAAGSGHE MUZIEK Paul F. Sanders, Moderne Nederkmdach» componisten. J. Ph. Kruseman, den Haag. Waar het tweede deel van Dresden's Muziek leven in Nederland sinds 1880" zich nog steeds laat wachten en waarschijnlijk niet geschreven wordt, was het een goed idee van Paul F. Sanders met zijn boek over de moderne Nederlandsche compo nisten een hiaat aan te vullen zonder daarmee het onderbroken werk van Dresden te willen voltooien, wat ook niet zou kunnen, daar het boek van Dresden zijn typisch-persoonlijke deugden en fouten heeft. Sanders vangt aan bij de componisten uit de eerste opbloei der Nederlandsche muziek na de kwakkelperiode, die zij feitelijk sinds de 18e eeuw door maakte en waaraan een Verhulst en een van Bree, hoe groote verdiensten zij ook als orkestleider en koorleider hadden, als componisten niet veel hebben vermogen te veranderen, daar zij even eens in een zwakke navolging van buitenlanders, speciaal Duitschers, bleven volharden en voor een herleving van een nationale, toonkunst in dat opzicht weinig bijdroegen. Maar de algeheele cultureele opleving ten onzent, bekend onder den naam van de beweging van '80" ging ook aan onze componisten niet ongemerkt voorbij en zoo vinden wij parellel daarmee figuren onder onze toonkunstenaars, die zich met enthousiasme er aan wijden ook onze muziek ,,op te stooten in de vaart der volken": Wagenaar, Zweers en vooral Diepenbrock. Om een niet heelemaal duidelijke reden stapt Sanders echter snel over deze figuren heen. Sanders behandelt dan wat hij noemt Vier uiteenloopende figuren": Dopper, Vermeulen, v. d. Sigtenhorst Meyer, Voormolen, figuren, die wel is waar volledigheidshalve genoemd moeten worden, doch waarvan alleen Matthijs Vermeulen oen beteekenis heeft, die waarlijk wel wat juister en uitvoeriger uiteengezet had kunnen zijn dan nu in een klein stukje van precies n pagina geschiedt, waarin te weinig wordt gezegd over den componist in ieder een geval een origineele figuur en weinig over den zoo stimuleerend gewerkt hebben den criticus, wiens geschriften nu, twintig jaar na hun verschijnen in De Telegraaf en elders, in den vorm van een bundel Klankbord" nog zoozeer de belangstelling bleken te kunnen opwekken van een publiek, dat de groote strijdperiode van hun ontstaan nauwelijks meer heeft meegemaakt. De figuren, die werkelijk Sanders' belangstelling blijken te hebben en waaraan hij zoowat driekwart van zijn boek wijdt, zijn Dresden en Pijper. Dresden is ongetwijfeld een zeer knap musicoloog en paedagoog, die er in geslaagd is ons Amster damsen Conservatorium in een nieuwe koers te brengen en die niet geaarzeld heeft overtuigd voor jonge talenten den weg te banen; maar als com ponist rechtvaardigt hij niet de uitvoerige behan deling van zijn weliswaar modern georiënteerd, maar te zwak' verwerkelijkt oeuvre, waarin hij verre de mindere is van een Matthijs Vermeulen, die door Sanders met 10 regels werd afgedaan. Best Pijper, ongetwijfeld de moderne Neder landsche componist par excellence. O ver hem heeft Sanders inderdaad een uitstekende en overzich telijke studie geschreven, die een duidelijk beeld geeft van zijn beteekenis als componist, met een analyse van zijn' werk. Dat zijn afmetingen ietwat vergroot worden schijnt nu eenmaal onvermijdelijk in een klein land als het onze, waar wij bljj mogen zün met een enkele figuur, die zich als componist met het buitenland kan meten. Het boek is met eenige zeer goede foto's geïllus treerd. C. VAN WESSEM V.ROSSEM DleurtvARinAS r