SCHILDE EN EEKENAA 'l Charley Toorop (Kunsth. Huinck TentoonMtelltng»Strinlcn. ER ligt een eigenaardige weemoe dige bekoring in, zich een uurtje op te sluiten mot de kleine collectie Steinlen's, die de Firma van Meurs bij elkaar heeft gebracht. Gij komt van do Vijzelstraat het denderend lawaai dezer stroomversnelling van het moderne stadsverkeer nog in de ooren. Gij zijt de ontheiligde Keizers gracht langs gelaveerd, vluchtend achter boomen, om den moordlust van bloeddorstige auto's te ontwijken en vandaar weer opgejaagd door ver raderlijke fietsers, («ij zijt eindelijk, met den moed der wanhoop en de schutterigheid des rijperen leeftijds, als een ietwat trage pijl uit niet meer zoo strak gespannen boog over gestoken naar de reddende stoep en tracht hier orde op uw adem te stellen. Dan zijt ge binnen en de herinnering aan het oorverdoovondo jaar onzes Heeren negentien-honderd - een-en-dertig valt als een druk kende last van u af, Gij zijt de grens van uw eigen en Scherjon) |*J £%££ de rijk, dat Verle den heet. binnen te trekken en gij zijt u aanstonds bewust van een nog onde finieerbare bevangenheid een vreemde ontroering, die u stil maakt en nadenkend. Wat is het, dat u hier zoo aangrijpt? Gij hebt musea doorzwoegd tentoonstellingen afgewerkt en het was steeds de loutere belangstelling in de geëxposeerde kunst, die xi volledig in beslag nam zonder dat de afstand van eeuwen tot decennia u noemenswaard bewust werd. Ma«r hier treft u iets gansch anders: de sensatie, die u bevangt wanneer gij oen vertrek binnentreedt, waaruit iemand zooeven scheidde.... voor goed ! Inderdaad hier hangt nog do atmosfeer, hier is nog nauwelijks hot gerucht verstorven vnn een tijd. dien gij/.olf nog levend, zelfbewust. triomfoorcmi hebt gekend. Kn die T. A. Steinlen bij van Meurs - Nederlandsche schilders van na 1850 bij fluinck en Scherjon Steinlen (Kunsthandel van Meurs) Verleden werd die onderging niet zijn schoonheid, zijn bewogenheid, zijn tragiek wegpetoeterd door auto-claxons, overspoeld door jach tende massa's. Maar wiens herinne ring, aangrijpend door zijn onmid dellijke nabijheid, hier voor u oprijst in een zijner sterkste, heftigst levende figuren. Steinlen! Er is genoeg over hem gezegd en geschreven men huivert zijn indrukken weer te fevon, uit vrees in gemeenplaatsen te vervallen. Alles wat gij over hem gelezen hebt over zyn grootheid, zijn kracht. zijn teederheid, zijn phenomenaal kunnen.... het keert in deze oogenblikken tot u terug in den vorm van hinderlijke recensie- en essay-citaten. Wat gij ondergaat bij het aanschou wen van zijn magistrale Gil?Bias'' prenten: forsche pamfletten in rul grijs en fel rood.... wat xi bekoort in zijn speelsche kattenstudies: ver rukkelijke scherzandi binnen hun vaste contouren.... wat u ontroert in zijn etsen: zangen van een wijd alomvattend mededoogen.... het is honderdmaal gezegd, honderdmaal be schreven. Maar wat u t ivf t als meüw ?als een openbaring, is de levende, schier tastbare nabijheid, van Iets dat verdween..,. onherroepelijk en voor immer. Is de neerslag van een hartstochtelijk, f el-bewogen levonsverschijnsel, dat gij meent nog met de hand te kunnen grijpen en dat niettemin onwezenlijk is als een schaduw. Gij gevoelt dwingend: gij staat hier op de grens van twee werel den van twee generaties en het is een zeldzame gewaarwording in n blik te kunnen omvatten, wat heen ging in grootheid en wat nog worstelt om het prille levenslicht. Want dit is wel het eerste, wat u met verwondering slaat in deze bran dende, gepassionn eerde kunst: zekerheid l Zekerheid, die gij lang ontwend zijt die u vreemd is geworden te midden van het onstuimige zoeken. dat alle herinnering aan dit konink lijke zelfbewustzijn uitwisehte. On getwijfeld ook dit werk omsluit een strijd op' leven en doud -?een verbitterden kamp voor eigen levens aanschouwing. Zie een litho als: Saluons-lés!".... de woedende aan val op magistratuur en militarisme* met het platte krijt in Daumier'sche heftigheid op den steen geworpen. Zie de .prachtige prent: la Lib ratrice".... de vorstelijke uitdaging van een socialistische Overtuiging. Zie tenslotte de ets; Le cheminoau a la besace".... de schreiende aan klacht tegen een onrechtvaardig maat schappelijk bestel.... het is alles doorgloeid van heftig verzet en man nelijke strijdbaarheid. Maar het is tevens gedragen door een. innerlijke zekerheid een volmaakt evenwicht tusschen uiting en gevoel, dat ver baast en overrompelt. Hier heerscht een stelligheid van vormgeving, een vastheid van levensrichting, een geloof in eigen roeping, welke alleen het voorrecht zijn van eeu generatie, DOOR L. J. JORDAAN EN A. E. v. D. TOL wier cultuur tot vollen wasdom is gekomen. Steinlen was een teekenaar, zooals een burger van Home Romein was ....civis Itomanus sum l Hij leefde in den tijd. toen prenten geschiedenis maakten. Hij ervoer dagelijks, wat een ..<!il Bias", een ..Assiette au Beurre". in het Frankrijk van Esterhazy en Félix Faure wat een ..Simplicissimus" in het Duitschland van Wilhelm den Tweeden en Euleii- ? aether-st< m d*r ladio. met het flit sende filmbeeld. Het is de be zetenheid van een ander geslacht, dat het vreemde land wil leeren kennen onidnt het er in leven moet \ Dat nog aarzelt de snelheid van zijn geest te meten met die der electriciteit de kracht van zijn wil. met die der machine. Maar dat zich in den strijd heeft geworpen, vol vertrouwen in den uitslag, zij het nog onzeker van gebaar. Dat door dien. nieuwen voim Steinlen burg beduidden. Hij wist met triom fante zekerheid, dat een geslaagde politieke prent een gebeurtenis was. die massa's opzweepte regeeringen deed sidderen. Hij leefde in een tijd. die ingesteld 'was op dergelijke uitin gen der persoonlijkheid en er aan dacht en belangstelling voor overhad. Maar bovenal hij kende de onmst niet -?de innerlijke tweespalt de geslingerdhvid tusschen kunnen en willen, welke de geboorte van nieuwe vormen en nieuwe verschijnselen ken merkt. Zijn techniek, zijn ideologie zelfs steunden op vaste wetten van schoone evennvaat door iedereen begrepen, door iedereen aanvaard. En het is deze majestueuse rust in al dit felbewogen werk, welke wij niet meer verstaan. Het is deze onfeil baarheid van greep en visie, die ons ontglipt als een schoone jeugdherin nering vervlogen met het kleurige straatbeeld van bontgekleurde soldateska en bekoorlijke midinette-vrouwelijkheid. Er is iets gekomen, dat zich plaatste tusschen ons en dit vaste, zelfbewuste kunnen dat ons aan dreef van dit alles vrijwillig afstand te doen. Het is de onrust eeuer nieuwe generatie, opgegroeid met een totaal gewijzigd maatschappelijk leven, met den daver der motoren, met de (Kunsthandel van Meurs) van strijd tusschen geest en stof zijn levensopgave ! geabsorbeerd wordt eiv zich afwendt van al datgene wat in het brandpunt van het leven eener vorige maatschappij stond niet uit minachting, noch. uit wan begrip, maar .uit noodzaak i Daarom interesseert het zich meer voor de wisseling eener golflengte dan voor een parlementair debat wordt het sterker gegrepen door een film dan door een politieke teekening. in dit alles gehoorzamend' aan een onuit roeibaar instinct: het instinct tot zelfbehoud.. i, * * En zoo staan wij, veertigers o, ik weet wel, men ziet het ons niet * aan.... maai* t< >ch: veertigers ! tegenover deze roerige, geladen kunst, .waarin de levensvragen en de levens uitingen van onze jeugd culmineer' den. Zeldzame confrontatie: nog eens deze brandende actualiteit weer te , die historie werd deze forsche concreetheid, die zich reeds tot hoogere abstractie sublimeerde. O, .W wij weten wel: ook Steinlen's kunst en de kunst van zijn tijd, die eenmaal de onze was heeft 'de «Aementen'van het tijdelooze in zich, ie haar waarde verdiepen haar beteekenis op een hooger plan bren gen. Maar de herinnering aan haar onmiddellijk contact met inensch en maatschappij leeft nog te sterk in ons. om ons niet een oogenblik te ontstel len door de eeuwige waarheid van het betrekkelijke aller dingen. Het is. of met het dooven van het stoffelijke. animale leven dezer kunst iets van de stilte en de kilheid der musea over haar valt. Over haar en onze jeugd .... J. MchilderkunHt van o m M treek*» 1830 tut heden In den Kunsthandel Huinck en fslehcrjon. Amsterdam Xu velen lichtelijk vermoeid laken van een kunst die voor alles uit en tot den geest wil spreken. eu wat moderne kunst heet kent m al meer of mindere mate dit verlangen . is het een geschikt oogenblik voor h» t houden van een overzichtstentoon stelling van het werk. dat vlak aan het moderne voorafging, werk. dat vóór alles uit en voor de zinnen i?«. Het is voor die velen een goed ding en een verfrisschend bad die ..zinnen" weer eens volop het hunne te geven . . Maar ook laat deze verzameling, meerendeels representatieve, doeken van ,de Marissen' en hun onmiddellijke voorgangers en opvolgers, onmisken baar gevoelen wat wij. in de moderne kunst als geheel genomen, aan waar den van diepere bezinning, aan /,ielvoller temperament, aan strijdende waarden, zou men kunnen zoggen, gewonnen hebben. A. H. Bakker Korff opent met enkele van zijn geestige, picturale anecdotes (..De tantes gaan op reis" bijv.) de reeks. Ook van Aug. Alleb is er. naast een zelfportret uit zijn jongen tijd. zulk een aneedote: ..In de kerk". Waar Korff Je gevalletjes vrijwel uitsluitend gemoedelijk en humoristisch ziet, daar typeert Allebé, al behoudt óók hij nog de goedmoedig heid. reeds scherper en lichtelijk ' sarcastisch. -Hierna volgen, allen met twee of drie stukken, do Haagsche, School-schildérs. die, zonder eenige poging tot het vertellen van oen anecdote, de na,tuur in haar directzintuigelij ken indruk al nader en nader tegemoet treden, eerst. nog' min of meer kalm en evenwichtig, maar allengs met stijgende hartstocht ; harts tocht die dan in hot licht, de kleur, de atmosfeer eert uitweg zoekt en zoo de vormen doet vervagen. Bosboom (van hem, de kerk -schild er, is er een groot kathedraal-interieur en een Marktplein), Jongkind. Hoelofs. Weissenbruch,Gabriel, de drie Marissen (van Jacob is er o.m. een Brug" die als een symphonie-in-bruin aan doet; van Matthijs ,.De Waschdag" van prachtige, stille en belegen kiem en een Kinderkopje", teer, blank en rein) Mauve, Jozef i «ra els (alleen vertegenwoordigd met een groot doek In de schemering", een oude, ge bogen vrouw in het vallend avond licht huiswaarts keerend naar haar schamele hut op den achtergrond), men vindt ze allen. En In hen allen leeft, hetgeen van het impressionisme het centrale kenmerk is : de zuivere vreugde om de zichtbare wereld, ook bij lsraë!s, wiens sociale inslag toch nooit iets an ders was. in «Ion grond, dan een pic turale verlustiging in de kleurenpoëzie'' dor ar moede. Breit n e r. onze meest hartstochte lijke impressionist. wiens zinnonvroug?le zoo zwaar van M. Maris (Kunsthandel Huinck en Scherjon) dracht word. dat «?r den grondtoon in kwam dooi- te klinken van een donkere dramatiek. treft men hier aan mot o.m. een ...Sla pend meisje", voorover op een tafel ingesluimerd, waarin met de witten" van schort en tafel'aken een ger iaal spel van kleur en lichtwerking bedre ven wordt.,.. Ik noem veider nog Voerman met een bloemen-aquaiel (Hozen in vaas) en een olieverfstuk ..Hattem": ??Witson niet een gr*;oto aquarel (een Keht-besneeuwd stads gezicht ..Kroinböt insloot',, waai mede. hij de Amsterdamr-che atmosfeer raak en fijn. maar minder breed en diep dan Breitner het placht te doen. typeert). ??Tholen. do Zwait. Jan Vet h. BAuor. van Daalhof. der Kin'iinet een klein paneeltje: Meicuilus". «lat als een aanloop tot de zgn. momimentaal-decoratieve richting in on/.e hedendaagsohe schilderkunst kan gelden). Wie in kort bestek een juisteii indruk wil krijgen van het werk onzer Haagsche School en wat daar vlak bij ligt. kan niet beter doen dun deze expositie bezoeken. Minder ge slaagd scheen mij het overzicht te zijn u-aar het verder tot op ..heden ' wordt doorgetrokken. Al erkent men. dat het niet gemakkelijk is het beeld van do moderne periode, waarvan men nog geen voldoende afstand kan nemen, met enkele typeerende lijm n (i.c. doeken) te schetsen. T Steinlen (Kunsthandel van Meurs)