8 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 MAART 1931 No. 2808 No. 2808 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 MAART 1931 l'.' J. D. STRUIJS & Zn. Prinsengracht 837 ~ Telefoon 37906 mumim \m VERKIEZING met HUTU oi uirq CREMATIE. - TRANSPORTEN. N*V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG ~ AMSTERDAM BOEKENKASTEN STEENHOUWERIJ D, WEEGEWIJS Rapenburg 44 ~ AMSTERDAM - Tel. 4260 MARMERWERKEN BEGRAFENISVEREENIGING N. SAX Jf. P.G. Hooftstraat 38 AMSTERDAM Telef.: 20341, 24250 REGELING VAN BEGRAFENISSEN EN CREMATIES VAN UIT ALLE PLAATSEN EIGEN LIJKKOETSAUTOMOBIELEN W. H. POLMAN TUIN OVERTOOM 526 <- Telefoon 82660 Begrafenissen - Transporten - Crematies Pendules, Horloges, Stijlklokken, Wekkers, Barometers, Gouden en Zilveren Werken Grootste Sorteering Goedkoopste Prijzen N.V. v/h. Gebr. BREEN NIEUWENDIJK 172 HAARLEMMERSTRAAT 64 ROZENGRACHT 53 Ateliers voor reparatiën aan Uurwerken, Goud en Zilver G, J. DE KONINGSZOON Keizersgracht 447, Opgericht Ao. 1739 LOOD- EK Moderniseert Uw administratie volgens een eenvoudig boekhoudsysteem i ,' i Vraagt inlichtingen aan: G. L. WITTEVEEN Paramariboplein 58" Amsterdam (W.) ALTIJDWELKOM Ongeëvenaard , in kwaliteit en smaak i Verpakt in kokertjes van 40 cent n in de bekende ronde doozen, Vier smaken. Overal verkrijgbaar. DROSTE PASTIL.LES i ?f L t ?i PEEK & CLOPPENBURG Voornaamste Kleedinqinrichtin op elk gebied J Wetenschappelijke Varia Lichtsnelheidmeting in een luchtledige buis door Dr. P. ^- >~^ van Olst DR. Michelson, de Amerikaansche natuurkundige, moet reeds stokoud &ijn naar mijn idee, maar hij is blijkbaar nog vol jeugdig vuur voor de wetenschap. Op het oogenblik is hij weer bezig met een expe riment dat allicht ook wel de belangstelling zal RC had hebben van Einstein, die juist in Ame rika geweest is en met wiens relativiteitstheorie proefnemin gen van Michelson hebben samengehangen, waarbij de invloed van eventueele aetherwind werd gezocht. Michelson is wederom aan het werk om de snelheid van het licht te bepalen, nog nauw keuriger zoo mogelijk dan het tot nu toe reeds geschied is. De eerste onderzoeker op dit gebied is hij niet, want immers Galilei heeft reeds een (mis lukte) poging gedaan om de lichtsnelheid te meten. Deze lichtsnelheid-meting gelukte het eerst in de zeven tiende eeuw door middel van waarnemingen der verduisteringen van Jupiter's manen. Pas in de negentiende eeuw vond Fizeau een methode om ook met aardsche afstanden deze snelheid te meten (1849), terwijl in 1802 Foucault met een andere methode, riml. met behulp van een draai ende spiegel, de lichtsnelheid mat. Michelson heeft met de Foucaultsche methode, maar verbeterd, in 1885 opnieuw de lichtsnelheid bepaald en thans na 45 jaar is hij er nog mee bezig. De methode van Foucault is in het kort als volgt: oen lichtstraal wordt door een spleet A doorgeFig. 2. De 1000 meter lange luchtledige buis van Michelson, bestemd voor de bepaling der lichtsnelheid. Fig. 1. Schema van Fmtcault's lichtsnelheidsbepaling laten en valt op de spiegel S, Deze kaatst de straal terug in de richting van een holle spiegel H, die zoo is geplaatst dat de straal vanaf deze holle spiegel weer in eigen richting teruggaat naar S, en vandaar dus ook weer in de oorspronkelijke richting naar de spleet terug zou gaan. Maar dit gebeurt niet. Want de spiegel S wordt in zeer snelle draaiing gebracht. In den tijd, dien de lichtstraal nóodig heeft om van S naar H te gaan en weer terug naar S, is de spiegel S iets rondgedraaid. De terugkomende lichtstraal vindt S dus in een iets anderen stand en wordt daardoor niet naar de spleet gekaatst, maar een eindje hiervandaan naar B. Hoe grooter draaisnelheid de spiegel S heeft gekregen, des te grooter wordt het stuk A B waarover de lichtstraal is afgeweken. Ent bij een bepaalde draaisnelheid is de verplaatsing ook grooter als de afstand S H grooter is. Immers voor een langer weg heeft het licht ook meer tijd nóodig en in langeren tijd kan de spiegel S verder gedraaid zon. Een belangrijk punt bij deze proef is dus de afstand tHsschen de spiegelei Bij Foucault's eerste proeven was dezo afstand slechts vier meter. Michelson heeft voornamelijk beproefd deze spiegelafstand grooter te maken wat echter allerlei technische moeilijkheden oplevert. Bij pijn eerste metingen in 1879 en 1883 was de af stand tusschen de spiegels reeds 600 meter. Ten. slotte lukte het hem in 1924 op het Mount Wilson Observatorium in Californië, de beroemde sterrewacht, de lichtstraal heen en weer te laten loopen over een afstand van ruim 35 kilometer. Bij deze laatste meting stelde hij de lichtsnelheid vast op 299790 kilometer per seconde. Nog was Dr. Michelson ech ter niet tevieden over de be reikte nauwkeurigheid en hij ondernam metingen waarbij de afstand tusschen Mount Wilson en Mount San Jacintj ge bruikt werd, zijnde ruim 140 kilometer! Maar deze proevenserie liep spaak door den toe stand van den dampkring. Daarna is Dr. Michelson over gegaan tot de proef die hij nu onderneemt. Hij wil nu op nieuw de lichtsnelheid meten, maar in het luchtledig. Immers hij is dan onafhankelijk van de dampkringstoestanden en bereikt een hooge mate van goed zicht en grooter nauwkeurigheid Nu is het niet zoo erg lastig om deze metingen in het luchtledig te verrichten, maar wel als men vasthoudt aan een liefst zoo groot mogelijken afstand tusschen de spiegels. Immers een groote afstand vereischt een zeer lange buis, die luchtledig gemaakt moet kunnen worden. Dit technische kunststuk is thans voltooid. Michelson heeft de beschikking over een luchtledige buis, die ruim negen decimeter wijd is en 1000 meter lang! De spiegelafstand is dus nitt zóó groot als bij vroegere metingen maar door herhaalde terugkaatsing over andere spiegels kan men de lichtstraal dwingen tien maal deze afstand, dus 10 kilometer, te doorloopen tusschen onze spiegels S en H. Het was gewenscht, dat deie buis niet te zwaar, maar toch zeer sterk moest zijn om den geweldigen druk der buitenlucht te verdragen als hij luchtledig is gepompt. Na verschillende prcSefnomingon werd de buis gemaakt van gegolfd ijzer. Door deze ribbels wordt de weerstand tegen de buitendruk vijf en twintig maal vergroot. De buis is gemaakt in 90 stukken, ieder van ruim 18 meter, en twee stukken ieder van ruim 12 meter. Ieder stuk staat afzonderlijk op vijf houten dragers. Tusschen twee opeenvolgende stukken is 2.5 cM. ruimte gelaten met 't, oog op warmte-uitzetting. De stukken worden dan onderling vertoonden door een allerzorgvuldigst-luchtdichte kraag, waardoor ook de noodige buigbaarheid van het geheele complex bewaard blijft. Aan de buis-einden worden aparte kamers bevestigd, waarin zich de spiegels bevinden, die de lichtstraal tien maal de buis doen doorloopen. De eigenlijke roteerende spiegel staat buiten de buis en kaatst de lichtstraal door een glasplaat naar de spiegel in débuis. Diverse motoren zijn aangebracht om de binnenspiegels nauwkeurig te stellen voor de eigenlijke proef begint. De buis is gereed en luchtdicht, nadat slechts enkele kleine lekjes waren gevonden en gedicht. Het luchtledig maken gebeurt met twee krachtige luchtpompen van 20 P.K., die het vermogen heb ben om 30 Liter lucht weg te zuigen per minuut. Maar dit geldt alleen in het begin. Zoodra de span ning afneemt wordt ook minder lucht weggezogen; als de druk verminderd is tot slechts enkele centi meters kwikdruk wordt slechts drie percent dezer luchthoeveelheid weggezogen per minuut. Het duurt dan ook vijftien uur eer de buis zoover lucht ledig is, dat de druk slechts eeri viertal millimeters kwikdruk is. De buiswand heeft dan een buiten druk van 5.5 duizend ton du* 55.000.000 kilogram te verduren. Dit komt door de 6tti«vorin; een bol van hetzelfde volume heeft een negen maal kleiner oppervlak dus ook slechts een negen maal kleiner druk te weerstaan. . Dr. Michelson kan nu beginnen. CHAMPAGNE KRUG&CO PEIMS IN KWALITEIT AAN DE SPITS! MIGHELANGELO De beelden en fresco's van Michelangelo zijn waarschijnlijk beroemder dan zijn madrigalen en sonnetten; toch zijn voor hem, die den mensch Michelangelo wil leeren kennen, zijn poëtische werken misschien belangrijker dan zijn sculpturale en picturale arbeid. Vooral in de sonnetten van zijn laatste jaren, waar hij klaagt over het nuttelooze van al zijn zwoegen, komt het tragische, het wan hopige van zijn leven zeer sterk tot uiting. 1) Het is, zooals Henry Thode heeft gezegd: noch kunst, noch liefde hebben Michelangelo vrede gebracht: ,,Einsam mit seinem schwarmischen liebegliihenden Herzen ist Michelangelo durch das Leben gegangen." En -/oo bleef hem eindelijk niets ovor dan zijn geloof; duidelijk blijkt dit uit zijn latere gedichten, waarvan ik er hier een laat volgen: (Guisti LX\'I. Fny CL. Riszi XCV) Le favole del mond o m' hanno tolto il tempo dato a contemplare Iddio; nèsol Ie grazie suo poste in oblio, ma con lor, piüche senza, a peccar volto. Quel c'altri saggio, me fa cieco e stolto, e tardi a riconoscer l'error mio. Scema la sperue, e pur crescie 'l desio, che da te sie dal proprio amor disciolto. Ammezzami la strada c'al ciel sale, Signior mie caro, e a quel mezzo solo salir m' di bisognio la tuo 'ita. Mettemi in odio quante 'l mondo vale, e quante suo bellezze onoro e colo, c'atr/i morte caparri eterna vita. l'roia-vcrtnliny: De ijdelheden der wereld hebben mij den tijd gegeven om God te beschouwen ontnomen; en niet slechts heb ik zijn weldaden vergeten, maar mét deze (Wfldaden), zelfs meer dan zonder deze, heb ik mij tot zondigen gekeerd. Hetgeen anderen wijs maakt (de genade), maakt mij blind eu dom en. traag om mijn dwaling in te zien. De hoop vermin dert en toch groeit het verlangen, dat ik door U van de eigenliefde word bevrijd. Verkort mij voor de helft den weg, die ten hemel stijgt, mijn lieve Heere, en om die helft alleen te beklimmen heb ik Uwe hulp nóodig. Maak voor mij gehaat, wat de wereld waard is. en al haar schoonheden, die ik eer en acht, opdat ik vóór deu dood het eeuwige leven verwerf. Proeve van metrische vertaling: Der wereld ijdelheid heeft mij ontnomen den tijd bestemd om zich tot God te keoren. Niets hebben mij Zijn gaven kunnen leeren, maar zolfs mét haar bon ik tot kwaad gekomen. Blind maakt mij en dom. wat anderen maakt tot vromen en langzaam om. mijn dwaling af te zweren; de hoop verdwynt en nog groeit het begeeren door U mijn eigenliefde te betoomen. Verkort mij toch den weg, mijn lieve Heere, die naar den hemel stijgt. AVant Uwe bijstand kan ik ook op den halven weg niet derven. Laat al het schoone, dat ik houd in eere gehaat mij worden, opdat nog aan des doods rand ik hier het eeuwig léven mog'verwerven. Dr. P. A. VAX DER LAAN 1) Bijv. in het sonnet, dat hij op zijn 79e jaar aan Vasari schreef (vgl. CotterllVa Italir van Dantetot Tas«o, p. 531.) VAM HELLES TABAK» j