GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 MAART 1931 No.'28o& No. 2808 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 MAART 1931 Uit brieven aan een Amerikaanschen vriend antithese ER zijn weinig politieke geschil punten in Nederland, die men moeilijker aan een buitenlander kan duidelijk maken, dan het geschilpunt, dat in de jongste halve eeuw het politieke leven iu Nederland heeft beheerscht: de antithese. Eenerzijds van deze scheidingslijn staan n Roomsche Katholieke en *wee Protestante partijen; anderzijds alle andere partijen. Men mag daaruit niet concludeeren, dat de geloovigen rechts staan en de ongeloovigen links, al trachten sommige volgelingen van de rechterzijde dien indruk te wekken. Rechts staan alle aan hun kerkelijke overheid getrouwe Katholieken, be nevens die Protestanten, die den bijbel als grondslag van de politiek aan vaarden. Een buitenlander moet hét toelijken, of aldus n groot beginsel de politiek in Nederland . beheerscht. Bij nadere beschouwing blijkt dat echter niet het geval te zijn, zelfs niet het geval te kunnen zijn. Het Roomsch Katholieke begin sel veroordeelt geen enkele andere overtuiging in zoo sterke mate als die van afvallige Katholieken, van ketters, in.a.w. van de Protestanten. De voornaamste drijfveer tot het ontstaan van het Protestantisme was de afkeer van de Kerk van Rome. De geboorte van het Protestantisme was de breuk met Rome. Zij, die in de politiek rechts staan, moeten zich bij de verkondi ging van hun heiligste beginselen de grootst mogelijke zelfbeperking op leggen. Indien zij hun hart vrijelijk zouden uitstorten, zouden zij eerder hun politieke bondgenooten, dan hun politieke tegenstanders afstooten. Wat heeft de menschen, die aldus Abonnementsprijs van DE GROENE" per jaar: Nederland. . . . . f 10 Indië(Zeepost),, 10. ' (mail). ... 13.50 Argentini Belgi Duitschland Egypte Frankrijk Griekenland Oostenrijk Spanje Tsjecho Slowakije Zuid-Afrika Denemarken Italië" Noorwegen Zweden Engeland Zwitserland Amerika ' Australi Azi JU "3 o S' > o u f 13.50 EEN BEURTENIS ! Rachmaninoff en Kreislcr spelen samen de Sonate in G. Maj. Op. 30 van Beethoven DB 14.63-4 De namen der artisten staan U borg voor de volmaakte interpretatie van de?e bekende sonate. Een mooi bezie voor ware muziek liet hebbers. PH1LADELPHIA SYMPMONY ORCHESTRA o.!.v. Lt'OPOLO STOKOWSKI Carmen suite - i. Intermezzo ?.. Les Dragons d* dlcala 3. Gfpjy Dance. . . . . . . . . . Bizet D 1816 B 5962 JACK HYLTON AND HIS ORCHESTRA Sweet Jennie Lee, Foxtrot. .... If you can't sing, whistle Foxtrot . . , MISCHA LEVITSKY (Piano) Scherzo NO 3 in C. Sharp. min. Op. 39 Chopin D 1814 NEW MAVFAIR DANCE ORCHFSTRA Sunny Days - Foxtrot ........ Til be good because of you - Sloiv Foxtrot B 5956 RJCHARD CROOKS (Tenor) mee Orkest begel. For you alone ........ Geehi Because d'Hardelor DA 1163 f en keuze uit de 133 nieuwe platen ?voor Maart. HIS MASTER'S VOICE" N, V. Dutch Gratnophone Company. Den Haag Het volledige supplement franco en gratis op aanvrage. ten aanzien van het gewichtigste politieke probleem, den strijd tusschcn dwang en vrijheid, zoo scherp tegen over elkaar staan, in de rechterzijde bij elkaar gebracht? De strijd voor de vrije school. D.w.z. de strijd voor gelijke subsidieering van de door.de overheid en de door particulieren (dus ook door kerkelijke gezindheden) ge stichte scholen. Welk beginsel ligt aan dien strijd ten grondslag? Het liberale beginsel, dat elk naar zijn eigen overtuiging zalig mag trachten te ? worden, dat de ouders niet om redenen van finantieelen aard gedwongen worden hun kinderen naar scholen te zenden, waar het onderwijs niet overeen komstig hun overtuiging gegeven wórdt. Had het liberalisme in Nederland tijdig het juiste, liberale inzicht gehad, do rechterzijde zou nooit te hoop zijn geloopen, oin het liberale beginsel te doen zegevieren. En van het oogenblik, dat in Nederland op' het gebied van hefc onderwijs het liberale beginsel had gezegevierd, was de rechterzijde niet ineer in staat een gemeenschappelijk regeeringsprogram op te stellen. . Bij gebrek aan iets beters tracht de rechterzijde thans weder tot elkaar to komen door op het gebied van de censuur, van tooneel, film en radio, het Katholieke beginsel in toepassing te brengen en ten aanzien van dood straf, Zondagsrust en vaccinatie het Protestantsch Gereformeerde, begin sel. Andere Protestanten lokt dat blijkbaar niet aan. Bert ik er in geslaagd U duidelijk te maken, dat'de antithese in de Nederlandsche politiek, de tegenstel? ling tusschen de beginselen der rech terzijde en die der linkerzijde, niet heel duidelijk is? , BATAVUS NUCHTER j VEILINGGEBOUW DE ZON" f! l OPGERICHT 1823 FA. L. GIJSELMAN &, ZOON l l Singel 118?120 en Blauwburgwal 15, AMSTERDAM (C.) DINSDAG 14 APRIL 1931 VEILING VAN INBOEDELS, enz. M BIJVOEGING TOT 2 APRIL A.S. II RESTAURANT LEIDSCHE BOSCH JE A' DA M "TEt. 82345. TELEGR-AOR.?HOCENT«A" UW PAASCH-VERBLIJF WEEK-END-TARIEF: Kamer met pension: ven Zaterdrg véór diner tot Maandag n& ontbijt Dinfdeg Logies met ontbijt f3.50 en f4.£|0 A-M'VJi fl. 11.25 fl. 17.75 f KAMERBESTELLINCEK WORDEN IN ff !'YERLAHGDEH PRIJS UITGEVOERD!! C'onfroleerJ g'elr'e'Bf* l «l1 I7w l !<? baa mscre wl<- h i ; belang-rïjkf MehomnieiinJ;en naar boven of naar beneden kunnen een feeken van ziekte ZjIJn. In.'elke slaap- of bad kamer zij dus? een personen- weegschaal aanwezig. Hot b l e r n au s t model, HO l ld o en Kiimukvol. kost IncluHlerctulmlIaKe f j?.. LAMÉRIS - INSTRUMENTEN - N.V. UTRECHT '2 Teekening van B, van Vlijmen Dr. W, Mengelberg) de jubilaris MUZIEK door Constant van Wessern sehool-opera Der .fasagcr" WAT de heeren Brecht en Kuit Weill, scheppers van de schoolopera Der Jasager", die na de opvoeringen elders, nu ook in Amsterdam werd opgevoerd, nooit bedoeld kunnen hebben, is dat dit eenvoudige werkje opeens in het brand punt van ,,probleem"-discussies zou worden ge steld. Alle richtingen" hebben zich met het geval bemoeid en de arme Jasager" opeens verheven tot een strijdvraag over ethiek en volksopvoeding. Vooral de gemeenschapskunst"-menschen zijn in het geweer gekomen. Het klassebewustzijn kwam er zelfs bij te pas; het geval deugde daarom al niet, omdat gegoede scholieren" het wer-k deden. Het zou mij dierbaar zijn geweest, wanneer inleiders en manifest-schrijvers de zaak, die zij meenden te moeten voorstaan, niet zoo belangrijk hadden gemaakt. Men maakte zich waarlijk druk ?over niets. Der Jasager" moge dan al met een bepaalde tendens geschreven zijn, als uitgangspunt hebben gehad: de samenleving is veranderd, der halve moet ook de muziekbepefening veranderd worden ,,en muziek krijgen.waaraan zij in den fcegenwoordigen, geheel afwijkenden toestand behoefte heeft", het werk is geen opera voor de massa, geen opera voor kinderen, zelfs geen opera voor ,,de hedendaagsche muziek" geworden, liet is hoogstens een eenvoudig geschreven, niet al te ingewikkelde en daarom door dilettanten niet al te moeilijk uit te voeren muziek, maar de geest van het werk drukt niets uit, wat zelfs maar iets uitstaande'heeft met ..gemeen schapskunst". Al dadelijk staat het onderwerp daartoe in den weg. Brecht, die het libretto schreef, ontwikkelde niet een geval" uit onzen tijd, uit onze samenle ving of uit onze idealen, maar nam een Japansch stukje en bewerkte het voor Duitschland. Wellicht nu, dat voor den Duitscher, wiens philosophisch aangelegd gemoed meer vertrouwd ia met de speciaal-philosophisch uitgebroeide levenswijsheid van het jasagen" het geval eenige opvoedende" zin heeft. Maar voor een algemeen toeschouwer hoeft het zien van de uitvoering van een barbaarsch,,gebruik": hen, die bij een tocht over de bergen niet mee kunnen, in een afgrond te gooien, zeker geen verheffende ethische werking. Zelfs niet wanneer de libretto-schrijver aan het geval een iets menschelijker draai wil geven door (wat de componist in zijn partituur, vreemd genoeg schrapte) uit te leggen, dat het zieke jongetje, niet meer in staat den tocht over de bergen naar de stad van de medicijn voor zijn moeder voort te zetten en zelf vraagt niet alleen achter te worden gelaten, en liever in den afgrond gegooid. Is dit een tendens vóór kinderen, voor scholieren, voor jonge menschen, deze verouderde Spartaansche manier om moeilijkheden op te lossen? Ik geloof er niets van, evenmin als ik in de figuur van dien zalvend pratenden, slappen leeraar geloof, die dan toch, krachtens zijn functie, ideëel als een soort aanvoerder der jeugd zou zijn te beschouwen. Neen, aan deze ,.gemeenschapskunst" hebben u'ij zeker geen deel, hoogstens voelen wij medelijden met het kleine, blonde jongetje, dat met een naïef meisjesstemmetje zoo aardig zijn partij zong en ontroerend onbeh-ilpon-kinderlijk acteerde .... Maar dat was, wat de dramatische kant van het geval betrof, ook alles. Maar zelfs al zou het onderwerp wel geschikt zijn geweest voor het doel en iets hebben gegeven, waaraan jonge menschen ook nflar den geest deel konden hebben, dan nog had zulk een uit voering in een gewild-eenvoudige opzettelijkheid als' wij nu te zien kregen, dit werk niet de beteekenis van een voorbeeld verleend. Brecht en AVeill wij zagen het reeds uit hun Dveigroschen per" houden van een simplistische enscèneei-ing van een geval, maar het werken met verschuifbare gordijnen om tooneelen te openen en te sluiten, het indeelen met schotten en het aanduiden van een scène-beeld door opschriften, suggereert ons nog niet een geest van jcuydiye muziekbeoefening. Veel beter dan de librettist en de regisseur was het werk,dat de componist in zijn partituur Verricht te. Weill ging in zijn muziek inderdaad uit. van «en algemeen rythmisch en melodisch verstaanbaren opzet, zonder in het banale te vervallen. Als mu ziek kan van zijn schepping inderdaad gezegd worden, dat zij een zouwei voot.de algemeene muziekbeoefening als voor de jeugdige muzikali teit verstaanbaar stuk arbeid tot stand bracht. liet instrumentale gedeelte, ook in de Hollandsche uitvoering het beste weergegeven, is verre weg het belangrijkste aan deze schepping geworden, de zangstem sloot zich gemakkelijk bij dit fond aan en al verleent zelfs de muziek aan het werk nog niet de beteekenis, die het recht geeft van een voorbeeld in dat opzicht te spreken, zij brengt tenminste iets, dat boven opzettelijk bedacht gelegenheidsgedoe uitstijgt, niet alleen door dilet tanten uitvoerbaar, maar ook muzikaal genietbaar, Wanneer men nu maar alle leuzen en tendenzen aan kant wilde zetten. ... Concertgebouw: Walter Dat Gieseking een phenomaal klavierspelcr, een waar beheerscher van zijn instrument is, wisten wij reeds uit vroegere voordrachten ett hij deed ook in zijn vertolking van Beethoven'» 4de pianoconcert Zondagmiddag in het ConcertreSAUTIER ETFILS EPERNAY Gold Star Sec Champagne delicat gebouw zijn roep geen oneer aan. Het was vol maakt beheerscht, volkomen in alle nuances van klank en toon uitgespeeld, gaaf, licht, evenwichtig, alles met- de allure van den meester, die weet wat hij wil uitdrukken. Hoe komt het dan, dat mij het spel van Uieseking in Beethoven ondanks al deze bewonderenswaardige eigenschappen toch niet sympathiek was? Ik moest het meesterschap van dezen pianist erkennen, die het zelfs ver smaadde virtuoselijk te overbluffen maar ik kon mij niet vrijmaken van den indruk dat juist deze zoo treffend ingehouden toon van zijn voordracht nog een spelen op het effect was, dat techniek en nauwkeurig afgewogen spel uit niets anders stamde dan uit berekening: ik vond deze geheele perfecte Beethovenvoordracht koud, van een griezelige gevoelskilheid, een spelen op het geheugen, niet op het gevoel, zelfs daar waar intensiteit scheen te wezen, een soort gemecha niseerde uitdrukking, die van het gevoelige alleen maar de allure had.. Zooals ook het toegiftje. Ravel's Ondine" een Lisztiaansch glanzende uiterlijkheid voor mij bleef, een prachtig stuk pianistemverk, maar geen vertolking. * * * Vooraf ging in eerste uitvoering Voormolen's variaties op het oud-Hollandsch liedeke De drie ruitertjes". Dit gebruiken van een Hollandsch liedwijsje als thema voor een geheel on-Hollandsche, veracademischte muziekbewerking kennen wij reeds van Rontgen en Dopper, die ook met zulke Hollandsche melodieën nationale muziek dachten te maken. En hoewel het toegegeven moet worden, dat het heel moeilijk is te zeggen wat dan een Hollandsche muziekbewerking is, mag men toch op zijn minst verlangen, dat de compo nist, die een reeks variaties op zulk een thema schrijft genoeg begrip van hedendaagsche muziek heeft om te begrijpen, dat het'heden ton.dage de eisch is om in zulke bewerkingen de geest en het wezen, de muzikale inhoud van zulk een Holland sche melodie te ontvouwen, in zich op te nemen en het niet als een willekeurig thema, dat toevallig van Hollandsche oorsprong is, in een gewaad van Duitsche en Fransche klanken en harmonieën te steken. Bovendien was Voormolen onverdragelijk lang van stof en blies hij het geval op tot een gewichtigheid, die óns alleen maar droevig stemde omwille van het arme fijne melodietje, dat aan deze operatie werd onderworpen*.... Weber's Freischütz"-ouverture vari Mengelberg deed ons ten slotte weer opleven en bracht ons eindelijk muziek. MEUBELEN KOOPT U NERGENS BETER DAN BU II H B^ ^MEUBEL S rABPUEK MESKER PARK5TÖAAT | /'S DEN MAAGIV-/