't" Z)£ GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 APRIL DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 APRIL 1931 Taal schut door Dr. C. F. Haje XXXVI. Wrrkloua Onlangs liet ik mij ontvallen, dat werkloos door de levende taal niet of zeer nioeilyk aanvaard werd. Mi t voordacht gebruik ik de zachte terrn liet ontvallen", omdat werkloos in. de schrijftaal een slak j e is, waarover men slechts in het voorbijgaan oen lepeltje zout mag strooien. Ik zou het daarbij ook hebben gelaten, was niet een lezer, Dr. D. II. te 's- ravenhage. in verzet gekomen tegen mijn lichte afkeuring van deze spelling. Inzender moet wel erkennen, dat men in de uitspraak meestal nauwelijks verschil hoort tusschen werkeloos en werkloos, maar hij vindt dit geen reden, het onderscheid tusschen hen beide in de spelling1 niet te erkennen en te waardeeren. Wij vindt, dat als ik dat verschil wegcijfer, ik evenzeer zou moeten verdedigen voor vier jaren terug", dat hij door doktoren heeft hooren zeggen, (zeggen dokters nog wel iets in ngemarteld Xederlandsch ?) alsook verkapt", een der erbarme lijkste misbaksels, (bravo, dokter, we zijn het hier eens en ik ben toch geen apteker.) Laat mij dan nu eens nader ter zake komen. Wanneer de taal af leidingen op -loos maakte van een lettergrepige woorden, deed zij dit nooit zonder invoeging van de bindletter : bandeloos, tandeloos, geldeloos, roekeloos, vlekkeloos, smette loos, en hoeveel wilt ge er meer. Kr zit zwier in al zulke vormen, waar de nieuwere zonder iets gekunstelds Hebben. Voorzoover deze geen oude natuurlijke vormen wilden verdrin gen of voorzoover zij een duidelijke differentieering bewerkten (zinnelooszinloos) kon de taal er vrede mede hebben, al hoorde het fijne Nederlandsche oor ze met een lichten trek van bevreemding. Wie de taal be luisteren kan, hérstelle waar eenigszius mogelijk de in de nieuwe vormingen: raokelona buskruit, een boordeloos heer, een woonleloose liefde. De pas gestorven redacteur van de N. Rott. Ct. Lourens, die als weinigen, de taal doorvoelde, schreef de dradelooze telegrafie. Op werkloos nu zijn twee aanmer kingen te maken. Ten eerste geschied de het maken van verschil in spelling met werkeloos aan de schrijf taf el: 1) nog zelfs heden ten dage, nu werkloos al vijftig jaren lang geschreven wordt, stoort de uitspraak ook der beschaaf den zich daar niet aan. Ten (tweede wae die differentieering overbodig, omdat voor omstreeks 1880 niemand zich vergist een daarna niemand zich behoefde te vergissen, als hij werkeloos moest lezen in den zin van zonder werk zijnde" of wel in dien van zon der te werken". Mijn kolommet je is vol en ik blijf liever werkeloos tot de volgende week dan dat ik mij hier werkeloos zou maken. 1) Mr. A. C. W aller, bij zijn leven lid der redactie van de Oprechte Haat' lemmer, verklaarde mi j eens, dat hem de verdienste der uitvinding van werkloos toekwam. De waardige man had er voorzeker andere en grootere. STOOKT DEN KETEL van uw oentrale verwarming mat aan HERINGA-JOHNSON OLIEBRANDER Gaan badianing, zindelijk, aanvoudif HERINGA & WUTHRICH CENTRALE VERWARMINGEN Amsterdam, HAARLEM, Dan Haaf heb geen zorg voor de plannen van morgen. mocht u paachen eena slecht weer bezorgen, welnu, mopper dan niet ook al regent 't dat 't giet! wie naar d'ultkljk" gaat, ia goed geborgen! p ? Gemakkelijk te bereiken per autobus en Eleotrlsebe Spoor. ? Schitterende omgeving Groot Terras THEESCHENKERIJ ? LUNCH DINER SOUPER | Het geheele jaar geopend. Tel. 504 F. BUSS. BLARICUM (Gooi). Pension 't JMatthijssenhout" LARENSCH LANDHUIS Modern Comfort. Uitstekende verbindingen met Amsterdam en Utrecht. Prospectus op aanvrage Tel. 442. LETTERRAADSEL LVII fit onderstaande lettergrepen moe ten 10 woorden gevormd worden. wier Ie en 3e letters een vers van Henr. Roland?Holst?vormen: (schen = l letter) as ? beeld ? chy - cles - da - do - e - e - e el - em - gel - gen - ging - gra - hoo - li lu - ma - mi - na - na - naat - nei - niel no - or - pa - pe - scha - sen - ta - ten ti - tus - ven - ver- vi ? zern De omschrijving luidt: 1. Amerik. .president, 2. Grieksch wijsgeer, 8. rom. veldheer, 4. stad in Zwitserland, 5. profeet, 0. bron, 7. dier, 8. drang, 9. plaats in N.-Holland, 10. gelijkenis, 11. Amerik. staat, 12. figuur uit de Zauberflöte, 13. stad in Spanje, 14. grensplaats, 15. film actrice, 10. gewaad. Voor de inzenders van de goede oplossing zijn als prijs beschikbaar: BOEKWERKEN OF GRAMMOFOONPLATEN naar keuze van den winnaar ter waarde van tien gulden Inzendingen, liefst op een briefkaart, voor Wotnsdag ajs. 2 uur. Op adreszijde vermelden: Oplossing LETTERRAADSEL LVII. Oplossing letter-Raadsel IVl Wij waren zoo gelukkig En speelden heel den dag". Frans dé'.Gort. 1. welgeschapen, 2. ijswafel, 3. Woudenberg, 4. avondmaal, 5. rozen* boom, 0. eendracht, 7. nablijven, 8. Zaterdag, 0. oogenblik, 10. oogholte, 11. Groningen, 12. elleboog, Ift. landman, 14. uitloting, 15. kolendrager, 10. korenveld, 17. insi'iratie, ly. Gaasteiland, 10. evenwijdig. Prijswinner werd (na loting), K. Schouten, Frans Halslaan 30, Arnhem, die gelieve op te geven wat verlangd wordt aan het secretariaat van de redactie, doch zonder vermelding Letterraadsel. No. 2809 ALT l J D WELKOM Ongeëvenaard in kwaliteit e n s m a a k. Verpakt in kokertjes van 40 et. en in de be kende ronde doozen. Vier smaken, Overal verkrijgbaar. DPOSTE PASTILLCS . i .5 i Witte Tanden: Chlorodont de heerlijk verfrisschend smakende pepermuni tandpasta Tube 35 cent en 6O cent Permanente Maans- ? verduistering (Vermoedelijke artistieke en sociale gevolgen, indien de maan, na de verdui&teriny van 2 April eens niet weer verschenen icare..) Uittreksel uit de dagbladen Parijs. April 1931. De bakkers zijn overgegaan tot de afschaffing van de croissant, hetwelk een diepe ont roering onder de ontbijtende bevol king heeft teweeg gebracht. Genève. De in allerijl saamgekomen volkenbondsraad houdt zich bezig met het beramen van middelen om tegemoet te komen aan de crisis, die er dreigt op economisch gebied, ten gevolge Van het verdwijnen van den Maandag. Minister Henderson ver klaarde in een interview dat men nu zonder slag of stoot een werkweek van vijf dagen heeft verkregen en dat weliswaar ieder levensjaar daar door twee en vijftig dagen verkort wordt, doch dat daar weer tegenover staat dat iedereen nu eerder aan zijn ouderdomspensioen toe is. Tegen een verslaggever van de Soir zeide de minister: dit is de beste oplossing van de crisis die men verwachten kon. Bombay. Tusschen Mahomedanen en Hindoes is het tot hevige onge regeldheden gekomen, wijl een llindoesch blad geschreven had, dat nu gelukkig de halve maan verdwenen was en zelfs de twee helften tegelijk. Een aantal congreagangers vielen het gebouw aan van een Maandagochtend blad en vernielden het geheel. Den Haag. Het Maandblad voor de Statistiek is opgeheven. Men vreest dat wegens het verdwijnen van de maan tallooze maandbladen zullen gaan kwijnen. Amsterdam. In verband met tal van aanhangige procedures betref fende contracten met maandelijksche afbetaling, viel heden een verstrek kende beslissing van de Eerste Kamer der rechtbank. De vordering van een firma in stofzuigers tegen een afnemer werd ontzegd, wijl door het verdwijnen van de maan het begrip maandelijksche afbetaling vervallen was. Hiermede is ook het schrijven van maanbrieven en het verzenden van aanmaningen van de baan. Pretoria. Het instituut tot bestrij ding van maanziekte is wegens ge ringe deelneming gesloten; Amsterdam. (Uit een hoofdartikel) Zoo is dan de maan heengegaan, of, zooals ik het onlangs iemand populair hoorde uitdrukken: naar de maan. Dit mag den mensch echter niet verontrusten of terncerslaan. Wanneer in het gezin de jongste verdwijnt, dan ziet men, na dagen van droefenis MIJNHARDT'S >f Lea Halpern Aardewerk met zooveel meer vreugde en innige ontroering des harten naar de ouderen. Want is het niet de maan. die het licht ontving van de zun n straalt de zon minder omdat de maan te stralen versaagde? Het zal den mensch lichter vallen alleen met zichzelven te zijn. wanneer niet langer het licht van de door de vensters schijnende maan hom afhoudt van die diepe inkeer, die het avonduur vergezelt. De maan is dood. léve de zon ! Amsterdam. (Extract gedicht po pulair dichter) Jantje vraagt: waar is het maantje? Moeder zegt: die is naar bed ! Vader zegt: och malle jongen, 't Maantje is op pensioen gezet! Tante lacht: Dat's p verdreven. 't Maantje was een beetje moe, En het is nu met zijn paatje . Wis en vast naar Zandvoort toe.. O Hef maantje laat u nianen, Aardig mannetje in de maan, Kom toch Maandag zonder manen Boven Jantje's bedje te staan! Am&terdopi. (Uittreksel verslag raads zitting). Vervolgens kwam aan de ordo de interpellatie Wijnkoop, betreffende het verdwijnen van de maan; De spreker, te half twee het woord ver krijgend, beschuldigde de kapjtalistische samenleving thans een der meest nuttige hemellichamen verduis terd te hebben en het is geen wonder dat de maan by liet wanbeheer der regeerende klassen verdwenen is.. De heer Wciss: En de kroonjuweelen, dan? (Hilariteit) De heer .Wijnkoop, zijn rede ver volgend, betoogde in den breede dat 'zooicts in Kusland niet had kunnen voorkomen, omdat de maan daar sedert lang tot staatsbedrijf is ge worden. Welke maatregelen denken B. en W. thans te nemen om in het CHARIVARIA Er werd veel man legen man gevochten." (Her. v. Gtntraal Ptrshint) Zooals Paul Baumer vocht tegen rard Duval. Lees die episode nog eens na. MERKWAARDIGE BERICHTEN Valt de eerste Zaterdag van April op een Zondag, dan wordt de;wedstrijd gehoudenlopden laatsten Zaterdag van Maart." (Msb.) Dan zal Rotterdam een^hotel rijk zijn, dat men niet licht, ook niet buiten onze grenzen zal weervinden." (Hbl.) Helena Cals, de bijna verafgode zangeres. verscheen in een betooverdeiN'ljl-groene robe op het podium." (Radiob.) En inderdaad, uit eigen boezem kwamen de menschen, die het onrecht herstelden.'V7Vl.> Hiermede wordt de verplichting om deel uit te maken'van het reserve-verband verplich tend gesteld." 'Su/n. P.) Den scheldenden predikant^ werd de be kende zegenbede uit Psalm 121:4 toege zongen." '\.R.C.) Acrobatische danseres gemis van de maan te voorzien? Hij stelde voor aan het bedrijf deigemeentelijke straatverlichting op dracht t<? verschaffen tot het aanbren gen van sikkelvormige melkglazen lampjes boven de banken in het Vondelpark, die dan zouden kunnen branden, in overleg met het meteoro logisch instituut, op de tijdstippen. waarop anders het licht van de volle maan zou hebben geschenen op die leden van de proletarische klasse, die geen geld hebben om elkander in dancings en dergelijke kapitalistische instellingen in de oogen te zien en toe te spreken. (De zitting duurt voort) Schei-enintjen. Sedert het verdwijnen van de maan hebben wij hier geen ebbe en vloed gehad, waardoor het strand van een zijner aangenaamste attracties beroofd geworden is. Vele hotels hebben reeds surséance van betaling moeten aanvragen. , Den Haag. Naar wij vernemen zul len door de Vereeniging van Letter kundigen geen stappen gedaan wor den in verband met het verdwijnen van de maan. De maan werd hoog-1 stens een enkele keer gebruikt door de dichters, die nog aan zulke ouderwetsche attributen gewend waren. De verinnerlijking in onze letterkunde en de nieuwe zakelijkheid maken de maan volkomen overbodig, zoodat er gejen enkele aanleiding is ons over het verdwijnen van de maan bezorgd te maken. Onze zegsman meende dat men desnoods de mist en de sneeuw er bij adeau kon krijgen de wcenende regen is ook een beetje uit de mode en de witte waterlelie heeft al sedert jaren niets meer gedaan. Er kan heel wat in de natuur veranderen, voor dat wij er werkelijk eenige schade van ondervinden. DAT LASTIGE HOLLANDSCH ,,Toen spelde de een den ander rte accolade op de borst. Ik spelde hem de rr.édaille op de borst. Toen spelde ik hem de medaille op de borst." /X.R.C.) Buig weer." f Adv. N.R.C.l Op belasting-gelden belustte gemeente besturen." i H. D. t Dat wendde meteen je hand wat." (Tel.; Zijn er wel kunstvoortbrengselen van de laatste tien jaren, waarin niet den sterken invloed van den oorlog is aan te wijzen?"C Volk) Buiten glimde vochtig het asfalt." (Hbl.) Dit was meer een aanwendsel." fTel.) DE .MOEILIJKE UITDRUKKING. ,.De familie Yanderbüt behoort tot een der oudste van Amerika." 'Tel. > Criocrem behoort tot een der gezondste en voordecligste voedingsmiddelen." (Adv.) De redactioneele professorale noot bij een Arrest van den Hoogen Baad in het Weekblad van het Recht No. 12250. ..door aldus te trachten de fout der oorspronkelijke dagvaarding te verhelpen, had het Hof de soepel heid der telastelegging overspannen," moge den knaap, dien F. C. verleden week t* grazen nam, tot troost strek ken. Charivarius. die zich liefst de moeite van het kiezen wil besparen, zoekt een uitdrukking, die hij voor al de volgende kan gebruiken: naar aan leiding van. bij gelegenheid van, op grond van, ten gevolge van, vanwege. enz. In verband met de beste inzending wordt een fraai boekwerk uitgeloofd. DE NIEUWE VERBANDLEER In verband met de stabilisatie van de lire geeft het blad een overzicht van het geld» wezen." (E.S.B.) De Prins zal i.v.m. de feestelijkheden «eni gen tijd in de hoofdstad verblijf houden." ?',; (O. H. C.> D« uitwijzing uit de partij i.v.in. de onge regeldheden te JM." '(Sum. P.) Hij is i.v.m. een ongeval overleden." (Bat- Nbl.) J. v. H. Enz. enz. SCHRILLE TEGENSTELLINGEN '?Een ouderwetsch bitteruur In BellevueTanz Klause. Bitter complet (het modernste)," (Adv. Hbl.) Een gloedfrissche concertavond.'.1 (O.H.C.) In Ovcrschle is de groei niet ZQO sterk ge weest, maar daarentegen zijn de plannen er veel degelijker voorbereid dan in Hlllegersberg en Overschie." (Hbl.) Degelijk pension aangeboden aan juffrouw of o«derwrj«eres." ('Adv.) De beste manier om flesschen melk U bewaren is ze op rekken te leggen, dus In liggendcn stand "(H.D.) tv-"