ia^ ^f(t?» *?*»>»>-?:?:'.' -*&**&&&&* ,1. «k DE GROENE AMSTERDAMMER VAN fAPRIL 1931 No. 2809 Kantteekeningen bij de litteratuurgeschiedenis door J. Greshoff De HoekBclte en KabelJauwHche twisten IN het Januarinummer van De Vrije Bladen" geeft dr. Menno ter Braak in duidelijke en harde woorden zijn afwijzend oordeel over een bloem lezing uit do jongste poëzie, samengesteld en inge leid door D. A. M. Binnendijk (?Prisma"). Het zou verkeerd zijn om dit stuk driftig en snel proza te beschouwen als enkel maareenboekbespreking", en het is een pure dwaasheid om er een litterair krakeeltje van de heeren-onder-mekaar in te zien. Het artikel heeft een veel dieper zin en de draag kracht ervan kunnen wij nu nog niet beoordeelen; maar wg weten wel dat het, als symptoom in een schakel van symptomen, de positieve aanduiding is van veranderingen welke zich in de litteratuurbeschouwing van heden voltrekken. Het heeft bijna de beteekenis van een manifest; zooals, in gan$ph anderen vorm het Gesprek over Slauerhoff" door E. du Perron in De Vrije Bladen" van December 1030 (bldz. 337 tot 303) een mani fest is. Voeg hierbij een correspondentie tusschen Mr. Marsman en Du Perron, in De Nieuwe Eeuw" en het uitnemende artikel Bloemlezingen" dóór J. Slauerhoff in de Nieuwe Arnhemsche Courant van Zaterdag 27 December 1930, dan heeft men de documenten, welke onmisbaar zijn om de kentering in gevoel en geest te constatoeren, welke zich in de tweede helft van 1030 manifesteerde, na een vrjj lange verborgen voorbereiding. Het is de bedoeling om in deze aanteekeningen eenvoudige, voor ieder duidelijke formuleeringen te geven. Dat is niet gemakkelijk waar het over poëzie gaat! Men moet dan in elk geval niet bang zijn om een aantal nuances op te offeren. Men zou, grosso'modo, kunnen zeggen dat het gedicht, onder invloed van Marsman, maar tegen diens wil en bedoeling in, bij zijn adepten verwor den was tot een object, tot een subtiel speelgoed, dat niet zelden fraai gesneden bleek te zijn. Uitgaande van de idee dat het gedicht een e in en leven moet leiden en n eigen fatum heeft onaf hankelijk van den wil, des makers, kwamen de naloopers zonder zielsspanning tot een soort esotherische rethoriek, waar bijna ieder menschelijk accent vreemd aan bleef. En zooals het altijd gaat, probeerden zij, waarschijnlijk onbewust, van hun défaut" een qualite" te maken; en om te decreteeren dat hun apathie, hun anaemie kortom hun geestelijke en dierlijke onvolwaardig heid een poëtisch ideaal vormden. Het publiek, dat goedgeloovig is omdat het van deze aange legenheden zelfs wanneer het er 'zich voor inte resseert niet het fijne begrijpt, begon al aardig aan de ietwat beperkte terminologie van de po tische francmaconnerie (Grootmeester: Binnen dijk) te wennen; zonder te vermoeden natuurlijk dat die woorden meestal niet correspondeerden met nige menschelijke waarachtigheid hoe gering of verborgen ook. De reactie kon niet uitblijven, Ter Braak ?schreeuwde om: een vent l Men heeft die kreet, natuurlijk, misverstaan. Hij wilde niets anders zeggen dan dat poëzie alleen maar beteekenis voor hem heeft, wanneer zij een menschelijke functie vertegenwoordigt. Het is hem en tal .van medestanders -?niet mogehjk om een poëzie te accepteeren die niet, behalve dan natuur lijk poëzie", óók nog de getuigenis van een geestesen gemoedsleven is en die niet voortdurend de aanwezigheid van een vent" suggereert. Tusschen Binnendyk en Ter Braak bestaat het definitieve verschil, dat aangeduid wordt door déschilders als zij tusschen zich zelf en de deco rateurs" een onoverbrugbare afgrond stellen. De Binnendijken zijn op zijn hoogst (in hun beste . oogenblikken) decorateurs, en hun poëzie is altijd een min of meer aangename vorm van huisvlijt. Of wil men een duidelijker formule. Het ideaal van Binnendijk is bellenblaêen; terwijl Ter Braak om beeldhouwers vraagt. En in de litteratuur geschiedenis der toekomst zal waarschijnlijk 1031 genoemd worden, als een curieus jaar, omdat daarin zich de scheiding tusschen de Blazers en de Houwers voltrok. toon kamers te Oosterbeek te bezichtigen WAT N l LLM IJ LEVENSVERZ.MIJ 's GRAVEN M AGE. AMSTERDAM UTRECHT ROTTERDAM Sea-Horse de llerbeste noujwynJenever M.P.POLLEN 6- ZOON ROTTERDAM * STEUNZOLEN SIST. f HOf. HOFFA/ HAAR MAAT' ?> U FA J.A.MASSING coMn.vEm O.Z.VOORBURGWAL 334 AmstrUun HET BIHtlCMGASTMUIS M M f r ? ? Slechts n afdoende hulp: DE ACO1JSTICON I Vraagt ons gratla 80 pp boek over dit onderwerp, N.V. AMERICAN ACOUSTICON - Nieuwe Plein 8» - ARNHEM Zee/3/ %Len bij *** * ? i^*Y b,'j hef KonÏgspfein. %/T 402(36 föed/fz Schoof óf aaóes. &ng prospectus. Spoor's Mosterd W A. Spoor jr., Culemborcf. THE AMERICAN LUNCHROOM Cv. K A L V E R ST R A AT .16-18 AMSTERDAM RESTAURANT A LA CARTE PLATS DU'JOUR Wie mager wil worden en toch gezond blijven eet vetarme Yoghurt van OUD-BUSSEM ÓNZE SCHITTERENDE COLLECTIE RIJN- & MOEZELWIJNEN STELT ONS IN STAAT IEDER TOT VOLLE TEVREDENHEID :- TE BEDIENEN -: Prijscourant wordt op aanvrage gaarne toegezonden N.V. HOOGEWERFF, CHABBT & VISSER'S WIIHHANDEL DEN HAAG ROTTERDA ARNHEM 0 N O O c <D o CN D Q. Q. O O5 T C O c o <D 0 M i 280) DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 APRIL 193* Radio en Grammofoon Komt er een omwenteling óp omroepgebied ? door L. J. van Looi Verlossing uit de benauwdheid ! SINDS eenigeh tijd ben ik in de gelegenheid geweest om nieuwe proeven te beluisteren, ?die genomen worden door de firma Telefunken, nieuwe proeven, die een omwenteling op radiogebied kunnen veroorzaken. Wy, Hollanders, behoeven niet lang er over na te denken, als wij ons afvragen, wat er technisch ?aan het omroep vraagstuk nog mankeert: storing ?door andere zenders en tekort aan golflengten. Dat zijn twee gebreken, die iederen leek opvallen. De technicus weet daarbij nog een ander gebrek .aan te wijzen, dat onmiddellijk met de twee reeds genoemde verband houdt. Namelijk, dat wij op de tegenwoordige golflengten nimmer een volmaakte televisie-uitzending zullen kunnen ma ken. Want de ruimte, die noodig is voor een vol maakte televisie-uitzending is ettelijke malen grooter dan die voor het uitzenden van muziek. Dat beteekent, dat als er in een bepaalde ruimte ?een groot aantal onroepstations kunnen werken, rzonder elkaar te storen, dat in diezelfde golflengte band slechts een paar televisiezenders zouden kunnen uitzenden. * * Men heeft geprobeerd om het gebrek aan golf lengten te ondervangen door aan stations, die heel ver van elkaar verwijderd zijn en met zér zwakke ?energie werken, dezelfde golflengte aan te wijzen. Men hoort- over deze methode geen klachten en waarschijnlijk gaat het dus. Maar een oplossing is het niet, want men kan dat systeem slechts heel zelden toepassen. De tweede methode is die van den zoozeer om streden Gleichwellen-omroep. Daarbij werken eeni ge stations op volkomen dezelfde golflengte. Die .stations krijgen van een centraal punt uit hun golflengte opgedwongen of wel zij worden be stuurd" door kristallen. Wanneer die stuur-kristallen alle precies even dik geslepen zijn, moet ?de golflengte eender zijn. In de praktijk heeft men bemerkt, dat die eenderheid der golflengten nog wel wat te wènschen overlaat, zoodat men de regeling uit een centraal punt de voorkeur geeft. De bedoe ling van den Gleichwellen-omroep is, om op tamelijk ver uit elkaar liggende punten ongeveer 100 kilometer stations op dezelfde golflengte hetzelfde program te laten geven. In de praktijk komt van dit systeem niet veel terecht. Het eenige wat men ermee bereikt in Duitschland, waar het op eenige plaatsen is toegepast, is, dat men een bepaalde stad, waar de zender staat, van een program kan voorzien. Vijf kilometer rond den zender is de ontvangst goed, maar -daarbuiten storen de zenders, hoewel zij ver van «Ikaar verwijderd zijn, zoo stevig, dat van eenigszins behoorlijke ontvangst geen sprake kan zijn. De Duitsche rijkspost heeft dan ook besloten om, -als men weer tot het oprichten van zoo'n systeem ?zou overgaan, dit alleen te gebruiken voor plaat sen, die door den grooten centralen zender niet bereikt worden. Men zal dus met den Gleichwellenomroep de z.n. doode punten van muziek voorvan de aarde. Deze ruimtestraling is het geheim van de kortegolf telefonie rond de aarde. Want ' de energie, die schuin omhoog wordt uitgestraald, wordt door heel in de hoogte door de z.g. Heavysidelaag omgebogen en weer naar de aarde terug gestuurd. Niet in de richting, waar de energie vandaan kwam, maar in de tegenovergestelde richting. Zij treft due de aarde op zeer grooten afstand van den zender. Wanneer dus een station bijv. in Amerika, zijn energie eens heel veel "grooter zou maken, waarbij het toch nog niet zou gelukken om zooveel energie langs de oppervlakte van de aarde te sturen, dat wij het zouden kunnen hooren, dan was het niet onwaarschijnlijk, dat wij door de ruimtestraling zooveel energie van dat station krijgen, dat wij het konden hooren. Of dat het een onzer stations stoorde. zien. . i ? ' '?'?'''?,' Met geen enkele van de tegenwoordig toegepaste methoden komt men uit de misère. Het blijven allemaal lapmiddeltjés. En hoe grooter men d energie van de bestaande stations maakt, des te grooter wordt de ruimtestraling en dus de storing van ver verwijderde stations. Die ruimtestraling, -dat is juist het moeilijke punt in de heele geschie-denis. Ruimtebestraling is de uitstraling van ?energie naar boven, dus niet langs de oppervlakte ?""'.' :" . ? ........ i . "J '" ' . ' ''?,', iluiiitiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii q£p iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiinitiHk J. B* BENNER . = JrlAWvJrlAINUüL» I D EN H A AG 97 N O O R D BIN D B = iitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuttiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii HOTEL NAEFF" YEI.F (G.) II E K K M> RESTAURANT Appartementen met privébadkamer Telepb. interc. 38158 en 38153 B. BEIJBR KRONIEK Wat men nu heeft gezocht dat is, om een woord te gebruiken, dat het begrip dadelijk goed weer geeft: de kommunale omroep. In tegenstelling , met wat wij nu hebben: de intercommunale of internationale omroep. En om nu aan het voor beeld met de communale telefoon te blijven, óók die communale omroep moet internationaal aan gesloten zijn. Dit probleem i», voor zoover ik het thans van dichtbij kan beoordeelen, zoo goed als opgelost. Men heeft te Berlijn namelijk proeven genomen op een tot dusverre braak liggende golflengte, namelijk op zeven meter! De eigenaardigheid van de uitstraling in het algemeen is, dat de energie meer naar boven gericht wordt, naarmate de golflengte kleiner is. Bij zeven meter golf lengte is die omhooggerichte uitstraling reeds zeer groot. De kring rond den zender, waar men de uitzendingen op aeven nieter kan ontvangen', is tamelijk klein. Men schat dien kring in het gunstigste geval op twintig kilometer. Men heeft, door eenige technische kunstgrepen, ervoor gezorgd, dat de zeven-meter-zender meer energie dan gewoonlijk rond zich uitzendt en dus minder naar boven werpt. Maar nu kotnt het belangrijkste van het geval: die zeven-meter-uitzendingen zijn tot dusverre nog niet buiten dien kring ontvangen. En vroegere proeven op die golflengte hebben aanleiding gege ven tot de veronderstelling, dat deze korte golf lengten .niet door de Heavysidelaag worden tegen gehouden en in de wereldruimte verloren gaan. Storing kan op zulk een korte golflengte dus waar schijnlijk niet veroorzaakt worden. Daarbij komt nog, dat op die korte golflengten voor honderden stations plaats is zelfs vlak bij elkaar, zonder dat zij elkaar zouden storen. Verder kan, doordat er zooveel plaats is, débreedte van de golf van een omroepstation grooter worden, zoodat er ook gelegenheid komt voor de volmaakte televisie uitzending. De technici denken ? zich de zaak aldus, dat men de lange-golfstations behoudt om het geheele land te kunnen bedienen, doch dat men overal, waar zulk een lange-golf station moeilijk te ontvangen is (tegenover zeven is 300 Meter golflengte óók lang) een tusschenzender van onge veer 8 Kilowatt neerpoot. Zulk een zender zou dan in staat zijn om n oppervlakte met een straal van 20 Kilometer van het centrale program te verzorgen. Veilingnieuws Door het Internationaal Antiquariaat (Menno Hertzberger) Singel 304, te Amsterdam, zal half April in veiling gebracht worden een gedeelte der bibliotheek van wijlen den heer H. Mendes da Costa (in leven Directeur der Bataafsche Hypo theekbank) en de bibliotheek van een bekend verzamelaar, welke vele fransche 18e eeuwsche boeken, luxe drukken, ensi. bevat. PaaBchwljdlnft DEZEN Zondag was het Palm-Zondag, de Intocht in Jeruzalem onder palmgewuif te midden der jubelende schare. Tenminste zoo staat er geschreven. En Vrijdag was de Goede Vrijdag", hoogtepunt van Kruisdrama en Kruisoffer, thans niet eens een officieele Gedenk- en Rustdag. Daarop de stille Zaterdag, dag van verslagenheid en angstig zwijgen. En tenslotte de ernstige Paagchdagen, het mysterie der Opstanding. Telkenjare keeren die Herdenkingsdagen terug, telkenjare verteedert en verootmoedigt zich de menigte en viert het ontzaglijk gebeuren in kerken en muziekzalen. Of ook wel op het voetbal veld. En dan gaan wij weer tot de gewone praktijk des levens over, die aan de christelijkheid regel recht maling heeft. Er is iets triestigs en belachelijks in den regelmatigen terugkeer dier enkele oogenblikken van ontroerende toewijding en diep ootmoedige b'elolte van beterschap, temidden van de meest cynische levenspraktijk. Het valt niemand meer op, het is al zoo lang zoo, dat wij op vaste tijden even een knieval doen voor altaren, die ons de rest van het jaar volmaakt onverschillig laten. Deze weeke idealiteit staat zoo absoluut buiten het leven van ons allen. Want ook de levens van hen, die zich meer speciaal en nadrukkelijk christenen noemen, blijken geenszins een benadering der idealen van Broederschap en algemeene Menschenliefde. Eerder het tegendeel zou men meencn. En tenslotte mogen wij gerust zeggen, dat het heele streven naar zoo danige idealen een dwaze onderneming is in deze overvolle wereld, waar de meerderheid wanhopig om haar dagelijkse h brood vechten moet en eigen lijk geen tijd heeft voor iets anders. Doch de menschheid als geheel is juist als elk mensch af zonderlijk. Zij behoudt zich graag zekere streelende 1 illusies van edelaardigheid en zedelijken vooruit gang, en vindt het onpleizierig, indien men haar iets van het dieper zelf ervaren doet. Zoo vieren wij dan elk jaar weer, getroost en met een gezicht of wij niet beter wisten, de Gedenkdagen van de volkomen Offervaardigheid en brandenden Menschenmin, alsof wij er zelf eenig noemenswaard deel aan hadden of ooit zullen krijgen. Het zal wel in redelijkheid zoo moeten zijn. De menschheid bestaat aldus, dat zij, over 't geheel levende als kwaadaardige dieren, echter van tijd tot tijd een lucifersvlammetje van het Ideaal moet opsteken natuurlijk niet om bij dit licht te leven, maar allicht om wat heimwee te spuien. Daarop kan het Ideaal weer voor een heelen tijd worden opgeborgen. P. C. Nieuwe Uitgaven Wiebe Cornel, Handleiding voor het verkeer»teekenen. Teekenen en kleuren ten dienste van het verkeer. Uitgave N.V. H. ten Brink's U.M. Twaalf brieven aan ons personeel. Eerste druk. Uitgave van het maandblad ,,Succes". < Kinder/eesten, met spelletjes binnen en buiienshuif. ' Van Gorcum & Comp. Uitgevers, Assen. Jean de la Brête, Een donkere weg. Uitgave J. J. Romen, Roermond. \ ?