&9M <> \ T2 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 APRIL 1931 2809 Schilderkunst Joh. I>. Hendriks I>Mzcnne in den Kunsthandel «l. H. de Bol» te Haarlem In den kunsthandel J. II. do Bois to Haarlem laat Joh D. Hendriks Dulzcnne een aantal tockeningen, pastels en olieverven zien, grootendoels ontstaan op rei/en in Italiëen tijdens een verblijf op Corsica. Van Hendriks, oen Haarlemmer, die indertijd aan de Amsterdamsehe Aca demie onder Allebéstudeerde, her innert inen zich, uit xijn eersten, Liarenschen tijd, enkele vage, lyri sche uitingen, ??uitingen, die voor alles zich kond deden in teery kleurgedichten; als wég-deinende refreinen, in lichte vervloeiende tinten neer geschreven, schenen het, ??refreinen van droomen die nl weer verloren gingen nog voordat z\j gestalte hadden gekregen.... Nadien heeft men dezen schilder hier te lande min of meer uit het oog verloren; hij vertrok naar Amerika, waar hij vele portretten schilderde en woonde daarna o.in. eenige jaren te Parijs. Gelegenheid om zijn ontwikkelingsgang te volgen had men niet veel, en niét viel na te gaan of de droom, die hier in een vér refrein zich aankondigde, inder daad .... gekomen was en zich verder ook had weten te verwerkelijken in de daad van een, tot vaste persoon lijkheid uitgegroeiden beeldenden kun stenaar, daad die ook den vorm aan durft en dezen mede tot karaktervol uitdrukkingsmiddel maakt.... Af gaande op deze expositie moet men zeggen, dat 't hier nooit tonvollc toe gekomen schijnt. Er zijn, vooral in de laatste jaren, velen geweest, die, aanvankelijk, evenals Hendriks, wat schuwe ,,Jenseits"-gerichte droomers in de kleur en etherische" fantasieën, een steviger greep op het Diesseits" te winnen zochten door een reis naar de Italiaansche bergstadjes, waar een vaste vormen-bouw, die uit henzelf niet zon der meer wilde opko men, in het onderwerp direct gegeven was en waaraan zij zich dan, als 't ware, wilden sterken. En' enkelen slaagden; in hun werk kwam een gesloten heid, een vaster centrum, waar uit wat zij te zeggen hadden duidelijker, vollediger, tegelijk een voudiger en scherper gedetailleerd gezegd kon worden. Bij Hendriks gebeurde dit niet of in geringe mate. Hij bleef voor alles, ook nu nog, een fijnzinnig droomer die een w gdeinend refrein blijft zingen in den teere zang der kleuren. Met den vorm werd het een worsteling, een altijd eendere, eentonige worsteling, die druk gebaart en alles lichtelijk schots en scheef zet. Dit, het,,schots en scheef" zetten, kan soms het gevolg zijn van een groote kracht van expressie, die door de vormgeving heen-vaart en dan als een noodzakelijkheid ge voeld wordt Hier vermoeit en verveelt het den beschouwer. Men draagt van deze tentoonstel ling het verlangen mee naar huis van dezen, ongetwijfeld gevoeligen artist, eens een simpel stilleven een enkelen boom te mogen zien ! A." E. VAN DEN TOL INCASSO-BANK N.v. Volgestort Kapitaal t 30.000.000.?Reserve f 9.000.000. Heerengracht 531?537 ADVIEZEN VOOR BELEGGING INLICHTINGEN OMTRENT FONDSEN Effecten-afcL voor particulieren (INGANG* SAFE-DEPOSIT) Een polls der LEVENSVERZEKERING ARNHEM" schept kapitaal voor moeilijke tijden. NVZUIDER HYPOTHEEKBANK . 4^ pCt Pandbrieven a 10H pCt. Dfrectté: Mr.AUG. L. HEI JBROEK Mr. K. A. NEDERLOF N. V. Rotterd. Hypotheekbank voor Nederland Opgericht in 1864 Maatschappelijk Kapitaal f 10.000.000, waarvan geplaatst f 8.400.000, waarop 10 pCt. gestort. Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor inlichtingen wende men zich tot het kantoor der Bank, Schiedamsche Singel 89 te R'dam of tot hare Agenten. De Directie: Mr.Th. Reepmaker, Mr.N.P.C.v. Wijk, Mr. B. van Rossem. De flólL Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag roet een minimum van f 1000.?op zake lijk onderpand en onder borgtocht, met In pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 5% schuldbrieven in stokken van f 1000. . f 500.?en f 100.?tegen Beurskoen. .il N-M. Residentie Hypotheekbank 's-GRAVENHAGE Anna Paulownastraat 97 . TRUSTEE'S EN ACCOUNTANTSCONTROLE. Hypotheekbrieven in circulatie f 15.300.000.^. pCt. Hypotheekbrieven tegen 700% pCt. Directie: K. E. ABBING. D. VAN OORDT. Nederlandsche Handel-Maatschappij, N.V. AMSTERDAM. AGENTSCHAPPEN te ROTTERDAM en VGRAVENHAGE Vestigingen in Nederlandsch-Indië, Straits-Settlements, Britsch-Indië, China» Japan en Arabi ~ALLE BANKZAKEN SAFE-DEPOSIT. KOFFERKLUIS. N.V. Bataafsohe Hypotheekbank AMSTERDAM A n n o 18 8 9 r<Joeft uit tuisen beurskoers: 4>/2% PANDBRIEVEN in stukken van f 1000,-, f500,- en f 1OO,-. Coupon» Januari en Juli H.V. Insulaire Hypotheekbank te ZIERIKZEE, geeft uit 4i% Pandbrieven 101%. Aan Pandbrieven in omloop voor ± ff 21.000.000. S8 EERSTES HOLLANDSCHEi LEVEHKYCRXEKERINGS-BANKM.V. \ N.V. STANDAARD HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directie: Mr. H. H. C. CASTENDIJK en L MOSSELMAN De Bank geep onder controle van het Algem. Administratie- en Trtutkantoor 4J % Pandbr. tegen beurskoers uit. QSSKSaSSSE^^ NJ. Maatschappij voor Hypothecair Crediet in Nederland, gevestigd te 's-Gravenhage, Nassaulaan No. 23, waarin opgenomen de Maastrichtsche Hypotheekbank voor Nederland te Maastricht, St. Servaasklooster 8. BIJKANTOREN: Amsterdam. Westermarkt No. 2, Utrecht, Boothstraat No. 15. Groningen, Turfsingel 9. De Directie. 3 " . ' . jjiftBiiaiiiaafiin^^ No. 2809 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 APRIL 1931 Een kiem voor vrijhandel? door C. A. Klaasse Een Tolunle EEN van de voornaamste vragen die de Duitsch Oostenryksche tolunie in economisch opzicht doet ryzen is wel deze: zal zij het embryo kunnen zijn van een herstel van den vrijhandel binnen Europa of later misschien zelfs daarbuiten ? of luidt zy een verscherping van den protectiestrijd in? Beide consequenties zijn mogelijk, het hangt er alleen maar van af of het verdrag de basis voor een verdere uitbouw der unie wordt. Tot een goed begrip is het wenschelijk met een enkel woord uiteentezetten wat het karakteri stiek van een tolunie is. De kenmerken daarvan zijn tweeërlei: eenerzijds bestaat tusschen de bij de unie aangesloten gebieden vrij handelsverkeer, en anderszijds is de tariefmuur, die het toiuniegebied omgeeft, overal gelijk hoog. Dit laatste involveert dus dat de unie de partijen dwingt te overleggen omtrent de wijze waarop de tarieven op dezelfde hoogte worden gebracht. In het onderhavige geval is het resultaat dat Oostenrijk zijn tarieven aanpast bij het aanmerkelijk hoogere niveau van Duitschland. Naar binnen vrijhandel en naar buiten be scherming, en meestal vrij sterke, dat is het glo bale beeld van de tolunie. * * In de geschiedenis heeft soms deze vorm van gemeenschappelijke handelspolitiek zeer groote beteekenis gehad. Een van de meest frappante voor beelden is wel de Duitsche Zollverein in de vorige eeuw, die een einde maakte aan de enorme ver snippering op handelspolitiek-gebied, en een krachtige steun is geweest voor de opkomst van de industrie. En om dezelfde reden: het vurmijden van versnippering van de wereldmarkt in een zeer groot aantal kleine gebitd»n met hooge tarief muren is in den laatsten tijd de tolunie-gedachte weer naar voren gekomen. *an-Europa, economisch beschouwd, was als tol unie opgezet. In dat kader willen trouwens de Duitsche en Oostenrijksche regeeringen haar onderhandelingen doen zien. En het schijnt dan ook eenigszins verwonderlijk dat een overeenkomst, die de eerste stap kan zijn op den weg, die al maan den door vele regeeringen zij het dan ook ietwat platonisch is voorbereid plotseling wordt uitgekreten als een gevaar voor den vrede. Nu moet men daarbij n ding niet uit het oog verliezen. Wij zagen hierboven reeds dat de tolunie twee zijden heeft: slopen van de wallen, naar binnen toe, en ophoogen naar buiten toe. En door dat laatste aspect kan men de tolunie een min of meer agres sief karakter toekennen. Het valt niet te ontkennen dat soms dat agressieve element het vreedzame interne overheerscht. De Engelsche ,,empire-freetrade-plannén", eveneens een recent tolunie-schema, waren in de eerste plaats gericht tegen de nietEngelsche landen; en in de laatste plaats bedoeld als vredestichter met de dominions. En tenslotte was Pan-Europa niet in zeker opzicht een antiAmerika-plan ? En wanneer men dan bovendien nog bedenkt dat de Zollverein, historisch precedent van de nieuwe unie, inderdaad een sterk politieke inslag kreeg, dan is déontstemming in politieke kringen alleszins begrijpelijk. * .*, .. ? ? . . Wanneer men zich afvraagt wat de aanleiding tot het sluiten van deze tolunie geweest kan zijn dan komt men tot de volgende oplossing. Oosten rijk is uit den oorlog te voorschijn gekomen als een zeer klein, economisch onafhankelijk gebied dat'zoo sterk geïndustrialiseerd was, dat het voor zijn levensonderhoud op het buitenland was aange wezen. Het had dus belang bij onbélemmei d handels verkeer, en heeft dan ook 'voortdurend bij allerlei gelegenheden voor vrijhandel gestreden. De ont wikkeling sedert 1920 in zijn afzetgebieden is echter juist andersom geweest. Meermalen heeft het land getracht preferentie-afspraken te maken met buur staten maar steeds hebben de geallieerden dit ver hinderd. Van reeenten datum is nog het voorstel van de. Oostenrijksche .sectie der Internationale Kamer van Koophandel om te komen tot een stelsel van minimum en maximum tarieven, met het doei om d_>or d 2 aangesloten Staten onderling d 3 minimum-tarieven te doen toepassen. Een soort tolunie dus alleen zonder absolute vrijhandel naar binnen toe. Oostenrijk had dus veeleer belang bij vrghandel, dan bij de verhooging van haar ta rieven, die de consequentie van het verdrag met Duitschlar.d zal zijn. Maar het is toch alleszins begrijpelijk dat het land, nu het jarenlang overal het hoofd heeft gestooten, tenslotte dit middel aangrijpt, waardoor het tenminste onbelemmerd acces tot de Duitsche markt krijgt. En nu wat Duitschland betreft. Van dit land kan men geenszins zeggen dat het in de laatste jaren naar vrijhandel heeft gestreefd, de tariefmuren zijn er integendeel steeds hooger opgebouwd. Maar met Oosten ijk heeft het dit gemeen dat de export bevordering een der eerste levensvoorwaarden is. In de laatste jaren stuit het bijna overal op voortschrijdande protectie. En het zou dus geenszins onmogelijk zijn, dat het aanbcd aan de andere landen om tot de unie toe te treden ernstig ge meend was. Het directe voordeel dat Duitschland zal krijgen van de vrije import in Oostenrijk zal allicht niet groot zijn, wellicht geringer d in het nadeel van de vrije invoer van Oostenrijksche prcducten. Het is daarom niet waarschijnlijk dat voor Duitschland dize unie doel is, veeleer is zij middel. Maar dan middel waarvoor? Wellicht tot hetzelfde doel, waarvoor het ook. Oostenrijk dient. De andere landen duidelijk te maken dat zij thans de tarief onderhandelingen en de platonische Pan-Europabesprekingen moe zijn, en nu daden willen zien. En wat is beter middel om een daad van de tegen partij uittelokken dan zelf agressief optetreden? * * Het is alleen maar de vraag of deze tolunie een vruchtbare basis voor toetreding van anderen kan zijn. Een overeenkomst, die opzichzelve reeds aanvechtbaar is, kan moeilijk een hechten onder grond vormen. De stemming die het verdrag heeft teweeggebracht is ook al niet bevorderlijk voor verdere toenadering. Waarbij nog komt dat toe treding tot een tolunie, zooals hierboven reeds werd geschreven, involveert een gelijke tariefpolitiek naar buiten. En of nu het Duitsche tarief voor zulke besprekingen een goede basis is, valt toch zeker te betwijfelen. Toch heeft wellicht de opwinding haar goede zijde, misschien wordt Europa wakker geschud en Wellicht kan dit verdrag de eerste stoot worden naar een meer rationeele basis voor het handels verkeer. Is dat het geval, dan kan de vrijhandelsgedachte er door gebaat worden. Hoe ruimer het gebied is, dat een tolunie bestrijkt, hoe meer het zwaartepunt zal vallen op het verdwijnen der onderlinge tolbarrières. Blijft zij klein, dan valt daarentegen de nadruk op de tariefmuren, welke de unie omringen. Dat zou eerst recht het geval worden wanneer het voorbeeld wordt gevolgd door meerdere regionale unies. En zoo kan dus de lente met dit nieuwe geluid de definitieve dood of de AVedergeboorte van den vrijhandel brengen ! ? ' SPREEKZAAL , Kubisme ]N een der Dagbladen yond ik een berichtje betreffende het jubileum van het Kubisme dat volgens bedoeld bericht twintig jaar geleden voor het eerst te Parijs aan het publiek werd vertoond. Dit is niet geheel juist. Het kubisme weid door mij rond 1900 reeds gegeven en in 1000 tentoongesteld te Kotterdam (Oldenzeel) en Amsterdam (Panor rama-Gebouw). Voor Picasso er ook maar over dacht om met kubussen en vlakken iets uit te beelden had ik het genoegen dit te Kotterdam reeds uit te werken. De stille en sluimerende ge tuigen zijn nog bij mij te Haarlem aanwezig. Ofschoon dat geheele kubisme maar een uitweg of overgang of noodschot of een kreet van een romantikus of die van een gebrekkige is, is het toch wel knus om te doen weten dat Picasso niets meer deed dan een Hollander. J. H. SPEENHOPP Hotel Duin en Daal" * Bloemcndaal Str. kond eo warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS - LIFT - Telefoon 22223 HOE ANDEREN ONS ZIEN.... Tweeërlei houding VOOR een rechtvaardige beoordeeling van onze politieke tegenstanders is het noodig, dat we wel onderscheiden tusschen tweeeriet houding welke men daar aanneemt tegenover het vraagstuk der Godslastering. Eigenlijk zijn er drie meeningen; want er gaan n.l. In het vrijzinnige kamp ook stemmen op, welke met ons van oordeel zijn, dat het meest kwetsende en gruwelijke geweerd moet worden. Dit schijnt ons echter een kleine groep te zijn en voor dankbare erkenning is hier, meer reden dan voor bespreking. Laten we deze strooming dus buiten beschouwing, dan ont moeten we allereerst een breede schare vrijzinnigen, die gruwen van de schandelijke taal, waarmede sommige bladen en perio dieken zich zelf blameeren en een groot deel van ons volk ergeren en kwetsen. Echter, zij achten elke censuur" van Overheidswege «en aanslag op de vrijheid en in de toepassing ondoelmatig. Het is ongewilde propaganda, voor verachtelijke lectuur; meent men. , Een deel der roomsch-katholleke pers neigt ook In die richting. Ge kunt het daarmee volkomen oneens zijn, omdat hier de doelmatigheid boven het recht" gesteld wordt; gemoogt deze opvatting als een dwaling bestrijden; ge zult ze echter eerbiedigen en de ernst er van niet betwijfelen. Naast deze serieuze tegenstanders van elke overheidsmaatregel staat echter een andere groep die zeer duidelijk toont, dat zij bandelooze vrijheid wenscht, omdat, men óf Godslastering heelemaal niet erg vindt: óf, omdat men er zelf van geniet". Deze laatste groep, welke dus het klaarste bewijs is, dat men de grens van het toelaatbare opzettelijk overschrijden wil, komt tot uiting in Tribune, Notenkraker en .... Groene Amster dammer. Van beide eerstgenoemde bladen verwondert het natuurlijk niemand: die leven om zoo te zeggen van spot met het heilige: van laatstgenoemd periodiek moet gij het zien, om het te gelooven. Helaas, het is zoo. Dat de Groene Amsterdammer zoo diep kon zinken! Wij voor ons gelooven nog niet, dat een beschaafd en sympathiek man als de tegenwoor dige Hoofdredacteur deze gore taal in bescherming neemt. Dagblad De Rotterdammer Nieuwe uitgaven Frederic Macon, Stemmingen. Uitgave Theosofi sche Boekhandel. Batavia. Truida Kok, Biene van Edoma, Van Holkema & Warendorf's U.M. M. Schwob, D e kinderkruistocht. Uitgave A. A.M. Stols. Maastricht. H. L. C. Kok, Beknopte Uitwerkingen der opgaven voorkomende in H'andelsrekenen voor de Akte M.O. Boekhouden. J. B. Wolters U.M. Koert Zwerver, Sprookjesleesboek voor Jiet 3e, 4e, 5e en Qe leerjaar. W. J. Thieme & Cie U.M. August mus Enchiridion, Bewerking can Caret Bloemen. Uitgave J. J. Komen & Zonen, Roer mond. Edward B. Koster. Niobe, vierde druk. Uitgave: G. W. den Boer, Middelburg. Joost van den Vondel, Geboorteklock van Willem van JVossau. Met inleiding en aanteekeningen van M. J. Langeveld Jr. Uitgave W. J. Thieme & Cië, Zutphen. Breder Christiansen, Het aspect van onzen tijd. Voor Nederland bewerkt door Jan van -Kasteel. N.V. Van Loghum & Slaterus U.M. Dr. Rob. Roemans, Bibliographie van de Moderne Vlaamsche Literatuur. Eerste deel: De Vlaamsche tijdschriften. Eerste afl. Uitgave Steenlandt, Kort rijk. ..'.?' ?' '' ' ' Dr. H. E. Greve. Praktijk en theorie der titelbcschaving. Uitgave J. B. Wolters, Groningen. Frans van Dam, Alie van Wijhe Smeding in haar letterkundigen arbeid. Nijgh & Van Ditmar's U.M. PO L ROG ER & C LE CHAMPAGNE EN VOGUE JAGER-GERLINGS HAARLEM