DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 APRIL 1931 No. 2809 No. 2809 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 APRIL 1931 Dramatische Kroniek door Henrik Scholte De Kostwinner HET is Mr. Somerset Maugham gelukt om to bewijzen, dat Shaw toch eigenlijk slechts een temperament verschilt van Strindberg. De Vader van Strindberg teckende hartstochtelijk verzet aan tegen een tenslotte niet door de heeren der schepping uitgevonden systeem, dat de vrouw het recht geeft om te verwachten, dat iedere man zyn plicht doet", met betrekking tot de broodwinnerij en de verantwoordelijkheid, post factum, voor het grootbrengen van kinderen, waarover hij «iju vaderlijke rechten dan maar op goed geloof moet aannemen. Zie daarentegen, in Shaw's Arms and the Man", dien voortreffelijken en moedigen platmaterialist Blüntschlv in een van heidendom en rethoriek druipende omgeving: de man, die ?zonneklaar aantoont, dat het heelemaal niet zoo rots-zeker is, dat een soldaat vecht en dat de ?oorlof perséeen vuurwerk van heilige geestdrift ontsteekt, waarvan later de koudgeworden sterre tjes, in den vorm van ridderorden en mobilisatiekruisen, weer uit den hemel terug vallen. Plaats nu Blüntschli in de situatie van Strindberg's ,Vader", waarin hij immers blijkens Shaw 's happy «nd" toch vroeg of later-wel zal komen, en ge hebt het veelbelovende thema van Somerset Maugham's Breadwinner". Muss die Kuh Milch geben?" heet het stukje by"de heerschende mode voor vraagtitels in het Duitsch. Op zulke rhetorische \ragen wie gelijk heeft", maakt Spmerset Maugham, die de menschen naar de omstandigheden vormt, het antwoord nooit moeilijk, maar evenmin overtuigend. Negentien jaar lang hebben Mevrouw Charles Battle en haar twee bloeien van kinderen het als volmaakt fselfsprekend aangenomen, dat zij inde gerieflijke voorstadsvilla de bloemetjes buiten konden zetten, omdat Paps" in de city het manne lijk ambt uitoefende van wat bij de Germanen nog «envoudig jacht en visscherij" kon heeten, doch in de moderne maatschappy gecompliceerder, schoon wezenlijk niet anders van aard geworden is. Tot Charles Battle, wijzer geworden door een kleine fluctuatie in het eénige bezit, dat nog onzekerder is dan het vaderschap, h.l. dat der effecten, er doodkalm den brui van geeft om zich door zijn fami lie nog langer de kaas van het dagelijksch brood, dat hij wint, te laten eten en om de partij-term te gebruiken ia staking gaat". Hij doet dat met de edele verontwaardiging van hen, die slechts eens in hun leven de kans krijgen om een groote en bezielende rede van meer dan drie regels te houden, «en modelspeech tegen de moderne jeugd, die een storm van applaus onder alle vaders en moeders in de zaal doet opgaan, gevolgd door vele kleine en 'venijnige dito's tegen zyn aartsdomme vrouw, waarover nog slechts de pantoffelhelden in hun vuistjes durven gnuiven. Want waarom? rede neert Mr. Charles Battle sophistiek, trotsch zijn op je kinderen "is m wezen trotsch zijn op je zelf. En ijdel is Mr. Charles Battle niet. Dat moment waarop Charles Battle gedecideerd op zyn hooge zyen" trapt, het smettelooze symbool van den int gren Londenschen effectenmakelaar, is de ry"ke kern van het stuk, waar de ietwat slordig geschre ven opbouw en afloop der drie lange, ineengeschre ven acten nogal leelyk bij afvallen. Wel blijft de conversatie gekruid met tal van ppmerkmgen, waarby soms een verbijsterende zin voor logica {die zoo dicht by dien van den humor ligt) en een Intuïtief gevoel voor Shaweske anti-climax won deren verrichten. Maar Somerset Maugham heeft het zich met het plaatsen van een dankbare hoofd persoon tegen een ad hoc geschapen achtergrond, wat te gemakkelijk gemaakt, waardoor de gele genheid tot het schryven van een satyre m grooten stül, waar W bedenkelijk dicht aan toe was, onge bruikt voorby gaat. Men voelt wel de menschen, waar het hier om gaat, maar zij steken met m de huid der al te behulpzame supporters voor zyn zonder twijfel origineele stelling. In het eerste bedryf is de nogal zoutelooze can?catuur van de moderne" kinderen, die keer zijde van vlammende jeugd", die wy nu na het onhandige Aft^er All" en de zooveel fijnere Z veren Bruiloft" nu al voor de derde maal in dezen winter op het tooneel krijgen, een exposé, dat weinig goeds belooft, ook al wordt dit bedryf. besloten met een kostelijke klap op de yuurpvjl: de bedaarde enttóe van Mr. Charles Battle, als iedereen MINIATUUR-WEDSTRIJD Wi| vragen onzen lezers op een briefkaart van gewoon formaat, zooals deze door de Posterijen verkocht worden, het grootste aantal woorden en letterteekens te schrijven. Daarvoor moet een aaneengesloten gedeelte uit een artikel in dit weekblad, of uit een boek van een Nederlandsche schrijfster of schrijver worden genomen. Voor de inzender(ster) van het grootste aantal letters op n briefkaart is als prijs beschik baar een bedrag van VIJF EN TWINTIG GULDEN De tweede inzending, het hoogst in letteraantal daaropvolgend, wordt bekroond met een prijs van TIEN GULDEN Inzendingen moeten geadresseerd worden aan het secretariaat van De Groene Amster dam m sr", Keizersgracht 355, Amsterdam C. Aan de volgende voorwaarden moet worden voldaan: a. de inzender moet abonnévan De Groene" zijn b. de briefkaart moet aan de voorzijde het woord: Miniatuur-wedstrijd en het aantal letters, dat de briefkaart aan de achterzijde bevat, vermelden. c. horizontale regels mogen niet over de verticale worden geschreven, of omgekeerd d. de inzending moet zonder vergrootglas te lezen zijn e. alle inzendingen moeten voor Zaterdag a.s. in ons bezit komen. In het nummer van 18 Maart worden de bekroonde inzendingen gereproduceerd. ZIJ, DIE GEEN ABONNÉZIJN EN AAN DEZEN WEDSTRIJD WILLEN DEELNEMEN, VERWIJZEN WIJ NAAR DE COUPON OP PAGINA 2 VAN HET GROENE OMSLAG. zijn hart over hem uitgestort heef t en men reeds alle beschikkingen voor de begrafenis getroffen had, omdat men hem op zijn minst genomen gezelfmoorden-wel aan de Theems dacht te vinden, waarlangs hij echter slechts een vredige ochtendwandeling ondernam, die hem in penibele omstandigheden klaarheid en inzicht bracht. Na de groote en met verrassende effecten gebouwde solo-scène, die dan volgt, zakt het stuk opnieuw. In het laatste bedrijf verleent Oharles Battle noq: slechts afscheidsaudientie op een manier, die tooneeltechnisch moeilijk door den beugel kan : n voor n worden de mario-' netten, die om dit succesnummer van het pro gramma gegroepeerd zijn, voor het front geroepen en na een flinke koude douche weer de tuin inge stuurd. Had Somerset Maugham die reddende tuin niet ter zijner beschikking, dan had dit bedrijf nog slechts in de wachtkamer van een zenuwarts kunnen spelen. Van het stuk is hier weinig meer over, al zijn er ook hier nog wat verrukkelijke brokjes conversatie" met de vrouw, die niet weet hoe zij in godsnaam de waarheid spreken kan, als er allemaal zulke onverwachte dingen gebeuren, en over het huwelijk, dat toch moeilijk amusant" genoemd kan worden, als kerk en staat het blijkbaar met zooveel angstige zorg beschermen moetent De glorie van de opvoering en de groote kans, dat dit stuk toch nog wel eens een kas-succes zou kunnen worden, al moet het publiek dan wel eens wat slikken, waar het in zijn comfortabele fauteuils niet zoo gauw op verdacht was, is de rol van Mr. Charles Battle door Cees Laseur: een zeldzaam fyn en zuiver, zonder voor de hand liggende charge en bijna innig gespeeld karakter, een groote per soonlijke voldoening voor dezen acteur, die nu al tal van keeren blijk gegeven heeft, dat een goed jeune premier" ook alle eigenschappen voor den toekomstigen karakterspeler in zich hebben moet. Het spel der anderen was. echter helaas dikwijls onder peil, hoe zwak en goedkoop dan ook hun rollen waren. In de rol van de vrouw, haar geraffi neerd redeneeren om haar melkkoe terug te winnen en half -bewust doorvoelen van eigen , tekortko mingen en geborneerde zelfzucht, steekt nog wel iels meer, en vooral iets minder marionetach^igs dan Magda Janssens, behalve in haar lange laatste scène, gaf. De oorlogsgeneratie" der kinderen was uiterst zwak bezet, behalve wat het rolletje van eorgette Hagedborn betreft, die tegen het eind zoo alleraardigst haar kans waarnam om den plot seling als held" beschouwden Mr. Charles Battle eénige gedurfde voorstellen te doen, wat echter door den door schade en sctiande wijs geworden Nein-sager" geweigerd wordt met de opmerking,' dat hij er niet voor voelt om van een lauwe pan in een brandend vuur te komen. Mevrouw llanucci Beekman, had, als regis seuse van dit stuk-in-én-bedrijf", nog al wat werk besteed aan de tuinkamer, waar deze merk waardige slag geleverd wordt. Het telkens even herhalen van de slotscènes der vorige bedryven in het volgende was echter minder gelukkig: hoeveel scherper zou de continuïteit zijn aangegeven, als de dialoog juist op dat punt doorging, waar hij tijdelijk, om het publiek eénige rust te geven" ophield en b.v. Laseur, die aan het eind van I de deur zoo zwierig opende, bij het begin van II die deur even omstandig had kunnen sluiten om hr.t moment van zijn leven breed, behagelijk en toch met den wijzen glimlach van den eersten, moedigen renegaat in het huwelijksleven ten volle te genieten. Nieuwe Uitgaven Henrik Ibsen, Tcrje Vigen. Geautoriseerde ver taling uit het Noorsch door W. Quanjer?Steltman en H. M. Quaujer. Met teekeningen van Christian Krohg. Uitgave J. Ploegsma, Zeist. Everard E. Gewin, Studiën over Jiet volksgeloof, Uitgave: P. Noordhof f. E. J. B. Meenk, De wondere invloed van het magnetisme. Gezien in het licht van de moderne wetenschap. Met voorwoord van J. S. Galjart. Uitgave N.V. v/h. Van Staal & Co., Rotterdam. Dr. J. A. de Koning, Rathenau's Denkbeelden over onze samenleving. Uitgave: Van Loghum & Slaterus. Arnhem. , Wetenschappelijke bijdragen, Aangeboden door Hoogleeraren der Vrije Universiteit ter gelegenheid van haar vijftig-jarig bestaan. Uitgave N.V. Dag blad en Drukkerij De Standaard". Dr. Jos. Schrijnen, Nederlandsche Volkskunde. Eerste deel. Tweede herziene druk. Uitgave W. J. Thieme & Cie. Zutphen. ' W. O. J. Nieuwenkamp, Mijn huis op het water, mijn huis op het land. Uitgave H. P. Leopold, Den Haag. G. G. L. Nolst Trenité, Buiten werken. Tooneelschets in n bedrijf, derde druk. Uitgave N.V. H. D. Tjeenk Willink, Haarlem. H. G. CannegJeter, Daar was laatst een meisje loos.... Tooneelstuk in twee bedrijven voor kinderen. N.V. H. D. Tjeenk Willink &; Zoon. P. H. Schröder, Reik mij de Hand,? Fottevüle! Blijspel in n bedrijf, naar het Fransch van Eugène Labiche. N.V. H. D. Tjeenk Willink. Ad. van Hees, Radio", Schets in n bedrijf. N.V. H. D. Tjeenk Willink. H. C. Spruit, Zwijgend teekenen. Map l, 2, 3 en 4. D. A. Daamen's U.M. Den Haag. Alfred H. Bill, De erfenis van den rooden Prior, de avonturen van een jongen tijdens déFransche Revolutie, voor Nederland bewerkt door A. B. van Tienhoven. Illustraties van W. Heskes. Uitgave N.V. van Holkema & Warendorf U.M. UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE Groquante Groquetjes ??>..? door Alida Zevenboom WEET u wat ik niet goed zetten kan? Dat meneer Willem Mengelberg al de eer gehad heeft, die hem toekwam op zijn zestigsten verjaardag, maar heeft er iemand aan Mina, zijn rechter- en linkerhand gedacht by die gelegenheid ? Ik ken Mina nog van vroeger, want wij zijn in onze jonge jaren kameraden geweest in een en denzelfden dienst en ik weet wat een hart van goud ze heeft en altijd klaar staat om een ander te helpen. Toen Kato een klein ongelukje gehad had met een derden machinist van de ..Nederland", wie was toen de eerste om haar te helpen? Mina ! En toen ik zelf .dat gelukkig goed afgeloopen malheur had met den inwendigen zendeling, wie was toen my'n troost en toeverlaat? Niemand anders dan Mina! En daarom zou ik het zoo gepast gevonden hebben als Mina ook een deel van de hulde had mogen ontvangen, want als meneer Willem 200 gezond en wel tot op den huldigen dag is gebleven, wie is dan daarvan de schuld! Mina! ' Zij heeft me in vertrouwen verteld, dat meneer Willem eigenlijk n kind in huis is. Zooals hij in het Gebouw" is, zoo kennen, de menschen hem thuis RAND HOTEL-ZANDVOOItT Telefoon 2 en 203 8EOPEND van 1 Mei tot 15 Sept Vanaf Eerste Paaschdag dagelijks gelegenheid tot bezichtigen en bespreken van kamers niet, heeft ze me gezegd. Je hebt geen kind aan hem en het is maar goed dat de orkestleden en het groote publiek dat niet weten. Er wordt zoo gauw misbruik van gemaakt. En nooit geen aanmerkingen op het eten. En hij houdt van lekker schransen t Maar ik weet precies wat hij hebben moet. heeft Mina me verteld. Als hij Mahler speelt hij maakt trouwens nooit een programma op zonder mij eerst te raadplegen; hij zou bijvoorbeeld Wagner niet kunnen spelen na een licht diner met soep, vleesch, aard appelen en groenten en een toetje na, want dan moet hij stevige kost hebben die in zijn maag zit ik zeg dat als hij Mahler speelt, ik- altijd zorg voor een sappige chateaubriand met cham pignons. Dat schijnt hem .die muziek makkelijker te doen verteren en voor Beethoven maak ik hem altijd een puwerwetschetrommelkoekmetstroppl Hij is er dol op en dat verklaart ook waarom wij zoo dikwijls Beethoven spelen. In Londen heeft hij ook Beethoven gespeeld en de critiek was niet zóó en waardoor? Mina, zei meneer Willem, ik miste je trommelkoek, dat was de chose. Speel jij maar eens Beethoven na het eten van in water afgekookte groente en glazige aardappelen!" En ik heb wat een spul gehad, zei Mina, toen wij aan de moderne muziek moesten. Jongen, jongen., vóór dat ik toen in de gaten had wat hem het best in zijn maag lag. Maar nu ben ik er achter, Debussy een heel licht ,vlaatje met vooraf een hors d'oeuvretje en een cotelet met zacht gebakken aardappelen. Bavel wordt niets zonder een half 'dozijn flensjes, maar meneer Strawinsky.... een pot kaviaar gaat dan schoon op. Dat is onze duurste componist, dat verzeker ik je. En kun jij Hollandsche componisten spe len zei meneer Willem de vorige week nog tegen me, zonder vooraf een paar borden snert? En hij kan ze niet goed meer verdragen. Dat is eigenlijk zijn eénige ouderdomsgebrek, want hij is nog zoo vief als een jonge kerel. Ja, wat zouden onze groote mannen eigenlijk zijn zonder hun dienst1boden en ik voor mij geloof dat er tusschen beroemd zijn en de keuken meer verband bestaat dan menigeen weet. Ik heb nog pas gelezen dat die bokser Camera noort op reis gaat zonder zijn eigen kok en toen meneer Willem naar Amerika ging, heb ik hem nog voorgesteld om me mee te nemen. Hij heeft er zijn maag toch verkoeld aan al de ice-cream-soda, die hij er geslikt heeft en als ik het oog op hem had mogen houden, zou er veel narig heid voorkomen zijn. Meneer Sam, meneer Willem's secretaris, denkt er net zoo over en ik verzeker u, dat die ook niet zoo gezond zou zijn en nog zoo,goed ter penne, als ik ook niet voor hem zorgde. Er gaat niets boven jou kippensoepie" zegt hy dikwijls en er is geen een die hem zoo tracteeren kan op gevulde noga-boterkoëk als Mina. Ik heb er geen tijd voor, zei Mina, maar anders zou ik beslist eens een kookboek samenstellen voor musici. Ik geloof dat daar erge behoefte aan is. Mijnheer Dopper zijn eetlust is in den laatsten tijd erg min geworden en de gevolgen? Kijk zelf maar. Aal, zei ze tegen me. Waarom wy den jongeheer van Beinum genomen hebben als opvolger van meneer Kees ? Omdat zijn eetlust mij direct beviel en ik zei tegen meneer Willem: die moeten we hebben. Hij ziet er nu nog wat pipsch uit maar als ik hem een half jaar onder mijn leiding heb, zul je eens wat zien, Aal, hoe hij er uit ziet en wat een muziekie hij maakt! En zoo moesten ze met de critiek ook doen. Niet dat wij tegenwoordig ons te beklagen hebben geen onvertogen woord meer en alles wordt net zoo mooi gevonden als de films by meneer Tuschinski. En ik kan je op mijn woord van waarachtig ver zekeren, Aal, dat ik nog nooit een van de heeren van de krant gevoederd heb. Ik herinner mij nog den tijd, dat er altijd op het balcon links zoo'n magere, lange, bleeke criticus zat die dikwijls erg te keer ging tegen meneer Willem en ik heb menig keer tegen meneer gezegd: wij moeten hem eens te eten vragen, wie weet hoe tam ik hem krijg", maar meneer Willem moest er niets van hebben: Geeft niets, Mina, zei hij, de vent drinkt alleen spuitwater en eet rauwe biet en doe daar eens wat tegen t" En nu moet ik gauw weg, zei Mina, want mijn varkenspootjes staan te sudderen en wij spelen van avond Mas Reger.. t t ONOVERTREFBAAR' ?f y