n DE GROENE AMSTERDAMMER VAN u APRIL 1931 No. 2810 6.]. DE KONINGSZOON Keizersgracht 447» Opgericht Ao. 1739 BADEN EN GEYSERS, Pendules, Horloges, Stijlklokken, Wekkers; Barometers, Gouden en Zilveren Werken Grootste Sorteering Goedkoopste Prijzen N.V. v/h. Gebr. BREEN NIEUWENDIJK 172 HAARLEMMERSTRAAT M ROZENGRAGHT 53 Ateliers voor reparatiën aan Uurwerken. Goud en Zilver Welsprekendheid maakt Uw baard niet zacht... de uitkii k Dagelljks2.3O,7.30,9.30 FILM EN MODERNE _ MUZIEK prinsengracht bijl de leidschestraail telefoon 3746OI W ij vragen mannen meteen harden baard Palmolive scheercrême op ons risico te probeeren. Dit is een uitdaging aan allen, die moeite hebben zich - zonder pijnlijk trekken, of herhaaldelijk inzeepen - absoluut schoon te scheren. Wij vragen speciaal hen die, eiken dag opnieuw, uren lang een pijn lijke en brandende gelaatshuid hebben door het scheren, een proef te nemen met Palmalive scheercrême. Op ons eigen risico bieden wij hun een tube aan met voldoenden inhoud voor een proef van 7 dagen. Wij doen dit met het volste vertrouwen, omdat wij weten dat van elke 100 mannen die bij ons een proeftube aanvragen, minstens 87 regelmatige afnemers worden. Palm- en olijfoliën hebben door de eeuwen heen erkenning gevonden als de beste cosmetische middelen. Ge bruik Palmolive scheercrême, welke deze twee verzachtende middelen bevat, en het scheren wordt een kort, aangenaam onderdeel van Uw toilet. Vul onderstaanden coupon in en zend hrm aan ons op. Direct ni ontvangst sturen wij U onze proeftube toe, met voor; aad scheercrême voor 7 dagen. Wij nemen alle risico op ons, omdat wij er zeker van zijn U tot geregeld ge bruiker te maken van onze scheercrême. 90 bizondere voordeden: Vermenigvuldigt zich 250 maal als schuim. Maakt den baard in n minuut zacht. Het volle, roomachtige schuim behoudt tien minuten lang zijn kracht 4 Sterke blaasjes houden de haren rechtop. Prettig gevoel na het scheren door de aanwezigheid van palm- en olijfoliën. GRATIS: zeven dagen scheren I Aan: Afd. Scheerpreparaten Colgate-Palmolive-Peet Co., N.V. Amsterdam, C. Bijgesloten 10 cent In postzegels. Gelieve mij een prue.tube van Palmolive scheercrême te zenden. Naam: Adres: Woonplaats: Koldewcy 8 Corbière Leidschestraat 30 - Amsterdam Specialiteit int WIT LACQUE MEUBELEN VÓÓR SLAAP-, LOGEER- EN KINDERKAMER GERARD B. RIJKE /r. BINNEN ARCHITECTUUR KEIZERSGRACHT 559 - Tékf. 50559 Co m p Ie te Me abil e er ing STEENHOUWERIJ D. WEEGEWIJS Rapenburg 44 - AMSTERDAM - Tel. 4260 M A R ME R W E R K E N W, HL POLMAN TUIN OVERTOOM 526 ?:- Telefoon 82660 Begrafenissen - Transporten - Crematies r ^ l Voornaamste Kleedinginrichtin op elk gebied f No. 2810 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN u APRIL 193* LICHT door D. Th. Jaarsma ril WEE groote geleerden, die op hun wetenJL schappelijk terrein ook groote Dichters zijn, Sir James Jeans en Knut Lundmark, hebben het niet beneden zich geacht, om op bevattelijke wijze voor leeken iets te vertellen van de uitkom sten der astronomie?en zoo moge het dan ook aan een leek zijn voorbehouden zijne mede-leeken op te wekken tot de lectuur der geschriften, waarin deze stoutmoedige geesten, met de bescheiden heid die het kenmerk is van ware wetenschappe lijkheid, ons in eenvoudige taal uiteenzetten wat de wetenschap der sterrekunde ons dato heden te vertellen heeft omtrent de wereld, waarin wij leven. Het initiatief toch, om de overwinningen der astronomie, die juist in de laatste eeuw zoozeer in beteekenis is toegenomen, zooveel mogelijk tot gemeengoed te maken, verdient niet slechts ge erd te worden door de belangstelling dergenen ten behoeve van wie het ondernomen werd, maar heeft ook direct belang voor den beschaafden leek, omdat het raakt aan belangrijke levensvragen. De hier bedoelde uiteenzettingen zijn neergelegd in The universe around us van Sir James Jeans, en in Das Leben auf anderen Sternen van Lund mark. Van het eerste verscheen onder den titel Het heelal eene Nederlandsche vertaling bij de N.V. Leopold's Uitgevers Mij. in Den. Haag; van Varldsrymdens Liv, eene Duitsche, bewerking (moge spoedig eene Jfederlandsche volgen!) bij I\ A. Brockhaus in Leipzig. Door alle eeuwen heen heeft de mensch, ver vuld van vragen aangaande het Zijnde, den blik naar ,,de kleine vriendelijke lichten" omhoog gericht. Het kind, van laat familiebezoek aan vaders hand door den avond huiswaarts keerend, aanschouwt voor het eerst het wonder der sterren, «n overstort den volwassene, die het immers -weten moet, met heel de menigvuldigheid der vragen van zijn naar weten hunkerend wezen. En welk antwoord heeft hij eigenlijk, de vader? Want hoe zou hij het ngewetene met namen kunnen noemen? Wie weet den grond van het licht? Wie kent den weg, waar het licht verdeeld wordt?" Staat hij niet immer zelf, de volwassen mensch, menig grondloos diepe nacht, vol ontzag voor het vervollen van dat eeuwig uurwerk, ver vuld van juist dezelfde kinderlijke vragen aan gaande leven en dood, en met zijn ongebluscht verlangen, los te worden van de aarde, en door te dringen tot in de verste schuilhoeken van het heelal ? Van zoolang er sprake is van eene menschelijke beschaving, heeft de mensch behoefte gehad iets te ervaren omtrent hetgeen uitgaat boven het alledaagsche, en achter zijn verheven ver langen, verre werelden bewoond te weten als zijn eigene, ligt zijn aandrift tot zwerven en ontdekken verborgen, de begeerte door te dringen tot wat ver en onbekend is. Dat was altijd zoo; ?dat is ook nu nog zoo ? bij den modernen mensch. Lezen wij niet bij Jeans, dat de practische factor in <le astronomie (meting en indeeling van den tijd o.a.) tot zeer bescheiden afmeting geslonken" is? liet onbekende lokt. Uit begeerte naar ontdek kingen en om de poëtiek van het zwerver schap doorreist de menschelijke geest het uni versum, en de grenzen van het bekende te verwijden, dat is het wat hem bovenal bekoort. ^,De nationale sterrenwachten", aldus Jeans, ver kondigen nog bij omroep den tijd, maar het ?centrum van de belangstelling der sterrekunde heeft zich zoo geheel en al verplaatst, dat de verste nevelvlekk.en. oneindig veel meer geestdrift wekken ?dan de klok-sterren." Elders zegt hij: Tegen ven ?die den zuiver wetenschappelij ken roep der sterrekunde voelt, zijn er waarschijnlijk wel een dozijn, die aangetrokken worden door den aesthetischen roep. Velen zelfs van hen, die de wetenschap zoeken om haars zelfs wil, vinden hun voornaam ste belangstelling in de astronomie, als zijnde deze de meest poëtische en de meest aesthetische onder de wetenschappen. Zij verlangen hun kracht en hun verbeelding te oefenen op iets dat ver staat van alledaagsche beuzelingen en zij bevredigen deze wenschen in de beschouwing van de verheven onmetelijkheden van het heelal." Is er overal leven", zijn er overal bewo mde werelden? Voor het religieuze gevoel" zegt Lundmark. is het een verheffende gedachte, zich eene menigvuldigheid van werelden voor te stellen, bewoond door aan den mensch gelijke wezens." En wat de waar schijnlijkheid daarvan- betr«f t, .,h et zou al te zon derling zijn aan te nemen dat onder millioenen Weltkörper" maar n enkele bewoond zou wezen, en de andere te houden voor woestenijen, zonder doel en zonder zin."' i II Voor den leek van onze dagen, in wie de vragen omtrent begin en einde en het bestaan van zuster werelden om antwoord dringen, wordt in de beide genoemde boeken nu eenig licht ontstoken. Joans, die er naar streefde, voor ieder niet-vakkundig lezer begrijpelijk te blijven, houdt zich vooral bezig met de methoden en uitkomsten der astro nomie, met de vraagstukken aangaande cosinogenie en evolutie, en met den bouw van het heelal. Hij behandelt atoom en wereldruimte, ouderdom van de aarde, ouderdom van de sterren, en besluit met een waarlijk indrukwekkende beschouwing over het finale einde -van het universum. Als bewoners van de aarde," meent hij, zijn wij nog in het begin der tijden. Een dag van bijna ondenk bare lengte strekt zich voor ons uit. Onze nako melingen zullen, terugblikkend in de diepten van het verleden, onzen tijd zien als de mistige morgtm van de wereldgeschiedenis, onze tijdgenooten zullen verschijnen als nevelachtige heldenfiguren. die hun weg baanden door wouden van onkunde, dwaling en bijgeloof om de waarheid te zoeken, om te leeren' hoe men de natuur bedwingt, en om de wereld den mensch waardig te maken." Het boek van Lundmark behandelt, zooals de titel aangeeft, vooral de quaestie der mogelijk heid van het bestaan van meerdere bewoonde werelden. Komt alleen op deze aarde leven" voor? Zijn wij, menschen, de eenige denkende wezens, die ziende oogen" richten naar andere sterren? In een uitvoerig hoofdstuk vinden wij een overzicht der uitingen van het onverwoestelijk geloof aan leven" overval in het heelal, dat door de eeuwen heen den mensch heeft bezield, en in dichten en denken van het verleden zijn uitdruk king vond. Hoe ziet het er op andere planeten uit? Hoe ontstond het leven" in het universum? Wat weten wij aangaande zijn verbreiding? Het zijn vooral deze vragen waarop Lundmark naar den huidigen stand der wetenschap" een antwoord tracht te geven, en waarbij hij niet vergeet meiNederlandsche Munt Holland'* beste 10 cents sigaar ding te maken van de hypothese van Arrhenius, betrekking hebbende op de mogelijkheid van verspreiding van levenskiemen door de interstellaire ruimte. Het is juist met betrekking tot dit laatste onderwerp ? het leven in het heelal dat het zijn bijzonder belang had, de aandacht op beide boeken te samen te vestigen, daar zij immers op dit stuk elkaar niet alleen i'aken, maar elkaar ook bestrijden. Jeans toch verdedigt de opvatting. dat ons zonnestelsel eene bijzondere positie in den wereldbouw inneemt, en meent dat onze aarde de eenige bewoonbare planeet zou zijn. . . . tenzij dan misschien met deze kleine restrictie: Afgezien van het leven op aarde weten we niets bepaalds. behalve dat. Op zijn best. het leven slechts beperkt kan zijn tot een nietig brokje van het heelal." (235). Lundmark daarentegen (en hij verdedigt zijn inzicht in een interessante theorie) ziet juist voor de waarschijnlijkheid van leven auf anderen Sternon" vele mogelijkheden. De belangstellende leek zal, wanneer hij kennis neemt van deze tegen gestelde opvattingen, intusschon goed doen zich te herinneren hetgeen hij las bij Jeans op pag. 6: Het komt zelden voor, dat de wetenschap met een beslist Ja of Neen op een of andere vraag kan antwoorden," of op pag. 241 waar de schrijver met nadruk1 gewaagt van het zwakke licht dat wij nu hebben." Ook bij Lundmark ontmoet hij immers de verzuchting: Hoe ontoereikend is de blik, dien wij, trots al ons astronomisch weten, in de onmetelijkheden van don kosmos vermogen te slaan!" (107). Is echter de wetenschap dan al niet in staat, op al zijn vragen te antwoorden, de beschaafde leek zal toch orVaren, dat hem hier eenig licht ontstoken wordt, en dat zeer zeker de hier ondernomen pogingen tot het benaderen van zoo onbereikbaar schijnende waarheden in elk geval in staat zijn hom oene poos eene wereld vol 1 depressie en oorlogstoerusting, n cultuur vol schijn en onwaarachtigheid te doen vergeten voor .de verrukkingen van een tocht langs ochtendstille wegen in den aanvang van dien eeuwigen Dag, wiens einde in de absolute Waarheid verschemert! Zonder die tochten kan hij toch ook 'niet heolemaal gelukkig zijn!