16 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN n APRIL No. 2810 N*V* Meubelmagazijn Eden0 MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN , ,l> D. STRUIJS 6 Zn* Prinsengracht 837 ~ Telefoon 37906 BE6RAFENISSEN (naar VEUn nel RIJTUIGEN of AUTO'S) CREMATIE. - TRANSPORTEN. Normaal Vrachtchaasis 6-Cyl. :-'"ft$$iCabriolet Modellen f 285Ó._ ?liY.^Vtv&'Y'VXy iiF' Familiale 7-Perïii f .<* ?.vw.'':T?.v.-^ïtï-;*ï::^t N.V. AUTOMOBILES CITROEN - AMSTERDAM ?i , 'l No. 2810 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN n APRIL 1931 Kantteekeningen bij de litteratuurgeschiedenis door J. Greshoff JANTJE'S KLADSCHRIFT Poëzie-A.ntlpoëzle BINNENDIJK verdedigt tegen Dr. Menno ter Braak in het Februarinummer van De Vrije Bladen" (1931) zijn opvattingen over poëzie en de bloemlezing Prisma", welke deze opvattingen illustreert. Ik heb beide stukken «anval en verweer met groote aandacht ge lezen en werd daarbij het sterkst getroffen door <le toon en de beweging van beider proza. Ter Braak's proza ia levendig, snel, warm, vol merveilleuze vondsten; dat van Binnendijk ia schoolsch, stijf en hier en daar niet vrij van gemaaktheid. Het teekent de twee persoonlijkheden, welke zich in dezen strijd tegenover elkaar stellen. Maar het is niet noodig om hier-over, in dit verband, veel meer te zeggen. De zaak waarover het debat loopt boeit ons op de eerste plaats. Binnendijks stuk geeft mij lust tot het stellen van vele vragen. Zoo, om een enkel voorbeeld te geven, schrijft hij: Orde kan dood zijn, bezielde <»rde niet"; hetgeen men zonder overdrijving een waarheid als een koe mag noemen, omdat bezield nu eenmaal het tegendeel van ontzield is. Verder lezen wij dan: Maar ordeloosheid is geen kunst, zelfs al is ze nog zoo levend en boeiend." Moeten wij dat nu zoo maar klakkeloos op gezag van D. A. M. Binnendijk aannemen? Heeft hij deze formule opgesteld en tot axioma verklaard of is het de grondregel van gansch een secte van aesthetici? Ten eerste twijfel ik een beetje aan het bestaan van een ordeloosheid en neem ik veeleer het be staan aan van een andere orde, dan diu door Binnen dijk of mijzelf als orde erkend en geadopteerd wordt. Maar ten tweede geloof ik heëlemaal niet dat het begrip kunst onverbrekelijk aan begrip orde" <hoe bezield dan ook) vast zit. Het citeeren van Paul van Ostayen imponeert mij niet, omdat Paul van Ostayen als dichter mij juist alleen daiir treft waar hij, zonder het te willen of te weten, zijn eigen theorieën over de kunstorde mot voeten treedt. Wat men Binnendijk in dit heele debat verwijt is zijn vergoding van den Vorm, waarop hij zoo prat gaat; en die au fond nog erg tachtigsch" is, hoe ook de terminologie van het ritucel sinds dien gewijzigd moge zijn. Hij komt telkens weer terug op diezelfde beginselen, welke blijkbaar voor hem essentieel, maar daardoor alleen toch nog niet algemeen geldig zijn. Zoo orakelt hij bijvoorbeeld: De schoonheid is alleen door de burgerlijke" orde der stof te vatten; zij versteent niet in die orde, zij leeft er in. Zonder die orde leeft zij niet als schoonheid." Hij zegt het en ik geloof er niets van ! Zoo komt hij echter volkomen consequent tot prikkelende enormiteiten als deze: Ik blijf volhouden dat een klein (kunst?-)werk Ican voortkomen uit een groote persoonlijkheid." Welnu, Binnendijk, als dat waar is, geef mij dan maar die kleine en dubieuze kunstwerken voort gekomen uit een groote persoonlijkheid; ik ver kies ze verre boven de groote meesterwerken der kleine zielen. Wij spelen met woorden. Wat Binnendijk kleine vraagteekenkunstwerken noemt, noem ik groote uitroepteekenkunstwerken en ik aanvaard ze als «enot en voedsel voor mijn geest en gemoed. En Aan zijn ordelijke constructies, waar geen groote persoonlijkheid achter staat en voor noodig is, heb ik veelvuldig lak. Bellen blazen! Door zulke ijle theoriën maakt men ons meer dan ooit afkeerig van de schoonheid en de poëzie, althans van wat de ingewijden" zoo noemen. Ik geef aan die woorden een gansch andere, menschelijker inhoud. En ik heb ten plotte vél meer sympathie voor de summiere formule ge dichten zijn goed. naarmate ze stem zijn"; n for mule, Welke mij, al werd hij vele jaren geleden op gesteld toch heel wat jonger en frisscher en waar achtiger lijkt, dan de zwaarwichtige theorieën van een jonkman, als Ter Braak's tegenstrever is. Wie heeft geUjk? Niemand. Maar Binnendyk, pedanticus tonans,-zeker niet. Dat geve de Muzel Wie zenuwachtig is Onrustig en Overspannen en zijn gewone Kalmte wil herwinnen, gebruike eenigen tijd de kalmerende en zenuwsterkende Mijnhardt's Zenuwtabletten Glazen Buisje 75_ct. Bij Apoth. en Drogisten Elise Poons-van Biene JAREN is het al geleden dat ik een enkele maal met Elise Poons van Biene optrad, 't Was in eene opvoering van De Amsterdamsche Jongen" van Mr. Jakob van Lennep, gegeven ten voordeele van de Maatschappij Apollo. Destijds nog jong, stelde ik er hoogen prijs op te spelen met haar en met zoovelen der ouderen, die nu al bijna allen vergeten zijn. Want Jean Ie Chantre" werd gespeeld door Veltman Burgemeester van Nek" door Moor, Jacob Saai" door Jan C, Mevrpuw van Roldana" door Sophie Pauwels van Biene, Brecht" door Mevr. Albregt Engelman en Beursje" door Meijer van Beem. Nog zie ik het kleine, frèle figuurtje op de repetitie's, altijd vroolijk en opgewekt, babbelend met Mevr. Ellenberger, die de repetities bijwoonde, nog hoor ik haar de zoo echt Amsterdamsche liedjes zingen met haar klein, maar mooi sopraantje en 's avonds van de voorstelling leek ze een echte Amsterdamsche kwajongen, met het goede hart, zooals van Lennep dien heeft geteekend. Van dat oogenblik af voelde ik me aangetrokken tot deze persoonlijkheid, die door hare veelzijdige begaafdheid, zeer zeker aanspraak mocht maken op de sympathie van allen met wie ze in aanraking kwam. Schreef zij niet verschillende -nacters, die met succes werden opgevoerd, komponeerde zij niet de muziek voor verschillende sprookjes en speelde ze niet met succes in operettes, blijspel, drama, en/,. Juichte heel het uitgaand Amsterdam haar niet toe als het Garnaaltjc" in do dame van Maxim", dat honderdon opvoeringen beleefde. En was hare laatste creatie Joden Jet" in de Jordaan" niet een juweeltje van tooneelspeelkunst ? Maar bovenal was zij de moeder van een kunstenaarsgeslacht, haar oudste zoon is een praehtpianist, die nu in Amerika is, Ijaar dochter Fanny, Ella Poons is de bekende sopraanzangeres, onder den naam Faniella, en haar jongste zoon is de bekende komiek, die vooral ook in Operettes grooten naam heeft gemaakt. Van hen heeft zij de eerste stappen in hun kunstenaarsloopbaan, geleid en ook later hen bijgestaan met al de gaven van hart en geest, <lie zij bezat. Nu is ze heengegaan, na jaren lijden, maar velen van ons en bovenal hare kinderen zullen haar aandenken in cere houden als de goede moeder. ,de kunstenares, die eenvoudig en natuurlijk bleet' tot het einde toe. II. K. T. Nieuwe Uitgaven Holland callinfi.... l speciale uitgave van Ons Nederland" bestemd voor de Vereenigde Staten van Amerika. Uitgave Strengholt. Dit speciale nummer van Ons Nederland". dat bestemd is voor de propaganda voor Neder land in de Vereenigde Staten van Amerika zal zeker goed aan zijn doel beantwoorden. Het bevat een collectie uitstekende foto's en artikelen van een aantal autoriteiten. J. Paterson Smyth. Het leven ,van Jezus, voor jongens en meisjes, voor Nederland bewerkt door Lucie Dikema. Een woord Vóóraf van Dr. C. P. Gunning. Uitgave van Hqlkema & Warendorf. Johanna Veth, De Kunst van Muziekleven, voor scholen, Muziekscholen en Koren. Solfègeboek met zangoefeningen en melodieh. Uitgave J. A. H. Wagenaar, Utrecht. " HOTEL NAEFF VELl» (G.) BEKEN IJ RESTAURAKT . , Appartementen met privébadkamer Teleph. interc. 3815X «n 88158 B. BEIJEB i