r i". 16 ,i rïf i. DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 APRIL 1931 No. 2811 GOEDE HOTELS: LANDGOED BIRKHOVEN bij AMERSFOORT Tel. 207 UW TWEEDE TEHUIS Pension tot half Juli f 4.50 HOTEL PENSION WEST-END" Ruim Terras. Mooi Uitzicht Telefoon 23083 Arnhem, Bushalte Arnhem?Ede A m s t e r d a m s ch e w e g 205 Post. JB JB K G E X. (X.-H.) l'KXSIOX HET H V IS » E H A E M 8 T E D Telefoon No. 10 HOTEL-PENSION-RE S TAURANT L A GE R WE IJ .Tel. 14O I» O <> K_N Autogarage Het geheele jaar geopend Op alle kamera stroomend water en badkamer Onmiddellijk bij de bosseben ZEEBAD EGMOND Telef. 16. HOTEL BELLEVUE GEOPEND Gemeubileerde Landhuisjes div. grootten en prijzen 's-HERTOGENBOSCH ORANJE HOTEL Familie-Huis Telefoon 755 HOTEL CENTRAL Café-Rcstaurant Telefoon 200 GEBR. RADEMAKBR LAREN-GOOI = Pension Ruimzicht Telefoon 143 Het geheele jaar geopend Prima keuken, ook voor dieet en Rohkost" Speciaal geschikt voor W eek-e n d vanuit Amsterdam Mevr. L G. W. van Houte-Roos NOORDWIJKaanZee DE SCHOONSTE FAMILIE BADPLAATS Inlichtingen Informatie Bureau V.V. telefoon 170 OOSTERBEEK (Hoog) HOTEL-REST.-PENSION STEVENS" Teleph. 52477 Stroomend warm en koud water op alle kamers Badkamer Dependance Pensionprijs f5.?p.d.p.p. VREELAND. Het van ouds bekende Hotel De Nederlanden"?-Gafé-Restaurant Heerlijk gelegen a/il Vecht, on m. bij de Plassen. ALLE kamers «THOOMEYD water. Prima keuken.Garage. Berging v. wlierry's. Eigen aanlcewul. Benzine pomp. Tel. 801 d. en n. E. K.-5. CHEI/TEMA, Elg. NOL IN 'T BOSCH" HOTEL-RESTAURANT bij Wageningen. Teleph. 314. Modern ingericht. Bosch en heide. Gunstig gelegen voor ruttersport. Nieuwe garage en paardens tallen.?Tennisbanen. Benzine. WIJK AAN ZEE Zou Wijk aan Zee een goede Badplaats voor mij zijn? Laat ik eens de GRATIS lijst v. Hotels/Pensions en Gem. woningen a/h bureau V.V .V. Julianapl. X aanvragen Zandvoort-Bad - De Badplaats Breedste strand van de geheele Kust Inlichtingen: Informatie Bureau V/V.V. Telefoon 142 Hotel Het Wapen van Zeist" STATIONSPLEIN Telef. TM Alle kamers stroomend water. Centrale verwarming. Prima keuken. Gezellige Serre en terras. P. BRAND, Eig. ZEIST VOORTDURENDE ONDER _ _. TERIOLOGISCHËCONTROLE CHEMISCHE EN BAC VAN DR JAN SMIT l MEI-31 OCTOBER /ZWEMONDERRICHT P E N S I O N Ier R A N G POUR JEUNES FILLES DE BONNE FAMILLE excellente nourriture Belle situation, chambres confortables Mademoiselle DE BROT Villa Grammont 14 Ave des Alpes LAUSANNE FacuLléde recevou Ceiwcyncihenl du franpau et Be l'anglau a la mauönf ou de suivre Ie* coitrj de l'Untvenüet de* colet de mujtque. Madcmouelle N. M. Middelbeek Flatgeb. Zorgvliet LA HAYE ? IV0. DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 APRIL 1931 Demoiselle Poisson door Andreas Latzko HE')' is nu juist twee honderd jaar geleden, daar stijgt een onaan zienlijk, beenig, klein burgermeisje in do vergulde karos van een adellijk grandseigneur, de lakei slaat het por tier toe en,springt naast den koetsier op den bok en de dochter van den Beringen belastingbeambte Poisson rydt weg uit haar straat en haar stadswijk, uit de wereld van haar nederige geboorte, nauwelijks heb ben de toeloopende buren den tijd ?over de ontzaglijke gebeurtenis de noodige verontwaardiging ten beste te geven. Voor elk ander huis zou het stampen ?der paarden, het gerinkel der zilveren toornen een oploop veroorzaakt heb ben. Nieuwsgierigen voor alle vensters, vrouwen en kinderen uit de zijstraten ?zouden eerbiedig fluisterend vermoe dens gewisseld hebben over het geheim van zoo voornaam bezoek, zonder rechtstreeks een vraag te durven rich ten tot den vergulden bediende. Geen grenslijn, in de diepste rivierbedding <if over de toppen der bergen, scheidt menschen zoo scherp als de onzicht bare scheidsmuur van het standsvorschil. Ook de valetaille" kijkt met de zelfgenoegzaamheid van den geboren meester over de hoofden van het burgertuig, de ,,roture", heen, vreest als melaatschheid de aanraking met schepsels, die geen gespen aan de schoenen mogen dragen, geen degen mogen omgorden, geen geweerschot mogen lossen. Slechts een smokkelaarspad leidt in een oogwenk uit het diepste moeras «Ier nameloosheid naar het hemelrijk, maar men kan het slechts begaan met welgevormde beenen, op kleine voetjes in hooggehakte schoenen, en men mag geen schaamte meer kennen, zooals dat diepgezonken wijf, moeder Poisson. Intusschen is het dan ge makkelijk, als een groote dame te leven, voorname bezoekers te ont vangen en ook het dochtertje, de nauwelijks tienjarige kleuter het Satans j ong ! in een goudon karos te zetten. Zou men zich niet schamen oigen vlecsch en bloed te \erkoopen? Als de kwaadspreeksters in. de toekomst konden zien, als zij de ber gen van lijken konden zien, dio elk Muropeesch volk zal moeten offeren voor de gekrenkte ijdelheid van demoiselle Poisson, als zij een blik kon den werpen op het verslagen, uit gemergelde Frankrijk, op de betraan de oogen van veel duizenden moeders on van haar geschonden kinderen, die ?opgevangen werden, ontvoerd en na gebruik als afval weggobezemd, alles op bevel en ten bate van het kleine meisje, dat zoo juist naar haar geluk" ; wegrijdt, der wereld ten verderve , n de plaats van gewaagde grappen i souden allicht steenen de karos na, suizen en er zouden fiksche kerels zijn, ;. die de gevaarlijke rups vertrapten, voordat zij zich kon inspinnen om als vlinder een bloeiend land met zyri Jandouwen en bosschen te vernielen. Maar wie stond lang stil bij de rgedachte, dat dédochter van een i zedelooze moeder, vroeg verdorven, hot slechte voorbeeld volgt ? Een kleine helastingbeambte als de arme Poisson heeft het niet gemakkelijk. Het volk ontduikt de belasting zooveel mogelijk. Adel, kerk, leger, halen uit kelder, schuur en stal wat de hemel heeft laten groeien. De belastingman moet dan het jammerend gespuis geld uit de poriën knijpen voor den belasting pachter, wiens bodemlooze zakken al les verslinden. Voor den kleinen man de vloeken en de moeite, voor den grooten heer het voordeel! Geen won der, dat ook de arme gaarne de beenen onder de tafel steekt en een goed glas zou willen drinken. Wie heeft ooit voordeel van zedelijkheid genoten? Dom, godslasterlijk dom zou men zijn, als men het niet door de vingers zag, wanneer zijden beurzen vol ducaten op tafel vergeten worden, als het schoonste wildbraad in huis regent en de vrouw in zijde en fluweel de voor name bezoekers ontvangt in plaats \an zich met gebarsten handen en verwarde haren af te sloven l De buren mogen gerust groen en geel worden van nijd. Onze Lieve Heer laat kool en rozen groeien. De mooie oogen, het gladde velletje en de ronde leden ,van moeder Poisson zijn. ook geen duivelswerk. De rijke heeren komen ook zelf niet te kort. Als niemand schade lijdt en ieder tevreden is, valt er weinig te wenschen. * * * Zoo denkt mijnheer Poisson en het bekomt hem goed. Wie niet uit een and ere buurt stamt, blijft allang niet meer voor zijn woning staan. De buren zouden het druk hebben en wel dag en nacht uit het venster mogen hangen, als zij in eiken draagstoel en elke koets wilden kijken, die bij de Ppissons voorrijdt. Zoo wordt eerst later met stelligheid bekend, dat de dochter naar de voorname wereld verhuisd is. Waarschijnlijk denken de liefhebbende ouders niet veel anders dan de buren over de verdere gevolgen der verplanting. Ook moet de rijke heer, op wiens kosten dans- en taalondenvijzers, dokters en kappers voor de ontwikkeling van het nog ruige kuiken zorgen, voor zijn moeite en duiten schadeloos gesteld worden. Alleen het tienjarig dochtertje denkt anders! Hoe ver de grootmoedigheid der jonkers gaat, heeft het kind in het zoogenaamde ,,boudoir" van haar moeder met open oogen waargenomen. Dunne armbanden en ringen met twij felachtige steenen, wat ducaten voor Bulken rommel wordt de gunst van een burgervrouw gekocht» al is haar schoonheid ook nog zoo begeerlijk.' De voorname dames mogen wel andere eischen stellen! Het kleine meisje heeft aandachtig naar alle verhalen en gesprekken geluisterd, het kent heel de hofpraat, weet precies hoe gemakkelijk het in Versaillês is om aan diamanten, paleizen, landgoederen te komen l Als adellijke heeren den mond open doen, spreken zij over de intrigues aan het Hof. Om de persoon van den monarch wentelt sinds den Zonnekoning heel Frankrijk. Waarvan zou een voorname gast de kleine be ambten vrouw vertellen, zoo niet van de gebeurtenissen uit dat onbereik bare wonderland, waarvan Madame Poisson droomt, dat zij er ns door een wolkenkier zou mogen binnenglurcn? En zoo draagt het tienjarig meisje diep in haar binnenste de zelfgevonden leer: een vrouw behoeft mooi noch verstandig te zijn, als zij maar een sterken wil heeft en de gunstige ge legenheid weet aan te wenden. Dan. ? . .Wie weet niet, dat men dien slap peling van een Lodewijk XV-de vrou wen toeschuift en elk van haar uit de gekroonde vaatdoek een marionet kan maken, als zij hem maar op de juiste wijze behandelt? Het lijkt onwaarschijnlijk als een roman, dat het tienjarige kind in de voornaiito wereld overgaat met het vaste voornemen de minnares van den koning te worden. Zulke posthume voorspellingen zijn alge meen gangbaar. Biografen bewijzen gaarne, dat een scherpzinniger om geving reeds vroeg zou hebben kunnen raden wat de historieschrijver gemakkelijk achteraf vermoedt. In het geval echter van de kleine demoiselle Pois son is slechts de formuleering een anachronisme, als men zegt, dat het sedert haar kindsheid haar doel was de Markiezin de Pompadour te worden. Wil de rijke man van de wereld "Werkelijk slechts den weldoener spelen, omdat hij er wellicht behagen in schept na te gaan, hoe ver een meisje van lage geboorte het brengen kan, als zij twee zoo scherpe oogen in het hoofd heeft en zoo goed weet op te merken als de kleine Poisson? Ontdekt hij pas later, dat hij voor den mal gehouden is? In ieder geval staat vast, dat de demoiselle, eenmaal opgevoed, van dankbaarheid in den gebruikelijken zin niets wil weten. Ook andere mannen doen vergeefsche moeite in een tijd die den huwbaren leeftijd voor meisjes op zestien jaar naar boven begrenst. Terwijl rondom baar de dochters uit hooger kring met 14 of 15 jaar de bruidkrans dragen en de belangstelling der rijke jonkers het hoogst is voor de laagste leeftijds klassen der balletschool, bewaart de dochter van moeder Poisson haar on gereptheid tot in haar twintigste jaar. De verleidingskunsten der beroemdste vrouwenjagers van Parijs en Versailles zijn vergeefsch, de meest verlokkende aanzoeken stuiten af op het pantser van haar onwrikbaar besluiten: trouwen met een hoog-geborene. Van het boudoir" van moeder Poisson naar het oude kasteel van Lcnormand d'EtioIes is een verre weg ! De vrijer behoeft geen gek te zijn om zich in te beelden.xdat de jonge echtgenoote zich aan zijn zijde gelukkig zal voelen, aan het eindpunt van haar schoonsten droom gekomen. * * * Mis! Haar man is een der belas tingpachters van >*ormandië. geen arm edelman, wiens vrouw zich be perken moet. Maar op een landgoed te heerschen, door do vrouwen der omringende landgoederen niettemin uit de hoogte behandeld te worden, dat was do droom niet, wiens ver vulling het tienjarig kind voorsehemerde, toen het op vergulde wielen uit de schamele kleinburgerwijk weg reed. De arme Heer van Etioles inoet zich naar den wil van zijn vrouw schikken; zoodra zij van haar eerste kraambed verrezen is, maakt hij ge bruik van zijn adelsrecht om zijn echtgenoote aan het Hof voor téstellen, hiermede is zijn rol teneinde. Ook de koning maakt gebruik van zijn ongeschreven récht, om de vrouwen van zijn onderdanen te begeeren. Den trotschen man baat het niet, dat hij. elk ambt, eiken titel, elk koninklijk geschenk afwijst; aangezien hij haar niet vei'koopen wil, verliest hij een voudig zijn gade, gelijk later ook zijn dochter, die liever haar almachtige moeder dan den kleinen doeniet !d'Etioles voor zich laat zorgen. De naam Pompadour zegt veel, maar nog lang niet genoeg. Aange komen waar slechts haar onwetende kinderdurf kon droomen, gunt ook de maitresse en titre" zich geen respijt. Haar wil blijft gespannen. Gelijk als hoekig kind, luistert zij nog altijd met open zinnen, bereid tot elke kastijding, tot elke verloochening. Haar vermogen neemt jaarlijks met minstens twee millioen toe. Elke verjaardag brengt haar een nieuw landgoed. Ook haar broeder stijgt mede, is rijk en daar de titel van Marquis de Vandières hem den spot naam marquis d'avant hier" berokkent, laat zijn zuster hem als pleister een anderen titel met bijbehoorend tweede markiezaat verleenen. Maar dat alles is slechts verzorging, geld, gemak, glans, genoegen, ver zekerde luxe, maar niet verzekerde macht! Geen bescherming tegen verHes van positie. Demoiselle Poisson wil heerschen! .... Lodewijk XV is zwak en traag, hij is blij als hem alle regeeringszorgen afgeno men worden. Maar in n opzicht duldt hij 'geen voogdij: hij wil niet altijd dezelfde vrouw in zijn slaap kamer zien, hij wil afwisseling, jeugd, en de markiezin van Pompadour is reeds een overrijpe vrucht, als zij aan het Hof komt.... Derhalve or ganiseert zij zelve den aanvoer, zorgt voor snel verbruik, opdat 'skonings zinnen bevredigd worden, zonder dat de opvolgsters tijd hebben invloed te krijgen. Zoo ontstaat het beruchte pare aux cerfs". Honderden ver spieders reizen met geld en volmach ten heel het Koninkrijk af, koopen, verleiden, rooven aardige jonge meis jes uit alle standen. De omzet valt slechts te vermoeden uit de cijfers der staatskas, die voor het Hertenpark gedurende zijn vijftienjarig bestaan te zamen honderzestig millioen uitgaf. Blijft zij ook vrouw en troost zij zich voor het verlies, toch verliest Pom padour nooit de hoofdzaak uit het oog, is zij bij de keuze harer gunste lingen bovenal op de bevestiging van haar machtspositie bedacht. Zeven jaren moet Frederik de Groote oorlog voeren, omdat hij het gewaagd heeft, de dochter van Ma dame Poisson in een spotrijm te ver nederen. Heel de europeesche politiek ?wordt omvergewo)pen. De overge leverde vijandschap tusschen de hui zen Bourbon en Habsburg moet voor een bondgenootschap wijken. Vol keren verbloeden en verarmen. Geen nederlaag en geen gevaar, geen bidden en smeeken van veldheeren en ministers helpt. En zoo cok na zeven jaren toch vrede gesloten wordt, /onder dat de koninklijke dichter be straft is, als Pompadour persoon lijk de veldslagen had kunnen leiden inplaats van slechts generaals af te zetten en te benoemen, zou zij ook na zeven jaren niet gecapituleerd zijn, zou zij den grooten Fritz nog meer te stellen gegeven hebben dan zijn andere vijandin .Maria Theresia. Doch hoe wordt zij geacht en ge vleid door de anders zoo gestrenge keizerin, die in Weenen, op klaarlichten dag, de wandelende paartjes laat controleeren en het samengaan zonder trouwacte als ontuchtig" verbiedt! De Markiezin van Pom padour, die Haar echtgenoot met den gade der Koningin van Frankrijk be driegt, is haar lieve dochter, ma tres chère fille", in menigen der vele eigenhandige brieven ook de liofste vriendin" der Keizerin-Koningin !" Hadden Frankrijk en Europa, de dood en van den zeven-jarigen oorlog en de duizenden onteerde en ver woeste meisjes van het Hertenpark niet zulk een boogeri prijs voor deze loopbaan moeten betalen waarlijk, men zou moeilijk zijn ontzag kunnen weigeren aan de gevaarlijke vrouws persoon, die op haar tiende jaar al zoo stellig weet téwillen, dat zij in strijd met de strengste en oudste vooiv schriften sterven mag in het koninklijk paleis van Vei-sailles. Pas als de dood oog en wil reeds gebroken heeft, wordt bet lijk snel weggevoerd; zoo lang zij ademt, Waagt geen hand zich aan demoiselle Poisson. f t ; r '? f