DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 25 APRIL 1931 No, 2812 STOOKT DEN KETEL van uw eentrale verwarming mat aan HERINGA-JOHNSON OLIEBRANDER l,' ? * l Geen badianing, zindelijk, eenvoudig HERINGA & WUTHRIOH CENTRALE VERWARMINGEN Amsterdam, HAARLEM, Dan Haag A LT IJ D WELKOM Ongeëvenaard in kwaliteit e n s rn a a k. Verpakt in kokertjes van 40 et. en in de be kende ronde doozen. Vier smaken. Overal verkrijgbaar. DROSTE PASTILLES RJSKTo Het risico is voor U allén te machtig.... samen* werking met duizenden anderen is noodig. Levensverzekering is ge* zamenlijk risico dragen. Inlichtingen NI1IMIJ 'SGRAVENHAGE Amsterdam-Utrecht-Rotterdam Voor Mad^.Inge^ancUn^ Bloedvaten,, ^ Hart,enz. -* j Voor Oud eti Jon$, «n Winter, 2i«ktn «n Gezonden. HoU.[Uo&K\ o|i ieder reisbureau. Taalschut door Dr. G. F. Haje XXXIX Van een rol spelen verder gesproken, in het voorgaande &cluit Het dit afgelikte clichézijn voosheid 'zien, daar het geplakt kon worden zoowel aan kapitaal, Maleievs en vlaggen als aan boter, eieren en kaas. Ons andere voorbeeld is ontleend aan Achter de Schermen, een artikel van Dr. Jan Romein. Op een ruimte van nog geen drie kolom treft men in dat artikel een rol spelen niet minder dan negen maal aan, altijd echter bij het eene woord geld. Deze beperking tot n onderwerp is wel minder stootend dan het gesol met een rol spelen in het eerste voorbeeld was, maar geeft al evenzeer te kennen, dat schraalhans bij den schrijver in de keuken staat. Bij geld toch weet hij geen enkelen werkwoordelijken vorm te bakken dan een rol spelen, als waren daar niet: (een factor) van beteekeniszijn, macht hebben, invloed (uitoefenen, de beslissing, den doorslag geven; of ook: een taak vervullen, veel te zeggen, in te brengen hebben, veel kunnen klaarspelen. De rijkdom der taal ligt ook hier in al zijn verscheidenheid open, maar achteloosheid en gemak zucht laten hem onaangeroerd. Zoo kon het bij Dr. H. komen tot een hydrakoppige rolspeling als deze: Maar behalve dus, dat het geld een heslissenile rol speelt bij den economischen opbouw van het land, speelt het ook in de Mowjet-politiek in engeren zin een rol en ook- daar een seer yroole," (Ja liever aan den rol met uw rol. De taal zal u een schop en haar zegen daarop geven. Il«>t lui 11> \vrrk woord opzijn Kent U zinnen van deze soort: Zot> ben je daar V zei hij tot zijn gast, die hem te ijenwet loopen ku'inn. Ik ben blij je te zien, want je moet weten. dut ik me den hooien dag te re f reien loop. Zeker wel; U heeft wel nooit iemand zoo hooren spreken, maar l leest die en die van onze letterkundigen en nu is er goon enkelu van na taHitiy. die niet op de/e wijze heeft meegedaan aan de verdraaiing van den natuurlij ken zinsbouw. Onze taal hooft drie rijen hulp werkwoorden. De eerste rij bevat de gewone: hebben, zijn, zullen* wor den; de tweede die van wijze, zooals: kunnen, mogen, moeten, willen. De derde bestaat uit werkwoorden, die of in hun volle waarde zelfstandig gebruikt of wel met aanmerkelijke verzwakking van begrip als hulp werkwoorden gebezigd kunnen worden. Hiertoe behooren weten, wenschen, verkiezen, zien, staan, zitten, blijven, komen, beginnen, behoeven, zoeken e.a. Het verschil in gebruik is dadelijk te zien uit: hij atant (zelfst.) op zijn beenen, hij staat (hulpw.w.) te liegen; Zij begint (zelfst.) haar dagtaak, zij begint (hulpw.w.) af te takelen. In hoofdzinnen staat het hulp werkwoord van elk der drie soorten altijd vóór het zelfstandige: hy heeft gekocht, moet koopen, wenscht te ?koopun. In den bijzin staan die van de eerste en tweede soort vóór of achter: ik merk wel, dat je hebt ge stolen (gestolen hebt); dat je stelen moet (moet sleten). Maar en hierop komt het thans aan ? die van de derde, eigenaardige, soort worden ook in den bijzin bijna in, alle gevallen naar voren getrokken: ik schrok, toen ik den heer G. op mij zag (i)komen; ik huiverde, hem hoe rende seygcn, dat hij lak aan mij had. Deze wet nu der taal wordt doof do schrijvers telkens geschonden. dez<* orde telkens door hen verstoord. Voor den volgenden keer nog eon woord hierover. LETTERRAADSEL LX l :...... Uit onderstaande lettergrepen moe2§ten 15 woorden gevormd worden, wier 4e en Ie letters van boven naar 3 ? beneden gelezen, een spreuk van 4 j _ uido Ciczello vormen: **? ??'??? .????' ' ? ? a - an.- ca - dam - der - door - dra - e 6 .. - eet - fa - gar - ger - gon - hai - hoofd 7. huis - i - laat - lijk - me - me - naai - ne g_ ne - nie ? on - pet - re.'-res-ro - ta tan - tant - ten - ti - to - ver - war. 9. 10. 11, 12. 13. 14. 15. De omschrijving luidt: l. gedachteloos, 2. wreedaard, 3. over schot, 4. ruiter, 5. stiervechter, 6. kleur» ling. 7. spot, .8. stadje in N.-Holland, . 0. nog al, 10. schaaldicr, 11. res taurant, 12. radio-onderdeel, 13..f ransch koning, 14. stad in Palestina, 15. winst aandeel. Voor de inzenders van de goede oplossing zijn als prijs beschikbaar: BOEKWERKEN OF GRAMMOFOONPLATEN naar keuze van den winnaar (er waarde van tien gulden Inzendingen, liefst op een briefkaart, voor Woensdag as. 2 uur. Op adreszijde vermelden: Oplossing LETTERRAADSEL LX. Oplossing Letter-Raadsel L1X Eene duode vlieg doet de zalf des apothekers stinken. 1. eenzaam, 2. edelgesteente, 3. nukkig, 4. eentonig, 5. Duivelseiland, 0. optocht, 7. opsnijden, 8. dossier, 9. eerlijk, 10. vreemdeling. 11. lokaas, 12. inenten, l«. echtbreuk, 14 getuige, 15. doolhof, 1Ü. oppasser, 17. evangelie, 18. asman, 10. dreumis, 20. endossant, 21. zefir, 22. atlas. Prijswinner wferd (na loting), 'Mevr. Meintema, Harlingschstraat W. 20, Leeuwarden, die gelieve op te geven wat verlangd wordt aan het secretariaat TYP s N.V. AMöT. van de redactie, doch zonder vermelding Letterraadsel. ? KH TÜENDRUKKERIJ V/H. ELLERMAN, HABMS" Co. "ir c/S «3 t ?S t: g < i l i e ?t n u ^» e i. Is t**' n ?- :i b r»g n, a; oin ?s .8iri