ft DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 2$ APRIL 1931 No. 2812 Dramatische Kroniek door Henrik Scholte Edaard Verk«d« DE genereuze gastvrijheid, die van der Lugt den onttroonden tooneel-Alfonso aanbood, is niet alleen een geste geweest, die wel bijval gevonden zal hebben bij allen, voor wie het too neel nog wel iets meer en vooral iets anders is dan een mésquine strijd van persoonlijkheden, die elkaar het toch reeds zoo geringe licht in de oogen niet gunnen. Het schonk ook gelegenheid om weer eens op zuiver artistieke basis de kwali teiten van een man te beoordeelen, om wien zich terzelfder tijd al te troebele hofintrigucs hadden afgespeeld. Het mag misschien voorbarig zijn, te oordeelen op grond van een tweetal opvoeringen onder Verkade's leiding, die het Rott.-Hofstadtooneeldo laatste weken in Amsterdam ten doop hield, aan den anderen kant was duidelijk genoeg aange kondigd, dat het hier om een reprise van eenige bekende rollen of ensceneeringen van den heer Verkadéging, waarbij men dus een zekere per soonlijke voorkeur, gepaard met de begrijpelijke wensch om thans eens extra goed in de stad, die hem afviel, voor den dag te komen, wel mocht vooronderstellen. Of de heer Verkade daarbij werkelijk de vrije hand gelaten werd om zich artistiek te .rehabiliteeren, moet echter betwijfeld worden, Avanneer men bijv. in het programma van Men kan nooit weten" genoteerd ziet, dat Fie Carelsen haar (hoofd)rol speelde op verzoek van de directie", een kwalijk argument, hoe men het ook dulden wil, voor die tooneeliefhebbers, die dan blijkbaar nog zoo naïef zijn om te meenen, dat de rollen bezet zouden worden door personen, die daarvoor geschikt zijn en niet door bizondere tusschenkomst van de directie van het gezelschap ! Dit maakt het moeilijk om den heer Verkade hard te vallen over de rol verdeeling, die voor de beide stukken, welke onder zijn leiding gespeeld worden, inderdaad meermalen bevreemdde. Iets anders is echter de vraag, in hoeverre de regie en vooral ook de keuze der stukken, waarbij men dan tot nader bericht toch nog wel een zekere mate van eigen initiatief mag vermoeden, aan het echec van deze twee wederopvoeringen (want een echec was het helaas stellig !) hebben meegewerkt. Kort voor Verkadémet Molnar's Duivel" terugkwam, had hij in een interview nogal af gegeven op deze bravour-rol: enkel techniek, doordat cynisme het blanke zwart en het zwarte blank maakte". De techniek alleen, die trouwens voor dezen mephisto-in-confectie niet zoo buiten gewoon veeleischend is, omdat alles van een klein, hoekig gebaren-schema uit gespeeld wordt, kon het stukje dan ook niet redden. Men proefde deze vrij poovere poging om pornografie en psycho logie te verbinden onder het mom Van raffinement, als een week-geworden zoute krakeling, die mis schien eens, in oorlogstijd, een croquante smaak gehad heeft. De bezetting was slecht: het gaat eigenlijk alleen om het tegenspel van de vrouw een dom, zwaar n voor verleiding angstig vatbaar exemplaar uit het rijk der heilige, witte koeien, waarvoor wij indertijd een zeer goede en helaas sindsdien verdwenen actrice hadden, maar waarvoor thans Fie Carelsen, op scherp en intelli gent spel afgestemd, weinig anders meebracht dan haar groote routine. Niet geheel zoo oudbakken, maar toch ook zeker niet meer frisch was de reprise van Shaw's You never can teil". Het is een typisch praatstukje, dat bij lezing wel amuseert om zijn ietwat geforceerden, maar onschuldigen dialoog. Voor opvoering geeft het echter niet veel kans, Shaw zelf erkende dat trouwens reeds. Niettemin heeft Verkade het al een twintig jaar op het repertoire staan, in welken tijd de charges op het feminisme der moeder" en zeer veel betoog" betreffende de opvoeding der vaderlooze kinderen wel een weinig verbleekt zijn, zonder dat de wezenlijke humor, die dit stuk van louter caricaturen maar zeer gedeeltelijk heeft, er bij won. Wat blijf t, is eigenlijk een soort libretto voor een operette, waaraan de muGARDE-MEUBLES DEN HAAQ BATENBURG & FOLMER HUUOENSPARK 22, TIL. 11080 Billllka Tarl«v«n*V*rrorQlna O«r«ntl« ziek ontbreekt. Sommige situaties hadden geest kunnen toonen.... in een voorstelling, die het juiste midden hield tusschen Scherz, Ironie und ihre tiefere Bedeuturig". Maar Verkado, die toch overigens terecht mot Shaw naam gemaakt heeft, toonde hier wel bitter weinig van zijn regisseurs talenten. Het bleef een vlak, naturalistisch salon stukje; van de maskeradestemming, die eigenlijk het geheel had moeten beheei-schen, was geen profijt getrokken. Fie Carelsen speelde een zware, dood-ernstige Mrs. Crandon, een soort in telligent woman's guide fo socialism" in plaats van een hysterische ex-feministe, wier principes in de praktijk en in haai' kinderen gefaald hebben, waardoor ook haar trouwe copie, de schoone Gloria, bij Mary Dresselhuys geen schijn van relief kreeg. De mooiste rol van het stuk, de kellner, was merk waardig genoeg overgelaten aan Ferd Sterneberg, die er zoo goed en zoo kwaad als het kon nog wat van probeerde te maken, maar wien nxi eenmaal nog altijd de gebruikelijke fouten van het dilet tantisme aankleven. Succes had deze opvoering eigenlijk alleen in de bezetting van de trouwens zeer dankbare tweelingen, waarvan vooral Sinny Hamméblijkbaar een aankomend sterretje van het slag van Georgette Hagedoorn, genoemd mag worden. Als gastvoorstelüngen waren deze beide avonden derhalve allerminst een succes, zoowel om de ver ouderde en bitter weinig belangrijke stukken als om de zwakke regie en het slechte ensemble. Als werkelijk de omstandigheden hierop van in vloed waren, dan zal Verkade's optreden het komende seizoen in het Rika Hopper Theater, met een gedeelte van zijn vroeger ensemble dien indruk misschien kunnen wegnemen.... maar dan ook met nieuw; werk hopelijk. Charlotte Kohier Het was een gevaarlijk experiment, dat deze actrice ondernam, om na haar aangrijpende voor dracht van Dostojewski's ,,Zachtmoedige" en de stille, rijke Kinderkruistocht" van Marcel Schwob een noodzakelijke climax te willen 'bereiken met Stervend Europa", de prozabiecht van een jongen en hier weinig bekenden Pool (Europeaan ware wellicht beter). Toch is haar dit volkomen gelukt. Grootsch, rein en smartelijk heerschte hier twee uur lang het wonder van een innig-bezielde, voor zichzelf uitsprekende stem, die werelden van ellen de en eenzaamheid opriep. Ik weet niet of het proza van Iwan Gol (dat in de voortreffelijke vertaling van Mr. E. Straat de kleur van oorspronkelijk proza behouden had) blij vende waai'de heeften of deze nihilistische visie op een uitgeleefd Parijs, op den keper beschouwd de toet der literaire kritiek geheel kan doorstaan. Hets interesseert mij ook weinig. Als tekst" bood het zulke onvermoede perspectieven voor een diepdoorleefde alleenspraak, het is in zijn plastiek zoo rijk, zoo onverwacht, zoo geraffineerd van opeenvolging en climax, dat men zich met hart en ziel aan deze persoonlijke belijdenis gewonnen gaf. De stem van Charlotte Kohier is langzamer hand van een ongeëvenaarden rijkdom geworden, zij fluistert in de sidderendste diepten, stijgt, klaar en strak, tot extatische hoogten. In hare weekhartigheid is zij nergens meer sentimenteel, doch steeds in evenwicht op die teere grens van gevoeligheid en overgevoeligheid. De rijke nuances en de harmonie, die hier tusschen de stem en het eenvoudige gebaar bestaat, veroorloven haar om ongestoord tot de gevaarlijkste uitersten te gaan, zonder dat ook maar ergens een valsch accent of een puur-virtuoze afdwaling de sterke, breede en machtige illusie dreigt te storen. Deze voor dracht was een meesterwerk, een solo, dat tegen een paar mislukte premières opweegt. Inderdaad, waar hefc tooneel mocht falen, be haalt de individueele voordracht successen, die^ men van harte toejuichen kan. De kunst v»n de declamatie" moge eveneens in verval geraakt zijn (en gelukkig, het bevrijdde ons van veel rede rijkerij en knusse kleinkunst), maar dood is zij geenszins, als men kort na elkaar dit drietal hoort waarvoor ik gaarne de aandacht vraag van allen, wien het zuiver, schoon en bewogen gesproken woord nog ontroering schenkt: voor Liesbeth Sanders, die verleden week een Heme-avond gaf, waarbij haar nobele en volle stem voortreffelijk tot uiting kwam; voor Iris Zeilinga Doodenhe'efver, die zich hoe langer hoe met'r met succes toe» legt op een klare en sterke interpretatie van de lyriek en het proza van onze jongste schrijvers; en voor Charlotte Kohier, die blijkbaar een zeld zame gave heeft om de zoo vaak tegenstrijdige begrippen tragédienne en dcclamati-ice tot een brillante synthese te vereenigen. Verkiezingsuitslag Natuurlijk neemt die kast op het kritieke mornenf. de tvind uit de zeilen!" Provinciale Staten Voor een onbevooroordeeld toeschouwer valt er na het bekend worden van den uitslag derstatenverkiezingen toch n interessante conclusiete trekken, al teekent zich weinig verandering af in den bestaanden toestand. En deze conclusie is: de S.D.A.P. neemt de communistische invloeden.de wind uit de zeilen^ ondanks een voor het revolutionaire socialisme zoo gunstige conjunctuur van malaise en werke loosheid. Het is niet goed mogelijk om daarvan op dit oogenblik met juistheid de oorzaken aan te wijzen. Wij kunnen het feit slechts constateeren en daaruit afleiden dat de organen, die zich belasten met de leiding der arbeidersbeweging de groote massa goed in de hand hebben. Blijkbaar haar vertrouwen genieten en haar goed begrijpen. Deze organen, deze behoudende machten"-. wonen evenzeer in de sociaal-democratische be weging als in de roomsch-katholieke staatspartij. En het blijkt dat beide hun standje aankunnen. Gezien het hecht verband der katholieken, behoeft de handhaving van hun stellingen dan. ook niemand te verwonderen. Dat de sociaal democratie over een niet minder goede organisatiebeschikt, wist ieder. Intusschen waren voor hen de omstandigheden veel ongunstiger. Ontevredenheid werkeloosheid, miserabele voor uitzichten dat pleegt in ,,radicale" richting uit te slaan. Maar in de officieele sociaal-demo cratische politiek was er bitter weinig dat aan. dergelijke tendenzen tegemoet kwam. Het Paaschcongrés bewees dit, ondanks een merkbare groef der radicale sentimenten binnen het partij verband. Ongetwijfeld zit er iets vermakelijks in deze heele historie. Menigeen rekende met een groei der communistische invloeden. De communisten zelf hoopten het en probeerden van den gunstigen wïnd te profiteeren. De zakenman en de midden stand vreesden het. Duitschland toonde n weinig bemoedigende aanschouwelijke les. En in sommige financieel e kringen had men het laatste halfjaar af en toe iets kunnen bespeuren van een panische schrik voor het bolsjewisme. Of die schrik gerechtvaar-. digd was, doet niets terzake. Hij was er. Deze verontruste zielen mogen nu een zucht van. verlichting slaken. Tot hun troost blijkt, dat de georganiseerde arbeider pal staat voor zijn. eigen belang en het hunne. En dat de leiding der arbeiderspartij kans ziet, bij een nauw noemens waardige toeneming der communistische zetels zelf veel grooter winst te boeken. Zoo kan men zióh eenigszins troosten over het. steeds geringer worden der liberale en vrijzinnige invloeden. Of is het nu misschien tóch de moeite waard eens even stil te staan en te gaan nadenken oVer de vraag, of het zin. heef t het Alsmaar krim pend jasje der liberaliteit opnieuw te keeren, nu het blijkt hoe groot de gemeenschappelijkheid ie van belangen, n van gevoelen, met den georga niseerden arbeid? M- K". < r No. 2812 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 25 APRIL 1931 De eereraad over den heer Vogt OP verzoek van den heer W. Vogt, directeur van de A.V.R.O., heeft Dr. J. Th. de Visser een soort van eereraad ingesteld, die rapport zou uitbrengen omtrent een aantal beschuldigingen, welke in de dagbladpers tegen den heer Vogt waren geuit. Dat rapport is zoo juist gepubliceerd. Streng heeft de eereread zich beperkt tot de hem door den heer de Visser opgelegde taak: een onderzoek naar de beschuldigingen tegen den heer Vogt. Do eereraad heeft uitdrukkelijk geweigerd zijn onderzoek uit te breiden tot de gestie van de A.V.R.O. En in zijn kort commentaar bij het rapport van den eereraad legt Dr. de Visser zich dezelfde zelfbeperking op. Ten aanzien van de voornaamste beschuldiging, fraude of corruptie, gaat de heer Vogt geheel vrij uit. De eeroraad komt zelfs tot de voor ieder, die indertijd van de artikelen in de dagbladen heeft kunnisgenomen, zeer verrassende ontdekking, dat de heer Vogt zelfs niet van fraude of corruptie is beschuldigd. Ten aanzien van twee minder belangrijke, maar geenszins van belang ontbloote punten, komt de eereraad tot de zacht geformuleerde conclusie, dat hij de houding in deze zaken van den heer Vogt niet kan billijken. Het heeft zijn nut te constateeren, dat de heer Vogt ten aanzien v?,n deze beide punten heeft gehandeld, zooal niet in opdracht van, toch in overleg met en onder medeverantwoordelijkheid van het bestuur van de A.V.R.O. Zoodat de critiek. die de eereraad oefent op den heer Vogt, vermoe delijk in even sterke mate het bestuur van de A.V.R.O. zou hebben gegolden, had de eereraad zich niet opzettelijk van een onderzoek van deze materie onthouden. » * Het is van zeer groot bd&ng. dat men bij de vele beschouwingen die aan dit rapport zullen worden gewijd, goed voor oogen houdt, dat de hoofdzaak niet is, of de heer Vogt en de A.V.R.O. hebben gezondigd, maar, dat te midden van de vele bijzondere omroepvereenigingen aan n algemeene vereeniging in veel ruimer mate dan aan de bijzondere vereenigingen zal worden toegelaten een algemeen nationaal programma uit te zenden. De regeering heeft verklaard, d«,t zij bereid is de uitzending van een algemeen programma te bevorderen, voor dat denkbeeld is stellig een meerderheid in de Tweede Kamer te vinden en het overgroote deel van het publiek verlangt dat. Wanneer het bestuur van de A.V.R.O. zou blijken voor die functie minder geschikt te zijn. of de persoon van den heer Vogt zou blijken een sta in den weg te zijn, orii de A.V.R.O. als die algemeene vereeniging te erkennen, dan zxillen bestuur en directeur in het belang der zaak moeten wijken. Men begrijpe mij goed. Ik zeg niet, dat dat het geval is. Ten aanzien van het bestuur ontbreken mij de gegevens. En de critiek die de eèreraad oefent op den heer Vogt, lijkt mij niet zoo ernstig, dat ik tegenover een man, die zoo groote verdiens ten heeft voor de radio-uitzending en vpor de A.V.R.O., deze conclusie zou durven trekken. Het woord is thans echter aan de regeering. Kij zal, nu dit onderzoek is afgeloopen, hebben te preciseeren, welke bezwaren zij, heeft tegen de erkenning van de A.V.R.O, als algemeene ver eeniging. En het bestuur van de A.V.R.O. zal, nadat het van die bezwaren zal hebben kennis genomen, moeten overwegen, of het daaraan kan tegemoet komen. Dat de heer Vogt en dat het bestuur van de A.V.R.O. al of niet fouten hebben begaan,zijn zaken, die stellig niet van belang zijn ontbloot. Hoofd zaak is, dat er een algemeene omroep uitgezonden door een algemeene vereeniging tot stand komt en dat men precies wete, aan welke eischen een dergelijke vereeniging, om bij de regeering erken ning te vinden, zou" moeten voldoen. 'En het zou hoogst bedenkelijk zijn, indien onder breedvoerige bespiegelingen betreffende de fouten van den heer Vogt en van de A.V.R.O. deze hoofd zaak uit het oog werd verloren, A. C. J. J. Nederlandsche Munt HollancTi beste 10 cent» tlgaar Koning Alfonso te Fontainebleau Teekeningvoor die Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek Twee bannelingen! SPREEKZAAL De werkende vrouw BLIJKBAAR is de aanhef van de beschouwing onder bovenstaanden titel in de Groene van verleden week een aanloopje tot hot eigenlijke onderwerp, de vrouwenemancipatie. Het is schrijf ster van het artikeltje evenals ieder ander immers duidelijk dat de oprichtsters der Nederlandsche Vereeniging van Werkende Vrouwen enkel bedoe len een bepaalde categorie van vrouwen nl. die in loondienst arbeiden of een vrij beroep uit oefenen tot samenwerking te brengen ter ge meenschappelijke behartiging harer belangen, niet ook daarmee te kennen te geven dat alle andere vrouwen haar tyd met bridgen-en tennissen zoekbrengen zooals schrijfster ten onrechte meent te moeten .doen. Ondanks de vele technische hulpmiddelen, welke de huiselijke 'werkzaamheden vereenvoudigd hebben, eischt de doorsnce-hulshouding nog de geheele vrouw. Haar arbeid in het gezin is veel nutti ger dan elke arbeid buitenshuis. Het eenvoudige werk in werkplaats en op kantoor, waarvoor in den regel de vrouw in aanmerking komt, is veelal niet bijzonder belangrijk. ' In landbouwersgezinnen, in arbeidersgezinnen met veel kinderen, in gezinnen van kleine ambte naren en middenstanders kan de vrouw het huis houden niet in den steek laten en elders gaan wer ken. Dat zou van het huishouden een janboel maken. Diep inzicht in de groote problemen verschaft ?eenvoudige arbeid in werkplaats en op kantoor ook al niet. Wat merkt bijv. het doorsnee-kantoormannetje en de doorsnee-kantoorjuffrouw binnen de kantoormuren van 's werelds gebeuren! Als zij die over vrouwenemancipatie schrijven zich eerst eens de moeite gaven te bepeinzen en te formuleeren waarin de macht van den man over de vrouw gelegen is, waaruit de afhankelijkheid der vrouw van den man voortspruit, en dan of en hoe de vrouw, die macht zou kunnen af schudden. Dan zouden zij tot de conclusie komen dat wer ken" samen met en als gelijke van den man, al haar leven lang, de vrouw de bevrijding niet kan brengen'. SÜTHQFF . Hotel Duin en Daal" * Blocmcndaa! Str. kond en warm water op alle kamers PRIVËBADKAMERS - LIFT ~ Telefoon 23223 Boekverkooping Bij A. J. van lluffel's Antiquariaat, Trans 13 Utrecht, wordt van l tot 7 Mei 1931 een verkooping gehouden van de bibliotheken van wijlen de heeren Dr. W. van Everdingen, oud leeraar in de geschie denis aan de R.H.B.S. te Rotterdam, J. J. van Noorle Jansen, oud-leeeraai- in de geschiedenis aan het Stedelijk Gymnasium te Utrecht, K. ter Beeke, hoofd der Christelijke school te Utrecht. Schilderijen-veiling Kunsthandel R. W. P. de Vries te Amsterdam houdt op 28, 29 en 30 Apr.il, a.s. onder directie van Dr. A. G. C. de Vries, een verkooping van een belangrijke collectie oude en moderne toekeningeu, moderne schilderijen, lithographieën, aquarellen en antiquiteiten uit de collecties van D. H. van Biema?Nijkerk en P. A. Boer e.a. Kijkdagen zijn 25, 20 en 27 April dagelijks van 10?6 uur. CRETONNES 0.80 MTR BREED f