f i-f DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MEI 1931 No. VLOOTMANOEUVRE door Dr. Jan Romein Frankrijk en Itali SINDS de week, die met 20 April begon, is ? er een ontwikkeling aan den gang, welke, vreemd genoeg, bg lange na niet de aandacht vindt, die ztf verdient. We bedoelen den jongsten eisch van Frankrijk, betreffende de verhouding van zyn vloot tot de Italiaansche, ingediend op een tydstip toen heel de netelige zaak juist in kruiken en kannen scheen; de reeds afgekomen weigering 'van. Engeland oux er op in te gaan en de zekerheid, dat Italiëhem evenzeer zal afwijzen een ont wikkeling, die naar we hieronder hopen aan te toonen, de heele bewapeningskwestie opnieuw in al zijn afschuwelijken ernst voor ons doet op rijzen. Tot recht begrip van het gebeurde, dienen we een eindweegs in de geschiedenis terug te gaan, (want het is bij de tegenwoordige volheid" der geschiedenis niet te vergen, dat de lezer gebeurte nissen van tien jaar geleden nog scherp in zijn geheu gen heeft) en wel tot de Conferentie van Washing ton (1921), die, bijeengeroepen om een uitweg tevinden uit de toen bestaande internationale span ning in het Pacific-gebied, inderdaad in dat hoofd doel geslaagd is door voor de groote slagsehepen, resp. vftïi de Ver. Staten, Engeland en Japan, de verhouding 5:5:3 vast te stellen. Dit succes was echter slechts mogelijk door de kleine scheepstypen te laten varen, hetgeen tot gevolg had dat er twee groote kwesties onopgelost bleven: de kruiser-verhouding tusschen Amerika en Engeland en die van de duikbooten tusschen Engeland en Frankrijk. Op de Conferentie van Genève (1927) is toen het eerste probleem aangesneden, maar zonder succes. Engeland voelde zich nog sterk genoeg, het op een mislukking te laten aankomen en ontsnapte daarom nog aan het op den duur toch onvermijdelijke: de erkenning van Amerika's pariteit. Begin 1030 volgde daarop, de Conferentie van Londen, noodig geworden, doordat de af spraak van Washington slechts tot '31 gold. Zij was moeilijk en haar betrekkelijk succes bereikte zij. c»venals die van Washington, slechts door een aantal kwesties blauw-blauw te, laten. Amerika. Engeland en Japan, nl. kwamen wel tot overeenstemming, maar de uitbreiding der overeenkomst tot Frankrijk en Italiëmis lukte. Italiëeischte pariteit met Frankrijk, maar Frankrijk betoogde, dat pariteit met Italiëvoor haar zou neerkomen op volkomen inferioriteit in de Middelandsche Zee, en dat juist de Middellandsche Zee et- voor haar vóór alles op aan kwam, omdat het Fransche mobilisatie-plan ge baseerd is op het vervoer van de koloniale troepen uit Noord-Afrika. Het eischte derhalve 240.000 ton meer: 140.000 om tegen de puitsche vloot opgewassen te zijn en 100.000 vóór de verdediging van het Fransche koloniaal bezit. Daarbij bleef het en veiligheidshalve nam Engeland toen m zijn verdrag met Amerika en Japan de z.g. roltrap-clausule" op, d.w.z. het behield zich het recht voor tot uitbreiding van zijn vloot over te gaan, voor het geval Frankrijk of Italiëof beide hunnerzijds de verhouding zouden wijzigen. Sindsdien heeft Engeland het niet aan pogingen laten ontbreken* Frankrijk en Italiëtot over eenstemming te brengen ten einde een toepassing van de roltrap-clausule, die immers alles weer op losse schroeven zou stellen, te vermijden. Mr. Henderson en Mr. Alexander hadden er zelfs een reis naar Parys en Rome voor over, met zooveel succes naar het «cheen, dat de Engelsche regeering l Maart j.l. al in een White Paper" de gesloten overeenkomst wereldkundig maakte: Frankrijk had toegestemd in een geringe vermin dering van zijn superioriteit in d categorienieuwe schepen, Italië;zu'n pariteitseisch opge schort alles tot einde JÏ3Ö. Het was nog slechts een kwestie van de deskundigen, om de overeen komst naar behooren te formuleeren.... Maar dan, geheel onverwachts voor alle JorisGoedbloeden, hebben diezelfde deskundigen zich opeens niet tevreden gesteld met hun bescheiden rol van redigeeren en heeft men" van Fransche zijde geëischt, dat het reeds vóór Jan. 1937 zou mogen beginnen met de vervanging van 60.000 ton oud-roest in spiksplinternieuwe oorlogsbodems; hetgeen dus neerkomt op een Verhooging van Frankryks moderne vloot, zooals het Petit Journal" ook ronduit heeft toegeven. Gelijk reeds opgemerkt, heeft Engeland daar niet van willen hooren en een vluchtige blik in het een of ander Italiaansche blad is voldoende om overtuigd te zijn, dat er geen sprake van is, dat Italiëdat wel zou doen. Wat nu? Het klaart de atmosfeer op, zou men kunnen zeggen: het is beter de vijanden van den vrede te kennen dan ze voor vrienden des vredes te houden, maar dat is dan zoo ongeveer als de atmosfeer in een ziekenkamer opklaart, wanneer de patiënt overleden is en daardoor het gevaar, dat hij zal sterven, geweken. En zoo eenvoudig is de zaak inderdaad dan ook niet. Men moet zich stellig geen illusies maken over geslaagde ontwapenings conferenties, maar daaruit volgt nog niet, dat men sdch verheugen moet over het mislukken ervan en hetgeen nu bezig is te gebeuren, beteekent niet meer of minder dan dat de ontwapeningsconfer rentie van 1932 reeds op dit oogenblik tot mis lukking gedoemd schijnt. Immers gaat Frankryk zijn 00.000 ton n tiende ong. van zijn vloot vernieuwen, dan is er, bij de nog steeds bestaande, zij het nu latente, spanning tusschen Engeland en Amerika, geen reden om aan te nemen, dat Italiëniet in de Ver. 8taten het geld zal vinden om desgelijks te doen. Wel zou er, zelfs als Frank rijk het deed, voor Engeland alle reden bestaan de roltrap-clausulo" in werking te stellen, waarop weer Amerika en Japan ook hunnerzijds tot uitbreiding van hun vloten zouden overgaan. Hét vloot-probleem is, om het huiselijk uit te drukken, als een ladderkous": gaat er «én draadje los dan is het met heel het kunstige weef sol gedaan. ??*.'*.'; . :' En waarom dit alles? Men voert, waarschijn lijk niet ten onrechte, voor Frankrijks houding de Toi-Unie tusschen Duitschland en Oostenrijk aan. Op het eerste gezicht schijnt het vreemd zich daartegen te beveiligen door een wedstrijd in bewapening met Italiëaan te gaan en Engeland van zich te vervreemden. Maar dit kan aljeen hun vreemd schijnen, die Briand nog altijd voor een groot staatsman en een vriend des vredes houden en geen rekening houden met de waan voorstelling, die er in den gemiddelden Franschman rondspookt en waaraan deze politicus willens of niet willens, zich sinds lang heeffc onderworpen. Die waanvoorstelling is nog steeds die van het bedreigde Frankrijk en in Frankrijk, dat spreekt van zelf, wordt de" cultuur bedreigd en degenen, die haar bedreigen zijn. dat spreekt even vanzelf, de Hunnen en achter hen de Super-Hunnen of bolsjewiki l). Eerst eischte Frankrijk op die gronden alleen het grootste leger. Het heeft het. Tóen de grootste luchtmacht. Het heeft haar. Vervolgens de sterkste verdedigingslinie, zoowel in Frankrijk als in België. Het is bezig ze te krijgen. Eischt het nu ook de grootste vloot ? Nog niet, maar wel al een continentale tweemogendhedenstandaard," d.w.z. een vloot, even sterk als die van Italiëen Duitschland samen, benevens, gelijk reeds,gezegd, een overschot van IpO.OOO ton tot bescherming van zijn koloniën. En alsof dat niet genoeg was, duiken er telkens berichten op over nog andere plannen, waarin de schim van de sécurilé" even hartstochtelijk wordt nagejaagd. Bezoekt onze mo delkamers. U it steeds welkom, ook indien U niet koopt. H B UDCLPADRIC K PARKSTRAAT IO OEN IJAAC Er is sprake geweest van een overeenkomst met de Spaansche dictatoriale regeering over het ge bruik van de Spaansche spoorwegen voor troepentransport uitN.-Afrika voor 't geval dat in een oorlog met Italiëde Fransche Middellandsche-Zee-vloot niet voldoende beveiliging zou bieden. Er heeft, vorige week nog, in de Russische pers een aantal berichten gestaan over Fransche spoorwegplan nen in Oost-Europa. Die plannen zyn er ongetwij feld, dat hebben ook andere bladen gemeld en de leening ervoor komt in Parijs aan de markt,. maar volgens de Russen gaat het daarbij tevens om een uitlaat van het Poolsche spoorwegnet naar deit Balkan, met n tak naar de Zwarte en n naai de Middellandsche Zee, zeer nuttig voor den afvoer van Poolsche producten, maar tegelijkertijd niet ondienstig om een rechtstreeksche verbin ding tusschen Frankrijk en zijn Oost-Europeesche vazalstaten tot stand te brengen om Italië, Oos tenrijk en Duitschland heen. De velen, ook hier in Nederland, die min of meer bewust het Fransche standpunt omtrent de te redden beschaving deelen, mogen toch bedenken dat er van een beschaving, die op deze manier gered moet worden, na de redding niet* meer over zal zijn. Of de Fransche verkiezingen van '32 den fatalen loop, die de zaken schijnen te nemen, zullen remmen? Het gaat bij verkiezingen ge woonlijk niet Spaansch genoeg toe. In elk geval, zooals het op het oogenblik gaat, bereidt Frankrijk, met Briand als haar leider waarlijk hij ver dient den presidentenzetel voor al zijn gescbipper ! niet de Veiligheid voor, die het zegt te zoeken, maar de ramp, die het voorgeeft te willen vermij den. En in die voorbereiding is de hier besproken, schijnbaar onbelangrijke eisch tot vervanging van enkele oude schepen door nieuwe vóór het einde van '30, een gewichtige, misschien zelfs beslis sende stap. 1) Zie bijv- Sorb, La Guerre qui vient, 1928, waarin dil haarfijn wordt uitgesponnen met lucht en ijamunvallen, enz. alles naar den eisch, des tijds. CHAKEL -17'AMSTEQQAM terhemden naar maai Bij ons verkrijgbaar N.R.V, MONTA SCHOENEN Nieuwe Uitgaven Ten Brink's Nieuwste kaart van Gelderland. 1931. Uitgave: N.V. H. ten Brink te Arnhem. Een kaart die aan duidelijkheid niets te wenschen'overlaati Van de .grootste steden'in Gelder'land en omstreken een. plattegrond, waarop de hoofdstraten en bezienswaardigheden worden vermeld. GARDE-MEUBLES DEN HAAG BATENBURG & FOLMER HUUOCNSPARK 22, TEL. 11080 Billijk* Tarl«v*n-V«r*orglng Qirantl» ' No. DJS GROENE AMSTERDAMMER VAN p Af El 1931 HOTEL GROOT BADHUIS -- Zandvoort OPENING BEGIN MEI Kamers met volledig pension vanaf f7.50 ONZE ZEEBADINRICHTING Is GEHEEL GEMODERNISEERD Groote gelegenheid tot het nemen VAN ZONNEBADEN MUZIEK door Constant van Wessem IMarlon Kerny en John Nllen: Negro WEINIGE van ons zullen in lïarlem, de negerwijk van New York, zijn geweest en nog minder op de plantages in het Zuiden van de Vereenigde Staten. Wij kennen in ons land de negerliederen door enkele vertolkers, door authen tieke, voor concerten gedresseerde negers en door blanken. De blanken maken er meestal chansons van, de negers houden zich over het algemeen te veel in. In de cabarets van lïarlem en op de plantages zingen ze anders. Het is de belangrijke verdienste van dat twee tal Amerikaansche zangers, Marion Kerby en John Niles, dat dezer dagen te Amsterdam met den voordracht van Amerikaansche negerliederen op trad, dat zij er in de eerste plaats naar gestreefd hebben ons het naturalistische" negerlied te geven, d.w.z. in hun voordracht niet alleen het karakter der muziek, maar ook het karakteristieke van het zingen der negers te laton uitkomen. Bij hun studie van de in vrijheid levende" negermuziek zijn deze twee onderzoekers niet alloen bij het folkloristische belang dier muziek stil blijven staan, zij hebben ook hot wezen dier muziek in hun wijze van zingen en voordragen vastgelegd. Niles imiteert de negerstem zeer treffend, die stem, die in de hooge liggingen hot helle timbre van eon knapenstem heoft en in het lage register het zachte ruischen van een orgel. Mai-ion Kerby geeft in haar actie het zingen dor negers, waaraan al hun gebaren, ja hun geheele lichaam deel neemt mot een overdaad, die bijna op een hallucinatie lijkt. Wat beide zangers deden was uitstekend, pakkend, men had opeens het gevoel : dit is het, en men be wondert dat een blanke dit kun, dit kinderlijke en tegelijk verhevene van het natuurlijke, van een hem in wezen zoo vreemd ras. Men hoorde zingen in de dialecten der negers, hun grappig Amerikaansch, hun bescheiden en toch zoo innigmuzikaal weergeven der melodie, die zich in hun stemmen en hun voordracht, geheel vervormt tot iets eigens, een eigen soort leven krijgt. Den geheelen avond kreeg men niet te veel van die Negro exaltations" en plantationsongs", die zij zelf zijn gaan zoeken op de plantages en in de kerken der negers en vastgelegd hebben, scherp als een foto. Ter af wisseling werden ook de overgeleverde Engel sche liedjes van de emigranten in de bergen, de z.g. Kentucky mountain tunes, voorgedragen en LEDIKANTEN WIT GELAKT METAAL WIET' SPIRAAL MATRAS 1.90 X 0.80 11. 50 Frankrijk's politiek isolement Teekening voor ,^de Groene Amsterdammer" door Joh, Braakensiek KOLONIALE TENTOONSTELLING t , f 'i * Quand on n*a pas ce qu'on aime, il faut aimer ce qtfon a! ook hier werd het primitieve, volksch gebleven karakter meesterlijk vastgehouden. Inderdaad, dit tweetal moet men weer gaan hooren als zij terug komen; en dat zullen ze ongetwijfeld doen, gezien het succes, dat ze op hun beide concerten bij ons behaald hebben. Willy ThunlM ! Wie kende hier te lande Willy Thunis, Nederlandsch tenor? Een politiek schandaal in Saksen bracht dezen zanger over onze grenzen terug eri er was een overgroote belangstelling, Dinsdag avond, toen hij in Lehar's Das Land das Lachlens" in den Hollandschen Schouwburg optrad. Willy Thunis kwam, zag en overwon. Met een ovatie ontvangen, door talrijke ovaties onderbroken ging hij zegevierend den avond door. Alleen Tauber bracht men nog grootere ovaties, liet men een be paalde aria nog vaker herhalen. Men dacht dien avond dikwijls aan Tauber en Willy Thunis had er zelf een beetje schuld aan, dat deze groote reputatie hem als een schim op de hielen volgde bij zijn optreden: men bedrijft niet ongestraft necromantie. Thunis riep Tauber al te tastbaar op in zijn zingen, zijn actie, zijn eigenaardigheden. Zie, dit was nu juist een zwak punt. Want hoewel ik niet tot diegenen behoor die Tauber als een bovenaardsch wezen bewonderen en hem eerder zie als een begaafd, maar op het succes ingesteld zanger, meen ik toch, dat Tauber grooter is dan zijn imitator Willy Thunis. Het werd bijnairr iteerend ,dat navolgen, dat in alles minder bleef, in stem, in geweld, in zekerheid, alleen in de actie béter, dat is waar; maar Tauber is infirm, met zijn eeno verlamde arm en Thunis' beter acteèren gaf hem ten slotte toch niet zoo'n verbazende voorsprong op zijn voorbeeld. Ten opzichte van het pu bliek bleek dit Tauberen juist een machtige attrac tie, Mul. vóór dat publiek, dat de muze der ope rette en van de amusementskunst frequenteert. Men was opgetogen Thunis Tauber te zien herhalen in zekere succes-trucs, zooals het in verschillende wijzen van voordragen weergeven van een zelfde melodie, tot zelfs in het Hollandsch gezongen, en zekere vervaarlijk inzettende en in longexplosies eindigende slotmaten. Ik wil niet ontkennen, dat men voor deze prestaties iets in zij n, mars moet hebben, want zij zullen lang niet iedereen gelukken, maar mij was het ook ter willo van de prestaties Hl KUNSTHANDEL I. H. HOFSTEE DEELMAN Opening op heden van «'en tentoonstelling; der nieuwste werken van MANUEL ORTIZ DE ZARATE Xleuwe aanwinsten van werken van Charles Kvapil en . Le Fauconnier Vondelstraat 10 Amsterdam Dagelijks van IO tot O uur liever geweest, wanneer zij van Thunis' persoon lijkheid zelf uitgingen en niet van die van Tauber. Het werd me nu alles te grof en te sensationeel en ten slotte bleof oen gevoel van teleurstelling, dat een ongetwijfeld zeer begaafd Hollandsch zanger niet veel beters wist te doen dan een geheele school van beproefd succes uit te stallen. Er is nog zooveel anders waarmee een zanger groot en indruk* wekkend kan wezen ! De geheele voorstelling was, zooals rneer m dergelijke gevallen gebeurt, te kennelijk voor do persoon Thunis in elkaar gezet, d.w.z. was opzichzelf niét veel waard. Alleen de Duitsche zange res Lilian.Ellerbusch, die samen met Thunis do hoofdrol vervulde, en de niet onaardig zingende en acteerende soubrette l?illy Welly wisten tamelijk wel peil te houden, de rest bleef bij de nood zakelijke bezetting van de in de operette voorge schreven partijen. . -*M