GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 MEI 1931 No. 2815 ... *.-.., i..,t^i l J. D. STRUIJS & Zn. Tel. 37906 -Amsterdam - Prinsengr. 837 Begrafenissen (naar verkiezing met auto's en rijtuigen) Crematie en Transporten van uit alle plaatsen N* V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN AUGUSTASCHOOL Nimrodpark HILVERSUM Intensief Onderwijs voor j ingens en meisjes, in kleine kl issen, met persoonlijke leiding; afg.'W ssald met botanisch-' excursies, buiten spel, slöjd.tuina.-beid enz. AJd.A.: Opl jidingH.B.S.enGymn.Afd.B.; Opleiding hoogere klassen H.B.S. en alg. ontwikkeling. Beperkt hulsalijk internaat. Prospectus bij den Dir. GHR. H. J. RAAD. Koldewey & Corbière Leidschestraat 30 - Amsterdam Specialiteit in; Wiegen en Kinderledikanten D. OBERINK INGENIEURS Amsterdam, Prinsengracht 456» Tel. 37452 BLIKSEMAFLEIDERS AANLEG - INSPECTIE ONDERHOUD. BEGRAFENISVEREENieiHG TE AMSTERDAM .SAX Jr. HOOFDKANTOOR P. C. HOOFTSTRAAT 38 TE AMSTERDAM: TEL. Nr». 20341 en 2425O BIJKANTOOR BUSSUM, BR l WK L AAN 138 VOOR HET GOOI : TELEFOON 2275 Begrafenissen - Crematie - Transporten ABONNEMENTSPRIJS van ,,De Groene Amsterdammer" per jaar. bij vooruitbetaling franco per post: Voor Nederland . . . f 10* ,, Ned.-Indie' p/mail . 13.50 ,. .. ?> p/zeepost M 10. ,, ab. binnen Europa 11.50 uitgezonderd: M Engeland-Itali Zwitserland Amerika . . ., Zuid- Afrika. ?alië- ) ? . ) 13.50 13.50 11.50 Postgiro No. 72880 Gemeentegiro ., G. 1000 /\ i_T l J D WELKOM Bureau ter behartiging van de CREdiet belangen van MEdici en T Andartsen AMSTERDAM -' ROTTERDAM (Onderafd. van der Graaf & Cos Bureau voor den Handel N.V.) Opgelicht 18S8 ' ? ' . i BEOOGT o.m. het doen VEILIG STELLEN ... ' -. ' '!..'! VAN UW UITSTAANDE POSTEN en TUISTE TOEPASSING VAN UW TARIEF. ?' ? ? . i ? ? ? Meer en meer maken de Medici en Tandartsen van de organisatie ,, C r e m e t a'' gebruik. . de uitki ^ Dagelijks2,30,7.30,9.30 H FILM EN MODERNE MUZIEK k prinsengracht bijl de leidschestraalj telefoon 3746( ???9II. 1 VBÓP alle doeleinden IoicmKunaJÜnrichting DirkScimatoei AmMerdam. * Ongeëvenaard ? Q i ? i n kwaliteit e n s ma a k. r Verpakt in «kokertjes van 40 et. en in de be kende ronde doozen ,. Vier smaken. Overal verkrijgbaaiV ? 1 . ' . ' t DROSTE PAS Tl LU ES Voornaamste Kleedinginrichtinn op elk gebied No. 2815 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 MEI 1931 UPTON SINCLAIR door Jeanne van Schaick?Willink IS Upton Sinclair een kunstenaar honoris causa of bu de gratie gods, ziedaar de vraag. Ken vraag, die op heiligschennis lijkt bij een auteur, die in ons land zoozeer in de gunst is, zooal niet bij de happy few," dan toch zeker bij de lezers, waarop bibliothecarissen met hooge beginselen trotsch gelieven te zijn. En niet alleen bij hen. Het is bekend dat . de vermaarde criticus G eorg Brandes Upton Sinclair telde onder de drie voornaamste schrijvers van Amerika, de andere twee waren Frank Norris (de geniale al te jong gestorven auteur van The Pit en The Ot/opu«) en Jack Londen. Dit is echter lang geleden. Kende Brandes wel Tlieodore Dreiser, kende hij Sherwood Anderson, den schrijver wiens werken doen denken aan oerstof, die zoo juist door Gods adem tot leven werd gewekt, blind, verwonderd, duister, maar aangrijpend. Kende hij den Daumier der Amerikaansch e Letteren, Sinclair Lewis en de serene nobele Willa Cather ? Ik betwijfel het, want het is moeilijk te gelooven dat dan zijn oordeel nog zoo had geluid. In elk geval schijnt het dat Upton Sinclair, de vereering zijnor partijgenooten daar gelaten, in Amerika minder bewonderd wordt dan hier. Ik spreek thans niet over de Hetze jegens hem ingezet na het verschijnen in 1905 van The Junr/lc", toen de geschandalizeerde partij, de groot-kapitalisten en industrieelen, de pers en vandaar de openbare meening had omgekocht, zoodat het mogelijk was dat Upton Sinclair na de wereld-rel door hem verwekt, met 7.ijn onthul lingen betreffende Chicagosche vleeschconservenfabrieken, opnieuw in het duister terugweek. * * . Deze auteur had al eens eerder de publieke aandacht op zich gevestigd bij het verschijnen van The Journal of Arthur Stirling", een gefingeerd dagboek van een poëet, die zelfmoord, pleegt en dat den misleiden recensenten de vergelijking in de pen gaf met Le Journal de Marie Bashkirtcheff". Een werk, dat spoedig werd vergeten, toen een maal bekend Averd dat de auteur niemand anders was dan de als volkomen talentloos uitgekreten auteur van ,,Springtime and Harvest". Pas bij de publicatie van The Brass Check" in 1910, zijn groote wel gefundeerde aanval op de Amerikaansche pers, verwerft Upton Sinclair voorgoed de positie, waarop hij ongetwijfeld recht heeft, n 1. die van een der moedigste, best gedocumenteerde, knapste reporters. Een reporter, een journalist dus, geen schrijver. Zijn biograaf en vriend Floyd Dell, een verdienstelijk essayist, opent zijn boek over Sinclair met een voor ons Europeanen eenigszins verbijsterende constateering. Hij zegt namelijk dat de Amerikaan een zin voor betame lijkheid kent, die ons vreemd is. De Amerikaan acht het bad taste", wanneer een schrijver zijn positie aan zijn schrijftafel misbruikt door zich met de publieke zaak te bemoeien. Bomain Holland in zijn pleit voor vrede,, Zola als advocaat van Dreifus, deze gebaren voelt de Amerikaan als misplaatste heroiek. Zijn voortdurend openlijk gevecht tegen de heerschendo klasse ten bate van fabrieksarbeiders, mijnwerkers, werklieden bij petroleumontginningén,. politieke gevangenen, wordt Upton Sinclair dus niet enkel door de bena deelde kapitalisten kwalijk genomen. Het andere bezwaar, dat men jegens hem koestert is zijn Puritanisme. Weliswaar moeten we dit verwijt zien in verband met de beweging in het land, waar sedert dertig jaren verlichte geesten een campagne voeren tegen de hypocrisie en het quasi-puritanisme, dat nazaten van Pilgrimfathcrs en Quakers 'der bonte bevolking trachten op te dringen. Een campagne, die door i«éjonge intelligentsia" in een soort hoerafctemming met branie-achtige over drijving is overgenomen. Wanneer we deze mode aan de overzij van den oceaan laten voor wat zij is, blijkt dat verwijt toch nog zoo dwaas niet. Inder daad, Upton Sinclair'heeft teveel van den Puritein in zich om een rijk, een bewogen artist te zijn. Hij is een mensch, die het leven begonnen is nu't angst, niet huivering en met afkeer van de natuur. Zijn houding is die van zelfbeperking en ascese. Als kind leed hij onder een drankzuchtigen vader en heel jong reeds heeft hij zich getraind om n klein celletje van de raat zijner ziel te bewonen, waar hij zich veilig waande en vanwaar hij nijdig ietwat astrant en verwaten neerkeek op menschen, die het verkieslijker achtten al hun mogelijkheden uit te buiten. De vele ruzies en ergernissen tusschen hem en den erop los leven den Jack London zijn van dit feit de wel eens vermakelijke illustratie. We zien het weerspiegeld in hut huwelijk met zijn eerste vrouw, een platonische opzet, door de natuur verijdeld, hetgeen hij beschrijft in Love's Pilgrimage" (1920). Vooral echter spreekt -zijn enghcid van gevoel en van oordeel uit The Book of Life" (1921?22), waarin hij wijze lessen uitdeelt over liefde, lichaam, geest en maatschappij. Hij is ver woed, overspannen Principeënreiter en 't is een bof voor de wereld en voor de Amerikaansche wereld in het bijzonder, dat hij voor het welzijn der menschen zoo dienstige es capades op den rug zijner ideeën heeft gemaakt. Met slechts een kleine wijziging der omstandig heden had hij een naaktlooper, een natuurgeneeskundige en kwakzalver, een occultist kunnen wor den, mits zijn quaeste slechts moed, moeite en zelfopoffering had vereischt, want een dergelijke .harde ervaring heeft de man noodig, die zich van de natuurlijke bitterheid des levens speent. Hij is geen naaktlooper geworden, maar een revo lutionair en zoo ooit een land, dan heeft wel Amerika zijn revolutionairen noodig. Niet enkel dat Sinclair den roman misbruikt tot propaganda, hij goochelt ook nog met de even moeilijk te weerleggen als verwerpelijke theorie, dat het leven echter is dan de kunst. Maak een klankfilm van de Jordaan en laat Querido voort aan thuisblijven ! Dit zijn dan de twee elementen waaruit Sinclair's boeken werden opgebouwd, levonsware feiten en nuttige tendens. Eén ding ontbreekt slechts, het ne iets, waar het in de kunst om gaat. Dit oordeel is op alle boeken voor zoover ik ze van hem ken, toepasselijk en daarom leenen deze zich niet tot critische ontleding. Sinclair's nieuwste boek ,,Homan Hoüday" 1) boweegt zich binnen een nieuw gebied. Het boek wendt voor de beschrijving van een ziektegeval te zijn uit de praktijk van een psychiater. Luk e Faber, een welgesteld vooruitstrevend fabrikant van race-auto's, is bij den aanvang van het boek in moeilijkheden. Het meisje waarmee hij zich uit maatschappelijke overwegingen heeft verloofd. voldoet hem niet. Zijn maitresse is hem slechts een schamel surrogaat tier liefde. Er worden onder de arbeiders zijner fabriek communistische complotten ontdekt en de leidster der opstande lingen is het meisje naar wie ten flotte zijn diepste affectie uitgaat. Faber bestrijdt de revolutionaire elementen met ? alle middelen die een machtig , kapitalist ten dienste staan. Bij de vervolging der oproerkraaiers wordt een communist gedood en hierdoor vervreemdt hij het meisje, Mar c ia Penny, voor goed van zich. Van den weeromstuit voelt ook Luke zich dieper geschokt, dan door enkel een. incident dat onaangename politieke gevolgen kan opleveren. Hij neemt deel aan de jaarlij ksche autoraces. Zijn wagen verongelukt en hij wordt met een schedelfractuur opgenomen en blijft drie weken buïten bewustzijn. Intusschen bereikt de geest van den gewonde een merkwaardige helder ziendheid, die aan de droomtoestanden van Anne Katherine Emmërich en van Therese Neuinaun herinneren. In zijn hallucinatie ziethij zich verplaatst in Home, vlak na de verdelging van C'arthago. Niet alleen dat de patiënt het leven in klassiek Italiëgede tailleerd meemaakt, ook zijn bestaan als modern 'Amerikaan is in den droom ingeschakeld, m.a.w. zijn verhouding tot zijn ouders,- tot zijn bruid, zijn maitresse, zijn ongelukkige liefde voor Marcia HOTEL GROOT BADHUIS - Zandvoort RESERVEERT UWE KAMERS TIJDIG VOOR DE A.S. PINKSTERDAGEN Speciaal Pinksterarrangement blijven bestaan, maar getransponeerd in Homeinsc-he aequivalcnten. Hij kan als helderziende het doen en laten der hem dierbaren volgon, maar in klassieke vermomming. In werkelijkheid hebben ' er rellen van opstandelingen plaats, die zich ver schansen in een kerk en waarbij Marcia Penny wordt gevangen genomen en gedood. In het Rome zijner verbeelding zijn de opstootjes, die den Gracchen het leven zullen kosten, begonnen, de revolutionairen trekken zich op den heiligen berg terug en Marcia Penna wordt gecarcerd en gedood. De inmenging van Sovjet Rusland wordt gezien als de agitatie van den opstandeling Ennus, vanuit Cecilië, etc. etc. Een psychische abnormali teit, die het voordeel heeft dat Upton Sinclair gelegenheid krijgt, op de overeenkomst tussche.n dat deel van de Romeinsche geschiedenis en huidig Amerika te wij/en. De werkelijke tendens van het boek wordt eerst in de laatste bladzijden onthuld. Wie zou durven beweren 'aldus Sinclair) dat het verleden verloren ging? Sinds door Einstein bewezen werd dat het heelal begrensd is, is het niet langer onwaarschijnlijk dat ergens de echo der renwagens van Rome nog nadreunt. Eens zullen wellicht instrumenten uitgevonden worden zoo fijn, dat zij dezen echo achterhalen. Nu evenwel blijkt de psyche onder bijzondere abnormale prikkeling bij machte te zijn op te vangen, wat sinds twee millenia is verklonken. Doch als Luke Faber's vizioenen betrouwbaar zijn. wanneer wij werkelijk in feiten leven identiek met de gebeurtenissen vóór de eerste secessio plebis, dan valt ook de toekomst voor Amerika te voor spellen. Dan zal weldra de moord op moderne (Jracchen volgen. Dan zal over niet te langen tijd een nieuwe Caesar opstaan, dan is over eenige eeuwen een nieuw keizerrijk te verwachten. Hypothesen, die niet gefundeerd zijn, conclusies uit hypothesen, ijler dan zeepbellen. Hebben we hier te doen met een authentieke ziektegeschiedenis, dan hoort deze publicatie in een medisch tijdschrift thuis, zoo niet, dan is zij een misplaatste grap, die noch wetenschappelijk, noch artistiek te rechtvaardigen is, omdat noch de zielestrijd van Luke, noch de Romeinsche sfeer overtuigend be schreven werd. Enkel de sociale Satyre in de per soon van den kapitalist Luke Faber heeft haar aardige kanten. Hoe het zij, ook dit maal heeft Sinrlair gepoogd een luikje te bikken in de muren des levens, waardoor we als in een rarekiekkast naar binnen mogen kijken. Maar ook ditmaal weigeren we te gelooven, dat deze hokuspokud, tot hoeveel pleizierig peredekavel /e gelegenheid geven moge, met kunst het minste te maken heeft. 1) Roman Holulay by U pion Sinclair Puhl. by T. IVerner Laurie Ltd. SPREEKZAAL Dr. II. verdedigt in No. 2814 het woord vliegenier. Hij heeft als deskundige mcéi1 gezag dan ik als leek, maar ik veroorloof mij te verwijzen naar de Groene van 3ÏJuli 1920, waarin ik tracht te betoogen, dat het woord verkeerd yevormd is (val kenier, hovenier zijn goed :?bakkenier, zwemmenier, stakenier, vliegenier slecht, meen ik) en dat het onnoodiy i». Vlieger is duidelijk genoeg. Venvarring met het kinderspeeltuig is niet mogelijk. CHARIVAHIUS V t. JF