DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 MEI 1931 No. 2815 *&&£&**: vOrderlii|( |s VQ s»eDruiKt, niet bo£lh?/nD««"wt9h±7!?5" noorf de De ouderen d ' f! BLARICUM (Gooi), Pension 't Matthijssenhout" LARENSCH LANDHUIS Modern Comfort. Uitstekende verbindingen met Amsterdam en Utrecht. Prospectus op aanvrage Tel. 442.' King William iv SCOTS WHISKY VERTEGENWOORDIGD DOORt N.V. HOOGEWERFF, CHABOT 4 VISSER'S WUNHANDEL. DEN HAAG ROTTERDAM ARNHEM HOTEL VELSERBEEK" VELSEN (bij de Pont) , Gemakkelijk te bereiken per autobus en Eleotriseht Spoor. Schitterende omgeving Groot Terras THEESCHENKERIJ LUNCH DINER - SOUPER Het geheele jaar geopend. Tel. 504 F. BUSS, A-M-V'J l RESTAURANT' LEID5CHE BOSCHJE A' DAM 'TEL. 02345. TE1EGR-ADR...HOCENTAA"! Logies met ontbijt f 3.50 en f4.50 P I N K S T E R - T A R I E voor karner met pension vao Zaterdag vóór diner tot Maandag .. .. Dinsdag ontbijt fl fl L 11.25 U ? 17.50 J\ KAMERBESTELLINCEH WORDEN IN 'YERIAMCPEM PRIJS UITCEVOERDt'. Kantteekeningen bij de Litteratuurgeschiedenis door J. Greshof Voor de Ethische Rechterstoel 'T] OEN ik in oen vorige notitie l sprak over don terugkeer van de situatie van vóór Tachtig, noemde ik niet name de criticus" Borel. In Het Vaderland'' vond ik van zijn hand een stukje: Wat moet de poëzie ons brengen?" dat volledig deze neo-blikkendominee'slitteratuurbeschoinving illustreert. Waar streden de Tachtigers tegen? Tegen het geijkte beeld, tegen een karremansrytlune, zeker; maar meer nog tegen de geestesgesteldheid der rijmende moralisten. Een onmisbaar document voor de kennis van dien tijd is de bundel ..CJrassprietjes" van Cornelis Paradijs, een geestige, scherpgezinde parodie van Fredeiik van Feden, die toen nog jong en moedig was. Welnu de opvattingen van Borel zijn de opvattingen van Paradijs, de aesthotica van Borel is de aesthetica van Paradijs. De litteratuur moet ons opheffen", wij moeten ..gesticht". veredeld" worden door de poexie. Xu nog. in 1JKU. worden wel is waar door een seniele grijsaard dergelijke kinderpraatjes in het open baar verkocht en door een clientèle van ethische, doch verouderde, maag den genoten. Om tot poëzie te komen zijn er twee elementen absoluut noodzakelijk: pri mair een diep. waarachtig en levend menschelijk gevoel, secundair een po tische vormkfacht om aan dat gevoel een beweeglijke en toch definitieve gestalte te geven. Of dat gevoel nu verder ethisch verantwoord kan wor den is een zaak, welke indien er al eenig belang aan vast mocht zitten ? toch nooit van essentieel belang voor de poëzie kan zijn. Noch de aard van een sentiment, noch de aanleiding daartoe is, litte rair gesproken, van eenig gewicht hoe gering ook. Men kan prachtige gedichten schrij ven, waarin het vermoorden van ..jeu nes filles en fleurs" verheerlijkt en aanbevolen wordt, terwijl men af schuwelijke verzen kan maken over de' zaligheden van kerk en koffijpot. Dit alles is zint oud als de weg naar Kralingen. Maar altijd weer staan er Borellen op om die oude, eeuwige Waarheden te verbergen achter hun sch ij nverh e vonh eid j es. De ware begrensdheid van dezen criticus komt echter pas uit wanneerhij met exempelen gaat, werken. Hij schrijft: ' Ik heb er vroeger al eens op gewezen, dat een gedicht, eindigend De mensen heeft 7fijn ellende ' en heeft de straat", eens bekroond ia geworden, zonder dat de bekroners blijkbaar voelden hoe laag bij de grond hier het sentiment is. " Ten eerste k<hi ik geen laag-bij-dcgrondsche sentimenten, omdat voor mij alleen de innigheid er Van telt. ten tweede is dit sentiment niet wat de burgerij laag bij de grond" noemt, omdat hét in omgekeerde rede door den botterik niet verstaan een hemelverlangen uitdrukt. Maar goed: voor de Borellon scijn do fllomlo en de straat laag bij de grond, het euvel is gemakkelijk 'te? verhelpen; 'ik zal Albert Besnaitl voorstellen om bij een herdruk to schrijven: .,De mensch heeft zijn Geloof en heeft zijn God." f lier ligt de verhevenheid en degoedheid en het religieus fatsoen duimen dik op. Xu is het dus een delicieuze versregel geworden, gereed1 voor een driedubbele bekroning. Ik lees veider bij deze edele pharizeeër: De wrange, ondevote, ont kennende levenshording van een Nlauerhoff, bijvoorbeeld, zelfs in zyn tech nisch beste verzen, het ontbreken der vijfde en meest cssentieele versharmonie (Ehtiscbe Wijsheid !) ma ken het mij moeilijk zoo iemand voor een Dichter, in de hoogste beteokenis te houden." Het kan ons volkomen koud laten of Borel of een van zijn rotgenooten Hlauerhoff al of nii t voor een dichter in welke beteekenis dan ook houdt: het ver heugt mij echter dat de ..vijand" xich in zulke zinsneden zoo heerlijk. bloot geeft. Wanneer wij hèY«l even il e nood zakelijkheid van die Ethische Wijs heid (waar .,een dichter in de hoogste beteekenis" zijn zolen aan afveegt) aannemen, dan begrijpen wij óók ~als wij geen totaal afgestompte kwe zels zijn dat die niets te maken heeft met de halfzachte ..devotie'* en het zoete" (in tegenstelling van, het wrange") door Borel verheer lijkt; en dat ontkennen en bekennen precies hetzelfde is; en dat zijdeen keerzijde gelijkelijk deel hebben aan de aanwezigheid van de medaille. Maar de heer Borel, die op kop gewed heeft, schrikt zich een beroerte als munt toevallig boven komt te lig gen. Do dominees die indertijd Kloos bespogen, bleven ten minste in'hun dominee's rol. Maar de heer Borel is geen dominee. Hij is het schuim van afkooksel van dominees. Wat men hem ton slotte kwalijk neemt, is 'niet zijn beperktheid en ? zijn onbegrijpón hij moet ten slotte werken met de middelen die de.natuur hem ter beschikking stelde 'maar de onwezenlijkheid, de onwaardig heid van zijn theorieën, van heel zijn geschrijf; zijn groezelige fcmelarijen'. waarmede hij probeert de nieuwe litteratuur te bepoetelen. Men moet niet denken dat ik iets tegen Hehri Borel in het bijzonder heb. Maar hij is de gaafste vertegen woordiger van een genre criticus (het genre: tot inkeer gekomen douairi remet-een-verleden) n in die /im»tie levert hij mij het duidelijkste voorbeeld van wat de schrijvers van nu verachten en bekampen'. Mijn doel is verder nog alken maar om te doen zien aan welke/ rechters" het werk der jonge kun stenaar» overgeleverd wordt in den jare 1031. DOOF? telvciua «én afdoende Hulp: UK Vraagt on» cratlN 0 pp bork ovrr dit onderwerp, N.V. AMERICAN ACOUSTICÖN - Nieuwe Plein34 -ARNHEM GROENE AMSTERDAMMER VAN 16 MEI 1931 l Toegepaste Kunst I>uftMCh liet C!em«'«-nt«' "?» G raven huRf norcelpln in Mime u m to De keurcollectie uit het nieuwe Duitsche porcelein, gedurende de .maand Mei in het Haagsche Gemeente Museum geëxposeerd, wekt den indruk dat er 'de laatste jaren in Duitschland op dit gebied een ingrijpende ver andering heeft plaats gehad. Door de verslapping in de kunst van de vorige oeuw, heeft ook het porcelein veel van. haar goede faam verloren. Met des te meer vreugde kan aan de hand van het geëxposeerde worden vastge steld. dat men nu, tenminste in de voorste gelederen, met deze periode heeft afgerekend. Er is een kunst i tl het leven geroepen met een geheel eigen, modern karakter. De inzendin gen van de drie Duitsche staatsbe drijven in Berlijn, Meissen en is'ymphonburg rechtvaardigen volkomen deze metming. Van de vele hervor mers herinneren wij het eerst aan Lwlwitj Giea. Hij heeft radicaal met het verleden gebroken. Zijn Lamm" reeds Benige jaren geleden vervaar digd, weet, ondanks zijn expressionis tische accenten, nog steeds ti> boeion. Aangrijpend is de armzalige ui alrukking van den magez'en kop, ciio als «?e.n fantoom uit de grillig gestyleordu vacht t.> voorschijn komt. Merkwaar dig zijn de groote 'versieringen bovi-n ?don schoorsteenmantel en eveneens '..Jazz Kapel" een hoekig opgebouwd .monument in miniatuur. Maar vooral vragen een tweetal placuietten d«; aandacht, waarin hij een fijn zelfpor tret en een stark sprekende beeltenis van Dr. Luther gestoken heeft. Hierin blijkt Gicêminder geforceerd", nor maler en 'diepzinniger.' dan in werken als Lamm". Een f orsch figuur van den bekenden beeldhouwer (icoryes Kolbc zullen wij niet onopgemerkt voorbij gaan en evenmin de tafereelen, waarmede Wilhelm Löbcr op expressieve wijze het vervaardigen van porceleinen voorwerpen heeft afgebeeld. Löber's «piegel kan men een zekere bekoor lijkheid' niet ontzeggen, riiaur bij dagelijksch gebruik moet zijn wat al te overladen versiering 'wel vervelen. Uevoelig zijn de engeltjes van Jïitth Schitumttn n. Eenvoudig en gedis tingeerd is Marguerite Friodlaender?? Wildenhain's ceramiek. Wij verkie zen deze vrg simpele voorwerpen ver boven werken, als het servies van Seewald, waarop het geheele verhaal van Kobinson Crusoëstaat afgebeeld. Werkelijk men zou daardoor op den duur een indigestie krijgen van Defoe's amusanto-fantasie l De hierboven besproken voorwerpen zijn in de fabriek te Berlijn vervaar digd. Van het porcelein, dat in Xymphenburg gefabriceerd wordt noemen wij allereerst het werk van den veelxijdigeu José/ W'arkerle. Een van zijn laatste werken Poesie", een droomerig meisje niet een hert bezit een be valligheid, die voor het porcelein als 't wure geschapen is. Een vergelijking met een tweetal ia 11)00 gemaakte figuurtjes waarin de traditie nog duidelijk medespreekt. toont dat deze kunstenaar gedurende de/c- vijf en twintig jaren zichzelf te vindon wist. In het bijzonder herinneren wij nog uan do beide rookers on het fraai gotinto, poëtische Philosoph mit t»azelle". Tegenover dit verfijnde werk doen zijn ..Schnittor und Mchnittenn" wol wat grof. Maar op zichzelf be schouwd heeft Ue ruige frischheid, van «leze volkskunst ook haar aan trekkelijke zijde. Vele vazen en ser viezen van verschillende ontwerpers, o.a. het theeservies met elegant.' roode en witte versiering door Joscf H illcLrand, kunnen wij slechts in het kort memoreeren. Van de inzendingen Hit de vermaar de fabriek te Meissen denken wij aan Jtlchnrd Lnmjer's Erwachen" een fijne, gave beeltenis van een vrouw, Maf Esser's. ' Fischotter" geslo ten n elegant van vorm, benevens liet grappige Junger Bür"; Paul Sclieurith's zwierige Dame in Abendkleid" gedateerd lt'31, het geestige Dame mit Mohr" en het eenigszins wufto Tanzer und Tanzerin"; van J'attl Jiönier een speelsche groep ,<Musizierende Knaben und Madchenfiguren" en ten slotto zijn witte ser viezen met blauwe, motieven be schaafd versierd, alsmede een paar eenvoudig gevormde vazen simpel en rustig in blauw en paars geornamen teerd. JAN* D. VOSKUIL M«kul>«'l-tentooiiMtcIlinK in ,.«lc Ilijciikorf" t» Amsterdam D<J Directie van het bekomle magazijn, ,deBijenkor£" te Amsterdam meende goed te doen in de moubelafdoeling tot een over zichtelijkt-tentoonstelling samen te voegen hetgeen thans aldaar verkrijgbaar is en men zich er allereerst de uitkomst van de samenwerking met enkele ontwerpers. welker namen echter niet zijn vermeld. en, naar mij blijkt ook met opzet. worden verzwegen !. . .. Hoewel vanwege de V.A.X.K. reeds jaren lang dit beginsel der anonymiteit terecht wordt bestreden (deze vereeniging heeft haar streven menig maal niet succes bekroond gezien) schijnt concurrentie-vrees ook deze ionderneming parten te spelen. ? Dit echter ter zijde latend en de uitkomst der .samenwerking beoordeelend dient, hoewel er heel wat aan merkingen te mak^n zoudon zijn, gezegd te worden dat het pogen betere tlingen dan het groote publiek ge woonlijk verkiest verkrijgbaar te stol len, all .-r belangstelling ten volle verdient. Natuurlijk ook hier ziet men veel invloeden, er is ook veel van anderen overgenomen (indachtig aan 't oude liedje van ..Mein Ikrz ist wie ein Bienenhaus"./ maar er zijn toch vele goode 'combinatie'» welke lu-t verheugen en als men dan de oo. werkelijk opmerkelijke lage prijzen ziet. heeft dit des te meer beteekenis. Want zij die zich eertijds noodge dwongen tot slechte meubels moesten bepalen, vinden nu ruimschoots ge legenheid zich de woning te doen inrichten met betere en vooral moder ner zaken. Er is op deze tentoonstel ling een aardig hoekje dat menigeen zal opvallen: tegen effen gele wanden zijn zwart gebeitste meubelen ge steld. De stoelen, zwart, zijn bekleed met rood beverteen", er staat een ronde tafel inet een naturel eschdoórn blad. een ander, vierkant tafel tje en een buffet met blauw linoleum blad: de gordijnen zijn zwart en wit gestreept evenals een bank en eenige gemakkelijke stoelen. Eon wer kelijk geslaagd geheel, indien men de prijs-bepérking in aanmerking noemt. Voorts veel donker eiken met ge vlamd notenhuut (triplex), een slaap kamer-ameublement in mahonie n coromaiulel on overal is het verlangen naar eenvoud te prijzen. In dit opzicht dus is hetgeen hier te zien is voor hen die weten te schiften en to kiezen, iets guv'ds Ivreikt. OTTO VAN TCSSEXBKOEK ?v ? i J. J. ZIJ FE R S & C2 KALVERSTRAAT 10 - P. C. HOOFTSTRAAT 47 SLAAPKAMER HAHONIE MET COROXANDEL /-Tr ? SPIEGELKAST 165 c.M. BREED ?r\-/'~\ COMPLEÏT ..F \J/ U." 1