JL :;l ?f i 12 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 23 MEI 1931 No. 2816 Engelsche en Fransche boeken Eric Linklnter Er zijn alweer drie jaren voorbij gegaan, sedert Menno ter Braak, vir dialecticissimus, in een opaque ge schreven opstel Amerika liet weten, dat het door hem werd afgewezen". Wij lezers van Poe en Dreiser, van Whitman.William Jatues en Lewis, zijn indertyd van dat inappellabele vonnis een beetje geschrokken, al bleken dan ook bij nadere beschouwing de overwegingen, waarop het rustte, de hardheid van het dictum aanmer kelijk te verzachten. Immers ter Braak erkende, dat men aan Amerika niet kon ontkomen en was groot moedig genoeg, het tot den rang van ,,probleem'' te verheffen. Maar de gestrengheid, waarmede hij alle sym pathie voor en vrieudschappely'ken omgang met de Babbitts verbood op straffe van als slechte Europeaan in den hoek te moeten staan maakte ons verdrietig en baloorig; en dat wij vooral niet onze veilig-verschanste studeerkamers mochten verlaten voor een verkenning in het Land des Verderfs, wekte argwaan. Reizen," prentte ter Braak ons in, is de onver standigste diplomatie, wanneer het er om gaat een cultuur te bestudeeren, die ons heeft geïnfecteerd." Heusch? Was thuisblijven werkelijk verstan diger dan gaan kijken? Kon een infectie inderdaad het best bestreden worden zonder een onderzoek in loco van den besmettingshaard? Of zat er antfut achter het consigne en vreesde de bezorgde bewaarder onzer cultuur niet sterk genoeg in zijn Europecsche schoenen te staan om den tocht te wagen en zich, zonder gevaar voor ontreddering, bloot te stellen aan een paar maanden Ame rika? Illustere voorbeelden hadden hem moed kunnen inblazen: Plato schuwde het' imponeerende Siciliëniet en Paulus trok met een rotsvast ver trouwen in eigen kracht naar het ge vaarlijke Rome De rasechte Europeanen, die sedert Ter Braak zijn veto uibsprak, Amerika hebben doorkruist, LUC Durtain, Huizinga, AndréSiegfried, Duhamel en zoovele anderen ? zijn vrijwel zonder uitzondering gaaf en behouden teruggekeerd. En het waren geen bacillendragers.van een virulent Ame rikanisme geworden; integendeel, op hun zwerftochten door Pokerland werden zij zich hun verknochtheid aan ons oude werelddeel scherper be wust, dan toen U.S.A. hen nog lokte als een onbetreden paradijs. Het door ter Braak geduchte gevaar, dat aij door quantiteit en superlatieven zou den worden geïmponeerd, bleek niet te bestaan. En thans komt Eric Linklater l) met een vermakelijke schel menroman bevestigen, dat de Babbitts Voor ons, in alle dingen des goestes zoo doorkneede Europanen, cultureel volkomen onschadelijk zijn. Dezo Schot, die in de beste stukken van zijn ,,Juan in. America" zich wonder wel aansluit bij Engeland's groote By'Sch eren geen stukgaan en pijn meer en ook geen naschrtjnen der huid, als men vóór het inzeepen de huid even in wrijft met slechts een weinig humoristen uit de achttiende eeuw de proloog zou door Fielding geschre ven kunnen zijn kent de States van de Groote Meren tot Mexico, en hanteert het flitsende wapen van den lach even virtuoos als ter Braak zijn dialectiek. Hij laat Juan Motley, hon derd procent Europeaan, afstamme ling van Byron's Don Juan en een Engelsche hertogin, naar Amerika reizen om er efficiency, business technologj' en andere Americana te leeren. Van het oogenblik, dat hij voet aan wal zet, raakt Juan verstrikt in een reeks avonturen, die alle en dat is de fijne pointe van dit wijze boek hun oorsprong vinden in kortslui ting tusschen zijn eigen Europeesche cultuur en het zooveel lagere voltage der Babbitts. Hoe hij ook tracht zich aan te passen, steeds komt er een moment, waarop alle zekeringen van Amerikaansche losheid en kameraad schap doorslaan en Juan uitgescha keld staat als hopelessly English". Dat is een keurig thema, en de onuit puttelijke fantasie waarmede Linklater het varieert, sleept ons geboeid van Broadway naar Hollywood, van een parachuto-landing midden in een zuidelijke lynchpartij naar het onbe kende, betooverde eiland waar de schoqne dochter van Chicago's bende koning Juan als model voor haar eerste roman misbruikt. Those miraculously united states with their wild harmonious names, Utah, Wisconsin, Oregon, Oklahoma" zijn voor Linklater het laatste weidsche toevluchts oord der romantiek, het eenige land,1 waar nog alles kan gebpuren en waar schijn en werkelijkheid, droom en ontwaken nog niet zoo nuchter ge scheiden zijn als bij ons. Dat klinkt paradoxaal, maar reeds Juan's eerste avond in het onwaarschijnlijke NewYork, gebouwd met de blokkendoos van titanenkinderen, die uit angst voor de donkerheid lichtreclame ma ken, verjaagt onzen twijfel. En dat wonderlijke grootc-kinderenland zou den wij uit benepen bezorgdheid voor onze kos'tbare cultuur ongezien moeten afwijzen"? Ik zou er zeker eerst een kruisvaart naar willen maken, en ben overtuigd, dat ter Braak's Een dia lecticus in Oklahoma" vele oplagen zou beleven. E. STRAAT 1) Juan in America. Jonathan Cape. Londen, nlurcel JFonhandruu Marcel Jouhandeau, die vroeger in zekeren zin bij de surrealisten kon worden gerekend, schijnt thans aan het surrealisme vaarwel te hebben gezegd. Ik heb destijds gepoogd een lijvig boekwerk van dezen auteur te lezen, Monsieur Godeau intime, maar na ccnigc bladzijden heb ik het moeton opgeven: niets, noch het onder werp, noch de taal, noch de gang der gedachten, niets, maar dan ook niets, was mij duidelijk. Van iets dat men niot begrijpt, kan men bezwaarlijk zeggen, dat het principieel slecht is. , Hier en daar, gaf e'en enkele bladzijde mij den indruk dat Jouhandeau wel oens interessant moest zijn, voor iemand die tot zijn gedachten en ge voelens kon doordringen. Het boek, dat hij thans publiceert, Le Journal du Coi/feur 1), is in het geheel niet duister, noch in de op vatting, noch in de uitdrukking. Het is eene serie verhalen in hetzelfde decor van een provincieplaatsje en het onderwerp verschilt in den grond niet zoo erg veel van dat der novellen van. Maupassant, althans wat het anecdotisch gegeven betreft. Het spreekt natuurlijk vanzelf dat Jou handeau, als zeer modern auteur, zijn onderwerp geheel anders be handelt dan de schrijver van Boule de suif. Waar Maupassant alleen maar een eigenaardig geval wil vertellen, wil Jouhandeau, aan de hand van een dergelijk geval, een type van menschelijkheid in het licht stellen. Zijne verhalen zijn een soort galerij van. vreemde monsters, voorbeelden van typische afwijkingen van het normaal individu, maar met zulke diepe menscheUjkheid, dat men zich afvraagt of het niet die abnormalen zijn die, in den strijd om hunne sterke persoonlijkheid, gelijk hebben tegen over de deftige kleurloosheid der normale burgers. Verhalen als Marguerite Borgeron of Barberinne gaan heel wat verder dan ze op het eerste gezicht doen vermoeden. Het eerste is de geschiedenis van ee-ne moeder die het kind harer ongehuwde, hoog moedige dochter doodt om de familie van de schande te redden; het andere is een bizonder geval van hypocrisie bij een meisje dat door iedereen als een toonbeeld van deugdzaamheid wordt geëerd, terwijl 'zij in werkelijk heid een zeer dubbelzinnig en losban dig leven leidt. Dergelijke onderwerpen hebben niets bizonder origineels. Hetgeen interes sant is, is de wijze waarop de aateur ze behandelt. De methode van Jou handeau is niet die der realisten die een gewoon of ongewoon geval uiter lijk dramatiseeren, noch die der psy chologische romanciers, die, door een nauwkeurig relaas der daden, de drijfveer willen in het licht stellen, die de personen deed handelen. Bond het geval schept Jouhandeau een at mosfeer, die niet zoozeer den hoofd persoon naar voren brengt, dan wel de moreele beteekenis van een be paald conflict. Men kan dan ook zeggen dat Jou handeau essentieel een moralist is volgens de oude traditie, d.i. een auteur die de zeden der. menschen be studeert, zonder eenige vooringeno menheid, noch lust tot concludeeren. Hij vermaakt zich met het gekke schouwspel der wereld en reserveert zijne opinie. Hij ziet alles van uit de hoogte, niet met een superieur mis prijzen, maar met de overtuiging dat die agitatie van kleine menschjes, die zich zóó groot wanen en- belangrijk, volkomen nutteloos is, aangezien zij toch altijd door hunne instincten en hartstochten worden gedreven, zelfs wanneer zij overtuigd zijn, dat ze in volle vrijheid over hun lot beslissen. Daarom moet men nog niet mennen, dat hij een somber pessimist zou zijn, zooals bijvoorbeeld Huysmans of Mirbéau. De auteur van Le Journal du Coiffeur heeft zich over die arme dwaze poppen gebogen met heel wat meer liefde dan sommige schrijvers, die in hen niets zien dan curieuze exem plaren van de raenschheid; hij heeft vurig getracht ze te doorgronden en te begrijpen, van mensch tot mensch. En de menschelijkheid van den auteur blijkt misschien nog het meest uit den eenigszins ironischen toon, waarop hij over zijne helden praat. Dat is het ware kenmerk van den moralist. J. VAN NIJLEN 1) Le Journal du Coifjeür door Marcel Jouhandeau, Paris, Libraire Gallimard. ' ', ; Nog ontvangen: A l'Immörtelle,<Loor Guy Velleroy, Paris,' Librairie Gallimard. E si-il sage, est-i l /ou? door Leon Bopp., id. 4-PV OSTERBEEK \WONINGINRICHTINGEN\ BETIMMEMNGEN i Sea~Horse de ollerbeste Mouirijn Jenever M.PPOLLEN fr ZOON ROTTERDAM STEUNZOLEN . PROF. HOFFA/ HAAR MAAT FA J.A.M ASSIMG com.vtm O.Z.VOORBURGWAL 334 AMtrdMt t/. HET BINNCNOASTHUIS f" F. SINEMUS Loldschestraat 2O-22 AMSTERDAM C. Overhemden naar maat vanaf f 9.50 PRIMA COUPE Eigen Atelier. BEZOEKT DE yandsche'Badplaatsen In het voorseizoen tot 15 Juli tzeer verminderd tarief ZANDVOORT: IHOTEL D-ORANGE en 'HOTEL DRIEHUIZEN" \VIJK AAN ZEE: BADHOTEL en ZEE-DEPENDANCE. Bloedvaten, Zomer en 2i«k«n en Ge zonde u. \eder reisbureau. No. 2816 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 23 MEI 1931 BIOSCOPY PHILIPS-SONORE door L. J. Jordaan Jfc-f 'Ken. reclame-film" nlzoo? On getwijfeld en wie de beteekenis der toegepast^ kunst mhetalgemopn.en die der reclame-kunst in hot bijzonder, erkent, /.al niet des te meer spanning het resultaat 'df/er proefneming afwachten. Im mers in tegenstelling met de .jMengolberg-filin", waar het eenige MUipele doel was een vaststaande, gewaardeerde realiteit naar moge lijkheid n>et d o machinale klank- en beoldprodiictie te benaderen, strooit dit nieuwe experiment gansoh andere doeleinden na. .Hier word toch de vraag gestold ton bodrijf in Lreedun kïrincj populair to maken, bij middel van de suggestieve tusschenkomst des kunstenaars. In wezen dus geen andere verhouding dan do propaganda voor de Ktoik- du Xord door A. M. (Vtssandro. Men heeft in den loop dt-r jaren goleord 'de machtiye werking van not artistieke affiche ujr>4 uy yir; KORT na elkander bepaalt het lot twee maal, dat onze nationaliteit bij een experiment van internationale beteekenis betrokken wordt. De eerste keer was het de Mengelberg-film", die on/.e aandacht vroeg: een cultuur historisch document, geregistreerd met. de moderne middelen van beeld- en klankfilm een merk waardig en ongekend-volledigcaf/alogusnumnier voor de archieven der toekomst. Ditmaal gaat ons land voor, bij de conceptie van een gesonoriseorde ,.documentair" ' v* ? : i «r- ? «? oftewel wetenscnappelijke geluids film. Laat ons daaraan toevoegen. . hot is bij de lature beoordeling der resultaten van h et allergrootst e belang! r op zuiver propagandistischen grondslag. in te y.ion het lag in den loop dor dingen, dat de publicit>itspotentie van de film niet onopgemerkt kon blijvn. Hij herhaling is hier op hot moedige initiatief van Noderlands'.'he corporatieve en commercieele liehamon gewezen (?Uouwvakarb, Bond", MetHalbewcrkci-Rbimd", N.V.V.", Bijen korf") en het maj4 als oen bekroning van dit streven opgevat wordon, dat het l'ltilips-concern dexe lijn doortrok en van haar fabrieken en installaties een geluidsfilm deed vervaardigen. Aanvankelijk gingen de iispiraties niet verder dan een gewone stomme" film, aan Ivens opge dragen. Map r hot strookte geheel met Ivens' persoonlijkheid, die reeds in zoo vele gevallen vóór ging en den weg wees, om ook hier de kans uit te buiton en nieuwe perspectieven te openen. Bovendien bood de gelegenheid tot hot vervaar digen van een klankfilm, zich om zoo to zeggon van zelf aan. liet belangrijke ranio-element in de pro ductie der Philips-fabrieken vraagt als het ware om eeu toevoeging van hot geluid en aldus kreeg het plan vasten vorm, voor het Eiadhovensch concern een sou ml film te concipieeren. I n voortdurende en intense samenwerking met den componist Lou Lichtveld, werd het project ontworpen en uitgewerkt. Rij den geheelen opzot werd met hot idee: klnnkfilm, rekening gehouden. Jn een harmonische samensmelting van beeld on i .ii/ W UT ..tht, J. (K) f «f"lt ^P =$&S i *? «5± rf moest het machtig industrieele complex zijn kunstzinnige verbeelding vinden en de drie partijen in de/en: opdrachtgever, filmkunstenaar i ? en musicus, binden don gebruikelijken vrecdznrnen strijd aan, waaruit het definitieve ontwerp moest geboren worden. Na een .herhaald uitwisselen van zienswijzen ? na vele uiteenzettingen na tal van compromissen tenslotte, ontstond lift voorscenario. GEXEBAALi VOOR AMATEUR-KIXO-UITllUSTIXG FOTO-SCHAAP & Co. S P V I 8 A 91 STERDAM Als eerste gedacht? stond voorop, dat hot lijm-, werk door een 'muzikalcn stroom /ou podragen worden, waarin de naturalistische" geluiden, als motieven, tegenstellingen en . versterkingen zouden wor'der» opgenomen. Stuk voor stuk worden nu do shot 's, scènes en actcn opgebouwd' ieder naar eigen aard en karakter behandeld. Soms domineer de het. visuc'elo clement en haïl de muv.iek de sug gestie der beelden slechts te ondersteunen ander kreeg de muzikale interpretatie overheerschende beteekenis elders weer trad het ,,rohmateriaal" van den klank: fluit-signalen, sisklanken, machinegedaver, op den voorgrond. In het algemeon werd hier gezocht naar het contrapunt van gehoorbeeld en gezichtsbeeld in tegenstel ling met de absolute muziek, die het contiapunt van gehoorbeeld en gezichtsbeeld zoekt. Uit dezen i igespannen en belarigwekkenden voorarbeid ont stond het merkwaardige draaiboek: combinatie van scenario en partituur, waarvan wij hierbij het facsimile reproduceeren. Xu is hot dan zoover, dat de gemonteerde stomme film van Ivens en Licht veld's partituur gereed ligiren en het zal de TobisKlangfilm te Epinay zijn (dezelfde maatschappij, die de Mengelbergfilm opnam) welke de sonorisatio /al uitvoeren. De directie dor Tobis toonde zich enthousiast over de mogelijkheid een dergelijk geheel nieuw experiment te mogen, onder nemen ook ai kon zij zich de groote risico en ongehoorde moei lijkheden geenszins ontvein/on. Immers het gold hier niet slechts de reproductie eener orkestpartituur. maar daarbij het vormen van een klnnk-palet, welks ..kleu ren" zorgvuldig geïmiteerd dienden to worden. Met behulp van allerloi te construeeren apparaten on maihin?.s moest het ongebroken goluidmateriaal der I'hilipsfabiïeken in de studio .nagemaakt worden. Conferenties van filmman, com ponist, synchrooh-dirigent en tonmeister volgden, waarbij het ka rakter dor klank-elementen, vóórzoover niot reeds naar toonshoogte on rythmiok in de partituur aangeduid, in. ouderling 'overleg werden vastgesteld. Vervolgens toog Tobis aan het. werk, om de benoodigdc geluidsmachines te construeeren en liu is hqt wachten op een laatste controle dezer merkwaardige mu/.iek-instrumenten, om daarna met de defini tieve sonorisatie aan te vangen. Het beb«eft geen nadere aanduiding, te erkennen, Wolk een stoutmoedig en belangwekkend e?;periment niet dit stuk pionibrs-arbeid door onze landgenooten wordt ondernomen et'n evperimont, dat Voor de toekomst van ongehoord gewicht kan zijn en de ,.(!roone Anisterdanimer" zal het oon vooi'i'echt achten, de ontwikkeling van dit interessante proces op den. voet te volgen. Hotel-Pension 'T VELT-HUYS" Tel. 17. HATTEM. Tel. 17. met eigen dennenbpsch van 5 H.A. Tennisbaan, Garage, Hamers m. str. water, centrale verwarming, enz. Geïll. prosp. op aanvrage. Vóór »n naseizoen redactie. i tf l '"3