20 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 JUNI 1931 No. 2818 TAALSCHUT door Dr. G. F. Haje X.LIV Ik hul) tot v«-r;vetM- van rlicycnicr hot volgende in liet midden ti> brengen. Do tegenstanders druk kou 7. waar op de overbodigheid van het woord. Dit lijkt mij >,eer zonderling van hen gedaan. Hetgeen de taal als goed aanneemt, is nooit overbodig. Ware dit wel zoo. clan was de taal met synoniemen en doubletten niet vei1rykt, maar zat zij daarmede opge scheept eu ware het heilzaam, haar van dien last te bevrijden. Keu bul is een rond voorwerp: de aarde is een rond voorwerp, alleen iet* grooter dan een voetbal. Waarom dan van aardbol gesproken en niet van aardbal? Niemand zal den aardbal met een slag' bal of een gombal verwarren. Waarom is een oude suffer kindsch, waarom mag hij niet kinderlijk wezen? Niemand zal de kinderlijkheid van een idiotiseerenden grijsaard verwarren met de kinderlijkheid van den jongen mensch. Toon de taal tuinman, tuinier reeds lang bezat, werd tuinder haar aan geboden. Dit verkreeg de speciale beteekenis van kweeker. Maat* te voren kon men ook onder tuinier een kweeker verstaan. Had men nu te dien tijde tuinder moeten bestrijden op grond van overbodigheid, gelijk men thans op dien grond i'licgenicr bestrijdt? Dat is geen grond, dat is leegte. Het eenige argument, dat weegt, is: De taal plaatst -enier achter naam woorden, niet achter -werkwoordstammen. Vlieg- is hier zoo'n stam. Hiermede is vliegenier veroordeeld. Neen volstrekt niet: vlieg'is hier een naamwoord.Wat! Gelijk de taal o.in. heeft gemaakt trek van trekken, i'al van vallen, knip van knippen, alop van stoppen, verlies van verliezen. pols (-str>k) van polsen, gelijk zij derhalve in verscheidene gevallen het naamwoord heeft gemaakt naar den werkwoordstam (en hier niet in de omgekeerde orde. zooals in de meeste gevallen), zoo kan zij in'de gedachte van don maker van vli<»genier liet lid vlieg gestold hebben als oen naamwoord, rechtstreeks genomen van liet werkwoord vliegen. Xijn woord vlieg i. p. v. vliegtuig zou taalkundig vol komen gerechtigd zijn geweest en wit» het als zoodanig nog gebruiken wil, die doet de t-.uvl geen nadeel. Voor hen. die zulk een enkel woord vlieg toch niet willen aannemen, dient mijn tweede tegenbewijs van hun stelling. Dr. V. d. M. heeft terecht aange voerd, dat een woord op -icr, -enier, den beoefenaar van een bedrijf aan duidt en dat de aard van het bedrijf daarin door het naamwoord verklaard wozdt. Zoo is het ook.met vliegenier. Dat is iemand, die van de behandeling van een vliegtuig zij n "bedrijf maakt. Het woord staat dan voor vlieg iu'ujcnier. Maar is het dan mogelijk, dat vliegtuig zijn tweede, naam woordelijk lid kan afwerpen, zoodat het slechts in zijn eerste, werk woorde lijk lid blijft bestaan en toch het zelfde beteekent en deugdelijk is voor de taal? Dat is zoer goed mogelijk. De taal staat zulk een gedaanteverkorting met gelijkblijvende betee kenis zonder bezwaar en zelfs gaarne toe. Let maar eens op: bleelifeld-bleek, Aekkleed-dek. brands/o/- brand, waschgoed-icasch. sl&clitvleesch-slacM, overzctveer'overzt t, insteekfca nicr-instcek, ?wisselbrie/'U-issel, een str jkorkestjeeen strijkje, be\vi$sgrond-beicij8,p&spoort (passe-porte)-pas, dorschvlocr-dorsch, hooiberg7>/a<ïte-/iooi'&erj7, kweekschoolkweek,, de gvoeikrampcn hebben-de yroci, louterAv>»/s-/ri(/<T. flodder/»«dft»/iflodtler. Wat hebt ge dan nog in te brengen tegen vliegt u ig-rl iet/lf De taal toont uit haar eigen werk aan, dat vlicyenicr recht op bestaan heeft. Het zij men uitgaat van vlieg onverkort, hetzij van vlieg als oei-ste deel van do samenstelling vliegtuig. in beide gevallen mag het zich een naamwoord achten en dus den uit gang -nnier den zijnen rekenen. LETTERRAADSEL LXVI Uit onderstaande lettergrepen moe ten 17 woorden ?gevormd worden wier Ie en !$e letters or-n bijbelspreuk vormen: a - al - nm - ar - bi - bi» - bout - bi-a -. co - da - del - del - e - ot.in's eerst - ga ge - ge - ge - 'gren - in - land - land li.v.li - misch - naai - ne - ne - nes rvo - palm - i-e - ree - ri - ri - s«- - sti? ta - teit- tic ? to - vol - ven ? wei - wie- zind !)<? omschrijving luidt: 1. grond. '2.-, opslagplaats, 1. wild. .". veiligli regel. (i. eendrachtig, 7. zuinig, S. . damp, U. duitsch dir.hter, 10, 'KOUP; 11. geheel; 12. christelijk symbool, IS. deel van een schip. 14. boom, 15. strafrechterlijk bewijs, 10... kwijt schelding. 17.'europ.-stad. Voor de inzenders van de goede oplossing zijn als prijs beschikbaar: BOEKWERKEN OF GRAMMOFOONPLATEN naar keuze van den winnaar ter waarde van tien gulden Inzendingen, liefst op een briefkaart, voor Woensdag as. a uur. Op adreszijde vermelden: Oplossing LETTERRAADSEL LXVI. Oplossing Letter-Raadsel LXV Schoon is de ouderdom die eerbied wekt. 1. misschien. 2. Droomkoninkje, 3. indolent, 4. eventjes, 5. Elvira, 6. epos, 7. reddtngsgordel, 8. bode, 0. inkooper, 10. upaulct, 11. donder, 12. waterleiding, 13. ever, 11. kandidaat, 15. tenor. Prijswinner werd (na loting), N. Hakker, GcnWohcstraat 01, Den Haag. die gelieve op te geven wat verlangd wordt aan bet secretariaat van de redactie, doch zonder vermelding l-etterraadscl. STOOKT DEN KETEL van uw oentrale verwarming mat aan HERINGA-JOHNSON OLIEBRANDER Gaan bedUning, zindelijk, eenvoudig HERINGA & WUTHRIOH CENTRALE VERWARMINGEN Amatardam, HAARLEM, Dan Haag TENTEN en CANO'S Kom eens kijken in de showroom bij ZEILING A Amsterdam (C.) Pr. Hendrikkade 120 Tel. 41709*40717 Vraag catalogus er waa een meisje te peking, die liever ter f i'm dan ter preek ging, op een dag waa ze weg» maar ,,allea kom ree h" want in de uitkijk", daar zat de versteek'ling. INDIE WIJ LEVEREN COM PLETE UITRUSTINGEN ALLE P ALM B E ACHCOSTUUMS WORDEN NAAR MAAT GEMAAKT ONZE QEILLUSTR. CATALOGUS WORDT OP AANVRAAG TOEGEZONDEN ZONDER EEN JOK VERPLICHT1NQ VERSTREKKEN WU ALLE QEWENSCHT6 INLICHTINGEN AMSTERDAM - DEN HAAQ a*. ?8 l ?** l? N «3 ?«* K l "t, ?h lat Kt. rd. htTYP: N.V. AMST. BOEK- EN STEENDBUKKERIJ V/H. ELLERMAN, HARMS & Co. bcnt. be}én iat ner een od geles-, >gt, de end ?che de vel'TA