« ?" DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 JUNI 1931 No. 2818 Tikblaadjes door Dr. R. Feenstra d is allo* l KT alleen Jan;j;e rokken, zijn modo. lu deze verworden kuddewaarin do een «Ie ander alles precies indoet en er n-'g slechts u oorspronkelijke mensch op de tion-lui/ond wordt aangetroffen, is zelfs de misdaad t;>t banale inodeaansologenhehl gedegenereerd. Ken joU-je schelm vindt uit. dat het risico gering is om oen chauffeur ver n-var buiten te laten taxieen; en hem d:in te vermoorden, om oen dunne voolbctiuste portefeuille met sehaineloii inhoud iit handen te krijgen. Kn het Wordt een serie, bijna een ra«,v. vooral in l'a rijs'. Ku het eiii'.ligt pas met het? zenith. twee jongens van elf on dertien, die in Boekarest een ta\i huren voor buitvtvvf en waarvan aan de elfjarige door 1*011 beblo«*den verwilderden chauffeur naar het hoofd bureau ti'riig wordt gereden: stevig gebonden, terwijl het kameraadje in het hosch is ontsnapt, na een halfK el u k t pistoolschot in des chauffeurs rug. 'J'oen kregen we een serie vei'zekerin/'smisdaden, waaronder veilige niet polis vervanjr-lijken. Kn de/e verzekeringsmisdaden. waarvan die van 'JV'tzner uit Miinyhon ons het diepst in het rilcaliin/'t van on/:e pan-'pticumxiolen is jraan zitten, eindigden PAS t ten een heldhaftige rampzalige Hongaar, om voor zijn vrouw een iiitkocrinjj ti* verdienen, zichzelf den schedel door een jon; medeplichtige met den hamsr liet inslaan, nidat hij den ander zijn horloge en porte feuille als loou had opgedrongen, ?t'rn-.'iixde den medeplichtige meteen nis verdacht? van roofmoord sehaakniat t? stellen. ISa dit ..record" .scheen de lust aanmerkelijk bekoeld. Als volgende serie-uitgave kwamen nu de roof moord-overvallen op (Jeldbrieftrager op. waarvan het geval van den. jonden heer Heins, «lie even met zijn zusje naar de Hiviera wilde van een ,.makkelijken" buit, het 'debuut-was, en waarvan . nn no. 7 met mut'jrfiets hot laatste verhaal iix opvoedende kranten leverde. * t Is het wonder, dat daar de tleidispost ver waltung een. commissie in stelt om to onderzoeken, wat tot bescherrtiing van de bestellers kan worden gedaan V Een goede en vroede bureaucratie dient t--, waken voor Zee/3/ %len hij <*n * * /-* y b.'jher m. %/. 43266. lz Schoof of fanguaóes. ' prospectus. het lot i ix leven harer subalterne xiitvoeriiigs-orgaiieix. Kn bovendien is vrees een slecht L- wavmhouder van aroeidsvrougde en arbeidslust. Het is dan ooktewaardeeren.dat allereerst eeix herinnering is uitgekomen aaix bestaande dieoM voorschriften. Aan onderhuurders /.ij een brief met geM of manilaatuit betaling af te geven, bij aanwezigheid van hospita of hospes. I).xt voorkomt, dat met het middel van een onguur laag postwisseltje de besteller zonder getui gen in een verderf kamertje wordt gelokt. Ook in hutels dient voor betalingen een kelner of portier naar de kanu*r van den gast-ontvanger te worlen meegenomen. Wanneer natuurlijk bij de huidige degelijkheid en breedheid van taak opvatting. d<> n uiimissic daarnaast zich op zijsporen heeft gewaagd, behoeft ?.lat niemand te verbn/.oix. (Jood is ;lo ra:ul van een ..perpc'bril". Van eeix. . .'. geheim alarmnpparaat in den brieven-/,ak. dat moet begiun"n 11* wekkerloopen. bij ruwe bewegingen. losrukken: en bij openen op een andere dan ..Hviehispost-"inanier. Althans, zulk een advies kan er mee door. Over hot n-.it van jioejiisoe-cursusson voor bestellers kon de ('ie het onderling niet eens worden. D.w.z. de heelo C'ie is er vlak voor, (lat deze klasse postmannen geiiiüene ster ke grepen leert oefenen; maartusftchen wenschelijkheid en conditio sine <,utt non loopt een hooi leger rustige min of meer aftandeohe bestellers, waar over een conscieixte ('ie niet als oen Napoleon heen kan stappen. Ook over de kwestie: Casino-knup pel of knalpistuol kon de ('ie het niet pons worden: on lag er "en meerderheids en eon minderheidsrapport. A'ele postmannen vaix dezen bestel dienst die door de ('ie gehoord werden. lieten hun tegenzin blijken tegen het moden'MHen van een pistool. We zullen met ons eigen postwapen worden overhoop geschoten, merkten zij be denkelijk op. . Tegen het dienstbelang, maar be vorderlijk voor de veiligheid werd de .maatregel geacht: de bestellingen niet steeds in dezelfde KM-pon uit te voeren. waardoor de misdadigers minder in gelicht zouden zijn.' Maar hot toppunt was wol van commissoriale ..degelijkheid", dat al lerlei vulsels' iix de dienstpet werden geprobeerd ; kurk. gummi, ja zelfs a la l'iccard?lladsji-achtige gevulde naai of theomandjes. ICn dat hierop Werd gebeukt met poken, hamers, het plat van bijlen on allerlei andere middelen der orimineole serie-werkers. Mier is men niet ver meer af van do charge. Men /ou ook hard.schedeligheid als eisch voor benoem baarheid kunnen formuleeren; of bij deugdelijke hoofd bescherming den kopzweeters dienen te sluiten, daar die teveel niet de pot in de hand dienst doen. ' Ten slotje kan ook een Rijkspostb'estuur er op vertrouwen, dat de misdaad niet- altijd hare bestellers zal blijven belagen. De seriewet en de modewct zeggen, dat het seizoen dra voorbij is. J lot is als niet som: mige kAvakzttlversjniddelen, of electrische baarkammen. Korte serie vleugen; lange pauzen. BEZOEKT DE Hollandsche Badplaatsen In het voorseizoen tot 15 Juli zeer verminderd tarief ZANDVOORT: HOTEL D'ORANGE en HOTEL DRIEHUIZEN" WIJK AAN ZEE: BADHOTEL n ZEE-DEPENDANCE. ? M i BH ai 11» Sea~Horse de allerbeste //outwyn Jenever M.P.POLLEN 6- ZOON ROTTERDAM STEUNZOLEN SYST. PROF. HOFFA/ HAAR MAAT' FA J.A.M ASSING corin.vtm O.Z.VOORBURGHAL 334 V* TIET BINNENGASTHUIS f" F. SINEMUS Leidsohestraat 20-22 AMSTERDAM C. Overhemden naar maat va nat f 9.50 PRIMA COUPE Eigen Atelier. BOTER von OUD-BUSSEM 90 «». FILIALEN te Amsterdam, Bussum, Hilversum, Laren, Zeist, Baarn, Utrecht, Amersfoort, Bloemendaal THE AMERICAN LUNCHROOM Cy. K A L V E R S T R A AT 16-18 AMSTERDAM RESTAURANT A LA CARTE PLATS DU JOUR 1Y SCOTS WHISKV VERTEGENWOORDIGERS: N.V. HOOGEWERFF, CHABOT & VISSER's WIJNHANDEL DEN HAAG - ROTTERDAM - ARNHEM VOOR UW KANTOOR STANDAARD EN PORTABLE MODELLEN SCHRIJFMACHINE VOOR UW PRIVE-GEBRUIK N.V. HANDELMAATSCHAPPU ADR. KOLLER & VAN OS, ROTTERDAM AMSTERDAM 'S-GRAVENHAGE VICTORIA-WATER In Literschroefflesschen OBCRlAflMSTCIM voor huishoudedelijk gebruik No. 2818 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 JUNI 1931 Wetenschappelijke Varia DE STRATOSPHEER door Dr. P. van Olst OP onnaspeurlijke wijze stelt lu-t loek^npuMick et*n oiiui'iuo belangstelling in ile óéno proef neming en negeert op absolute manier de andere proefneming van evenveel belang. Onmogelijk is het-niet dat de behoefte aqii romantiek niet alleen bij kinderen groot is, maar dat y.ij ook bij volwassenen nog in hooge mate aanwezig is. misschien nog zelfs te meer nu de samenleving in dalende mat? romantisch is. Zoo heeft de geweldige hoogtespruiig van I'rof. Hecard en ijn gexel de verbeelding der menseheu meer getroffen dan men, gedacht SM m hebben. Over de wetenscliappelijke resultaten der ver richtte metingen is natuurlijk nog niets te zeggen; wel is in de allereerste plaats als winst te hoeken dat l'ifcard hooger in den dampkring gestegen is dan ooit een levend wexen vóór hem; het hoogtei;ecord voor bemande ballons is met ongeveer n derde verbeterd, dus op een frappant royale manier. l'iccard is dan ook de eerste mensch, die onbe twistbaar in de Kt f ai os) tl» eer doorgedrongen is. Afgezien' van IMccard's methode van reizen, do weinig gevulde ballon, die pas op groote hoogte door uitzfittiug bol ging sta,an; de mand, die vervangen is door de hermetisch gesloten alu minium bol waarin de onderzoekers bij normale luchtdruk konden werken, terwijl buiten de bol de druk afnam tot een tiende van het normale bedrag, /ocdat zondef de bol de onderzoekers* het lot ondergaan hadden dat een muis onder de klok van de luchtpomp meemaakte in den tijd toen men de ellende vau de muis minder telde. dan het interessante" voor een klas schooljongens: afgeaien van al deze en dergelijke zaken, wilde ik dit keer nagaan wat die veelvermelde s/mfos/'/iw nu eigenlijk is. waarnaar (.roene-lezers reeds telefonisch vroegen. * * ' * Den dampkring, die onze aarde omgeeft, verdeelt men gewoonlijk in een paar, duidelijk van elkaar gescheiden lagen. De onderste laag. die 10 a 12 K.M. dik is, heet de tropospheer en de hoogste ballontuchten met menschelijke passagiers bereikten zoo om en nabij do bovengrens van deze laag. ? Doze ti-opospheor bevat het aanzienlijkste deel van den dampkring. n.l. ongeveer drie kwart der geheele dumpkringslucht-massa en praktisch alle waterdamp. Dit laatste heeft ten gevolge dat ook de wolken tot deze tropospheer behooren *m dat in de hoogere lagen bijna geen wolken voorkomen. Alle \\olksoovten. die een leek ziet. van de lav;e regenwolken tut de hoogste vederwolkjes en sluiers, behooren allemaal tot het tvopospheer-gebied. Het geheele tropospheer-gebied is min of meer onder den invloed der warmtestraling der aarde. De binnemvarmtp der aarde heeft hierop geen invloed, maar de zonnestralen, die de aardopper vlakte treffen, verwarmen den buitenkant der aardkorst en de aardkorst straalt deze warmte , weer uit zoc-dat de er boven liggende lucht ver warmd wordt. Verwarmd»* lucht wordt lichter en zal dus npatijyen, waarbij koelere lucht uit de omgeving toestroomt. Zoo ontstaan de winden die de tropospheer door elkaar roeren, tot een vrijwel gelijkmatig ga.s-mengsel; de naam ..tropospheér" fcete'ekent dan ook eigenlijk: sprotr waar geroerd en gekeerd wordt''. De tropospheer mag men kenmerken als het gebied der iv;r/«. rnlf luchtbewegingen. hier stijgend, ginds weer dalend, zooals de'ervaring der aviateurs op over tuigende wijze heeft bewezen. Zuiver horizontale luchtstroomen zijn betrekkelijk zeer zeldzjuMti; in hoofdzaak zijn de luchtstroomen meer 'of minder scheef tot verticaal t'>e. De warmtestraling der aarde wordt op grooter hoogte natuurlijk minder merkbaar terwijl st'.'gor.de lucht uitzet en volgens de natuurkunde daarbij ''afkoelt;-vandaar dat de temperatuur der lucht met t jenemende hoogte afneemt. In verband nu-t allerlei omstandigheden neemt de luchlt>tiiperatuur ongeveer iedere ll)0 M. «i f mot een halve tr raad Cel sius. Dit is echter een i/cm'ulileltlpi het kan ook wel eens voortkomen dat boven koelere lucht weer war mere, lucht volgt (men noemt, dit een ..inversie") De da^elijksche temperatuurschommelingen, die de aarde vertoont roepen gelijksoortige tempe ratuurverschillen in de tropospheer op, maar deze dagelijksche schommelingen zijn slechts tot een rtt'rtal kiloinlrtera hoogte te bemerken. Daar boven bemerkt uien hoogstens nog de juurlijksche temperatuuvsch^nmielingen der seizoenen, die echter ook op steeds grootere hoogte steeds minder opvallend worden. Komt men eindelijk op een hoogte van pi.m. 11 K.M. dan is er van aardinvloed niets meer te merken. Men komt -lan in een laag van gelijk blijvende temperatuur, een ..isotherme" laag, waarin de regelmatige temperatuurdaling der tropospheer vrij plotseling een einde neemt, hetzij direct, hetzij na een ..inversie" van eenige graden. Deze isothermelaag is ongeveer 5f> Celsius onder nul. Boven de polen is deze laag een achttal km. hoog. naur sohatting. man r naar de equator toe wordt deze laag steeds honger om eindelijk boven den equator zelf vermoedelijk tot veel grooter hoogte te stijgen dan de vermelde 11 km., mogelijk wel tot 30 km. ! Deze isotherme laag is de laag van het. strtilinfiAevcnwicM. De lucht krijgt n.l. niet alleen warmtestralen 'van de aardoppervlakte, maar straalt zelf ook weer de ontvangen warmte uit naar de wereldruimte,. Zoodra nu de ontwinycn straling door toenemende hoogte zoover \erminderd is. dat de afyei/eren warmte er gelijk aan is. is de lucht in st'.-alingsevenwicht gekomen. Deze iso therme luchtlaag nu heet de stratoopheer. Voor zoover men er metingen in verricht heeft. bijv. dóór ballons, die alleen zelfregtatreerende meet instrumenten meevoeren en die tot een hoogte van ttO km. (dus veel hooger dan Piccard's tocht) reeds gestegen zijn, blijft de temperatuur er vrijwel constant. Daarmee zijn de vertirnle lucht bewegingen opgehouden, die voor de tropospheer zoo kenmerkend zijn. De?.e stratospheer wordt dus niet meer door elkaar geroerd ! Het gevolg is dat de gassen van den dampkring zich hier op hun gemak otdeuen kunnen zooals de zwaarte kracht het wenscht, n.l. de zwaardere onderaan. de lichtere bovenaan. Draaide de aarde niet en straalde zij geen warmte uit da.n zou de ticrlc dampkring deze regelmatige bouw vertoonen (en daarmee voor ons menschen onbewoonbaar zijn !) maar nu is het alleen de stratuspheer. die een dergelijke lafinsfictcijse bouw vertoont en daaraan zijn naam te danken heeft.'Waterdamp ontbreekt hier v rij wel. zood at slechts bij In K >ge uitz» mdei-ing wolken i in de stratospheer optreden. Terwijl i h de onderste lagen der strutospheer nog stikstof en' zuurstof te vinden zijn, ontbreken zij in de hoogere en hoogste lagen var de htratospheer. waar de lichte gassen waterstof en helium de hoofdfiguren zijn: maar het zijn toch maar eenoouige koningen in een land der blinden, want de geheele lucht massa in de stratospheer heeft niet veel om het lijf. vergeleken met de welvoor/.iene tropospheer. In deze ijle stratospheer gebeuren echter wel allerlei opvallende dingen. Hiel' spelen zich de verschijnselen af van het mtorderüt'ht, hier gebeurt het, lichten der vullende sterren, die als ,uiterst kleine ijzerdeeltjes uit do wereldruimte in de stratospheor indringen, hier treden de merkvvaardige lichlcnde nuchtwolkcn 'op. die o.a. na de Kroote uitbarsting van den Krakatau waargeno men werden, enz. Tt.t hoe hoog de str&tosi heer reikt is niet aan tr> geven; een scherpe grens tegen de lucht ledige wereldruimte is er niet: men mag aannomen dat de totale dampkring^hoo^te in de buurt van Sp'o1 K'.'M. ligt. In het, onderhte deel van dit serene, ijle. glas heldere dampkringsgebied is l'iccard nu binnen gedrongen om er metingen ta doen, niet ,.omdat er geen lucht meer is, die de metingen hindert" zooals ik in een dor dagbladen las, en wat niet juist is. want zonder lucht zou de ballon niet kunnen stijgen, maar cmdat de lucht er zoo ijl en zuiver is dat do metingen minder belemmerd worden dan in onze onrustige, maar toch zoo dierbaar onmisbare tropos-heer. Wanneer U prijs stelt op soliditeit, koopt U meubelen van MMBUDCLFA5RICK ESKER PARKSTRAAT IO DEN HAAG KRONIEK De Ouilr vu dr Nieuw*- 3 D K ^linister van Onderwijs heeft men weet niet uoed waan m een 5 van nieuwe waarde ingevoerd, ten gehruike bij de eind examens der H.B.S. Wel waren wij niet ontevreden, in de argeloosheid onzes hart< n. met de oude 5. die ..net" of ..even" voldoende uitdrukte, doch.. . een nieuwe lente, een nieuwe vTf. en een nieuwe minis ter brengt, graag et-n belangrijke hervoiming tot stand. Bovendien is het voor een beslist kerkelijk man mogelijk wel pikant eons in dogma'* te roeren. Onze iccnl inderdaad een dogma, het dogma van een ontoereikendheid, welke door. zegpon wij. Tlóogeren Bijstand van die zonde verlost werd en zot» nog toegelaten in lut paradijs der geslaagden. Hot \vas een onbegrijpeli. k docma, dus als zoodanig zeer aannemelijk, maar kotters en scheui makers konden er hun slechte oppositie naar'.vellust aan botvieren Dat is dau nu gebeurd en het (.iezond Verstand (die vloek van alle (Jfloof) heeft door geweld gi.-zege\ ierd. Voortaan zal onvoldoende onv< Idoende zijn en niet anders en met 5 worden geteekend. In ztniver l*?ek dat nieuwe geloof dus rationeel, en van alle overbodige metaphysiek ontbloot. Doch. eilieve, wat is een geloof zonder mystiek 'ïEn zou de menschheid buiten het (absmrde vermogen te bestaan? Heen rede zal ooit' geloof kunnrn vervangen, en zoo was het dan weer zuiver rationeel en niet minder dan heil/aam, dat de Dorpelwachter* van den Wi.'sheidptimpel. ik bedoel de Vereeuiging van Directeuren van H.B.S. met 5 jaar-curcus. weer eenige druppels mystiek mengden iu hun ..unaniem aanvaarde, motie over de algemeene invoorinu: en toepassing van de in haar leteekenis van bijna voldoende." Aldus luidt dau de nieuwe leerstelling: ..de nieuwe vijf moet gi'geveu worden voor prestaties, die. zonder bepaald onvoldoende te zijn. tocli onder'de net voldoende mant 'olijxen.'' Zo(> ig 't weer in orde en de honger van ons geloo\ig hart gestild. Men kan het nu plechtiger zoo fonniileereii: \Vio ni«-t onvt»ldoende is. zal toch niet voldoen, want het net-Voldo<;ndo en het paalloos onvoldoende "zijn1 in alle eeuwigheid gescheidt-n. ?Mij dunkt, hier ligt s-tof tot vn me meditatie.' en terecht spreekt de motie lu-t dan ook uit. ..dat de invoering vnn de op deze wijze toegepaste nieuwe 5.... aanleiding kan gevm tot ninncc hcslnn'iH'i bij <le toekenning vjin ei n cijfer." Inderdaad." en zoo dit doLina voor velen een jresloten boek mocht blijven, het val misschkn den kindei'keniïworden geopenbaard bij hun extmen. Kn Z.K. den minister kan het loeren, dat het enkfl ratioueele van deze. wereld niet is en men niet ongestraft de hand ran vijven slaat. ', ' ' ' ? ' ?? ' ? -. ', ' ; F. r. '?'