H S' F! t . ' l i c; bij ir ?v ?l r v GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 JUNI 1931 No. 2820 J. D. S T R U IJ S & Zn. Tel. 37906 - AMSTERDAM - Prinsengr. 837 BEGRAFENISSEN CREMATIE TRANSPORTEN N. V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN BEGRAFENISVEREENIGING TE AMSTERDAM , SAX Jr. HCOFDKANTOOR p. c. HOOFTSTRAAT 38 TEAMSTERDAM: TEL. N r». 20341 en 24250 BIJKANTOOR BUSSUM, BRINKLAAN 138 VOOR HET GOOI: TELEFOON 2275 Begrafenissen - Crematie - Transporten r STEENHOUWERIJ D, WEEGEWIJS Rapenburg** - AMSTERDAM - Tel» 42662 MARMER W ERKEN W. HL POLMAN TUIN OVERTOOM 526 * Telefoon 82660 Begrafenissen - Transporten - Crematies j AUGUST ASCHOOL Nimrodpark HILVERSUM Intensief Onderwijs voor jongens en meisjes, in kleine klassen, met persoonlijkeleiding ; afgewisseld met botanische excursies,buiten spel, slöjd.tuinarbeidenz.Afd.A. -.OpleidingH.B.S.enGymn.Afd.B.; Opleiding hoogere klassen H.B.S.' en alg. ontwikkeling. Beperkt huiselijk internaat. Prospectus bij den Oir. GHR. H. J. RA\D. VERWiEGEN &KOK AMSTERDAM LD DEN MAAG Tandaanslag verdwenen Tanden worden weer blinkend wit. Tar-ia-,-s'ag heeft volgen» de laatste wetenschappelijke onderzoekingen He cigcnscbap om de tanden te doen verb'curcn en tanükwalcii in de hand te wciUen. t'« Toni raoct het dagelijks ver\viji'cr>.l word-:n. lïr worden stci-ds nie'uwc t'ieorioïn ver kondigd betreffende de oorisnk van tandhcdcrf. 5-'p"ini'Ccn u-ggen. dat bac teriën de oormak lijn. terwijl anderen h;t aan een verkeerd dieet toeschrijven. terwijl de overigen c:n combinatie van deze'twee vnor mogelijk houden. l: n feit s:aat e.-lrcr va.st : om lï'.v tanden sterk en gezond te hiudm. dienen ie «er»! van bactoritfn bevrijd te worden. Uw tanden warden bedekt door een k'everigen aanslag. H orin bev neen zich bacteiiïn. cie bederf veroorzaken. De nieeit tckore manier om tl w tanden van d«cn iians'a^ te bevrijden, is Kit gebruik van rVpxndert". ..PepsoiUnt" bevat gren puimsiccn of schurcnc'e bj«tar.dik'c'on Met l.ee't een uiterst zach'.c werking, is geheel onrcha.'clijk ir. let f,ebtuik. toch wordt de ; anslag verwij-L'rti waar andere methode i gefaald hebben., Hebt ook, blinkende tanden. Neemt den jckers^cn wc j ..en gebrrtkt nog l-.cden Pcpsodent". GtDEP Dc Tandpasta die den aanslag verwijdert. 3137 Kastkoffers in meer dan 70 modellen Prijzen van f 60.?af Koldewey 8 Corbière Lcidschestraat 30 - Amsterdam SPECIALITEIT IN:. Kinderbadkuipen '-?Badtafels Baby basculcs ^^ ^ ^ Linncnmandcn -Doubletten Iets nieuws. Twee smaken in-éón: half gewone,- half melk chocolade. Cliti/d i Voornaamste Kleedinqinrichtinn op elk gebied i t No. 2820 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 JUNI 1931 Duitsche en Fransche boeken Heinrich M<tnn .,<l'u' j/n«cr Stn-ln'" Kietienheucr, J'oltolinH. Heinrich M»inn (!eixt umi Tal". Kiepenheuert Potadntn. In «ij n laataton roman t H e tfronzc Sttche" schrijft llcinrich Mutin in een uitvoerig voorwoord over liet wezen van den roman i'U ile literatuur in. het algeineen. Volgens hem moot een roman steeds een soort biecht zijn. die de auteur tegenover zich /elf doch tevens tegenover zijn tijdgenooten aflegt. Waar lleinvich Mann eenige weken geleden /.estig jaar werd, hetgeen in ons land vrijwel onopge merkt voorbijging, is het noodig en wenscheli.jk bij het verschijnen van twee nieuwe werken, uit de omvangrijke biecht die de/e auteur in een oeuvre van ongeveer 12 werken aflegde, eenige elementen raar voren te halen. Hij n werk is niet alleen in om land weinig bekend. Heinrich Mann is on danks het feit dat sommige zijner boeken telkens en telkens herdrukt werden ook in Duitsehland een/aam gebleven. Waarschijnlijk is dit inde/eiitijd en in de politieke situatie, waarin zijn land verkeert. ook niet anders mogelijk voor een dichter met een dergelijk gevoel voor verantwoordelijkheid. Juist in dit verantwoordelijkheids-gevoel schuilt echter zijn groote kracht als kunstenaar. Jn ec-n autobio grafische schets heeft hij nog onlangs verteld, . hoe hij eens jaren geleden op een snikhectcn dag in et n coupékwam. waar nog slechts Y'n hoekplaats on bezet was. Op deze plaats lag enkel een courant, die hij kalm opvouwde en in /.ijn zak stak. Tegenover hem zat een gepensioneerd otïicier, -lie hem' aankeek doch zwveg. Twee minuten later eisehte debe/.itter van de courant /ijn plaats op. Heinrich Manu ontkende een" courant bemerkt Ie hebben en beriep zich in y.ijn jeugdige overmoed o;» den ouden officier als ge tuige, die niet antwoordde' en enkel /.weeg, doch hem y.óó doordringend aankeek, dat Mann beschaamd en verlegen opstond en de c-,'iipéuitging, .laren lang. telkens als hij oen roman of essay schreef ? en twijfelde, zag hij het zwijgende gezicht van den ouden officier en wannoer hij ergens in het openbaar sprak wist hij dat de oude overste in de zaal zat. .Kerst een. paar jaar geleden, tuen hij op een meeting lu«t woord voerde, herkende hij hem boven op de galerij en bemerk 13 hij. dat zijn gezicht tevcrcdenheid en instemming uitdrukt.1, zocdat hij ten slotte ixa jaren zijn vertrouwen gewonnen hml. In deze symbolische, aan I'npini. herinnerende' schildering van zijn (!ewet:'n sehuilt' 100 pCt. lleinvich Mann. I)e Duitsche jongeren keiui'm dit verantwoordelijkheidsgevoel. Telkens wanneer zij enquêtes houden, waarin namen van hoogen rang als leiders becritiseerd worden en verworpen, treft men onder de weinigen die dooi de jongeren geprezen worden /Jj u naam. /ij weten dat Heinrich Mann ondanks het groote leeftijds verschil bij hen hóórt aan hun kant staat, hunne ideeën is toegedaan. Wat betoekenen ten slotte zestig jaar? Ouderdom en generaties geven hier niet de-doorslag. Heinrich Mann is en blijft onder de jongeren een der jongstén. ..Bücher von heute, schreef hij onlangs sind morgen Taten und einy Vorgestalt des («eslechts, das kommen 8t)ll. leht int Schriftsteller schon." Hij kan van zi'jh zelf zeggen, wat hij in ..(Jeist und Tat" over Htendhal schrijft: zijn leven lang streed hij in alles wat hij schreef voor mér waarheid, open hartigheid en een vrijere menschheid." Misschien GOOSEN.SWAOTAN Heinrich Mann PIANO'S-ODGELS IAANVAN 'MEEDOEÖVOOBI 100 heeft Duitsehland na Niettche geen letterkundige voortgebracht, die in vsóó hooge mate een ..Kurol)tler" was. Hij is een pionier van een nieuw Kuropa op andere sociale eu geestelijke grondslagen. lleinrich Mann was tevens de eerste Duitsche auteur, die na den oorlog toenadering tot Frankrijk zocht en ondanks herhaalde waarschuwingen van de zijde der Duitscho legatie in het Trocadero Vi«tor JI ugo huldigde in woorden, die ook op hem zelf van toepassing zijn: ,,c'est «tu'ii uvait ree u Ie génie du coeur avec l'autre génie. Cjuand une grande décisi-jn tait a prendre pour la justice et la vérité, il acceptait de souffrir plutót «iue de les renior. ('hactue fois, »|ii'il lui falLdt se proiionccr sur Ie droit des hommes ou d'un homuie, il a )>ris Ie parti de l'homme et du droit." Deze kunstenaar, die een zoo hooge opvatting van menschenrecht had en van een zoo groot e liefde voor de waarheid vervuld was, schreef ook het drama van Madame Legros, die ia 17SU langs de liastille, wandelde, waar een papier voor haar voeten fladderde, dat haar een gevangene Latude uit zijn cel had toegeworpen, een kreet om verlossing om hulp. Madame Legros voe'de zich, omdat ze niet óók schuldig wilde worden, verplicht aan alle menschen te gaan zeggen hoe in de/e gevangenis g<-leden «' ord, tot haar kiet-t , eindelijk gehoor vond en de lia.stille verwoest werd. Heinrich Mann schreef het drama van de geboorte «Ier Revolutie van 1789, waarin een eenvoudige Parijsche kantwerkster door haar ge looi' aan de rechten van den mensch een zot) be langrijke rol speelde. Men kent dit drama ten onzent niet en evenmin dezen auteur als vijand van elke cultureele reactie als een auteur die sler-hts bij tien Zola uit den tijd van ,,.1'accuse" kan worden vergeleken. Terecht legde de «lichter (.iottfrièd Jlenn on langs in zijn feestrede ter eero van Heinrich Mann de nadruk op zijn kunstenaars-gaven. 'Ci'een ander Duitsch auteur schrijft een zoo strenge volmaakten stijl, niemand is dieper in zijn stof doorgedrongen, beschikt over een zoo krachtige fantasie en een zoo groote dosis wijze ironie. Op ..Mutter Marie" (11)27) liet hij thans die grosze Sache'' volgen. Dit boek zet de rij zijner sociale en poli tieke roma.ns voort en heeft als hoofdthema de vraag naar het doel van oas leven, de vraag die eigenlijk in allo groote romans der wereldlite ratuur gesteld werd. J n ..Don Quichotte1' evengoed als in .,Wilhelm Meister" in ,.le Rouge et Ie Noir" evengoed in ,,der Xauberbcrg" in ..rivdueation sentimentale" evengoed als in .,Oorlog en Vrede". Hoe moet ik leven om vrede met mezelf te h ebben'r Wat is eigenlijk in diepste wezen, hetgeen wij leven noemen? Die grosze Hache", de roman der Duitsche industrie en politiek van heden, stelt deze vragen eveneens. Alle . elementen waardoor ze bepaald wordt zijn aanwezig: machtsbegeerte en ati^st om het dasielijksch brood, zinnelijkheid en jalousie. armoede en ??ijkdoni, hartstocht en mystiek, omkoopbaarheid en eerlijkheid ?? tvl onze honger naar liefde, wat x'«'ld en een beetje geluk. Di grosze Sache" is dpaiom ook onze ..Sache". al deze factoren ook de factoren die ons leven beheerschcn, heel ons jachtend bestaan is in de jacht in dezen roman (die zich in eeu tijdsverloop van drie maal vier en twintig uur af speelt) ge schilderd. Op zijn roman laat Heinrich Mann nu een essaybundel (ieist und Tat,Franzosen 17SO?UMI1' volgen.De bundel opent met een essay uverChadcrlus de Laclos, den auteur der Liaisons dangéreuses", waarin de tijd van het ancien regiem weer her leeft en hij van de minnenden dezer epoche de diepzinnige definitie geeft: Sie. waren Psycho logen i Aktion". De voornaamste plaats neemt een breedvoerig geschilderd portret van den arisr tucratischen scepticus Flaubert in, -Plotseling be merkt men onder het lezen een groote overeen komst van .den auteur van Madame Bovary" met den optimistischen democraat Heinrich Mann. Die Literatur?schreef hij in deze essay?? wird höchstens noch von alteren Literatur-historikus gehaast. Die Gesellschaft selbst findet sich unverdrossen ab mit den Erkentnissen zu denen dié.Literatur sie. nötigén möchte. Hie lebt trofcz ihrer und ihnen genau entgegen". Sceptische woorden, die geen onvruchtbaar sarcasme in zich bergen, doch 'het gevolg Van een wijze bevruchtende -levensernst zijn. Heeft men den roman ,,die grosze Sache" en den essaybundel ..(Jeist und Tat" gelezen dan krrgt men een vollediger voorstelling van liet oeuvre van Heiiuirh Mann. dat ten ori-'.eut n-»g te weinig belangstelling geniet en niet slechts naar enkele toevallige romans kan en mag \v< rden beoor deeld. NICO HOST 7900 (ii:~ Kdiliuna de il no r I'aul Franre. Mofitnd. Paris, I'aul M01 and is nu eenmaal een modern auteur^ iemand die een beeld heeft gegeven of willen geven van de maatschappij, onder geestel'jk en zedelijk opzicht, in de periode l'J l S-?UJIJO. Hij wordt algemeen gehouden voor den meest helderzienden kroniekschrijver van de troebele periode van na tien oorlog, toen in alle landen dezelfde verwarring was waar te nemen, die men na alle groote poli tieke beroeringen constateert. Die opinie is mis schien wel een beetje voorbarig, want het is lang niet uitgesloten dat over eenige tientallen jaren thans minder gekende, of nog onbekende geschrif ten een geheel ander licht op dit tijdvak zullen Werpen. Dit belet niet dat de schrijver van Ouvert la Xu'it eenige zeer schrandere opmerkingen heeft gemaakt over de hedendaagsche maatschappij, of laat ik liever zeggen over eenige bepaalde milieu's,' die overal en nei-gens thuis hooren en in alle landen voor internationaal" doorgaan. Het is mogelijk dat deze milieu's den toon aangegeven voor een tijdje, maar ik meen dat hun invloed geringer is dan vrij algemeen wordt aangenomen. Thans heeft Paul Morand het jaar 1900 gecon fronteerd met het jaar 1930. Hij is overtuigd dat de groote kloof, anderen zouden zeggen het mis verstand, tusschen de negentiende en de twintigste eeuw, eerst met het uitbreken van den oorlog ont stond. Men kan daarover van meening verschillen* maar het bestaan zelf van een anderen ..geest" zal wel niemand ontkennen. Vóór den oorlog reeds had Charles Péguy beweerd dat in de tweede helft der .negentiende eeuw er in het innerlijke wezen van het individu en van de maatschappij meer was veranderd in enkele jaren, dan vroeger in den loop van eenige eeuwen. Maar Péguy keek niet alleen met een anderen blik dan Morand. hij bekeek ook andere menschen en andere dingen. Hij con stateerde niet alleen; hij wou begrijpen en zocht naar de oorzaken. Morand bekijkt het veranderlijke schouwspel van modes en gewoonten en amuseert zich met de schrille tegenstellingen. Dit schouwspel is inderdaad amusant. Maar meer ook niet. Een contrast te geven tusschen twee thans zoo verschillend lijkende perioden als 1900 en 1030 is, in zekeren zin. vrij gemakkei jk, althans A'oor iemand die alleen het voor iedereen waarneembare leven van de straat uitbeeldt. Het is zelfs zoo gemakkelijk, dat de illustraties van het boek, kiekjes en teekeningen uit den t'jd, in de meeste gevallen veel suggestiever zijn dan de tokst. De chauffeur van een dertig jaar geleden, in zijn indr.ikwekkenden pclsmaiuvl van poolrei iger en de mondaine met de wespentnille zijn natuurlijk' zeer vreemde verschijningen voor een jonge i man van dezen t'jd. en het portret van Zola als l'ietsrijder lijkt hem bed wat gekker dan een portret van J. F. Helmer.s ui" Mevr. Hosboom-Toussaint. liet is zeker 'dat niets zoo spoedig'veroudert als een mode die wij zelf hebben meegemaakt; het is niet minder zeker, dat de mode van den dag ons altijd met blindheid .slaat. Naderhand, als do .mode voorbij is. bemerken'wij pas hoe gek zij was en wreken wij ons mét een karikatuur.' Men mag betreuren dat de auteur zich niet bij die karika tuur heeft bepaald; met de groote opmerkingsgave, die hij bezit en zijn'soms zeer levendige stijl zou hij ons zeker meer hebben geboeid dan hij nu doet. Hij hecht, mijns inziens,'ia veel belang aan de manifestaties van het politieke leven, die ons slechts kunnen interesseeren wanneer zij geschied kundig worden verklaard. Ken jonge lezer, die niet weet wat de Dreyfus-zaak voor Frankrijk is geweest, en welk'e beroering zij in alle kringen der Fransche bourgeoisie.' heeft verwekt, zal niets begrijpen van al het straatrumoer n van den geweldigen pólitieken strijd waartoe die beruchte zaak aanleiding gaf, indien hij niet tot den grond der dingen doordringt. Zooals hij zijn boek had opge vat, kon de schrijver niet in geschiedkundige details treden; daarom had hij beter dien kant van het leven on vermeld gelaten. In de anecdotische bladzijden is Paul, Morand vaak zeer goed, daar geeft hij zich zooals hij is: een humoristisch scepticus met een zeer scherpen blik. .J. VAN NIJLEN. l l i "il l