ft! S': P: l ?v. bij i . -pi i * Si \ ?Ui DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 JULI 1931 No. 2822 ?? trechtsch Lwstrtimspel: Cortes door Henrik Scholte Teekeningen voor de Groene Amsterdammer" door J. Gabrielse Lf TKKC1IT heeft, wat zijn student enlustra ' betreft, menige traditie hoog te houden: voor den oorlog de prau>l zijner maskerades, en sinds het lustruinspel. na Helft in 1!I2:?. vrijwel algem-'en als experiment aanvaard is de her innering n:ui ..Ichniïton". onder alle nog slechts ten deele geshv.igde openlucht speK-n een erkend hoogtepunt. IHc herinnering a:'*i ..Ichnaton". waarbij des tijds Welke fouten d; n ook gemaakt mogen zijn . droom en werkelijkheid elkaar alt hans n oogenblik ontmoetten en de elementen voor een visioenair tooneel in oervorm, een Pirandello in natura, bijeen waren, heeft kennelijk obsedeereiid gewerkt, zoowel o]) den schepper van het /eer verwante ..Cortex", als op de toeschouwers. die de/e week het compromis van velerlei, samen werking voorgezet kregen. ..Cortez". even groot van allure, maar in elk opzicht kleiner, banaler en leeger van uitwerking, is slechts de zwakkere herhaling geweest. « * * Cortez HOOFIEN'S ROOMBOTER WORDT SPECIAAL BEREID Nu de gansche Wereld veroverd eU terstond Weer verloren is en de laatste kruisridders sinds lang met jicht en euvele herinneringen voor hunne haard steden zitten, nu de/e tijd nog slechts schijnt te kunnen droomeii van afmetingen, waartoe men zelf niet meer in staat is. doet de ..mythe van den verovera.ii'", als een soort wenschdroom. als een afstandmeter voor allen, die zich met een romantisch Verlangen_erfelijk belast weten, weev opgeld. Men ..leest in heimelijke identificatie \V*a<5sermann's ..Columbus" en Friedenthal's Cor tez", men speelt O'Neills tragedie der conqxiistadoren. waarin de aloude verlangen naar de gouden steden van Cathay den zwaarsten tragischen climax krijgt. En men speelt ..Cortez".. .. De rtrechtsche student J. Dhoht, die het scena rio ontwierp en er daarnaast een tienmaal zoo omvangrijk boekwerk .met deels wel wat al te zwaarwichtige beschouwingen over publiceerde, heeft zich een gedachte, die thans in menigen roman en in de verzen van vele, Vele dichters leeft, met zuivere intuïtie eigen gemaakt. Cortez is voor hem nauwelijks een historische, veel meer een imaginaire figuur, die, enkel als aanleiding gekozen, dan ook lijnrecht tegen de historie" in handelt; Mexico slechts een toevallige incarnatie van een onvatbaar, elyseïsch ideaal. Zijn thema raakt tenslotte de essentie van elke romantische heidentragedie: het ideaal blijft een luchtspiege ling, het reageert niet. het staat slechts aan een verren en hoogen horizon. Den driftig voorwaarts strevenden held achterhaalt de wereld: gouddorst der soldaten en bekeeringsijver der padres. Toen ik dit scenario las. leek het mij de kansen te bevatten voor een spel van zeer gi-ooten opzet. De weinige tekst, die slechts d oor Cortez gesproken wordt, miste weliswaar eiken zweem van eigen en vervoerde vormgeving, doch niemand S zal van een inzender op een gelegenhcidsprijsvraag verwachten wat 'menige dichter hem weinig beter heeft voorgedaan. En, ,bij die zeer geringe tekst, scheen het aanduiden der motieven in het scenario mij althans zuiver en eenvoudig: het vizioen van Mexico en het falen vanrden held Cortez, beklemd en verloren tusschen «ijn eigen droom van het smettelooze en absolute en de schennende handen der kleinere veroveraars achter hem. Men kon zich daarvan, als een tweede Mexico in eigen verbeel ding, een idealen vorm denken, .waarvoor het' tooneel, de openlucht tinder den illusiewekkenden avondhemel, de massa en het zinrijke kijkspel'* wel do naastbije verwerkelijking bood. f^ 3 $ Dat het spel. ondanks de goede details, klein van geest en over-werkelijk van uitbeelding bleef ... ik geloof teislo'te toch niet, dat men daarvan den regisseur, aan wien vrijwel alles was overgelaten. geheel "of zelfs in hoofdzaak een verwijt kan maken. De factoren, die tesnmen den geest van zulk een lustrumspel bepalen, zijn vele en elk van hen is wellicht voldoende om een welslagen onmogelijk. te maken. Het materiaal aan helpers, ook aan spelers, is uiteraard, gebrekkig, men verwacht ook geen evocatie, die als een vlam uitschiet in dagen, waar feest, en pret op een zooveel lager Montezuma Hotel Duin en Daal" * Bloemendaal Str. koud en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS - LIFT - Telefoon 22223 No. 2822 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 JULI 1931 Kaziek uit Cortez doch harmonischer peil synoniemen zijn. En ten vlotte wordt de altijd merkbare zucht om'do uiterlijke praal en de kosten, in eigenlijken zin weer de ,,maskerade" te taleereii, niet geëvenaard door het enthousiasme van een groep, die welis waar zeer stellig met een sleur wil breken, di 'ook dat blijkt bij elk lustrum «pel wel duidelijker bereid is om den collectieve^ geest boven de persoonlijke eerzucht te stellen, maar die overigens van zijn positieve taak toch slechts een vage, ideëele en in zijn globaliteit weinig practische opvatting heeft. » * * Daardoor in hoofdzaak geloof ik, dat er met dit nieuwe lustrumspel wel incidenteele en verge lijkende winst behaald is, maar dat eenig werke lijk succes toch uitbleef. Van wat er aan grootsch conflict bedoeld was te geven, kwam in de uit voering weinig tot zijn recht.-Er werd door de A'ertooning niet alleen niets aan het uiterst be knopte schema toegevoegd, er ging zelfs veel van wat toch met een enkel woord stond aange duid, weer verloren. Nu is inderdaad de drama tische handeling geconcentreerd op Cortez, of liever in Cortez. En al had hier ook de grootste speler gestaan, besehenen door de felst-geconcentreerde zoeklichten, geholpen door de heerlijkste taal, dan nog ware het dunkt mij onmogelijk geweest om door een stand, een gebaar of een gelaatsexpressie de korte en felle reacties mede te doelen, die in den held omgaan:'zijn vervoering dooi- het vizioen van Mexico, zijn houding ten opzichte van Montezuma, zijn nederlaag dooi' het leger dat hem onder den voet liep. Men had slechts kunnen hopen, dat men kcrinisdragend van liet eenvoudige en groote conflict ,'den zin" en het verloop daarvan had kunnen aanschouwen in het ageeren der groepen en zelf, als toeschouwer, dien Cortez met eigen oogen en eigen hart had kunnen zijn. Op Reis. Bij felle zon en schralen wind de huid be schermen met een weinig purol of wat Purolpoeder en vooral tegen den nacht hei gelaat, alsook alle schrijnende en stukgaande huiddeelen inwrijven met Purol, dat dadelijk ver zacht en spoedig geneest. Purol en Purolpoeder zijn verkrijgbaar bij Apoth. en Drogisten. In plaats daarvan bleef men, on-ontroerd en passief geïnteresseerd, een toeschouwer bij een schaakspel met levende stukken, dat echter niet werkelijk werd yespeeld, doch slechts doelloos geschoven. Op een veld van te kleine af metingen, te nabij om perspectief en distantie te scheppen, volgde men iets, dat tenslotte ioch weer een maskerade werd. Tegen het paleis, schoon hoewel niet grootsch van contouren en met een zware poort, waarvan de middenboog op hinder lijke en onnoodigc wijze het uitzicht op den breedverlichten trap blokkeerde, werd de droom van Mexico gemanifesteerd op de manier van een pompeuze revue-finale, met Cortez als compère. Ik zeg dit niet om het vele werk, dat hier ver richt is, met een hatelijke opmerking te kleineeren en het is zeer wel mogelijk, dat er voor den regis seur'Louis Saalborn, allo factoren in aanmerking genomen, geen andere weg openstond. Maar ik oordeel als toeschouwer en als toeschouwer heb ik van dit al te beknopte, vlak en voor mij zi.iloos gebleven kijkspel, dat in driekwartier als een kleurige optocht voorbijtrok, geen andere indruk ken kunnen meenemen dan ik tenslotte ook in amusementsvorm", als film of als revue, gekregen had kunnen hebben: levende beelden, maskerade. De mythe van den veroveraar" is voor mij tusschen de regels van het geschreven scenario blijven rusten, liet goede detail" zij echter met liefde gerele veerd: enkele mooie groepeeringen, die Saalborn bereikte, vooral bij den Verrassende»! intocht, met do paarden, de knechten niet hun overgroote lansen, de strakke padres en Cortez te midden, van zijn bentgenooten, en het geslaagd experi menteeren met de technische effecten, zoowel wat het zoeklicht op de figuren als de brand aan het slot betreft. Dan het inderdaad voortreffelijke ballet, dat onder leiding van Darja Collin was ingestudeerd, en zeker ook het spel van Cortez. zijn sterke stem en zijn gedragen voortschrijden. Zelden heb ik iemand met zooveel bewuste of onbewuste plastiek een costuum zien dragen. waarvan de werkelijkheid nu eens niet onder de geïdealiseerde voorstudies van Böhm bleef. Ook in de Mexicanen, in de prinsen en in Montezuma toonde Böhm zich trouw--n» weer die oostumier'' met geniale vindingen, die inderdaad het recht heeft om o v o;- half Europa het tooneel. van de klassieke helden tragedie, tot de lichtzinnigste revue toe, fantastisch uit te dossen. Van Monte zuma, een puur decoratieve figuur, die slechts n enkele armbeweging heeft to maken, kan men uiteraard weinig zeggen. Maar wel heb ik mijn hart verloren aan den laatsteii prins, die dralend en zwervend in een korten dans op de trappen ver bleef voor hij Montezuma doodde, en die mij een oogenblik den indruk gaf, dat hier iets van de Burgeres uit Cortez" «tof van het scenario zuiver en sterk verwerke lijkt werd: eens te met'r een bewijs, dat juist in het massa-spel do prestatie van eiken individueelen "deelnemer belang heeft. Al zal zij, in een magistrale vertooning, het geheel helpen op-' Ktoot:>n en niet, gelijk thans, in de herinnering uitsteken als het kleine incident: een scherp gezicht tusschen het> vele, dat blind bleef. Legeraanvoerder uit Cortez", Nieuwe uitgaven Ci. A. run <lcn lienjh vun Eusinyu. Paul' 'Luiiis Cinifhitml. ft'tbo't Stahl: l'roniers Eer il* <1u Clirixt'mnisinc. /*«m. 2.es E iti<-n*l{ieiler: Ainsicrduni. Vtin Holkenta en Warcndorf. Dit boekje, uitgegeven in de serie Annales d'llistoire du Christianisme", bevat een zevental studies over het ontstaan van het Nieuwe Tes tament, welke om het gewicht van hun conclusies, de kracht der argumentatie en de helderheid waarmede zij zijn geschreven, alleszins verdienden gebundeld te worden. Van den Bergh van Eysinga en Couchoüd toonen aan. dat de Marcionitische tekst der Paulusbrieven, het Apostolicon", ge deeltelijk door von Ilarnack gereconstrueerd niet een uittreksel uit of verminking van onzen huidigen tekst is: veeleer is onze katholieke" tekst ontstaan door interpolatie en bewerking van de Paulusbrieven, zooals ze door Marcion werden uitgegeven. Couchoüd bewijst het woord is gezien de prachtige argumentatie niet te sterk dat onze (irieksche tekst van het Marcus-evangelie een vertaling is yan een in het Latijn geschreven ori gineel. De studies over het rhythmische proza van den Philemon-brief, de beteekenis van Joh, 20:17 (?noli me tangere"), de episode van de vrijlating van Jezus Barrabas en het dubbele auteurschap van de Handelingen der Apostels zijn voorbeel den, van de gestadige verfijning der moderne Bijbelcritiek. .?Europa'H Jfincclijksicetten. Een populaire ver handeling over de huwelijkswetgeving van alle staten van het hedendaagsehe Europa, benevens die van het moderne Turkije en van de Vereenïgde Staten van Noord-Amerika, ten. dienste van publiek en ambtenaar, door P. Boekhout, plaatsvervan gend ambtenaar van den burgerlijken stand te 's-tiravcnhage. Uitgave van uitgeverij Bustag", te 's-Cravenhage. Hotel-Pension 'T V ELT-H U Y S" Tel. 17. HATTEM. Tel. 17. met eigen dennenbosch van 5 H.A. Tennisbaan, Garage, kamers m. str. water, centrale verwarming, enz. Geïll. prosp. o p aanvrage, vóór en naseizoen reductie. n l i . i; 5 > i f j H