i , zo | w 1 'O 'jl st ] ? i d h fc v t' eekblad voor Nederland Kleine Adver tentiën 50 cent per regel Aanbieding vóór Woensdag 10 uur ONDER HOOFDREDACTIE VAN A. C. JOSEPHUS JITTA Redacteuren: L. J. JORDAAN, F. G. SCHELTEMA EN M. KANN. .- Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM - KEIZERSGRACHT 355, AMSTERDAM - C Telefoon 37964 Post giro 72880 Gem* Giro G, 1000 OPGERICHT IN 1877 No. 2823 ZATERDAG u JULI 1931 Tusschen Chicago en Berlijn ENKELE weken gelden hebben de Xederlandsche kiezers de nieuwe gemeenteraden samengesteld, die over enkele maanden in functie zullen treden en gedurende de 4 volgende jaren aan hefc hoofd van onze gemeenten zullen staan. De wetgevende en besturende taak van de gemeeriteraden gedurende deze periode is in eerste instantie bepaald door de ruim 3 millioen stippen, die de kiezers bij die gelegenheid rood hebben ge kleurd. De vele fraaie en minder fraaie kalkfiguren op de straten zullen reeds lang zijn uitgewischt, wanneer nog altijd de roode stippen het bestuurs beleid onzer gemeenten zullen bepalen. , Deze verkiezing was de 20e sedert Thorbeeke's onvolprezen gemeentewet den grondslag voor ons moderne gemeentebestuur heeft gelegd. Het aantal kiezers is sedert de jaren 50 van de vorige eeuw aanzienlijk uitgebreid, maar de juridische organi satie van onze gemeentebesturen is sinds dien tijd bijna ongewijzigd gebleven. De juridische constructie moge dezelfde zijn gebleven. De werkzaamheden, die sinds 1851 tot de ..huishouding der gemeente" worden ge rekend, hebben zich met het aantal kiezers ont zaglijk uitgebreid. De gekozenen, die aan het vertrouwen der burgerij hun functie danken, vinden zich voor een y.tuH- moeilijke taak gesteld. In Thorbeeke's tijd was het aantal openbare diensten en bedrijven, dat door de gemeenten werd beheerd, zeer gering. Thans worden in bijna alle gemeenten van ons land. althans in bijna alle gi'o;>te gemeenten, het gasbedrijf, de waterleiding, liet electrisch bedrijf, de telefoon en de tram van gemeentewege geëxploiteerd. Op tal van andere gebieden is het gemeente bestuur leidend opgetreden: de woningbouw, de zorg voor de openbare gezondheid, de handel in grond, de exploitatie van openbare markten, .-schouwburgen, baden en zweminriehtingen zijn door gemeentebesturen ter hand genomen en het ziet er niet naar .uit, dat de gemeenten zich eerlang van deze terreinen zullen terugtrekken. Die sociale taak stelt: aan de genaeentefinaneiën zware eischen. Tegenover de vele diensten, die het gemeentebestuur aan de burgerij bewijst, staan nieuwe en zwaardere belastingen. Deze uitbreiding van de huishouding heeft de rechtstreeksche zorg voor een groot aantal inge zetenen, gemeenteambtenaren en gemeentewerklieden, binnen de sfeer van het gemeentebestuur getrokken.; Om nog maar te zwijgen van de zorg voor de werkloozen. Zoowel die nieuwe taak als de hoogere belastin gen verscherpen de critiek van de publieke opinie. En de behoorlijke uitoefening hunner functie wordt er voor de volksvertegenwoordigers des te moeilijker door. . Kr zullen wel weinigen hier te lande zijn, die het beleid der gemeentebesturen van Chicago en Berlijn zouden durven verdedigen. In C'hicago, waar het aantal diensten en bedrijven, dat door het gemeéntebstuur wordt beheerd, uiterst gering is. was desniettemin de corruptie gestegen tot et'h hoogte, waarvan men zich hier te lande namvelijks een voorstelling kan maken. In Berlijn heeft men, hoewel de openbare'financiën er slecht voor stonden, de sociale taak van het gemeentebestuur in zulk een snel tempo uitgebreid, dat men het electrisch bedrijf aan een particulier concern ter exploitatie heeft moeten overgeven. Voor elk gemeentebestuur, maar wel het meest voor die besturen, die hun sociale taak ruim opvatten, is ,de zorg voor gezonde openbare financiën van het grootste gewicht. En juist die zorg zal vermoedelijk in de naaste toekomst voor onze nieuwe gemeenteraden het moeilijkste probleem opleveren. De meeste commentaren op den uitslag van de juiste verkiezingen voor onze gemeenteraden culmineeren in de verklaring, dat er weinig veranderd is. Dat is ongetwijfeld waai'. Maar de betrekkelijk geringe wijzigingen, die men kan waarnemen. verscherpen toch den bestaanden toestand. De partijen der voormal; ce rechterzijde hebben ongeveer haar positie wet<'ii te handhaven. De socialisten hebben, behalvi- in do groote steden, hun positie een weinig versterkt. En de klappen hebben voornamelijk de vrijzinnige partijen ge kregen. Dat de socialisten hun positie niet alleen vrijwel hebben weten te handhaven, maar zelfs hier en daar hebben versterkt, bewijst hun steeds groeiende macht. Want zij stonden er in deze omstandigheden uiterst moeilijk voor. In tal van colleges van B. on W. hebben zij immers zitting. Zij dragen mede hun deel van. de verantwoordelijkheid voor de zorg voor de werk loozen. Die werkloozen zijn met de behandeling, die zij ondervinden, niet tevreden. Zij wenschen uitkeeringen, die even hoog zijn als de luonen van volwaardige arbeiders. Dat is natuurlijk onmoge lijk. Maar dat heeft toch tengevolge, dat vele werk loozen en hun gezinnen op de communisten stemmen. Ik heb hierboven opgemerkt, dat deze betrek kelijk geringe wijziging, den bestaanden toestand , verscherpt. Daarmede bedoel ik dit. Hoe langer hoc meer heeft men in de gemeente politiek uit de landspolitiok de methode overge nomen, dat de colleges van B. en W,, het dagelijksch bestuur" der gemeenten, niét langer evenredig worden samengesteld, d. w.z. .zooveel mogelijk in dezelfde verhouding als de politieke partijen zitting hebben in de gemeenteraden, maar dat er op een bepaald programma een meerderheid wordt ge vormd, die regeert, Waartegenover een minderheid staat, die in oppositie is. In den regel zal in de huidige omstandigheden . die meerderheid worden gevormd door de meer vooruitstrevende groepen in den Baad, omdat zij in ledental talrijker zijn, dan de meer behoudenden. Dat heeft tengevolge, dat het beleid van het dagelijksch bestuur een meer vooruitstrevend karakter zal dragen, ? dan dat van den gehcclen gemeenteraad. En de critiek die de minderheid op het beleid der meerderheid oefent, zal ev door worden verscherpt. Ik juich het toe, dat onze 'gemeentebesturen hun sociale taak zoo' ruim op vatten, als zij dat plegen te doen. Van die opvatting zal in de huiINHOUD: 1. Mr. A. C. Joscphus Jitta, Tusschen Chiccgo en Berlijn. 2. H. Marsman, Bekroning van Arthur van ScHendel. A. E. v. d. Tol, Schilderkunst. Mr. H. Scholte, Dram. Kroniek. Theo van Reljn, Beeldhouwwerk. L. J. Jordaan, Wijziging in het yjarenplan. Nico Rost, Dnitsche Boeken. Dr. Jac. P. Thijsse, Papandajan. Otto van Tussenbroek, Toegepaste Kunst. Mr. Frans Coenen, Kroniek. Dr. J. B. van Amerongen, Engelsche Oorlogsromans. 11 11. Herman Wachter, Koloniale Tentoonstelling. 13. B. A. van Cleeff, Elzas en Vogezen. C. A. Klaasse, Moment suprime. A. H. Wegerif Ozn., Over flatgebouwen. H. van [Raalte Simons, Het honorarium. P. Kloppers, De Picnic, met teekeningen {Harmsen van Beek. Alida Zevenboorn, Croquante jCroquetjes. Uit het Kladschrift van Jantje. 20. Letterraadsel. Charlvaritis, Charivaria. Omslag: Spelproblemen. Bijvoegsel : Joh. Braakensiek, Frankrijk aanvaardt M Himrer-plan. 3. 4. 5. 6. 7. 9. 15. 17. 18. 19. Viooltj Voortreffelijke chocolade in den vorm van viooltjes. Een specialiteit. RINGEH5 Let op den naam A_ dige omstandigheden de onvermijdelijke conse quentie zijn, dat de colleges van B. en W. dikwijls zullen worden samengesteld niet naar evenredig heid, overeenkomstig de samenstelling van den geheelen Raad. maar door een meerderheid uit den Baad. Die meerderheid zal in den regel be staan uit de meer vooruitstrevende en het programma van die meerderheid zal ook een voor uitstrevend karakter dragen. Ik acht dat onvermijdelijk. Maar ik wënsch er den nadruk op te leggen, dat die situatie de dagelijksche besturen onzer gemeenten zal stellen voor dit moeilijke probleem: de sociale taak der gemeenten niet alleen te handhaven, maar zelfs waar mogelijk en: noodig is uit te breiden en des niettemin de openbare financiën in evenwicht te houden, zonder de belastingen te verzwaren. Daarbij is de eisch van gezonde openbare fi nanciën van zoo overwegend belang, dat, als het niet andei's kan, de sociale taak ondergeschikt móet worden gemaakt aan het behoud van ge zonde financiën, zooals de Directeur-Generaal van den Arbeid, de heer Zaalberg, de vorige week op deze plaats terecht heeft betoogd. Dat moge somber en sommigen zelfs conser vatie! in de uoren klinken. Maar dat is toch de waarheid. ' ' A. C'. JOSËPlirS JITTA j. , i