4 ir-, i f »»? zo W' T si h h t4 v t! i 'if t .' t :?? 'f; DE GROENE AMSTERDAMMER VAN u JULI 1931 No. 282j DRAMATISCHE KRONIEK door Henrik Scholte Cabaret aan Zee NU in den Stadsschouwburg de hoezen t»ver de pluche stoelen staan en het restje kunst uit Amsterdam is weggewaaid. gaat de arme Muze van het tooneel als een hannekemaaier den boer op. O zeker, er zijn acteurs, die zich een onbekommerde vacantie kunnen gunnen in Juan-les-Pins of Ascona. er zijn er ook, die eenvoudiger doch misschien even gezellig op het balkonnetje van hun flatje in Zuid de lauwe bierf leschjes laten openpaffen. Maar er zijn er daarnaast, die op soms moeilijk te achterhalen plaatsen hun profeSsioneeléplichten moeten blijven uitoefenen. In oorden, waar in het winterseizoen het woord iooneel niet gehoord wordt, strijken reizende gezel schappen neer. Tusschen Texel. waar kunstenaars, met het koninklijk predicaat gedecoreerd, het verzamelde volk stof voor dagenlange conversatie gaven, en Tegelen, waar plotseling een vaderlandsch Oberammergau ontstond, heeft menige troep met een grandioze minachting voor de Hollandsehe weersgesteldheid op een stukje wei land (ofwel in haastig pasklaar gemaakte f eestzalen) den ..Pastoor van Xeuvillette" of ..Kaïn" of ..Pontius Pilatus" gespeeld. En gansch achteraan Waarom zou men ze vergeten? ..werkten" deze week op de l^arensche kermis de bescheiden anonymi: minuscule ze»voeters. die minuscule zegekarren trokken over een blad wit vloeipapier, geregisseerd en gesoufleerd door een kleinen man met een pincet en een ouden terriër, op wiens karig lijf de jongste generatie artisten ijverig werd aangekweekt. Maar er is n streek, waar in den midzomer het tooneel bloeit over heel Europa en waarheen de groote centrifugale trek der hoofdsteden gaat, omdat men overdag het genoegen, 's avonds de kunst kan dienen: tegen de smalle, uiterste kustlijn der zeebadplaatsen aangedreven, hervinden publiek en kunstenaars elkaar voor korten tijd. Als de reddende avond de foeileelijke, wind-' doorwaaide open-fronten der hotelkasten ver duistert, worden daar alom de kleine wachtvuren van het tooneel ontstoken, van de vroolijke ..zarzuelas" aan het strand van San Fernando bij Cadiz af. tot de complete Wagner-opera's in het mondaine Zoppot bij Danzig toe. Klein is het aandeel van ons land in dit brokkelig profiel van Europa en voor het optreden van een volledig gezelschap bieden onze badplaatsen met hun toch reeds matig bezoek geen plaats. Men kan nu Louis Davids eenmaal nitt het risico loopen, dat er soms meer nienschen op het tooneel zouden staan dan in de zaal bijeen waren, kellners meegerekend. Der halve bedient men zich bij ons meestal van de Mx»ze der kleinkunst, die wij in normale tijden te Weinig kunnen genieten: het cabaret, aangewezen vermaak na een dag van ingespannen nietsdoen. In het Groot-Badhuis te Zandvoort hoorde ik deze week de Hongaarsche diseuse Irene de Noiret, wier optreden het laatste jaar in ons land zooveel onverdeeld enthousiasme naast soms onverholen critiek veroorzaakt heeft. Vergis ik mij niet, dan kwam die critiek meestal van strenge rnuziekbeoordeelaars, die een zingende dame nog steeds persémet ..Frau Kammersangerin" willen aan spreken en bezwaren hebben tegen het vele ..poeha", dat Irene de Noiret bij haar keurcollectie van internationale volksliederen maakt. Of zij zelve bezwaar heeft om met den naam van cabaretière betiteld te worden, weet ik niet, over de kwaliteiten van haar zang zal ik mij ook zeker geen oordeel aanmatigen. Wel heb ik, nu ik haar eenige keeren gehoord heb, bewondering gekregen voor het groot deel actrice, dat in deze vrouw steekt, actrice van het slag'van Yvette Guilbert en Lys Gauty, ook al mist zij het groote, feillooze en natuurlijke in expressie van deze beide kunste naressen. Wat mij in Irene de Xoiret treft, is vooral het raffinement en de capricieuze raakheid, waarmee zij het volkslied tot een volledigen eenacter uit werkt. Haar intelligentie en aanpassingsvermogen veroorloven haar blijkbaar om zonder het onnoodige en tegenwoordig meer en meer gebrui kelijk taleeren van bewust veeltaligen zang elk lied zijn scherpen, nationalen kleur te geven. of zij nu een frenetieke Russische romance zingt, of, joyeus en vrij, een Spaansche tango of met ver teederde charme een oud-Fransche ballade. Het geraffineerdst is haar voordracht misschien in die serie moderne songs", door Dr. Grosz voor haar bewerkt, als de geestige ballade van Sammy Lee, balletmeester der Metro Goldwijn Mayer of de ..Song vom Klatsch", dat als een klein, canailleus tête a tête met eiken toehoorder afzonderlijk de zaal in gaat. Maar het grootst en het zuiverst actrice is zij, niet-Joodsche, stellig in dien cyclus Jiddische liederen, die op geen harer programma's ontbreken. En merkwaardig: groot zoowel in de onstuimige en meesleepende tragiek van het ..Eili, eili" en den Kaddiseh" als in den onmiddellijk daarop volgende grotesken overmoed van A klein, klein Jiddele" en ..Katzele meins". In de voor haar liederen ietwat onhuiselijke atmosfeer van de halfleege balzaal van het GrootBadhuis kwam dit keer haar repertoire minder goed over dan wel eens vroeger in de kleine concertzaal of het intieme theater. Wie haar dit keer gemist heeft en van het zeestrand niet weg te slaan is, zal haar overigens spoedig in Scheveningen nogmaals kunnen hooren. Wat diéomstandigheden betreft, had Louis Davids het met zijn programma in het Kurhaus-cabaret van Kcheveningen belangrijk gunstiger: een knus blokje zaal. waar zelfs het poppekasttoonee'.tje bij schijnt te passen, en dan vooral, als oen niet te onderschatten inoreele factor, de algemeene overtuiging, dat met hem eindelijk de lang vervlogen tijden van Pisuisse op het Gevers Deynootplein zouden terugkeeren. Zij zijn er. in eenig'szins anderen vorm. Louis Davids mist de bravoure en het heroïsche, maar heeft daarvoor de charme van den doodgewonen, schijnbaar intens met de lieden mee genietenden ..jongen", 6en charme, die hij dit keer wel op z'n allerbest toont, in zijn lange, doorkeuvelende conférence, waarin hij langs zijn neus weg een paar denderende grappen en niet-voor-overdrachtvatbare verhalen weet te plaatsen, zoowel als in zijn eigen repertoire, waarin dit keer ??aldoor voortbordurend op beproefd gebleken onder werpen -een nieuw, rijk lied over de gouden bruiloft van Oome Barend en Tante Xeel uit de Irene de Noiret Rue Foelie-Dwars en een nonsensikale Serenade* aan Grietje. Als Louis Davids stram-wijdbeens ert met de handen schuin in de zakken voor zijn geliefde schare onbekenden staat, denk ik altijd aan het rechtlijnige middelste mannetje uit degroote prijsparade van een confectie-magazijn. Hij kijkt het publiek met een schijnbaar onbe wogen gezicht, recht in de oogen, alsof het een spelletje gold wie het eerst lacht. En als dit pleit spoedig ten voordeele van Louis Davids beslecht is, komt er een breede glimlach van oor tot oor op het gezicht van dezen kleinen Rotterdammer,. die juist om de weinige middelen, die hij gebruikt,. tochi wel een der weinige zeerf zeer goede cabaretiers; is, die ons land bezit. Tweede ster van dit programma is Lya Gauty, wier zeldzame gaven als diseuse men hier reeds vele malen in bioskoop en cabaret (en zelfs nog; zeer onlangs) heeft kunnen apprecieeren. Een' vrouw, die zich niet hoeft te verkleeden om alle& wat zij uit wil drukken tot onmiddellijk en be wogen leven te brengen: een statige, zwarte japonen de tot traditie geworden kleine roode halsdoek veroorloven haar alles te zijn wat ligt tusschen de grande dame en de hartstochtelijke apachenmeid.. Haar naakte, expressieve armen, een feilloos,. hevig gebaar van hoofd en schouders.... en het lied leeft', als bij Yvette Guilbert, in het hart der toeschouwers. In alles wat zij zingt of voordraagt,. of het nu het kleine instantanéof het klassieke vers is, heeft zij t?rstond allure en het formaat van het groote. oer-echte en oer-krachtige. * * Dan is er nog. als tweede conférencier en hulp» in de huishouding. Herbert Zernik, druk, meer het gewone type pretmaker en stellig een stuk minder dan Louis Davids: Franeis Dor'iy, een bleugeetjtige, lango man uit Ober-Bayorh, die maakt dat Gij in hot vervolg een straatjongen mot oen mondharmonica toch vergèvensgezinder aankijkt nu Gij weet wat er tenslotte uit dit nederig instru ment te halen is of theoretisch zou zijn; en Friedl Hentsch. die als alle Friodrs, naief-impertinent is en niet veel trucjes een modern meisje wil zijn. Hiermee komen wij echter langzamerhand op het terrein van de zwakke zusters en broeders van dit programma, datn overigens, om Louis Davids en Lys Gauty. den gang naai- het lieve tentje voor het Knrhaus niet zal doen borouwen. PUROL er op! Bij stukloopen van huid en voeten, doorzitten,zonnebrand en smetten; maar , vooral ook bij brand- en snijwonden, ontyellingen en allerlei huidverwóndingen Het verzacht en geneest: f No. 2823 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN u JULI 1931 Uw Kindje. Moeder, Uw kindje zal U niet half zooveel zorg geven als U het huidje maar droog houdt met Purolpoeder en de branderige of stukgaande plekjes behandelt met Purol. Dit verzacht dadelijk en geneest spoedig. Purol en Purolpoeder zijn verkrijgbaar bij Apoth. en Drogisten Beeldhou wkun st door Theo van Reijn Het ateenen Gebed. Moderne Religieuze beeldhouwkunst en kleinplastiek met een inlei ding van Willem Nieuwenhitia. De Ge meenschap, uitgevers in opdracht van h St, Bernulphus-Huis. Dit kleine boekje met niet minder d*»n 08 repro ducties naar groote en kleine beeldhouwwerken geeft in zijn beperkten omvang toch een goed over zicht der katholieke kunst. Het goede is. dat, naast een 10 tal Hollanders vele buitenlanders hierin een plaats vonden, zoodat deze kunstgroep en erzichtelijker is geworden. En wat heel belangrijk is, is dat het nog maar al te veel onder den naam Reli gieuze Kunst" aangeboden, minderwaardige pro duct wordt geweerd en alleen het na strenge schif ting resteerende wordt ten verkoop geboden. Hierin ligt het nieuwe van de Katholieke Kunst. Men keert zich dus tegen de Heilige in fondant!" Inderdaad zijn deze producten door een min of meer persoonlijke visie uitgetild boven de vele monstruositeiten, die nog vele kerken ontsieren en kun nen we hopen dat de geestelijkheid elk naar haar eigen inzichten en smaak haar kerken gaat ver fraaien met al deze beelden, zoodoende brekend met de leelijke gekleurde normalisatie van Heiligen, die niets meer van de Heilige Goddelijkheid in zich dragen. Bezien wij meer met kritische aandacht al deze werken, zonder een vergelijk dus met de gewoonlijk wanstaltige kerkelijke voorstellingen, dan zou men kunnen verlangen dat de schifting nog strenger werd toegepast, want uit kunstoogpunt is niet alles van eenzelfde gehalte, of moet ik zeggen dat de meer latente Katholieke geest niet zeker van zich zelf is om deze kunst aan te sporen tot hoogere mogelijkheden? Ook is mijns inziens door den sa mensteller Willem Nieuwenhuis ten onrechte deze kunstgroep gerangschikt onder den naam van ..Moderne Religieuze beeldhouwkunst", terwijl ik er meer voor zou voelen dit boekje 13 betitelen met Moderne Katholiek-Godsdienstige beeldhouw kunst". In de meeste werken toch zie ik een voor opgezet bedachte compositie met bestaande ker kelijke motieven. Het zijn eer bedenksels zooals de Godsdiensten reglementair bedenksels zijn. Terwijl religieuze beelden intuïtief of argeloos-devoot en (jcvoelvol ontstaan zijn. Maken en scheppen zijn groote verschillen. Deze beeldhouwkunst over het algemeen is meer gemaakt dan geschapen. De wijze van moderne vormgeving, de rh3torbche en pathe tische handelingen, zijn vaak bedacht, zoodat men eerder denkt aan een versteend dan oen steent-n Gebod. Is ook niet de school van Dom Desiderius Lenz (blz. 47} /«K> vertheorotiseerd dat allo reli gieuze isielewavmte daarin afgekoeld is. De methode der Benedictijnen was echter veel to uiterlijk en in hun symmetrie, te eng Zoodat do ruimte niot govoeld werd. De samensteller heeft hot wel gevoeld toen hij op blz. 28 de beste beeldhouwers noemde n.l. Albert Termcto on Jozef Oanti-éen wij onder strepen gaarne dit als zijn eindconclusie. Wij noe men niet hot werk van Termote on Cantréomdat der anderen weg to schuiven, doch omdat hun werk representatief is voor de nieuwere Godsdienstige plastiek, met dezen maatstaf kan hot bereikte wor den gemeten, on deze maatstaf is tevons wegwijzer fcHAKEL HEIUGEWEG11-17 ? AMSTEQOAM Kleermakerij Bij ons verkrijgbaar N.R.V MONTA SCHOENEN Wijziging in het 5-jarenplan Teekening voor )34e Groene Amsterdammer" door L. J. Jordaan Stalin: Beter ten halve gekeerd naar de toekomst". Het zijn deze beide beeldhou wer» die een modern religieuze beeldhouwkunst scheppen. Hieraan zou ik nog gaarne Man Andriesson willen toevoegen met zijn beminnelijke devote «choppingen, welke op de oud-Christelijke kunst steunen. Wanneer wij het boekje doorbladeren zien we vele vredige mynsche-n, beminnelijk en'lief zonder innerlijke spanningen of dramatischen drang. Zoo lijkt de Christus dikwijls ingeslapen, dan dat zijn marteldood is volstreden. Door dozo tamme beoldirig krijgt men het gevoel alsof de kunstenaar niet durft of wel do geestelijkheid te gestreng optreedt. Het is eer oen kinderlijke dan een mannelijke beeld houwkunst. En zoo zie ik in de niet-Katholieke beeldhouwkunst van Holland, de kunst van de anders-donkenden, muur kracht, moor durf,.'meer zelfstandigheid, 'meer dramatische spanningen. maar vooral meer religie.... en moest eigenlijk het drama in hel leven van- Christus, juist bij de Katholieken niet heviger mogelijkheden bieden? I jat on we echter besluiten dat ook hot liovelijke xijn bekoring heeft en laten we den heer demons Meuleman niet ontmoedigen in zijn schoono taak de stichting, het St. Bemulphus-huis, te Verrijken met meer en betere Katholieke kunst. Het boekje verdient Zeer zeker veler belangstel ling, omdat er veel goed werk'in staat. VveSAUTB ET FILS EPERNAY ^Cuvéede Reserve 1922 Nature 1922 Gebr. BOER Un Champagne delicat Seuls AqentS: VLAARDINGEN