B c, bij i ZO] W' i \\ ?& st VI d h if fo v t! \Y Laos H KT gemak derlandsche loniale expositie tien aardbodem waarmede het Xe?tuviljocn der Ko te Vincennes van verdwenen is. mca een aimvijzing zijn. vo.tr hen die op licht vaa*d:ge .wijze do kunst meenen te kunnen dienen. In vers -hilL-nde bet eekenis g -u ome Voor wie door weet te zien. de teeketiissen weet te de oppervlakkige d ? dingen heen ideologische be.achterhalen uit verschijningsvor men der dingen, is deze" tentoonstel ling met al haar tekortkomingen meer dan leerzaam. Zij is monumentaal. Dit is niet alleen zoo ten aanzien vun.de broosheid en de willekeur die uiteraard elke wereldtentoonstelling aankleven, maai" ook ten aanzien van.wat geboden wordt nis dei-zelver ..inhoud". De buitenzijde van deze expositie is duizendmaal mooier en indrukwekkender clan haar binnenste. Ken wandeling over de terreinen. Laos ITT TT TTP^T//^1 JLLING Volkstypen en Culiuurvoortbrengselen DOOR HERMAN WACHTER langs de kleurige en doorgaans goed-in-stijl-gehouden paviljoens zegt ons heel wat. meer dan het binnen* treden van al die gehouwen bij elkaar. Niets is zoo teleurstellend. Bijna overal heeft men zich vergenoegd met het bijeenbrengen van meer of minder aanschou welijke statistieken en met het uitstallen van mon sters der producten" en numstruositeiten der be schaafd gemaakt productie. Van de O'uyana's ziet ge walgelijk-leelijke kunst voorwerpen. te koop voor eenige. honderden francs. welke in geen enkel opzicht onderdoen voor het ge wone bazarvoorwerp. Men heeft dit klaar blijkelijk nagestreefd als een ideaal. De prachtige zilver-blauwe vleugels van de groote libellen uit t.'opische oerwouden zijn hier industrieel tusschen glas geplakt, ten dienste- van heel niet dure aschbakjes en hangertjes voor mve huishoudster. Voeg ?daarbij een sei'ie wandelstokken uit kostbare houtsoorten, met koppen Kooals een fatsoenlijke meubelmaker uit Holland u tl ie levert, en gij hebt nage noeg de complete .inzen ding van een Fransche kolonie, waar overigens (««k de meeste gedepor teerden langs meer of min der kunstniatigen weg tot humus gemaakt worden. Men zou ook kunnen gelooven aan een pijnlijke oprechtheid bij zulke din gen. (Üj onderstaat lu-t < m de statige maai'steile trappen van AngkorVat te beklimmen, tenein de u te ^verheugen over een weidsch panorama. Doch aan alle zijden grijnst u de dood tegen. Want treedt ge n stap naast de .smalle trap op een der bordessen. gij valt eenige tientallen meters door het broose vlas-metstucwerk heen, dat in de verte toch zoo goed de verweerde steenklompen van het Oosten imiteert. Daarom is de weg dien gij gaat naar boven bezaaid niet bordjes wier Dangerde mort" op den duur haast oP een wel komstgroet gaat l ij ken. ' En eenmaal binnen in de grijze tempclbouw hebt ge de overzichte lijke inrichting van een modern wa renhuis voor u. Dezelfde leelijke wand schilderingen, etalagekasten «n cassa's. Tot de lunchroom toe. En er zijn beeldhouwwerken te zien. door jonge Chineezen, onder Fransche leiding ge maakt; beeldhouwwerken die, op een Parijsche brug geplaatst, geen voorbij ganger verwonderd zouden doen stil staan Het West-Soedaneesche dorp ver heugt zich in de permanente afwe zigheid van negerinnen. Wel vindt ge er zeer hoffelijke en zakelijke Mo^ hamedaansche negers, die u in tijd van tien minuten een fetiche uit klei of een godheid uit Fransch brand hout maken. Kunt ge, hier niet, evenals Picasso, het cubisme , ont dekken, gij krijgt ten minste een glimp te zien van- een der Tempels en Expositiezalen oudste handelsbetrekkingen op deze planeet. Teleurstelling wacht u ook. wan neer ge troost zoekt in het Afrikaansche restaurant, waar ge u op zooge naamd inlandsche". wijze voeden kunt. Geen Afrikaansche kippen met huid en haar geroosterd; geen cassavebrood of brei van aardvruchten met FOTOS GERMAINE KRULL gansche expositie kunnen doorwandelen, op ge vaar af sprekende gelijkenis te vertoonen met het klassieke onaangename niensch in het Haarlernmerhout. En Xederlandwaarts in het Bois de Vincennes wacht ons zooveel asch en puin. dat de behoorlijke rijsttafel in een der naburige restau rants ons voorloopig slecht monden zal. Zooals de toestand er thans is. behooren tot het bestu de Mongoolsehe secties: Cambodja en Laos. ? Men heeft er rijkelijk gezorgd voor vertegenwoordigers van het volks type en voor merkwaardige cultuurvoortbrengsclen. liet is er rijker, stijlvol ler, minder protserig dun elders. Kn liet niet onwaarschijnlijk dat de FranscJie invloed er ook m i mie r g root is. Als gewoon lijk is de schuld van het onvol dane gevoel waarmede men na herhaalde be zoeken tenslot te deze zoo grootsch inge richte expositie verlaat, te zot ken in de slechte oplossing van het conflict tus schen de mert-antiele en de ciilttireele be doelingen, waar mede dergelijke ondernemingen worden opgezet. (it-eft Miell een te gunstig beeld van de eigen waarde «Ier kolonién.dantaa it ,'de glans waar mede de koloni satoren zich willen omgeven: legt men.'zoo als hier. de nadruk op de. handelswaarde, welke koloniën voor hun politieke eigenaren bezitten. dan .ontaardt zulk een tentoonstel ling al heel gemakkelijk tot een tradeshow, om niet te zeggen een vroolijke markt. Het Bois de Vincennes heeft de aanblik van, een vreemd-exotische kermis gekregen. Europa amuseert zich niet tragisch ..ten koste.'.', maar klein burgerlijk met het ongewone uiterlijk van zijn büiten-bezittingen. En het zou mij een lief ding waard zijn om te weten, wat de geleerde Tonkinees daarover bij zichzelve denkt, wanneer? hij ingetogen en uit smalle spleetoogen glurend de terreinen over stapt: de smalle strook gronds die ligt tusschen de Parijsche bohème (die de meeste communistische ele^ menten herbergt, zegt men) en het feestterrein, waar de beste paviljoenen en dure collecties in n nacht door onverklaarbare oorzaken afbranden. fkolanoten t jt dessert. Men scheept u af met een .?.Hors d'oeuvre comme on mange a Bondoukou", hetgeen sala mi met olijven is. Het eenige dat er hog een weinig exotisch smaakt zijn de hamelpootjes in pepperoni ge kookt, hetgeen stellig plagiaat van ide Algerijnsche sectie is. f Met deze jeremiade zouden wijdde Xlcuwe uitgave» O/J den achtergrond" door Ktna van Soest, met illustraties van. Anni v. d. Kuil, Uitynve Gebr. Kluitman?Alkmaar, Evenals het vorige boek van deze jonge schrijfster speelt ook dit in Indië. China Het eerste ..de Pauw" was een sterker boek. gaf den indruk spontaan te zijn neergeschreven. Kr komen aardige tafreeltjes in dit laatste en de, schrijfster heeft van <«ritty. de hoofd-persoon eon lieve figuur gemaakt, die zich steeds op den achtergrond weet te houden. doch bij ieder die het boek leest on getwijfeld op den voorgrond 'komt. Verder is er de zus van (iritty. Ca me, een genotzuchtig, ijdel en egoïstisch wezentje, dat echter dooi (iritty's goeden invloed ons naderhand toch wel sympathieker wordt. Ken lieve moeder, een lover, een leuke broer, en alles bij elkaar trenomen een boek. dat er. ook al dooi' ..the happy onding'' bij de meisjes best in zal gaan. Vlotte teekuningen van Anni v, d. Ruit- verluchten dit boek. ?*s K. B. B. Cambodja