-y» Tl l roene Amsterdammer voor Nederland Kleine Ad ver tentiën 50 cent per regel Aanbieding vóór Woensdag 10 uur ONDER HOOFDREDACTIE VAN A. C. JOSEPHUS JiTTA Redacteuren: L. J. JORDAAN, F. G. SCHELTEMA EN M. KANN. - Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM - KEIZERSGRACHT 355, AMSTERDAM - C. Telefoon 37964 Postgiro 72880 Gemu Giro G, 1000 OPGERICHT IN 1877 No. 2824 ZATERDAG 18 JULI 1931 Duitschland 's financiëele crisis door Prof. Mr. H. Frijda DTC gebeurtenissen, «lip do laatsto dagen in Duitschland hebben plaat» gevonden, boleekenen nieuwe on ernstig»» hinderpalen op den weg naar het economisch herstel. Aan het Duitscho credietgebouw is een schok toegebracht, die zijn weerga in de nieuwere economische geschiedenis niet heeft. Wel kent de historie menig voorbeeld van ernstige financiëele moeilijkheden,, die het vertrouwen alom deden wankelen en de geldmarkt in beroering brachten, maar steeds stond de Centrale bank van liet land op de bres om het bedreigde r.rodietgebouw te verdedigen en slaagde deze er nok in het vertrouwen in korten tijd Weet te her stellen. Een veelheid van omstandigheden heeft de Duitsche Hijksbank buiten staat gesteld ditmaal haar taak als centrale credietinstelling te vervullen. Door.de uitkomsten van den oorlog is het Duitsche bedrijfsleven in hooge mate van het buitenlamlsche kapitaal afhankelijk geworden, waai o ver het. al thans in de laatste jaren, in hoofdzaak slechts op korten termijn de beschikking kreeg en dat der halve kon worden teruggetrokken op elk oogenblik waarop de economische verhoudingen in het bui tenland en de stemming omtrent den economischen en politicken toestand in het binnenland daartoe aanleiding gaven. Reeds in het vorige jaar, toen. politieke on lusten werden gtvret s l, zijn belangrijke kapitalen aan deDjitsche markt onttrokken. Koker ook van uit Duitschlaml zelï, waar velen elders een onder komen Voor hun vermogen zochten. In de afgeloopen maand namen, vooral op het gerucht van verliezen die door de Duitsche crediotinstellingen zouden zijn geleden, die kapitaal»>nttrekkingen echter een omvang aan. die de dekking van de Hijksbank op onrustbarende wijze dee.d dalen. Bedroeg op 30 Juni 1030 de Voorraad goud en. deviezen van deze ruim 3 milliard Mark tegen over een biljettencirculatie van 4.3 milliard en was de dekking derhalve bijna 70 pCt., op 23 Juni 1031 was haar bezit aan goud en deviezen tot niet minder dan de helft geslonken en bedroeg het niet .riteer dan 11 £ milliard tegenover een biljetten? omloop van 4,1 millia:d, zoodat de dekking niet meer was dan 35 pCt. Onder deze omstandigheden moest de Duitsche Kijksbank machteloos staan tegenover den storm die zou opsteken op het oogenblik waarop dv val van de Panat-Bank bekend zou worden. Voor de regeering bleef op Maandag 13 Juli derhalve weinig anders over dan den meest drastiachen maatregel te nemen die zich denken laat: alle, banken haar betalingen tijdelijk te doen staken. In den aanvang schijnt. men op onverwijlde , hulp van het buitenland te hebben gehoopt. Maai de reia vau Dr. Luther naar Basel, waar hij dooi de vertegenwoordigers der veci-t ien eimilat 'u-bank.-n Werd aangehoord, bleef zonder daadwerkelijk resultaat. Donderdagmorgen werd het bekend, welke de weg was die, ten einde de financiëele crisis te be zweren, vooiioopig zou worden ingeslagen. Was er aanvankelijk gesproken van een verdubbeling der biljettencirculatie en van een hernieuwde uit gifte van rentemarken, thans blijkt het dat de regeering niets wenscht te ondernemen, wat de stabiliteit der valuta in gevaar kan brengen. Met liet oog daarop handhaaft zij een beperkt mora torium, heeft zij het deviezenverkeer streng, ge centraliseerd en heeft zij besloten den cred iet prijs belangrijk te verhoogen, voor wissels van 7 tot 10, voor beleeningen van 10 tot 15 pCt. Het is ongetwijfeld goed dat men in Duitschland tot maatregelen is overgegaan, die allereerst op een beveiliging van den Mark zijn gelicht. De ge beurtenissen der inflatie liggen nog zoo versch in het geheugen der menschu.i. dat reeds een lichte beweging van haar'stand' het vertrouwen in de valuta op ernstige wijze aan het wankelen zou brengen. Het vooruitzicht dat de koopkracht van den Mark niet in gevaar zal worden gebracht ei) het feit dat een bepaalde politiek is vastgesteld, die aan, de onzekerheid der laatste dagen een einde maakt, rechtvaardigen de verwachting, dat in de eerst volgende dagen een ige ontspanning in de at mos. pheer zal intreden. Maar wat daarna gebeuren zal, wat op den duur het gevolg van den geschapen toestand zal zijn, valt op dit oogenblik moeilijk te overzien. ' Het is duidelijk, dat de economische en finan ciëele verhoudingen der wereld op dit oogenblik nog verder uit haar evenwicht zijn gerukt dan ooit tevoren. Heeds het feit, dat op een tijdstip, waarop bijna overal de geldmarkt zoo ruim is. dat de 'rentestand nauwelijks enkele procenten beloopt, deze in Duitschland niet minder dan 10% en 15% be draagt, is daarvan een duidelijk sympt >om. Boven dien is zeer te vreezen dat de sterkere cr dietbeperking, die thans in Duitschland den eersten tijd te Verwachten is, niet nalaten zal een onguns tige werking uit te oefenen op den stand der econo mische' conjunctuur in de geheele Wereld.-Gewoonlijk ontstaat een financiëele crisis, die tot een scherpe Yerhoóging van de rente leidt, op het top punt van een economischen expansie, die daar mede tegelijkertijd tot stilstand Wordt gebracht. Thans bevindt de geheele wereld zich in een econo mische depressie van ongekende hevigheid. .Wor den de credietmogelijkheden in Duitschland al te zeer beperkt dan staat te vreezen'dat''du bedrijvig heid er nog verder zal terug gaan, do importen nog INHOUD: 6, 7. 9. 11. 1215, 17, 19 20, 21, 23 24 H. Frijda, Duitschland's financiëele crisis. A. Baron van der Fel'tz, De bijzondere Radiuomroep. A. Plasschaert, Schilderkunst Joh. Braakeiisiek, Amerika wenscht ontwapening. Dr. R. Feenstra, Tikblaadjes. C. van Wessem, Een Amerikaansche over MenS'.lberg en Mechanische muziek L. J. Jordaan, orlogs-nabloei. J, van Nijlen, Vliegers en schrijvers. Otto van Tussenbroek, Het Ado-speelgoed van Ko Venu Mr. F. Coenen, Kroniek. Jeanne van Schaick?Wllling, Thomton Wilder. L. J. Jordaan, Bioscopy Theo van Reiju, Beeldhouwkunst. 13 A. van Dalsum, Het tooneel in Rusland. L. J. v. Looi, Kunnen wij de storingen kwijtraken? Problemen. C. A. KJaasse, Onder hoogen druk* Dr. K. Kuiper, Een liefde uit het Zuiden. Anth Thiry, D* pruik Catry. Charivarius, Taalrijm. Alida Zevenboom, Croquanle Croquetjes. Letterraadsel. Charivaria. Viooltjes Voortreffelijke chocolade m den vorm vart viooltjes. Een specialiteit. RINGER5 £e/ op den naam f meer zullen verminderen en daardoor de crisis ook elders zal worden verscherpt. "Reeds om die reden zal de wereld de zaken in Duitschland niet op haar beloop kunnen laten alsof zij haar niet aangaan, maar zal zij zich die moeten aantrekken, omdat ten slotte haar eigen levensbelangen er mede gemoeid zijn. ? De teekencn wijzen er op dat een gemeenschap pelijke hulp van de landen, die daarvoor in aan merking komen, mag worden verwacht. Uitgeslo ten is het zelfs niet dat bij die gelegenheid teVens ingrijpende veranderingen zullen Worden gebracht in de geheele aangelegenheid van de Duitsche herstt'lbetalingen. Jarenlang hoeft men vooral in Frankrijk de gedachte niet willen prijsgeven dat de lasten voor Duitschland t?en bate voor het eigen < . . ' ? ? land bet eekenden. Eindeloos zijn de onderhan delingen geweest om vast te stellen, wat Duitsch land zou kunnen betalen en om het probleem tot oplossing te brengen, hoe de bijeengebrachte beta lingen zouden kunnen worden getransferreerd. l Tet is gebleken,-dat het ten slotte alles slechts een Ver spilling van energie is geweest en dat het werk van din Wereldopbouw op onberekenbare wijze er door is geschaad. De nood van Duitschland, die de nood van de wereld is, heeft thans vermoedelijk' do oogen ge opend van hen, die tot op dit oogenblik niet heb ben willen zien. Maar intusschen zijn de moeilijk heden die overwonnen zullen moeten Worden omde wereld op te heffen uit hare depressie en het verbroken evenwicht der economische verhoudin gen te herstellen, door don loop der dingen grooter geworden dan ooit te voren. Kr breken tijden van zware zorgen aan. l