P) w, De GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 JULI 1931 bijzondere Radio-O m roep door A. Baron van der Feltz No. 2824 ONS land kent verschillende bijzondere omroepvereenigingen. Deze vallen uiteen in po litieke, zooals de liberale, veligicus-cultureele, zooals de V.P.B..O., cultureele, zooals de humanitaire en de Vrijdenkers-, religieus-politieke, zooals de K.K.O. en de N.C.K.V., en sociaal-cultureele, zoo als de V.A.B.A. Kenmerk van al deze is, dat 'zij een bepaald beginsel, een bepaalde levensopvatting, een be paalde richting propageeren en zich in het bijzonder tot een bepaalde groep ilchteu, * * * en Bezien wij allereerst de programma's der K.B.O. eu der N.C.R.V., dan valt direct op, dat zeel' weinig tijd aan bijzondere, zeer veel tijd aan algeuieene onderwerpen wordt besteed. En nu ga ik niet zoo ver, dat ik bijvoorbeeld elke literaire voordracht algemeen wil noemen; er is specifiek Katholieke, typisch Christelijke literatuur, die misschien het best door een geestverwant kan worden besproken. Evenzoo is het met jeugd- en schooluitzendingen, zoo ook met vrouAven- en ziekenuurtjes. Hóe jammer ook, dat in ons land steeds dat-wat-scheidt in plaats van dat-wat-bindt naar voren wordt geschoven, er zijn nu eenmaal opvattingen, levenshoudingen, inhaerent aan een bepaalde, bijv. religieuse, gesteldheid, welke allen, die deze zijn toegedaan, in al haar uitingen willen beleven, terwijl zij tevens wenschen, .dat andersdenkenden er nota van kunnen nemen. In zoover is het dus ongunstig, dat deze beide bijzondere omroepvereenigingen tezamen ,,geïso leerd" op n bepaalde zender werken, zoodat, ook door het verschil in golflengte-gebied met de andere zender, anders denkenden misschien minder er toe zullen komen, deze speciale uitzendingen te beluisteren, iets wat vroeger, toen er slechts n Nederlandsche zender was, als van zelf geschiedde. Toen moest men de andere richting" uitschakelen, wilde nlen ze niet hooren; nu moet men er speciaal op af stemmen ! Misschien, als de in Engeland uit gevonden ..Extender" hier wordt ingevoerd, zal weer meer naar het andere programma geluisterd worden. Dit apparaat maakt het n.l. mogelijk zonder aparte overschakeling, als aaneensluitend, het korte en lange golfgebied af te zoeken. Beide bijzondere omroepvereenigingen bewegen zich echter, ik zei het reeds, ook, zelf s hoofdzakelijk op algemeen terrein. Is dit, omdat men geen bijzondere onderwerpen genoeg heeft om den beschikbaren zendtijd te vullen? Of is dit, en dat lijkt mij dichter bij de waarheid, om het den bij zonderen luisteraar mogelijk te maken, geregeld af te kunnen stemmen op een station, waar alle heidensche" cultuur is uitgebannen? 1) Viert hier dus weer de schismatiek en het sectarisme hoogtij i Men moet wel haast tot deze conclusie komen. Maar dan is er iets grondig verkeerd met onze om roep. Dan wordt dus kostbare zendtijd gesabo teerd. Want elk uur, niet aan bijzondere onder werpen besteed, is ontfutseld aan het Nederlandsche volk als algemeenheid. Elk uur, niet terecht gebruikt voor de cultureele verzorging van een bepaalde groep, is verloren voor de- nationale omroep. En helaas, zijn dit zeer vele uren: Van den beschikbaren tijd gebruikt de K.B.O. voor bij zondere onderwerpen des Dinsdags ongeveer twee uur, des Donderdags een half uur, des Vrijdags (algemeen programma) een half uur, des Zaterdags twee uur. Dat is dus per week (den Zondag laat ik buiten beschouwing) zegge en schrijve vijf uur! De N.C.B.V. vult zoo des Maandags twee drie kwart uur, des Woensdags idem, des Donderdags ? . i ? . ' ? .?''..'' 1) Nog onlangs antwoordde mij iemand op mijn vraag of hij in het bezit van een radiotoestel was, dat. het niet mogelijk was met jonge kinderen in huis te verhinderen, dat naar uitzendingen werd 1 geluisterd, wdarvoor in het christelijk gezin geen plaats kon zijn. Hier werd dus niet de heidensche tevens de christelijke cultuur buiten de deur gehouden. twee uur en des Vrijdags, indien verzorgster van het algemeen programma drie kwart uur. In totaal «lus ongeveer acht uur; /wwat de helft meer dan d« K.U.O. Uier komt dan nog bij een speciale plaatselijke uitzending, zooals bijv. de K.H.C). Dinsdag 1> Juni uitzond. Tenslotte wil ik ruimte laton voor enkele uren gewijde, muziek. Al de overige uren, tezamen ongeveer twee derde van den beschikbaren zendtijd, besteed aan liarnumiege/elschappen. hmchmuziek als anderszins komen naar recht (niet wet!) en billijkheid toe aan de nationale omroep. Van de overige bijzondere omroepvereenigingen .spreek ik niet over de liberale, de humanitaire en die der Vrijdenkers. Deze verzorgen slechts enkele malen enkele vu-en. De V.P.B.O. noem ik alleen als gunstig voorbeeld. Zij is typisch bijzonder", verzorgt enkele morgenwijdingen, enkele Zondag-uren, op geregelde tijden een kerkdienst, verder n avond van 8?11, Haar programma's zijn van een zeer goed ge halte. Tenslotte heb ik de V.A.B.A. te behandelen. Deze vereeniging heeft een geheel aparte plaats. Zij is niet zuiver politiek, niét uitsluitend bijzonder. Zij noemt zich algemeen, maar slechts voor een bepaalde groep, de arbeiders. Het lijkt mij het meest overzichtelijk, wanneer men de V.A.B.Ai-programma's in verschillende afdeelingen splitst. In de afdeeling politiek" breng ik dan bijv. het coöperatief kwartiertje, actueel nieuws uit de arbeidersbeweging, het S.D.A.P. kwartiertje en desnoods Vara-Varia onder. Ook zou men de Zondagmorgen toespraak hier bij kunnen nemen. In de cultureele" afdeeling behoort alles, wat wordt gegeven als volksontwikkeling en verder datgene wat in het bijzonder pasklaar is gemaakt voor den arbeider en zijn gezin, waarbij dus reke ning wordt gehouden met zijn (school-)ontwikkeling, zijn smaak en zijn behoeften. Hiertoe reken ik het kinderuurtje, de mandoline cursus (als zijnde een weinig kostbaar instrument, dat reeds bij geringe, niet zeer inspannende studie spoedig aardige resultaten geeft), 't ziekenuurtje, knutsel werk voor kinderen, literair halfuurtje, vrouwenuurtje, kindervertellingen, de arbéiderskeuken, lezingen over proletarische kunst en wat dies meer zij. Dit alles zie ik het best verzorgd door menschen die zelf tot de arbeiderskringen behooren, althans deze zeer na staan. Onder diversen" neem ik dan op bijv. uitvoe ringen van het Groot Volkstooneel, verschillende cursussen, propaganda avonden e.d. Al de andere uren komen weer toe aan de natio nale omroep. * ..* Nerveus en overspannen; onrustig ..______ en slapeloos. Men gebruike hiertegen de zenuwstillende en zenuwsterkende Mijnhardt's Zenuwtabletten' Glazen Bulsje 75 et. Bij Apothek, en Drogisten Wij beschikken over twee golflengten, wel is waar geen van beide bijzonder gunstig, maar toch volkomen bruikbaar, mits storing door buitenlandsche stations niet voorkomt, iets wat absoluut niet behoeft te gebeuren, en de zenders met bebehoorlijke apparatuur (ik denk hier bijv. aan een hulpzender om de 298 meter golf ook in het Oosten des lands voldoende hoorbaar te maken) en met ruime energie zijn toegerust. Het is dus mogelijk, de Zondag en een enkele speciale gelegenheid uitgezonderd, de uitzending zoo te regelen, dat niet op beide zenders tegelijker tijd een bijzonder 'programma wordt gegeven. Met de verzorging van het nationale programma kan dan die vereeniging worden belast, die krachtens haar statuten een algemeene omroep wil verzorgen en er dus niets op tegen kan hebben en er dan ook niets op tegen heeft ;?dat afdoende waar borgen worden gegeven, dat haar uitzendingen werkelijk algemeen, dat is nationaal, niet neutraal, zullen zijn, Voor de Zondagen en de zoogenaamde hoogtij dagen" is reeds een, mijnsinziens, vrijwel afdoende regeling getroffen, zoodat ik hierover verder kan zwijgen. Schaf t men dan nog de radiocensuur als strijdig met ons volkskarakter ten spoedigste af deze toch is onnpodig en buitendien een vrij volk van weldenkende, bezadigde burgers onwaardig -dan kan ieder die het wel meent, met ons land, de beroepsontevredenen niet te na gesproken, te vreden zijn, terwijl wij tevens niet meer de lachlust van geheel Europa behoeven op te wekken, integendeel onze uitzendingen als vroeger ook in den vreemde waardeering zullen vinden. Een ergerlijk voorbeeld is dat van 29 Januari, toen in de toespraak van Mr. Dr. F. Hollander voorde Liberale Omroep een passage werd geschrapt die betrekking had op de radio-censuur. Ook uit de aankondiging en het slotwoord van den omroeper werden drie passage's geschrapt. In de gewraakte gedeelten (zie Algemeen Handelsblad, avondeditie van den genoemden datum), ik behoef het nau welijks te zeggen, kwam geen onvertogen woord voor. Men vraagt zich niet angst af, of de radioomroep-controlecomissie in haar samenstelling en werkverdeeling wel voldoende waarborgen biedt voor volkomen objectiviteit. En men vraagt zich dit met te meer onrust af, wie de lezing van Dr. J. D. Bierens de Haan over Spinoza verboden werd op een algeineenen omroepdag (28 Mei), als zijnde een thetisch-dogruatische verhandeling: andersdenkenden zouden door de aard van be handeling, na dit wijsgeerig onderwijs in onaan gename spanning worden gebracht." De Controle-commissie gaat blijkbaar blijmoe dig voort op den weg, dien zij insloeg toen zij een scène uit Shaw's St. Joanne verbood. Tentoonstellingen Kunstzaal Beeker, Wagenweg 102, Haarlem. Tentoonstelling van fotowerken door Nederlandsche vak-fotografen en schilderijen en teekeningen door C. J. A. Kruyt. Tot 26 Juli Kunstzalen d'Audretsch, Den Haag. Werken van J. Lodeizen. Tot l Augustus. Gebroeders Bikkers, Amsterdam. BlokschrifttentoonsteUing. Tot l Augustus. Kunsthandel de Boer, Amsterdam. Oude Kunst. Tot l Augustus. Kunstzaal De Ploeg", Breestraat 3, Leiden. Schilderijen en houtsneden door P. W. Bulthuis. Tot l Augustus. , Kunstzaal Lodewijk Schelfhout, Nw. Doelen straat 3, Amsterdam. Portretten door Lodewrjk Schelf hout. Tot l Augustus. . Atelier Jack Hamel, Damrak 44, Amsterdam. Schilderijen door Jack Hamel. Tot l Augustus. Kunstzaal van Lier, Bokin 120, Amsterdam. Zelfportretten n stillevens door Le Fauconnier, Eddy Fernhout, Jan van Herwijnen, Baoul Hynckes, W. Schuchmacher, Jan Sluijters, Henri v. d. Velde en Piet van Wijngaerdt. Tot 2 Augustus. Kunstzalen A. Vecht, Bokin 132. Tentoonstelling van hedendaagsche Nederlandsche schilderkunst en van ceramiek van den pottenbakker Dresler. Tot 31 Augustus. GARDE-MEUBLES DEN HAAG BATENBURG & FOLMER - ? ? « A * n ' T«l~ 11010 Billijk* No, 2824 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 JULI SCHILDERKUNST door A. -Plasschaert Permekr, bij Klrykamp. Wen Haan; Zonder twijfel zijn er op deze tentoonstelling aangename landschappen van Permeke; er zijn er zelfs van macht en bekoring, maar de teeke ningen van figuren zijn belangrijker. Ik heb meer dan eens gemerkt, dat de Figuur van dezen schilder en voldragen teekenaar voor de meesten, die dit werk beginnen te kennen, de grootste moeilijk heid is. Zij staan er dikwijls nog onwillig tegenover, wanneer zij in het landschap den grooten colorist erkennen en den weêrgever van de Aarde. Er zijn daarvoor redenen. Ik wil ze eenigszins begrijpen bij hen, die van goeden wille zijn (voor de kwaadwilligen wordt hier niet geschreven). De figuur van Permeke is van een toomelooze oprechtheid. Hij schildert, hij teekent, wat hij ervoer voor zulke figuur; hoe hij ze innerlijk steeds erkent. Pemxeke is de soms ironische reali&t (dat wordt te veel vergeten); hij is altijd een psychisch realist van groote allure, evenzeer als hij een bel. n-: rij k colorist is. Maar ook de lijn van Permeke heeft een ongekende spanning. Permeke kan een lijn trekken. ilie een vorm bepaalt, sterker dan een, die ik ken. Altijd drukt die vorm wezentlykheid uit. Dat ziet ^ïe in het Echtpaar (uit 1928). Ge zoudt dit kunnen noomen de ironische voorstelling (maar niet litt rair !) van de gewoonte en van de afwezigheid der affectie. Die ironie zit 'm in de houding der twee figuren tegenover elkaar; de wezentlijkheid vindt Kt' in allerlei détails, en niet alleen in de felle tee kening der handen. Voor mij is, om dit alles deze teekening grooter clan de teekening (uit '29) van «leit slapenden boer, ofschoon de gestalte van den werkenden menseh in slaap daar volledig gegeven is. Nog dieper van zin zijn de twee andere groote teekeningen; die van het Moederschap (uit '29) en de andere, die Oscar" heet (No. 5); Ziet ge inde twee eerstgenoemde teekeningen en in de teekening van den bedelaar (uit 1931). de strakgaamle kracht van Permekes lijn. In de twee andere, die tle vohunina modelleeren, is de nog grooter toover van dit talent te erkennen; hier is een aandoening jie-uit die allen weerstand overwint. Hier toch heeft het y.wart-en-wit, de aanduiding der volumina door dit zwart-en-wit, zonder dat K<' zelfs nog weet, uit de verte, wat zij beduiden, een groutc schoonheid en een overweldigende zekerheid. Van de 10 kleine figuurteekeningen noem ik uden vent niet den schop (ironisch evenals de vrouw .met den raren neus); de man en vrouw huiswaartspiand en het in een enkele lijn, schijnbaar kin derlijk, bepaalde paard.... Bij de geschilderde koppen erkent ge nu en dan den invloed van de neger plastiek. Van de groote paneelen van den boer en van de boerin, is die der boerin het machtigst; tle inannekop met n oor, met het gezicht dat op ? dat van Willem van Konijnenburg gelijkt, is zeer levend evenals die van den bokser; kleur heeft de vrouwekop (27). De colorist Permeke is hier overal aanwezig ! Het landschap en zeegezïcht is goed vertegen woordigd. Zeker heeft Permeko eeuwiger of meer geschakeerd seegczicht geschilderd. Het eene zeegezicht (eigendom Rijkéns te Londen) heeft een moeilijker te begrijpen, immers dieper eeuwigheid, dan alle zeegezichten in den Haag; Maar, de aan koop voor het ITaagsch museum! waarin is de groot" zee (uit 1931) No. 12. Deze zee is ongetwijfeld het zwakste werk van de geheele tentoonstelling; zóó is voor mij ook de Boerekeuken een alles behalve vertegenwoordigende Permeke; vol geheim is wat ik noem de wordende schepping (No. 2»J). Amerika wenscht ontwapening De-vrede: .. . .en dat harnas dan!" *! Het landschap van Permeke vertoont hier groote natuurlijkheid, bij groote volheid; het vertoont een continuïteit van aarde, lucht en hemel, die bij ieder landschap van dezen aard past en zelden wordt gevonden. Ik zei u, .dat het landschap vol natuurlijkheid is. Ge vindt dat in bijna alle grootv perioden en daarom aarzel ik niet te herhalen wat ik eens zei: dat wie dit, Permekes, landschap niet zien, en die zeggen. <lat zij de 17do eeuWsche, landschapschilders wel begrijpen, zich zelf ten eencn male overschatten: zij zien geen ran beide. Want is er geen gelijkheid naast volle oorspron kelijkheid in een winterlandschap met molen als No. 32 is; en is er in het volle landschap bij Jabbekc niet dezelfde rijkdom als die ons in het zeventiende eeüwsche Werk verrukt? Een Kermis van kleur is de Lente" (No. 11, verwant met JaoobSmit's werk in zijn gelen en rozen); een krachtig effect het kleine landschap met de zeug; een uitbcrsting van gelen: het Landschap met zon (eigendom Boymans' museum). Zachtzinnig is No. 25, Landschap in Vlaanderen als teeder groener.d bandschap (34); ten slotte heeft mijn groote genegenheid een winter (No. 33) vol bruine witten" en tr.et de dralende langzame lucht erover; duistere stemming is er nog in No. 30, met den witten muur.... , Deze derde tentoonstelling van Permeke, waar ge zoowel de figuur vindt van den Eenvoudige, als het land en de zee, waar mensche-moeiten Kunstzaal Rokin 126 van Lier Amsterdam» Oostersche & Europeesche antiquiteiten Oude en Modarne schilderijen en plastieken x Negerkunst 4 Ethnographlca oorsprong, weerstand en belooning vinden, is door haar rijkere geschakeerdheid een nuttige tentoon stelling , voor hem, die Permeke als schilder van figuur, van landschap en van de zee wil leeren genieten. Het werk te zien is misschien niet altijd gemakkelijk: het is altijd alle moeiten waard. Er is toch grootschheid, kunde, ontroering, ironie, levendigheid on ook fleurigheid. Transpireerende oksels en voeten behandele men met Purolpoeder. Dit is het meest afdoende middel daarvoor. Het kost 45 en 60 et. per bus en is evenals Purol, verkrijgbaar bij Apoth. en Drogisten.