r ti i 1 ?***-*'-i£*»^ ^* Z«.;'^i^LiiS;S«^%a^.'«-V-V -.- «W ? P)e Groene Amsterdammer fec_-/weckblcid voor Nederland Kleine Ad ver tentiën 50 cent per regel Aanbieding vóór Woensdag 10 uur ONDER HOOFDREDACTIE VAN A. C. JOSEPHUS J1TTA Redacteuren: L. J. JORDAAN, F. G. SCHELTEMA EN M. KANN. Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM ? - KEIZERSGRACHT 355, AMSTERDAM - C. ~ Telefoon 37964 Postgiro 72880 Gem* Giro G. 1000 OPGERICHT IN 1877 No. 2827 ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1931 TRAM EN DEMOCRATIE 11 OEN de eerste omnibus reed door de straten van Parijs en armen en rijken gelijkelijk, voor eenzelfden prijs, langs een te voren vastgestelde route, volgens e.en bepaald tijdrooster, vervoerde, was de eerste stap gezet op den weg. die zou voeren tot de verwezenlijking van het revolutionnaire ideaal van de gelijkheid van alle menschen. Duidelijker dan de geschriften van Rousseau, dan de afkondiging van de rechten van den mensch, zelfs dan het afbreken van de Bastille het symbool van de ongelijkheid gedurende het ancien régime verkondigde de omnibus aan de burgerij de democratische leer: dat het alge meen belang moet worden gevonden als de grootste gemeene deeler uit de belangen van alle individuen. De vooruitgang der techniek zou de omnibus vervangen door de tram, de trein, de autobus en het vliegtuig. Geen enkele overgang was zoo scherp als die van de periode, dat enkelen gingen te paard of per karos en de groote massa, zoo zij al reisde, te voet, naar de periode, dat nog slechts de zeer vermogenden gingen in hun eigen voertuig, doch de groote massa in het voortuig voor allen: de omnibus. Van al deze voertuigen., die voor de massa bestemd zijn en die aan deze bestemming hun gebreken en deugden ontleenen, is er geen enkel, dat in het dagelijksch leven van de bewoners van de steden zoo duidelijk de democratie met haar gebreken en deugden symboliseert als de tram. Men klaagt over de lange reeksen tramwagens in de nauwe straten van de binnenstad. Het verkeer wordt er ernstig door belemmerd. De veilig heid van de fietsers, de automobilisten en de voetgangers wordt er door in gevaar gebracht. De trams bewegen zich langs rails, die jaren te voren de route bepalen. Men kan die route jnoeilijk meer veranderen, wanneer zij eenmaal is vastgelegd. , . Het denkbeeld, dat men de trams zou kunnen laten stoppen overal, waar een passagier zich aanmeldt of de wagen wil verlaten, heeft men reeds lang geleden laten varen. De tram stopt uitsluitend aan vaste haltes. Het is zelfs niet meer mogelijk, dat de tram wacht op passagiers, die op een afstand door geschreeuw of door gebaren hun wensch te kennen geven om nog mee te mogen rijden. ? En niettegenstaande al deze voorschriften, die beoogen de snelheid te bevorderen waarvan elk duidelijk een' uitvloeisel is van het democratische beginsel, dat men de belangen der minderheid aan "dte" dor meerderheid mc>e6^fé*i!eTl --^nlê(;t«gen-,f 'sTaïrtlfl.ë"' ~ïfe lectr i f icat ie^ïi'n ev sfJ&e^s tffeefwiïeggttii* J van nieuwe wagens, klagen wij voortdurend, dat onze trams veel te langzaam ry den, dat men voor kleine afstanden even goed kan loopen. De snelheid waarmede de tram, die ons allen vervoert, zich voortbeweegt, wórdt voor een belangrijk deel bepaalt, door du snelheid van den langzaamsten passagier, die nog mee moet. Ik heb een krankzinnige gekend, wiens psychose zoo ernstig was, dat hij in een gesticht moest worden opgesloten, en die in het algemeen niet dwazer redeneerde en handelde, dan de meeste menschen zoodat hij voor een normaal mensch had kunnen doorgaan zoo hij niet aan de waan voorstelling had geleden, dat alle trambestuurders instructies hadden gekregen, om, wanneer hij met de tram mee moest,' met opzet heel hard voorbij te rijden, en, wanneer hij wilde t»versteken, met opzet 'heel langzaam te rijden. Hebben wij moderne inwoners van onze groote steden, niet allemaal een klap van deze molen beet ? * * * Onze moderne democratie streeft naar de ver wezenlijking van het grootste geluk voor de groot ste menigte. Om dat doel te bereiken moet zij ingrijpen in de vrijheid van het maatschappelijk verkeer. De maatregelen van de democratisch gezinde overheid strekken om de vrijheid van een klein aantal bevoorrechte individuen te be perken, ten einde daardoor aan de groote massa meer vrijheid. Verder strekkende bevoegdheden en een grooter geluk te verschaffen. Die maatregelen zullen niet alle doeltreffend zijn, doch zelfs, wanneer het doel bereikt wordt. springt de beperking van de vrijheid van de min derheid duidelijker in het oog. dan de voordeelen. die aan de meerderheid toevallen Al zou het alleen maar zijn, omdat, wat er aan rechten en goederen beschikbaar komt, over een veel gruoter aantal moet worden omgeslagen, dan waarvan die rechten en goederen afkomstig zijn. Nog afgezien van het feit, dat de organen, die met die uiterst moeilijke distributie belast zijn. op hun beurt de beschikbare hoeveelheid rechten en goederen beperken, omdat z\j niet voor niets werken en een bureaucratische administratie scheppen'. Het gevolg van dat alles is.i dat de individuen, die door die democratisch gezinde overheid ge administreerd worden, klagen, dat de vrijheid steeds geringer wordt, dat alles langzaam gaat en niet zoo goed als zij venvacht hadden. Het onderwijs wordt ingesteld op den zwaksten leerling, de strafbepalingen richten zich op de grootste zondaars, de belastingwetten baseeren zich niet op de eerlijkheid van den belasting betaler, doch op zijn neiging om met zijn aangifte te knoeien. Steeds luider klinkt in het koor der klachten over onze moderne democratie het geluid, dat vroeger de vrijheid veel grooter was. '*.?*? Ten aanzien van n zeer karakteristiek punt staat de directeur van een modern trambedrij f voor dezelfde moeilijkheid, als de overheid, die een moderne democratische gemeenschap bestuurt. Dat is het probleem, hoe het personeel moet worden bezoldigd. Een trambedrij f bestaat niet in de eerste plaats voor zijn personeel, een democratie niet voorna melijk ten behoeve van haar ambtenaren. Toch worden de directeurs van de tram en de demo«BftrtfaQhe Ojv^jrJiéid?«oortd»v<nd?gepreste? in de "Sefstë^plaats *ftÖft*"1|>ersoneel ?? ^ettig»«te?«<JéHeir"cnr ? aan de ,belangen van dat personeel de. voorrang toe te kennen boven de belangen van het publiek. Menige directie van een tram komt in de ver leiding het slachtoffer te worden van de ver derfelijke theorie, die onlangs door den Ainsterdamschen wethouder Ivropman werd verkondigd, dat men het loon van zijn personeel moet vast stellen zonder rekening te houden met wat voor soortgelijken arbeid in het Vrije maatschappelijk verkeer wordt betaald, en uitsluitend door te letten op de behoeften van dat personeel. Aangezien die, behoeften wisselen met de tijden en met de welvaart en de behoeften van de meeste menschen in den regel worden bepaald door hun buren, kennissen en vrienden, die het ben beetje beter hebben, schept de maatstaf van het loon, gebaseerd op de behoefte, een voortdurende prikkel tot loonsverhooging. INHOUD: 1. Mr. A. C. Josephus Jitta, Tram en Democratie. 2. Heriry Asselin, Oorsprong van den Wereldoorlog. 3. Joh. Braakensiek, Tegen de crisis Otto van Tussenbroek, Toegepaste Kunst Wybo Meyer, Een cijferboekje. 4. M., Lunapark, teeken. Harmsen van Beek. 5. J. S. Carmiggelt, Muziek en Muziekpoliliek. L. J. Jordaan, Vacantie t'jji. 6. Albert Heiman, Vijf brooden en twee visschen. 7. Dr. P. van Olst, Meteoorsieenen Mr. Frans Coenen, Kroniek. 9. Jos. W. de Gruyter, Ethnngrafie. 10?11. A E. van den Tol, Een idealistisch project. 12. Lou Lichtveld, Pola \'egri en Mariene Dietrich Mr. E. Elias, Boekbespreking. 13 Mr. H. Scholte, Zomertooneel. 14. Prof. Dr. W. Martin, Boekbespreking. 15. C. A. Klaasse, Periculum in Mora. 17. B. A. van Cleeff, Lüneburger-Heide. 18. W. van Zwolle, De wereldgeschiedenis in vijftien jaartallen Naar de Pootstreek. 19. Alida Zevenboom, Croquante Croquetjes Uit het Kladschrift van Jantje. 20. Letterraadsel Cliarivarius, C/tanVana, Omslag: Spelproblemen. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek. Brüning op zoek naar credieten. Viooltjes Voortreffelijke chocolade in den vorm van viooltjes. Een specialiteit. RINGERS Let op den naam / Men kan het tarief van een dubbeltje, dat de . meeste trams kosten, moeilijk verhoogen. Doch die honderdduizenden en mülioenen dubbeltjes vormen de eenigste inkomst van het trambedrijf. Uit al die dubbeltjes moeten alle uitgaven.' waarvan in den regel de loonen van het personeel de voor naamste post vormen, worden betaald. Deze 'simpele factoren -vormen het moeilijkste probleem, waarvoor de tramdivecteur en, de democratische overheid gesteld zijn. Zij moeten hun personeel behoorlijk bezoldigen, doch in de eerste plaats letten op het belang van het publiek.. Niet alleen het personeel, maar ook het publiek. is maar al te licht geneigd de moeilijkheid van dat probleem te onderschatten. * * ? * . .- ? Wij allen, inwoners van de steden, maken dage lijks gebruik van de tram. Wij klagen vaker over haar gebreken, dan dat wij haar deugden prijzen. De vreemdeling, die onze gesprekken zou hooren en de ingezonden stukken in* onze .kranten, zou lezen, moet wel tot de conclusie konten, dat wij verstandig zouden handelen door die tram. die zooveel ernstige gebreken vertoont, af te schaffen. indiewmcn data«u doen, zou iedereen *nt- - dekking komen, dat db" voor de ^ hand liggende gebreken worden gecompenseerd door deugden. waarvan wij ons geen rekenschap hadden gegeven. Zoo is het ook met de democratie. Haar gebreken liggen voor de hand, doch haar deugden zullen degenen, die haar eritiseeren eerst leeren beseffen, wanneer het te laat is. Ik beweer niet, dat onze tram en onze democratie volmaakt zijn, of boven onze critiek verheven. De gebreken van onze train en onze democratie zie ik even goed als iedereen. Zij liggen voor de hand. Om tot een juiste waardeering te geraken, moet men zich rekenschap geven van de deugden, die verborgen zijn. En dan zal blijken, dat de deugden de gebreken overtreffen. Tout savoir c 'est tout pardonner. A. C. JOSEPIIUS JITTA i T.