DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 AUGUSTUS 1931 No. 2827 H; ?i (.< Een Amerikaansch Boek over den oorsprong van den Wereldoorlog door Henry Asselin DE schuld aan den Wereldoorlog, die roeds veel inkt heeft doen vloeien, de nutteloos aan het Traktaat van Versailles verspilde meege rekend, heeft wederom het licht doen zien aan een nieuw werk, dat zeker als een van de belangrijkste en meest beslissende beschouwd zal worden, van de. door historici die dezen naam verdienen, aan dit .spannende geschil gewijde schrifturen. "Wij doelen -op het grootsche werk in twee deelen. dat kort geleden in de Vereenigde Staten van Amerika is uitgegeven, door den heer Bernadotte Schmitt, professor aan de Universiteit van ('hicago 1). In dit boek. dat overvloeit van documentatie, geput uit alle mogelijke bronnen, historische weten schap en analyseeringsvermogen, bestudeert Ber nadotte Schmitt in het bijzonder de onmiddellijke oorsprong van den grooten oorlog, evenals bijv. Renouvin dat gedaan heeft. Hij gaat niet terug. zooals andere historici dat deden, tot de Bismarcksche politiek en den oorlog van 1870?71. Immers, de schuld aan den grooten oorlog van 1014 ver toont zich onder allerlei verschillende gezichts punten, en men kan, al naar gelang de omlijning. die men heeft vastgesteld, een studie maken van de politiek van Duitschland en die van Frankrijk direct na het Tractaat van Frankfort; of wel men kan uitgaan van de Balkan-politiek van liet oude Oostenrijk-IIongarije ; of men kan zich bepalen tot het beschouwen der feiten, die elkaar bliksem snel opvolgden, na het drama van Sera je vo. Xaar onze meening kan een studie over den oorsprong van den grooten oorlog niet compleet en afdoen de zijn, wanneer een van deze gezichtspunten wordt verwaarloosd. Uitgaande van het Tractaat van Frankfort tot dat van Versailles, over Agadir en Serajevo, zijn alle voorvallen van de jongste ge schiedenis door een indrukwekkende fataliteit aaneengeregen. Er is een loop der omstandigheden, gegrondvest op een meedoogenlooze logica, die de wereld veel vaster regeert dan het menschelijk genie. Wat zijn Napoleon en Bismarck tegenover deze loop der dingenn en deze logika? Kortstondige en vergankelijke machten en niets meer. * ? * Men kan niet ontkennen, dat er na den oorlog van 1870?'71 in het Tractaat van Frankfort een geest van vergelding in Frankrijk ontstond en zich ontwikkelde, en niets was ook natuurlijker: evenals in het hedendaagsche Duitschland, waar de wetten der menschelijke natuur zich op dezelfde wijze doen gevoelen, had een repubUkeinsch regime, dat op den vrede voortbouwde, toen te kampen met een nationalistische strootning, die soms alles dreigde mee te sleuren. Maar men moet. rechtvaardigerwijze, constateeren, dat na den onbenulligen Generaal Boulenger en den zachtmoedigen dichter Deroult-de, de vergeldingsbeweging volkomen in het niet gevallen was, in 1014, vlak voor den oorlog. De generatie van 1014 wist niets van ElzasLotharingen. Sedert langen tijd had de levendige kracht van het Fransche volk zich reeds naar de prachtige koloniale taak toegekeerd. Pas toen Frankrijk Duitschland in zijn weg vond staan in Marokko ? d.w.z. aan de koloniale horizon werd de toestand weer tragisch. Er is toen alle verzoeninaeee^ en^llfj* Abehendigheid van een ' " repubUkeinsch' en' .pa3lfistlScn%t" regeering noodig' geweest, om een catastrophe te vermijden. Maar hoe zou men kunnen ontkennen, dat Duitsch land in Agadir en in de geheele Marokkaansche questie> een agressieve politiek gevolgd heeft ? Wie zou durven zeggen, dat Duitschland voortgestuwd Zeist als Woonplaats. BOUWTERREIN TE KOOP in het centrum van Zeist,- aan den verkeersweg UtrechtArnhem, in de onmiddellijke nabijheid van het Raadhuis, de Hotels Hermitage en Figi en het Slot van Zeist. Prachtig opgaand geboomte, stofvrije wegen, voorzien van rioleering, gas, water en electriclteit. Nadere gegevens worden verstrekt door de N.V. PARK KER8BERGEN, Montaabanstraat 4, Zeist. werd door andere beweegredenen dan door jalousie en afgunst, tegenover de Fransche koloniale ex pansie?'Wie zou durven zeggen dat het Rijk toen niet met vuur speelde en geen ernstige psychologi sche fout maakte, door de Fransche nationale trots aan te vallen en te tarten? De vernederingen van dien tijd zijn zeker niet vreemd aan de Fran sche herleving van 1914. Evenzoo kan men vragen of de Balkan-politiek van Oostenrijk-Hongarije zich niets te verwijten heeft. Het zou moeilijk zijn om heden ten dage de annexatie van BosniëHerzogovina anders te rechtvaardigen dan door het recht van den sterksten. De gevolgen van deze daad moesten onmeet baar zijn. Zij moesten dit, krachtens de lots beschikking, waarvan wij zooeven spraken. Dat Rusland zich niet op Oostenrijk?Hongarije heeft gestort, ten tijde van de annexatie, ligt alleen aan het feit dat het niet klaar was maar dit beteekende slechts uitstel. Om sentimenteele, zoowel . als om politieke redenen, was Serviëheilig in de oogen van haar Slavische moeder. Rusland. Ander zijds kan men niet vergeten, dat Tsjabrinovitsj en Printsip, de moordenaars van den Aartshertog Frans Ferdinand, beide Bosriiërs waren: niets verontschuldigt natuurlijk hun domme fanatisme, maar een politiek, die irreclentisme en fanatisme schept, is gevaarlijk. Tsjabrinivitsj en Printsip, die slechts de trem-ige voltrekkers van het Xoodlot waren, hielden zichzelf voor handhavers van het Kecht. Van 1871 tot 1914 werd de fatale z.g. evenwichtspolitiek voltooid: uit een overwinning geboren. vestigde de Duitsohe hegemonie zich met wonder baarlijke snelheid. De vraag is of zij niet te snel en te ver is gegaan. In ieder geval kunnen de historici niet vergeten, dat de Drievoudige Entente slechts een antwoord op het Drievoudig Verbond was, en dat zij dus chronologisch later kwam. Helaas, werd de weegschaal aan beide kanten met kanonnen en kruit beladen. Bernadotte Schmitt verwaarloost natuurlijk geen van deze feiten, en geen van deze psychologische overwegingen, en men voelt dat hij doordrongen is van deze voorgeschiedenis, wanneer wij met hem de onmiddellijke oorzaken van den grooten oorlog beschouwen, d.w.z. de periode van 1014. toen de langzaam gegraven afgrond zich zoo wreed en met donderend geraas zou openen. Hij bestudeert, een voor een. alle omstandigheden van den ramp, zooals die werden onthuld in de archieven van de betrokken landen. Niet alleen heeft de Servische regeering, die verantwoordelijk gesteld werd, niet aan het com plot deelgenomen, maar de Servische gezant te Weenen, doet zelfs uit haar' naam, begin Juni, stappen bij den Minister van Finianciën, Bilinski die Bosnië-Herzegovina onder zijn ressort had om hem op het gevaar te wijzen, dat Frans Ferdinand kan loopen. De aanslag heeft plaats. Oostenrijk?Hongarije vindt het oogenblik ge komen om met Serviëaf te rekenen. Het kon alle genoegdoening krijgen, die het eischte, zonder geweld te gebruiken, daar Serviëhet hoofd boog voor het ultimatum en alleen* protesteerde, tegen , het binnendringen van OostenrijKsche politieambtenaren. Maar.de oorlogspartij wint het. % Wij moeten liever nu oorlog voeren, dan later ver klaarde de Oostenrijksche Minister van oorlog want het evenwicht der krachten verplaatst zich in ons nadeel." Uit deze oorlogswil is al het andere voortgesproten. Er op te rekenen dat Rusland en Engeland neutraal zouden blijven, was. eerst van Oostenrijk?Hongarije en daarna van Duitsch land, rekenen op iets ongerijmds en onmogelijks. Houdt Duitschland zijn bondgenoot tegen? in tegendeel, het moedigt hem aan. Zelfs als ver zoeningspogingen in hot werk worden gesteld, als Rusland blijkt tusschen beiden te willen komen. als de neutraliteit van. Engeland twijfelachtig wordt, laat Duitschland in Weenen slechts oorlogsklanfccn hooren: vlug handelen on hard slaan dat is de alles beheerschende doctrine. De houding van Jagow en Berchtold laat niet de minste twijfel; de brieven en telegrammen van Szögyeny en T^jirsky zijn maar al te duidelijk; de houding van Konrad van Hötzendorff en die van Moltke zijn uitdrukkelijk; overal ziet men oorlogswil en mede plichtigheid. De te laat komende weifeling van Wilhelm II en van Bethmann?Hellweg kan niets meer veranderen. Wat doet het ertoe, dat Rusland te vlug de algemeene mobilisatie heeft uitgeroepen, een maat regel, die werd geboden door strategische middelen, geheel verschillend van die waarover de andere landen beschikten? Deze fout is wel hoel gering tegenover de fouten die Duitschland beging, en tegenover twee daden die de Geschiedenis moet aanteekenen. daden die getuigen tegelijk van de beslotenheid en van de voorbedachte rade van het Rijk; het opstellen van het ultimatum aan België, gedateerd van 20 Juli, d.w.z. onmiddellijk na. den breuk tusschen Oostenrijk?Hongarije en Servië, en het zenden van een ultimatum aan Frankrijk, als neutraliteitspand eischende de over gave van de forten Toul en Verdun. 1) The Coming of the War; Aeir-Forfc, Srcibners. Nerveus en overspannen, onrustig en slapeloos. Men gebruike hiertegen de zenuwstillende en zenuwsterkende Mijnhardt's Zenuwtabletten Glazen Buisje 75 et. Bij Apothek. en Drogisten Nieuwe Uitgaven Hugo von Waldeyer-Hartz, Helden der Vrijheid. Roman, ingeleid en bewerkt door Dr. P. H. Ritter Jr. Amsterdam, Andries Blitz. Hugo von Waldeyer?Hartz beschrijft in dezen roman de levens van Johann en Cornelis de Witt en omringt dit broederpaar met bijna alle per soonlijkheden van beteekenis uit hun dagen. Zijn kenschetsing mist alle vooringenomenheid en is van bewondering voor de Nederlanden vervuld. Maar hij spaart nergens kritiek. Dr. P. II. Ritter zegt in zijn inleiding: Helden der Vrijheid is een spannende roman, maar het stelt ook «en spannend probleem. De schrijver zelf heeft dat probleem in enkele volzinnen trach ten te formuleeren. Volgens hem wordt door het noodlot der de Witten de waan bewezen van de Vrijheidsidee, die steunt op het geloof aan een eeuwigen vrede. Hij ziet^Johan de Witt sterven onder dfe handen van het moordlustig gepeupel, met het geloof aan zijn vrijhaidsidèfe;in?de zieh >,Maar dien waren weg naar vrijheid wijst Oranje. Het is de strijd van volk tegen volk om de macht." Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. DEN HAAG AMSTERDAM ARNHEM Verz» van Tentoonstellinggoederen f Afo. £>£ GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 AUGUSTUS 1931 GEMEENSCHAPPELIJKE STRIJD TEGEN DE CRISIS \ Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek TOEGEPASTE KUNST door Otto van Tussenbroek ilo,u$ Wotnla K K is voor den binnenhuiskunstenaar wel geen aantrekkelijker opgave te denken dan het ont werpen van meubels voor kinderen of het inrichten van een kinderkamer .'.... Nergens zullt-n de op drachtgevers hem zóó vrij laten als juist daar waar de kinderen hun eigen verblijf in huis hebben i-u het is dan ook goed gezien om ook voor dit onder deel der woning de medewerking van den binnpnhuiskunstenaar in te roepen want er is een over wegend belang in het spel, immers een groote kracht kan uitgaan van déomgeving waarin onze kinderen opgroeien. Als jong de kiemen worden gelegd voor het waardeeren van goede en bruikbare meubels en een behoorlijk verzorgde kamerinrichting (waar bij dan tevens het bepaald karakter van het in te richten vertrek in verband met de daaraan gegeven bestemming zoo duidelijk mogelijk aanspreekt) zal voorzeker later, als het kind tot mensen is vol groeid, het verlangen naar wat mooi is en goed kunnen aanwakkeren en bevorderen. Wie vroeg in het leven de juiste vormen van meu bilair en goede kleurverhoudingen bij de inrichting der woning weet te waardeeren zal stellig sterker komen te staan tegenover al het leelijke en leugenachtige dat overal in de magazijnen is uitgestald en waarin schijn voor wezen wordt ge..'_,boden. Men leert immers,J» onderscheiden, te, \X*fcbiften en...'J te kie,zen'lv * - ?''..':. V f ?v J^hgbfl*1: mil 'w'<* eens., m verdiept hóe het do kleinen te moede moet zijn die het m.i. zoo sym pathieke Montessori-onderwijs volgen. Op school is alles even rustig en harmonisch, alles even prettig en fleurig verzorgd en het meubilair is doordacht van maaksel en practisch bruikbaar gehouden. Er zijn enkele scholen hier te lande welker inrichting door binnenhuiskunstenaren is verzorgd en hoezeer zal, in vele gevallen, het groote verschil aan het. kind moeten opvallen tusschen de school en het veelal karakterlooze en banale van de inlichting van eigen thuis !.. Men moet mij niet tegenwerpen dat een kind daarvoor geen oog heeft. Kinderen zijn heel kritisch en vroeg of laat bewust of onbe wust zullen zij aan het vergelijken gaan. Dat valt dan gewoonlijk ten nadeele van den wansmaak der ouders uit. Hoe vaak tevens gebeurt het niet dat een kind zich, ook al zet men het thuis nog zoo rustig en van afleiding afgezonderd, op school zich beter kan concentreeren op een opgegeven taak. Het is m.i. een zeer gelukkige gedachte geweest van de firma II. Pander en Zonen om naast de aan' den bekenden binnenhuis-architect TVouda toe vertrouwde woninginrichtingen ook kinderkamer meubels (en dit tegen waarlijk billijken prijs) naar zijn ontwerp verkrijgbaar te stellen. Deze zijn, hoewel hierbij stellig de door hom gevolgde begin selen van logische samenstelling en eenvoudigcn vorm geldend gebleven zijn, toch geheel en al vrij van de nabootsing van het groote-menschen-meubel op verkleinde schaal. ,Het punt van uitgang is schijnbaar geweest een zich instellen op typisch kinderlijke accenten en daarin is naar het mij voor komt Wouda volkomen geslaagd. Mij persoonlijk lijkt de combinatie van licht en donkerblauw fraaier dan die van geel en rood, doch hoe het zij, er kan een goed .geheel mee worden verkregen en wie voor de kiridat^aifh'èr aan den iVïonnekant van het huls crème-witte wanden kiest, 'eenzelfde blauw als vare1 de meubeltjes voor de verven van het houtwerk van deuren en raam kozijnen met gordijntjes van gedrukt cretonne in blauw met wat rood of oranje zal zeker iets berei ken waarmede de kinderen ingenomen zijn. Overigens is het goed gezien om de verplaats bare voorwerpen, dus do meubels die mobiel" moeten zijn zooajs de stoelen,, een tafel en een bankje, zoo licht mogelijk te houden, zoodat de kinderen ze zelf kunnen verzetten. Zoo'n stoeltje heeft daarenboven iets grappigs, zooals het op grooten voet leeft" dat zeker aan den zin voor humor van onze kleinen niet zal ontgaan, maar ten slotte is de poging hier in elk geval nog belangrijker dan de uitslag. Een sappig Cijferboekje Te zien. dat een sinds Adam ongesehokte repu tatie met-én slag wordt vernietigd. Te bemerken dat een van oudsher als waarheid geldend verhaal blijkt te behooren tot het rijk der sprookjes. Deze verrassing bereidde ons de ..Eerste Xederlandsche" (Mij. v. Verzekering op het leven) met een boekje: ..Eenige cijfers uit het jaarverslag 1030". Jaarverslagen van Verzekerings-Mijeii beiooren gemeenlijk niet tot de amusements-lectuur. En cijfers genoten tot dusver geen andere reputatie dan die van droog en dor te zijn. Do Eerste Nederlandsche zag echter -?in complot met Jo Spier kans om deze beide begrippen te ontzonuwen. Ik weet niet recht wie do meeste aanspraak maakt op onze lof. De opdrachtgeefster die den moed bezat te breken met de sleur van zakelijke droog heid, óf Jo Spier, wiens onuitputtelijke geest zelfs deze prozaïsche gegevens wist te verwerken tot een smaakvol en van fijnen humor tintelend boekje. Zijn cijfers dor? Alles is betrekkelijk ! Voor Spier waren ze het althans niet zóó. of hij wist, met niets dan cijfers, van het omslag een allersmakelijkst ding te. maken: negen groot e getallen in rood1 blauw en zwart onregelmatig onder elkaar geplaatst. Maar juist die onregelmatigheid ontneemt de dor heid er aan ? mér nog dan de kleurtjes. Kleur was niet noodig om het prentje, waaruit de be schouwer een indruk moet krijgen van het ,,gewel dige" aantal verzekerden, te maken tot het gees tigste uit het heele boekje, met name om het bij schrijft! Treffend is het, zoo zuiver als Spierde sfeer van een illustratie weet uit te drukken. Maar ook het element, van stille tragiek" heeft geen ^geheimen voor Ifwn. Wat een weemoed zit er in dat venster met 't bordje: kamers te'huur en daarbij het onderschrift: ,,De man van de vrouw die hier woont vond het niet noodig, een. levens verzekering te nemen." Dit zegt in al zijn sober heid oneindig veel meer dan lange pleidooien. Van het vele, dat ons als reclame-kunst wordt aangeboden, is dit prachtige boekje wel een peer bijzonder geslaagd product, en tevens is het ver blijdend als verschijnsel. Want er blijkt uit, hoe in, onze angstvallig, conservatieve Hpllandsche zakenwereld meer en meer het besef ontwaakt van de groote kracht die uitgaat van humor in reclame. WIJBO MEIJER. '*.*:.?:-,??-?;.??:?: