. 2*27 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 AUGUSTUS 1931 i 1 t % D/J' GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 AUGUSTUS 1931 No. 2827 Vijf brooden en twee visschen door Albert Heiman l» u H il H «l o O v «T M EX leest in den bijbel, dat een Kroot o schare gespijy.igd werd met vijf brooden en twee visschen, en dat de brokkelingen daarvan vele manden bedroegen. Een dergelijk wonder be leven wij ook in onze. literatuur: een klein «antal boeken blijkt nog vol doende om den honger van ons publiek dermat'e te prikkelen, dat het ook nog behagen schept in de talloozo korven kruiln die er afvallen van zoo weinig spijs. Er schijnt ook een speciale lief hebberij te bestaan voor kruiin. en A ele monschen komen nooit aan het brood toe. omdat hun leeshongev vol doende gestild wordt door het kruim. Een goed aantal van on/e literatoren zou zich do beroemde uitspraak vin l "bu Hoi dan ook tot devies kunnen mnken: ..Eet liever nog wat turfmolm". Vele jongelingen, die een schoont1 difhtersearrière begcnnen. handhaven nu enkel hun naam door op gezette tijden »1 hun dag-, week- en nui:indblad-critieken te bundelen, en: /ie/.oo. daar is weer een boek ! Ik wil u wel verraden, dat het in 't geheel niet is de ijdelheid om zich gedrukt te zien, die hun parten speelt. Maar zij hebben aun een na'im te beav.it woorden, en wie riskeert een naam. Wat dit standsgevoel niet vermag te voltooien. Ver richt voorts het koopmanschap van vér-ziende uitgevers, d k1 blijkbaar van de overtuiging uitgaan, drt herdrukte critick een soort van biscuit is. welke gewonnen heeft aan verschheid'. en critiek in de tweede macht wordt ? Voor een lezer. dftt wordt iiitusschen ver geten - is een lastig- W'.irt-.'ltivkkipg iiooilig. om uit ui du- herbakkcnheid zijn waarheid te achterhalen. In enkele -maanden tijtls stapelden zich de bundels vritieken op: U. MATSman's ..Kort Geding". Menno ter Hraak's ..Afscheid van Uomineeshuid". IC. du l'erron's ..Voor kleine 'pm-och ie" (uitgaven van A. Stols. Hrusseli. ..Commentaar" van D. A. M. Hinn ndijk (uitgave Letter Nijpcls. .Maas tricht) en ,. Verkenningen" van Willem Nieuwenhuis (uitgave Paul Brand. Hilversum). Er verscheen stellig nog moer. dat echter tussrhen de sterren bleef z\\even. Wutover dit alles te zeggen;1 Het. zijn critieken o\vr boeken die ge al of niet gelezen hebt, rn waarover ge dn.s een meening bezit of niet. Wat wilt ge met de meeningen van anderen ' De uwe confronteeren? Er een samen stellen uit hun kleinste geineen u veel voud? Ons literair gevoel reconstvu- ?' eeren uit hun G. G. D.? Men zou, om wiskundig te blijven spreken, er iets liefs voor geven, een beetje te kunnen goochelen met de logarithnien van dit alles. Maat om ern«tig te blijven, waar duidt dit alles op? Al deze auteurs zochten en zoeken nog hun heil in de creatieve kunst ; maar naar verhouding (zoowel in hoeveelheid als in kwali teit) produceeren zij slechts weinig. Het meeste dat zij in zich hebben, schijnt te worden tot critiek. Niet om dat deze gevraagd wordt immers eerst brood, dan kruim, maar om dat er niets anders te geven' valt. ..' Een der hoofdredenen hiervan is .niet ver te zpeken. Bijna al deze «Qhrijvers publiceerden vroeger «en jonge, lenige, spontane poëzie als hun puberteits-rcsidu. In die periode ont waken duizend scheppende potenties in een mensen dien men maar eenigszina vrij laat uitgroeien. Maar de meeste dier potenties verschrompelen spoedig, zoodra het leven wat al te het't e /o; i op hunne hoofdjes laat stra len Men heef l ze te vroeg in denliteraireii ti'.i:i een plaats ouder de. sierplan ten willen gexen. Daar staan ze nu met hun vele critische stekels en hun schani'sche, sne.1 verbloeiende bloemen. Tragisch is het niet; wij krijgen de schoonheid die wij verdienen, tën te genover een groot dichter die eindigt uls een klein advocaat staat de grjoto iulvt.'caiit die mag eindigen als een klein dichter. Zij die- in hun schepping nog de meeste vitaliteit min den daig leggen. leveren ook de cvitiek welke het pret tigste te lezen is. Meer zoek ik. eerlijk gezegd, in zulke geschriften niet. Want wat is ..de" waarheid. ,.de" schoon heid? Ifet laat ons koud. Van onbelung is het, dat Memio ter Braak af scheid van domineesland neemt om in het nieuw-papcndrccht eener fic tieve onbegrensdheid torecht te 'ko men. Men postuleert niets" voor ..iets". Voila Ie truc ! OSTERBEE EK \WONINCINRICHTINGEN\ BETIMMERINGEN Sea~Horse de allerbeste Ifouiwyn Jenever M.P.POLLEN fr ZOON ROTTERDAM BEZOEKT DE In het voorseizoen tot 15 Juli zeer verminderd tarief ZANDVOORT: HOTEL D'ORANGE en HOTEL DRIEHUIZEN" WIJK AAN ZEE: BADHOTEL en ZEE-DEPENDANCE. Spoor's Mosterd \V. A. Spoor Jr,. Culemborg". hulp: l* E ACO U8T1CON ! ek over dit onderwerp, Nlauwa Plein 84 - ARNHEM Slechts n afdoende V raas t ons ir rat t a HO pp boek over dit onderwerp, N.V. AMERICAK ACOUST1CON Ma;ir VIMI belang is het. dat Ter Braak origineeler is dan zijn medenienscheii, dal hij zich rekenschap geeft o\vr dingen waar niemand zich rekenschap over geeft. En dat hij de dingen, die hij te zeggen heeft, zakelijk en helder zegt. Is Bimieiulijk bemin nelijk en gevoelig, zeldzaam omdat hij zouder schaamte bewonderaar vitn professie wil zijn; is Nk-uweiihuis een onvermoeid ijveraar voor het geloof. en debater en dialecticus vóór alles. is Marsman' in zijn ..Kort Geding" doctrinair. ma;-r met de Weerbare hef tigheid van een tegenstander «lie een bokspartij boven revisie en hooger beroep Verkiest: dut is alles au fond toch minder aangenaam dan du Perrun's predieatiën voor zijn kleine pa rochie. . Hij doet dat op de wijze van Hei-' na'ert bij dckippotjes. Euteallc-n tijde heeft men dr Heinaeits doodgeslagen, maar hun geest lioogelijk vereerd in boerteii en in sproken. Hij is sympa thiek, omdat hij niet onderrichten wil, noch eeiiige waarheid j'.chterhalen, nurir ronduit zijn genoegen bekent, om te zc'gg.-n wat hem lust en mint. J tij maakt' mij van een zeer IUM-O hebbelijkheid in mij zolv« bewust: een euvel dat misschien vele anderen nu-t mij gemeen hebben: den vroolijkeii borrelvriehd lueer te beminnen dan du geheele literaire faculteit bij elkaar. Hij heeft de lachers op zijn hand; ik ben een «Ier zijnen. THE AMERICAN LUNCHROOM Cy. KALVERSTRAAT16-18 AMSTERDAM RESTAURANT A LA CARTE PLATS DU JOUR «r* i Voor Uw baby het beste: karnemelk van OUD-BUSSEM BLARICUM (Gooi). Pension 't Matthijssenhont" LARENSCH LANDHUIS Modern Comfort. Uitstekende verbindingen met Amsterdam en Utrecht. Prospectus op aanvrage - Tel. 442. HOTEL VELSERBEEK" VELSEN (bij de Pont) Gemakkelijk te bereiken per autobus en Electrlsohe Spoor. Schitterende omgeving Groot Terras THEESCHENKERIJ LUNCH -DIN ER SOU PER Het geheele jaar geopend. Tel. 504 F. BUSS. aarom OM, foatöen LóWMHt4 TCoffie Wetenschappelijke Varia De ouderdom van Meteoorsteenen" door Dr. P. van Olst A la bekend mag ik aannemen, dat de zooge naamde vallende sterren" geen sterren zijn, maar uiterst kleine stofdeeltjes, vermoedelijk niet veel meer dan een gram of een fractie van een gram zwaar, die uit de wereldruimte komend in onzen dampkring dringen en er door de sterke remming van hun snelheid tot gloeiing en verdam ping komen. Omtrent de stoffelijke samen stelling dezer vallende sterren (dus uit welke elementen zij bestaan) is nog niet veel zekerheid verkregen. Tot dezelfde klasse van verschijnselen behooren de hemelsche projectielen, die telkens op aarde neerkomen, weliswaar gt?sleten door hun reis door den dampkring, maar soms nog van zeer respectabel gewicht. Het is ook al weer niet met zekerheid uit te maken of deze meteoorsteenen" slechts gradueel verschillen van de vallende sterren of dat het een apart staande groep van hemellichamen is. Deze meteoorsteenen verdienen lang niet altijd den naam van steenen" en voor een belangrijk percentage bestaan zij grootendeels uit ijzer' en nikkel; gewoonlijk worden zij dan ijzer meteoren" genoemd in tegenstelling met de uit kiezelzuur-verbindingen bestaande steen-meteoren en de eigenaardige op groen flesschenglas ge lijkende glas- of smeltmeteoren. Uit een aardsch standpunt bekeken zouden de< meteoorsteenen tot vulkanische gesteenten gerekend worden; daarmee is echter niet gezegd dat de onderstelling waarheid zou bevatten dat de meteoorsteenen afkomstig zouden zijn van maanvulkanen of de overblijfselen van uit-elkaar-gesprongen planeten. De ooi-sprong is nog vrijwel volkomen duister en men weet zelfs nog niet of deze hemellichamen tegelijk ontstaan zijn met ons planetenstelsel en hiermee een eenheid uitmaken of dat zij afkomstig zijn uit andere deelen der wereldruimte, uit sterrenverten. Speciaal dit laatste punt is op het oogenblik eenigermate tot klaarheid gekomen door onderzoek van Paneth te Königsberg i.P. De methode waarmee deze klaarheid verkregen is, berust op de in der gelijke quaesties meermalen gebruikte omzettingssnelheid van radio-aktieve elementen. Niet alleen radium maar een heele serie radio-actieve ele menten heeft de eigenschap in een vast tempo, varieerende bij de verschillende elementen, maar standvastig bij ieder element op zichzelf, omgezet te worden in andere elementen tot eindelijk onver anderlijke eindproducten ontstaan zijn. Tot deze elementen behooren ook uranium en thorium, waaruit de standvastige eind-producten onstaan: lood en helium. Deze vier elementen worden alle vier in ijzermeteoren aangetroffen. Mag men nu aannemen dat bij het ontstaan der ijzermeteoren (bedoeld is: bij het vastworden uit den oorspronke1 ij ken vloeibaren toestand) alleen pas uranium en thorium aanwezig waren, die van dat mqment af zich gingen omzetten in lood en helium, dan kan men, daar de snelheid waarmee deze omzetting gebeurt bekerid is, uitrekenen hoeveel jaren het duren zal eer deze radioactieve elementen geheel verdwenen zijn en totaal in lood en helium zijn veranderd. , Treft men echter deze elementen nog alle vier aan dan is dit dus een teeken dat de omzetting nog niet afgeloopen is en dat dus de ouderdom geringer is dan het aantal jaren dat de totale om zetting zou eischen. En het is een betrekkelijk eenvoudig rekensommetje om uit de hoeveelheid uranium en thorium die or nu ,.nog" inzitten en de hoeveelheid lood en helium dio er ..reeds" inzitten uit te rekenen hoeveel jaren v«»or deze gedeeltelijke verandering zijn nooditf geweest. Zooals men begrijpt moet men wel eenige dingen aannemen, waaromtrent men geen absolute zeker heid heeft, nl. 1°. dat de ijzermetooren bij hun ontstaan nog vrij waren van helium, of lood (ten minste dit soort lood, want er zijn ook nog audeiv loodsoorten), 2°. dat er sinds de vast-wording peen uranium of thorium verloren is gegaan naar buiten, en' dat .ook geen helium of lood op deze wijze verdwenen zijn, en eindelijk 33 dat de onder zoekmethoden ons in staat stellen de zeer minieme hoeveelheden dezer vier elementen in de ijzermeteoren quantitatief vast te stellen. Lood heeft minder kans om naar buiten te ont wijken dan het gas-vormige helium, maar aan lood kleeft het bezwaar dat een ijzermeteoor gewoonlijk gemiddeld ruim duizend maal meer van andere loodsoorten bevat, wat hinderlijk is bij het onderzoek. Helium heeft bovendien in ijzermeteoren, niet zoo heel veel gelegenheid tot ontsnappen, want bij urenlange verhitting tot 10003 Celsius ontsnappen uit een ijzenneteoor alleen zeer geringe helium-hoeveelheden uit de allerbuitenste laagjes. De rest houdt het helium stevig gevangen. Daarbij komt dat men voor helium veel gevoeliger onderzoekmethoden heeft dan voor lood. Een millioenste deel van een kubiek centimeter helium is niet een maximale fout van l pCt. to meten, en daar ijzermoteoren per gram een honderd duizendste tot een tien millioenste kubieke cm , helium bevatten, kan men dit dus met groote accuratesse meten als men een paar gram van een ijzormeteoor ter'beschikking heeft. De hoeveelheid lood is duizendmaal geringer en dus veel lastiger te bepalen. Een bijkomende moeilijkheid is dat de oorspronytlementen. dus uranium en thorium in de ijz^rmeteoren ook slechts in zeer geringe hoeveelheden !.voorkomt; uranium bv. 10 a 100 maal minder l da u helium. Van thorium weet men de hoeveelheid k zelfs niet precies, maar wel kan men op niet nader te bespreken gronden aannemen dat de hoeveelheid thorium niet grooter kan zijn dan van urunium. ' . IV zijn dus verschillende onzekerheden. Maar als men nu eens aanneemt dat 1°oorspronkelijk Meen uranium en thorium aanwezig waren, 2°dat er niets van deze stoffen naar buiten is verloren gegaan, 3°dat er net zooveel thorium was als uranium, dan krijgt men de maximum bedragen voor de omzettingstijd dus ook de maximum leeftijd der ijzermeteoren. En juist deze maximum leeftijd interesseert ons omdat men aanneemt dat de oorsprong van ons planetenstelsel niet verder achter ons ligt dan drie milliard -jaar (3000.000.000 jaar). Blijken déijzermeteoreii ouder te zijn dan dit bedrag dan zou hun ooi-sprong dus waarschijn lijk buiten ons planetenstelsel liggen, dus ergens in de verre wereldruimte. ' '..'".? * ' * ? ?..-?'?. ? * . ? ' ? Paneth is in staat geweest zijn onderzoek te doen bij 20 ijzerineteoreh van verschillende vind' plaatsen en het is hem gelukt den ouderdom dezer ijzermeteorèn te berekenen. De uitkomsten zijn nogal variabel; er zijn piepkuikens bij van. slecht* honderd millioen jaar, maar de allemudsten zijn niet ouder dan 2800 millioen jaar, dus or zijn geen exemplaren bij die ouder zijn dan de vermelde 3 milliard jaren van ons planetenstelsel. Dit pleit ?ervoor dat" de'??meteoorsteerien" directe familie van ons zijn, wat op grond; van andere eigenschappeil reeds eerder is geopperd. Paviljoen Vondelpark" Tel. 80190. Qroote en kleine Zalen voor Dcjeuners, Diners, Soupers, Bals en Recepties Huize ZOMERDIJK BUSSINK KRONIEK lf«' kuiiMt vun v e r!» o» p e n Tj^ EN vriendelijk toeval plaatste op mijn levensX_J we>» een dier zonderlinge boekjes van Amerikaanschen oorsprong, die men hier vreugdevol in haalt en ijverig vertaalt, blijkbaar als stalen van ongeëvenaarde practische wijsheid en zakenvermift. ..De kunst van verkoopen" heet het. en wil ..Ken handleiding (zijn) voor allen, die in het winkelbedrijf als verkooper werk/aam zijn." De ]>Htr<;on, de bediende, de /aak, de reclame, de oonrurretitie. alle de/.e onderwerpen worden in korte aforistUcho uitspraken vol autoriteit be handeld, maar het is niet zeker of de leerling na deze lectuur zich wel veel wijzer zal gevoelen. Eerder een beetje raar in zijn hoofd en wee in zijn maajr of hij teveel idealistische taait jes had gegeten. Want zelden zag men zooveel kinderlijk, onnoozel idealisme vriendelijk hand in hand gaan met dito moralistische- vingerwijzingen voor gedrag en houding. Om te beginnen blijkt het, dat voor verkooper niet minder dan de ideaalmensch, ja. de supermensch geëischt wordt. ..Tn haar uitvoering vergt de kunst van ver koopen nop meer dan beheersen ing van de techniek. Zij eischt ook tact. geduld, plooibaarheid (geen karakterloosheid integendeel !) men*chenkennis. welbespraaktheid (die op haar tijd weet te zwijgen!), jroede manieren, opgewektheid, verzorgd voor komen. . . . en nog veel meer.'' O, zal menig nietig heertje of eenvoudig dametje denken, hoe zal ik dit lichtend ideaal ooit bereiken? En ik dacht nog wel. dat winkelbediende zoo'n gewoon baantje was. ... Maar dat zal deze schrijver ons wel anders beduiden. ..Verbeeldt gij u. dat het publiek op den winkelbediende neerziet ? Dwing het dan tot u op te zien. Al wat daartoe noodig is. is kennis en beschaving. In die twee woorden is alles samen gevat wat tot de kunst van verkoopen behoort." Nietwaar? simple comme bonjour, begin maar alvast met ..keunis en beschaving", en hebt ge die en zegt men: hij is veel te goed voor winkelbediende. bewijs den spreker dan, dat hij het niet gemakkelijk zoo ver brengen zou. Zoo verheven is n.l. het vak. zoo benijdeiiswaard de positie! Van dit ge/.iehtpunt uit ontwikkelt nu de schrijver zijn moralistisch a-b-e-boekje. Eerlijkheid vóór alles. geef uw volle toewijding, altijd en overal, praat niet over gelijkheid, maar wees gelijk aan de besten. Praat in 't algemeen niet te veel. maar doe, heb volharding, behoud eerbied voor u zelf, neem zelfs geen stukje touw uit de zaak mee, enz. enz. Allemaal wijsheid» di^ professor Casimir kan ge schreven hebben en die overal en nergens gangbaar is. Van iets meer practisch nut schijnt de aan maning schoone handen te hebben, goede manieren van deftige klanten af te zien, nooit te erkennen dat men'iets niet weet, geen stuiversromans te. , lezen, maar levensgeschiedenissen van ,,geslaagde" mannen. En zoo meer. dat tenminste onmiddellijk van toepassing kan 'zijn bij deze wreede moderne .kunst van ..aansmeren", welker hoogste triumf is den rampzaligen, gebiologeerden kooper te doen slikken, wat hij absoluut niet noodig heeft, doch wat de winkelier het liefst kwijt wil. ? ? ? ' ': ? -v' ' . ' ' F. ,r.: Op Reis In elke koffer tegen doorzitten, stukke voeten, smetten en zonverbrande huid PUROL In donzen van 30-^0-90 et. Tube 80 et. Verkrijgbaar bij Apothekers en Drogisten.