?***" .'*?«?* laaLkuTq-.-. GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 AUGUSTUS /p.?/ A/0. V T ?*'.. ? JT -Iv» Boekbespreking door Prof. Dr. W. Martin Het twaalfde deel van R. van Marie1» Standaardwerk over de Italiaansche SchHderkttnst. Het groote. boekwerk van Dr. Raimond van Marie, dat bij Martinus Nijhoff te 's-Gravenhage verschijnt onder den titel the Development of the Italian Schools of Painting", telt thans een dozijn doelen. In uit voering zijn ze alle gelijk: uitnemende afbeeldingen, mooi papier, duidelijke smaakvolle letter. Maar de wij/.e van bewerking der stof? Zou het schrijven van telkens maar weer nieuwe beschouwingen t) ver de ont wikkeling van schilders in verband met hun tijd en m t a u'ere kunstenaars niet op den duur een schematische vervlakking en afstomping ten ge volge hebben? Wij hebben d t wel eens gevreesd, maar onzu vrees is nooit bewaarheid. Integendeel, ieder nieuw verschijnend deel treft ons opnieuw door zijn fleurigheid en door den eigen l- ijk dien de schrijver heeft op de resultaten van de onderzoe kingen der honderden kunstgeleerden, wier werk hij heeft te kennen om den stand der wetenschap te kunnen na gaan. Ook ia dit twaalfde deel is weer zijn scherpe blik, zijn zuiver oordeel waarlijk verfrisschend. * * In dit deel bespreekt van Marie Botticelli en diens school, Filippino Lippi, Jacopo del Sellajo, en Kaffaellino del Garbo. Reeds dadelijk in den aanhef treft de juiste karakteristiek van den grooten Florentijnschen ma cenas Lorenzo il Mainifico, voorwien Botticelli zoo lang heeft gewerkt. In zijn schitterende eigenschappen en in zijn fouten wórdt de hoerscher olis geschetst. Tusschen hem en den boetprediker Savonarola wordt de ververschijning van Botticelli geplaatst en op meesterlijke wijze zet de schrijver het conflict uiteen, waarin Botticelli innerlijk nioet zijn geraakt. IJ ij, de schilder van heidensche onderwerpen, van vrouwelijk naakt en van de portretten der door de Medici ge vierde dames (welk we k toch stellig behoorde tot de . ategorie van hetgeen Savonarola's aanhangers in vlammen deden opgaan) we d een vurig aanhan ger van den bóetprediker. Dit verlamd * gedurende de laatste 15 jaren van zijn leven (1495?1510) zijn activ teit als kunstenaar en het weinige wat hij nog maakt?, voordat hij op 06-jarigen leeftijd stierf, staat, op n uitzon dering na, in kwaliteit beneden zijn vroeger werk. Veel liet hij aan helpers over. Van Marie schetst hem dan als ontmoedigd, als iemand, die zich ver loren waant te midden van het tu mult rondom hem. Een sensitieve natuur, een groot idealisme en een sterke sentimentaliteit waren in hem gecombineerd mét een gemis aan de noodige kracht om uit liet conflict te geraken: Evenwel en hierop wijst van Marie ten slotte terecht bovenal was en bleef hij in de eerste plaats < de gemakkelijk werkende en tech nisch geestdriftige schilder, die, zoo dra iets zich leende tot het uitdrukken van schoonheid, een meesterwerk tot stand bracht, waarvan de 'schoonheid boven het onderwerp stond. Slechts in wankelende stemmingen als de bovenbedoelde is hij hierin soms tekort geschoten. ,. , Na dit inleiden l hoofdstuk behandelt van Marie zeer uitvoerig het leven en de kunst van Botticelli. Van de geweldige literatuur over dezen mees ter vermeldt hij alles wat de moeite waard is, daarbij zeer terecht weg latend het vele oppervlakkige en al te populaire, wat over dezen meester op papier is gebracht. De schrijver bespreekt de groote verdiensten van de monografie, meer dan twintig jaar geleden door Herbert P. Ilorne aan den grooten Florentijn gewijd, een boek dat hij terecht een meester werk van kunstkritiek noemt. In de tweede plaats wijst hij op de bijzondere beteekenis van het boek, dat aan Botticelli kort geleden gewijd is door den Japanschen hoogleeraar Yukio Yashiro, wiens intuïtie en schoonheidszin hij prijst. Hetgeen van Marie in dit handboek over Botticelli schrijft, heeft onze bewondering niets slechts omdat het, gelijk voor een handboek noodzakelijk is, algeheel op de hoogte is van den stand der Botticclli-Forschung" en dus uit een oogpunt van informatie opperbest aan het doel beantwoordt, maar tevens omdat het nader tot den meester brengt zonder de in kunsthistoris ! e literatuur A aak zoo hinderlijke franje van hoogdravend esthetisch gejubel. Van bijzondere beteekenis is hierbij wederom, gelijk in vorige doelen, het illustratief ma teriaal, liet is met zeer veel overleg ge kozen, me i vindt e;- naast het bekende ook een keus uit het minder bekende en men vindt er details in (bijv. den :Pauw uit de Adoratie der National («allery en de bloemen uit de Prima Vera) die kanten van Botticelli's talent doen zien, die aan menigeu be schouwer zijner werken plegen te < r.tstiapi e i. Van de Prima Vera worden niet minder dan tien details gegeven. Men kan hiervoor den schrijver en den uitgever -?niet dankbaar genoeg zijn. Ook ettelijke teekeningen zijn af gebeeld, waaronder verscheidene zijner gevoelige Dante-illustratics. Na Botticelli wordt in een af zonderlijk hoofdstuk , diens school behandeld. Daarna komt, in hoofd stuk III, Botticelli's beroemde leerling Filippino Lippi aan de beurt en met belangstelling, soms zelfs met span ning leest men de ontwikkeling van diens kunst, waarbij terecht nog eens weer op de belangrijkheid van zijn Carmine-fresco's wordt gewezen, waar van menig pittig detail is afgebeeld. Dankbaar zijn wij den schrijver voor de bladzijden, aan Lippi's vlotte tee keningen gewijd. ' Jacopo dei Sellaio en Raffaellino del Garbo, van wie de laatste hoofd stukken van dit deel spek, n; wa ren de beide laatste kunstenaars, die in Florence de gra ie van Botti celli's kunst navolgden zonder daarbij tot iiianitri m ? te vervallen. Het verschil tusschen bqiden is, dat Sellajo onder voortdurenden invloed van Botticelli bleef, terwijl Garb * vooral door het vroege werk van Filippino Lippi Botucelli's kunst leerde be grijpen en later onder den invloed geraakte van Perugino en andere Um riërs. 7eer duidelijk en aan de hand van talrijke illustraties zet Dr. van Marie dit alles uiteen. Uit voerige registei's besluiten het geheel, dat schrijver, uitgever on drukker alle eer' aandoet. Nc. 2827 DE GROENE AMSTERDAMMER VAi\ 8 AUGUSTUS 1931 Nederlandsche Handel-Maatschappij, N.V. AMSTERDAM. AGENTSCHAPPEN te ROTTERDAM en 's-GRAVENHAGE Vestigingen in Nederlandsch-Indië, Straits-Settlements, Britsch-Indië, China, Japan en Arabi ALLE BANKZAKEN SAFE-DEPOSIT. KOFFERKLUIS. Een polis der LEVENSVERZEKERING Mg- ARNHEM" schept kapitaal voor moeilijke tijden. .V. Bataafsohe Hypotheekbank AMSTERDAM A n n o 1889 Geeft uit togen beurskoers: 4 % PANDBRIEVEN in «tukken van ff 1000,-, f500,- en f 100,-. Goupona Januari en Juli De HolL Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met e«n minimum van f 1000.?op zake lijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver. zekering van gelijk bedrag, en verkoopt' 5% schuldbrieven tn stukken van f 1000 . f 500.'- en f 100.?tegen Beurskoers. N.V. STANDAARD HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directie: Atr. H. H. C. CASTENDIJK tn L MOSSELMAN De Bank geeft onder controle van het Algem. Administratie- en Trustkantoor 4} % Pandbr. tegen beurskoers uit. SEERSTES HOLLANDSCHE LEVCNSVEIUEKERINGS-BANKM.V. J N. V. Rotterd. Hypotheekbank voor Nederland Opgericht in 1864 Maatschappelijk Kapitaal f 10.000.000, waarvan geplaatst f 8.400.000, waarop 10 pCt. gestort. Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor inlichtingen wende men zich tot het kantoor der Bank, Schiedamsche Singel 89 te R'dam of tot hare Agenten. De Directie: Mr. Th. Reepmaker, Mr. N. P. C.v. Wijk. Mr. B. van Rossém. N*V, Amstcrdamschc Hypotheekbank HEERENGRACHT 581, AMSTERDAM (C.). OPGERICHT 1882 Geeft uit: 4 pCts. PANDBRIEVEN ~~ in stukken van ^ZZ f 100(K~t f 500.- en f 100.' en sluit Leeningen onder l e Hypothecair verband or teer billijke conditiën. DE DIRECTIE. füfitf N.V. Maatschappij voor Hypothecair Met in Nederlaid, gevestigd te 's-Gravenhage, Nassaulaan No. 23, i ' . ' ? waarin opgenomen de Maastrichtsche Hypotheekbank voor Nederland te Maastricht, St. Servaasklooster 8. BIJKANTOREN: Amsterdam, Westermarkt No. 2» Utrecht, Boothstraat No. 15. Groningen, Turfaingel 9. De Directie. ijiuiiiaiaiajaia^^ PERIGULUM IN MORA door C. A. Klaasse DE homo sapiens moet wel heele harde klappen krijgen alvorens hij kans ziet uit zijn bittere ervaring leering te trekken on soms is men geneigd eraan te twijfelen of de qualificatie ..sapiens" wel zoo bijster verdiend is-. Het Hooverplan werd nog maar ruim een maand geleden opge steld en nadat in de eerste dagen na de publicatie in alle opzichten gebleken was, dat het psy chologisch effect dat ermee beoogd werd kon bereikt worden, heeft het treuzelen van Frankrijkdat effect bijna geheel weer vernietigd. Men heeft toen de ervaring opgedaan, dat de gunstige uit werking, welke van zulk een belangrijke daad uitgaat, totaal verknoeid kan worden door uitstel. Nu kan men wel zeggen, dat de feitelijke invloed van een maatregel er toch nauwelijks van kan afhangen of hij een week eerder of later wordt afgekondigd, dat toch tenslotte de reëele uit werking op den economischen toestand de genezing moet brengen, en dat het psychologisch effect hoogstens als versterkende maar niet als originairc factor kan worden gezien. Toegegeven zij, dat de psychologie niet overschat moet Worden: er zijn economen geweest die hausse en baisse, de heele conjunctuurgolfbeweging voor 90 pCt. beschouw den als gevolg van psychologische reacties bij het publiek en in het zakenleven. Dat was overdreven, maar aan den anderen kant zal men goed doen om juist in het stadium waarin de crisis thans verkeert absoluut pessimisme ftllerwege ??het psychologische element niet en bagatelle te be schouwen. Vlak na de Hooverplan-publieatie stegen de beurskoersen bij sprongen de beurs is nu eenmaal het terrein" waai de verwachting, het sentiment, ,,de stemming" een heel groote rol speelt maar ook op ander gebied merkte men wel degelijk het begin \an een ommekeer, zonder dat zulks al kon toegeschreven worden aan de onmiddellijke gevolgen van de opschorting der herstelbelangen. Merkwaardig was het bijv. dat in de bouwwereld plotseling meer opdrachten werden ontvangen, dat projecten, die op beter tijden wachtten, uit het stof werden gehaald. Kortom: men verwachtte een lichte opleving, en hot is mi eenmaal in de economie zoo. dat wanneer men iets verwacht, het daarom juist ook komt. ("est Ie premier pas qui coute.... niet alleen, maar die ook de kiem voor het herstel legt. Nu kan men tegen werpen dat juist de ,,IIoover-bpom", die oen ty pisch voorbeeld was van zulk een op louter ver wachting en' nieuwe hoop gefundeerde opleving, door zijn korten duur heeft bewezen maar' uiterst labiel te zijn geweest. Maar daar kan men'nu op zeer goede gronden de opvatting tegenover stellen, dat een groot gebaar als het Hoover-plan was, alleen zijn . stemmingseffect" kan hebben, wanneer er niet weken getalmd wordt alvorens men tot over eenstemming komt. Men kan tot,op zeken1 hocg'te zelfs zeggen, dat zulk een maatregel -beter geheel itchterwoge kan blijven dan eerst worden voor gesteld met het gevolg dat iedereen het als een feit aanneemt terwijl er daarna weer aan alle kanten aan wordt 'getornd. De reactie van den tegenvaller is dan sterker dan de actie die van het plan zelf is uitgegaan. En als het dan tenslotte toch heelemaal voor elkaar komt. gaat de heele zaak als een nachtkaars uit. Het dreigt nu ondanks die harde les van de Hoover-misère alweer zoo te gaan. liet brand punt in de financieel*.' moeilijkheden in Duitsohland is ik heb daarop reeds eenige malen gewezen de zeer omvangrijke kort-termijncredieten door dit land bij vreemde banken op genomen. Deze credieten moeten verlengd worden, dat staat als een paal boven water. Het uiteinde lijke doel - dat de B.I.S.-commissic te bestudeereri zal hebben ig: omzetting van de korte schuld in lange. Maar op het oogenblik is het om redenen, die ik reeds te dezer plaatse uiteenzette, uitge sloten om'te gaan onderhandelen over een'lange leening, voldoende omvangrijk om de bedoelde credieten te amortiseeren. Dus er blijft maar n oplossing ik herhaal dit voor de zooveelste maal: moratorium voor die schulden door Duitschland, of Stillhalte overeenkomst met de credietgevers. Het is alleszins begrijpelijk, dat de eerste oplossing den Duitschers weinig aanlokkelijk voor komt. Mnar.. .. nog veel minder wenschelijk is zij voor de crediteuren, want het effect van een Duitsch moratorium op do gemoedsrust v.'-'i het buito-nlandsche publiek zal heel wat ernstiger zijn, dan dat van een minnelijke schikking nopens ren tijdelijk uitstel". Tenslotte is het toch altijd nog het plan om deze ..credieten om te zetten in een lange consolidatk-leening" en de betrokken banken zullen zich toch wel niet met de hoop vleien dat zij die obligatiën kunnen plaatsen. wanneer Duitschlaml een paar maanden tevoren jn loketten heeft moeten sluiten." Trouwens er zijn nog heel wat meer factoren, die het voor de buitenlandsche banken wensehelijk mnken om niet al te lang te talmen met een regeling in deiminne, waardoor Duitschland genoopt zou wor den tot een moratorium. Zulk een maatregel in Duitschland zou beteekenen, dat de bankenacceptanten geen fonds bezorgd kregen van hun Duitsche opdrachtgevers. Evenmin zouden zij verlengingswissels kunnen accepteoren een regeling die in de Duitsche Stillhalt e-voorst ellen besloten ligt zt'odat de heele rredietstructuw ondersteboven gegooóid zou worden. De banken, die tot nu toe crodiet gaven door hun handteekening. hun accept, te leeneii moeten nu de duiten op tafel leggen. En bij het realiseeivn van die consequenties is in de eerste plaats de Engelschen de schrik om het hart geslagen. De accepthuizen houden er niet. zooals onze banken, die tevens het acceptbedrij f uitoefenen, een ruime liquiditeit op na: zij moeten dus wil de heele financieele wereld in Londen niet vastloopeii de in feite bevroren credieten kunnen handhaven in den ontdor.idcii vorm. waarin zijtot nutoe .steeds verkeerden: cliscontabot accept. Dien accept vorm kan men niet handhaven, wanneer de debiteur, nadat een minnelijke schikking i.ver verlenging is afgesprongen, een moratorium heeft afge kondigd. En bovendien: de Bank of England mag geen wissels van een ..moratorium-debiteur'' in disconto nemen. Do Hngelsehen zitten dus zot» gloeiend in de knel dat zij om zoo te zeggen was in de handen van de debiteur zijn. * * * Maai', znoals.gezegd, ook voor de banken elders is het om verschillende redenen yewenseht een Duitsch moratorium te voorkomen. Wil men echter dut doel bereiken, dan is het nu ook tijd om te handelen, eri nit-t om te dralen. Want Duitschlnnd kan niet lang meer wachten. ,.geen dag- rn geen nacht", liet biimenlandsche bèta-1 lingsvi rkeer nutet zou spoedig mogelijk \u-er geheel vrijgegeven worden anders loopt de heele mtichine vfist. de onrust wordt steeds groot er. ? en de spaarders, die niet aan hun geld kunnen komen, voegen zich bij de toch reeds zoo groote massa opsta ndigen. die het huidige regime willen omverwerpen. Maar hoewel er in de laatste Avekon ongeveer eiken <iag mee ..gedreigd" werd. het betalingsverkeer te zullen vrijmaken, het 'i's duidelijk dat men wacht op de overeenkomst met de buitenlanders. Dat moet immers, na Hoover, het tweede groote gebaar zijn: verlenging der zoo gevreesde in enkele maanden opeischbare milliardencredieten van het buitenland ! Pour pater Ie bourgeois.... goed, maar het nuttig effect op de psychologie van den Duitschen depo sant zal dan toch niet uitblijven. Maar dan moet er ook niet langer gepraat \vor. den, niet weer een maand onderhandeld. Wanneer décrodietgevers mochten hopen niet hun lijn trekken iets te bereiken, sneller .aflossing of mér zekerheden, dan zou dat tenminste een motief zijn. Maar iedereen heeft wel eens een kikker gezien. en niemand zal dus moer hopen daarvan veeren te kunnen plukken. Wat Duitschland vraagt is niets anders dan sanctionneeren van een toch al niet meer te veranderen feit. Kn voor iets zoo eenvoudigs moet men niet te veel tijd nemen, want anders is het te laat. Wanneer er te lang wordt getalmd zal Duitschland tot een moratorium moeten overgaan, wil inliet binnenland du zaak niet vastloopen. En elke dag uitstel maakt trouKunstzaal Rokin 126 van Lier Amsterdam* Oostertche ft Europaeschi antiquiteiten Oude en Modarnt schilderijen en plastieken - Negerkunst ft Ethnogrephlca wens de s]>a'ining grooter en daarmee de kans dat de extremisten de macht in handen krijgen. De werkelooy.cn. de spaarders, de berooide midden stand, zij vormen een blok van bijna-despt-rado's die op het eerste sein zich in de armen werpen van ..de anderen", dat wil dus zeggen: zij, die tot nu toe niet regeerden, want voor hen is alles beter dan handhaven van het bestaande regime. Maar /el f s als deze wanhoopsdaad, deze catastrophenpolitiek vermeden wordt, en tenslotte na lang geklets het ..Stillhalte-consortium" voor elkaar komt dan kan het net als niet Hoover «aan, het psychologisch efl'eet is zoo verzwakt dat het weinig nut meer heeft. Bij snel handelen kunnen wij alleen maar winnen, overhaast ing levert geen risiei >. v< H »r kalm overleg is geen aanleiding, want.... er zijn geen alternatieven, de voorstellen zijn a prendre. ... ou a foreer. * * * In Engeland heeft men trouwens al Weer een stoot je te pakken. Want onder alle treuzelen lijdt ook het vertrouwen in Engeland zelf. ook daar moet men prestige-politiek voeren, wil men de dreigende kapitaalexport die al geen bare theorie meer is voorkomen. Vanmorgen (Woens dag) is weer eens gebleken, hoe labiel het pond nog is: in de City heer.schte groote nervositeit toen in enkele oogenhlikken tijds het pond ten opzichte van franc en dollar aanzienlijk kelderde. De wildste geruchten deden de ronde: Frankrijk zou plotseling de toegezegde steun (het / 50millioeii-crediet) hebben gestaakt. De Franschen gaven een heel andere lezing van het geval: door een misverstand van hem. die met de leiding van 'de steunactio was belast, had men eenige uren de koers uit net o:>u verloren. Of men hier meer achter moet zoeken toch wt er oneonigheid tusschen Baniuie de France en Bank of England:' is moeilijk xiitteiuaken. maar het is weer eens te meer gebleken, hoezeer men ook in l.(»nden op 7.ijn tellen moet passen. Als dat nu maar door iedereen wordt beseft: dat wij op een vulkaan dansen en met vuur spelen, en dat er nu geen tijd voor praatjes is. maar dat men moet handelen en vooral. . . . dat de' man in the street eindelijk daden wil zien. waarin hij overigens geen ongelijk heeft. Es sind der Worte jetzt getuig gewerhsclt. Zes maanden uitstel, en in dien tusscheutijd zoeken naar een definitieve oplossing. Tentoonstellingen Kunsthandel Frans Buffa- & 7onen. Amsterdam. Teekehinpon van Xederlandsche en' Fransehe Meesters. Tut 15 Augustus. Kunsthandel A.-Vecht. Amsterdam, l [edendattgsche Schilder- en Pottenbakkerskunst. Tot 15 Augustus. Atelier J. B. Kobé, l'arkweg 3. Rotterdam. Schilderijen door J. B. Kobé. Tot 15 Augustus. Instituut vóór Kerkelijke Kunst. Amsterdam. Beeldhouwwerken van Mari Andriessen. Tot 15 Augustus; Kunst/aal Willem Brok, Hilversum. Schilde rijen van Loosdrecht. Tot löAugustus. Kunsthandel Jac. Aalderink, Amsterdam. Japansche Pottenbakkerskunst. Tot 22 Augustus. Kunst/aal van laer. Amsterdam. Teekeningen door l f... A. l Tenriët. Tot 23 Augustus. Kunstzalen A. Vecht, Amsterdam. Tentoonstelling van hedendaagsche Nederlandsche schilderkunst en van ceramiek van. den pottenbakker Dresler. Tofc :il Augustus. CHAKEL Kleermakerij j i Bij ons verkrijgbaar N.R.V MONTA- SCHOENEN