w^T^r**,.. DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 5 SEPTEMBER 1931 No. 2831 No. 2831 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 5 SEPTEMBER 1931 r > * Fransche Boeken LUCIEN FABRE door Jan van Nylen IlTl'lKN FABRE is de auteur van ?l Itabeccl, een roman 'in drie deelen, waarmede hij eenige jan-u geleden den CJoncourtprijs en oen zekere reputatie verwierf. Ittibcret is een werk dat soms de allure heeft van een groot boek maar niettemin, en spijts vele hoedanigheden, geen geslaagde roman kan worden genoemd. Ik zeg opzet telijk ,,geslaagd" omdat er voor mij geen twijfel bestaat over het voor nemen van den auteur: een roman te schrijven, waarvan de held eenmaal. als type, zoo algemeen bekend zou zijn als Emma Bovary. Julien Sorel of Lucien de llubempré. Dergelijke in zichten mislukken altijd. Lucien Fabre publiceerde ook ver zon in den trant van Paul Valéry, z.?er knap, maar zonder eigen accent. Daarmede is hij zijn literaire loopbaan begonnen en wij zullen hem, zooalt; aan zoovele romanciers, dien poet ischen aanloop niet ten kwade duiden. Behalve dichter en romancier i Lucien Fabre de auteur van eenige wetenschappelijke essays, zooals Lc genie de Co)>crnic, La Science et les or'n/ines de l"hom me, wiin- beoordeeling buiten mijne bevoegdheid ligt. Daar ik. mij hier alleen tot het werk van den romancier bepaal, moet ik nog even vermelden dat, na Rabcrel, Lueien Fabre eon kleineren roman liet ver schijnen Lc Tarrttnifiynon, een rustiek verhaal, geschreven in eene zeer getourmenteerde taal. die niet alleen in strijd was met het onderwerp, maar óp zichzelf uiterst ?kunstmatig leek. Le Paradis des Amants l). het jongste boek van dezen auteur, is ook maar weer half gelukt. Kpijts .zijn opgewekte titel, is deze roman een zeer somber boek. Het is de geschie denis van C'laire. een meisje uit een vervallen familie. Niettegenstaande haar godsdienstige opvoeding en haar zuivere inzichten, is zij het slachtoffer geworden, van Claude de Kérohan. een gefortuneerden en invloedrij ken don, Juan. Deze heer heeft het meisje in allerlei artistieke milieu's geïntrodu ceerd en niet verbazing vernomen wij dat zij beroemdheden frequenteert als Marcel Proust. Rodin. Valéry, Léon-Paul,Fargue. (Jide. prinses BrahCovan en anderen. Het is vreemd. Maar er zijn nog erger dingen. Een zonderling noodlot weegt op de familie van Claire. Men zou kunnen venvachten dat het meisje geheel ten onder gaat of met haar verleider trouwt. Neen. het -is haar broer die zelfmoord pleegt en C'laire zelf, na een harden strijd, overwint haar harts tocht, deels uit eigen beweging, deels door tusschenkomst van een praatlustigen prelaat, die alles heeft ge raden. Het is een echt onderwerp voor Barbey d'Aurevilly en deze felle ,cn absurde romanticus zou er wellicht iets van gemaakt hebben dat ons zou hebben ontroerd. Dit doet hot boek' van Fabre heelcmaal niet. Het is niet eenvoudig, niet echt en van in het eerste hoofdstuk wordt de lezer gevoerd in een atmosfeer diéde auteur met allerlei stijlmiddelen tragisch wil maken. Dit heele literaire vertoon laat ons onverschillig. Het kan heel knap zijn, al die ingewikkelde zinnen en gezochte beelden, maar wij, zijn geen kleine kinderen meer, die zich door spoken, laat het dan literaire spoken zijn. schrik laten aanjagen, Nochtans voelen wij ons wel thuis in de atmosfeer van even geëxaspereerde boeken als Les Oineaux s'envolent les fleurs totnbfnt, van Bourget en MontCincre van (Jreen, om maar een paar zeer uiteenloopende geschriften te noemen. Het kan ons dan verder ook weinig schelen dat de auteur in de opdracht van zijn boek beweert dat do door hem verhaalde geschiedenis wer kelijk is gebeurd. In de eerste plaats vind ik het overbodig dat een schrijver dergelijke verklaringen aflegt. Maar laten wij een oogenblik aannemen dat hij werkelijk eene echt-gebeurde ge schiedenis vertelt. Waarom doet hij dit dan niet heel eenvoudig? Waartoe dient dan die heele literaire archi tectuur van bordpapier? Ik wil wel toegeven dat sommige bladzijden wit Le Pu rad in de» Amants zeer dramatisch zijn. maar dergelijke réussites imponeeren mij niet. .In tegendeel, zij ergeren mij eigenlijk, omdat zij al te zeer de literaire voorop gezetheid van den auteur in het licht stellen. Het talent van Lucien Fabre kan groot zijn. ik betwist het niet, maar zijn duidelijk romantisme maakt een boek als Le Paradis des Amants voor mij ongenietbaar. l) Lucien Fabre. Le Paradis des AtnanlSf Paris, Kditions (ïallimard. 1931. ' ' SPREEKZAAL Bi'lustinj* of wcrktijAvcrkortlnK Aan C. A. Klaasje (Jeregeld lees ik uwe artikelen en ofschoon ik geen economie en geen financiën bestudeerd heb ??ik begrijp u ve bijdragen voor zeker S0%. Uwe opmerking, dat. nu de overtollige be drijfswinst toch niet tot directe produotieuitbreiding kan aangewend worden, deze beter door den staat ter bestrijding van werkeloosheid kan worden aangewend, vind ik volkomen juist alleen vraag ik, zou men in plaats daarvan redelijkerwijs niet de loonon kunnen verhoogen of nog mooier, en 't komt eenigszins op 't zelfde neer, bij het zelfde week loon den arbeidstijd verkorten.... ? komt men dan niet vlugger tot een oplossing? Op den duur moet de werktijd toch korter worden. . '. . maar ik geloof wel dat u toch nog gelijk hebt. Belasting heeft meer kans. Dr. W. TOMBKOCK I>i t' f 4' n lit'Mi* h «? r in i n K liet stukje van den heer Wachter in N o. 2829 van uw Blad, mag naar mijn meening niet zonder eenig tegen wicht blijven. ? Het is niet waar, dat ,.iedere stad van beteekenis vandaag niet alleen een dierenasyl heeft, maar ook bijna altijd een dierenkerkhof bezit". In ons land, waar het asyl-wezen behoudens enkele vóórloopers eerst sinds kort in opkomst is, maar: toch reeds alom sympathie ontmoet, is het dierenkerkhof zeker niet in zwang.. Voor zoover ik de op schriften der foto's van den lieer Wachter kan ontcijferen, is er'trou wens ook, geen woord Nederlandsch bij ! ?«S foonkamer* Ie Oosterbeek te bezichtigen %[en hij * ? JL* y b,'j hef Kontigsp/em . %f. 43286 Wie föem/fz Schoof of wng uaóes. prospectus. Spoor's Mosterd W A. Spoor jr., Sea-Horse c/e o/Ierbesie uJwijn Jenever M.P.POUEN 6- ZOON ROTTERDAM ^^ «? «^ ?) ?? r \J m m Slechts n afdoende hulp: 1>E ACO18T1COXI Vraagt ons gratis 80 pp bock over dit onderwerp, N.V. AMERICAN ACOUSTICON - Nieuwe Plein 3+ - ARNHEM THE AMERICAN LUNCHROOM Cy. K A L V E R S T R A AT 16-18 AMSTERDAM RESTAURANT A LA CARTE PLATS DU JOUR Hebt U onze hangop al geprobeerd? Hangop van OUD-BUSSEM kost slechts 12 et. per portie King William iv SCOTS WHISKY VERTEGENWOORDIGD DOOR: N.V. HOOGEWERFF, CH ABOT & VI SS ER'S WIJNH ANDEL DEN HAAG ROTTERDAM ARNHEM Beide inrichtingen in n adem noemen, is niet juist en het stemming maken met de ne tegen de andere evenmin. Want de grondslag van beide is volkomen verschillend. Wie zijn hond wil begraven op een aparte wijze, moet dat zelf weten; ik volg er zeker den lieer Wachter niet om in zijn ,.helaas, iedereen is nog. baas over zijn eigen geld", een verzuchting, waarvan ik de consequenties voor zijn rekening laat. Maar het beschermen van het levende dier tegen mishandeling, be weegt zich toch op heel ander terrein. vraag is niet of ze kunnen denken, maar of ze kunnen lijden" zei reeds Bentham. Wie opkomt voor bescha ving Van geest en gemoed, vverke niet mee' om verwarring te stichten; het werk der dierenbeschermers is zonder dat toch reeds, zwaar genoeg, want niet ten onrechte zegt Darwin, dat 'hetmedegevoel voorde'ondermenschelijke wezens wel de allerlaatste in de rij der moreele verworvenheden is. Men gunne dus Dierenbescherming eerlijk haar kans I VAX POELGEEST Lichtelementen en hun toepassing door Dr. P. van Olst ARBEIDSVERMOGEN of energie kan in talrijke vormen zich aan ons voordoen, even variabel als Proteus was, worstelend in de armen van Menelaos. liet zit in een opgetrokken klokgewicht, sluimerend totdat de slinger in beweging komt en aan de energie toestemming geeft het raderwerk t<? drijven; het zit in een vallend hciblok dat juist door zijn val de heipaal in den grond drijft: het zit in d« moleculen van een voorwerp'ver borgen, dat daardoor voor ons den indruk geeft van warm te zijn; het zit in aethertrillingen, die ons net vlies treffen en ons den lichtindruk geven; enz. enz. Bovendien kan het van den eenen vorm in den anderen overgaan, van warmte in bewegings energie bij een machine, van scheikundige energie (in ons voedsel) in lichaamsvvarmte en spierenergie, van bewegingsenergie weer in warmte (bij het overwinnen van wrijving), enz. Speciaal over den overgang van electrische energie- in lichtenergie en omgekeerd wilde ik het dit keer hebben, naar aanleiding van beschouwingen, die B. Lange, de Berlijnsche geleerde, hield over zijn lichtelement". Draait men thuis de lichtschakelaar om, dan beginnen de lampen te gloeien. Er wordt dan op eenvoudige wij/e electrische ener gie (van den stroom der gemeente) in. de dunne gloeidraad van de lamp omgezet in lic,htenergie. Weliswaar is deze omzetting nog lang niet ideaal. want slechts een betrekkelijk klein percentage der energie komt als licht voor den dag en nog een veel te groot percentage als niet-bedoelde maar onvermijdelijke trarndr. Maar in ieder geval lukt de omzetting voor een belangrijk deel. Heel veel lastiger is echter de omgekeerde ver andering. n,l. het maken van lichtstralen tot electrische lading. Tot nu toe1 is men wel geslaagd om dit te bereiken maar het gaat lustig en op be scheiden schaal, vergeleken bij hetgeen men zou icillcn en misschien eenmaal zal kunnen bereiken. Het gebeurt met een toestel dat electrische stroom geeft, dus een element" wordt genoemd, evenals de toestellen, die bijv. de stroom voor electrische bellen geven. Daar dit element doov licht aan den gang wordt gebracht, heet het een ..lichtelement". Met deze licht-elcmenten moet men niet de voorlicht-govoelige seleencellen verwarren, want daarbij heeft men alleen te maken met een weerstands\ermindering van dit metaal zoodra het door lichtstralen getroffen wordt. De eluctrische stroom, die men door seleen heenzendt. wordt bij belichting der seleencel sterker doordat de weer stand afneemt, maar dit is iets anders ó*an de directe omzetting van licht in elektriciteit zooals een lichtelement behoort te doen. liet allereenvoudigste lichtelement is een zink' plaat, die door bestraling met licht van geringe golflengte (dus vooral ultra violet licht) een posi tieve electrische lading krijgt, want hier wordt direct stralingsenergie veranderd in electrische energie. Maar praktisch is deze inrichting nog van geen belang. Veel verder komt men reeds met een alkali-metaal-element. De inrichting is zeer ge schematiseerd weergegeven in figuur 1. De Fig. l uiterst zwakke. Bij de sterkste belichting, n.l. met zonlicht, krijgt men geen sterker photostroomen" dan een honderdmillioenste ampère. Dat is niet veel want in onze kamerlampen van 100 kaars sterkte is de stroomsterkte een derde ampère ! Hoewel dit soort lichtelementen geleide lijk verbeterd is door gasvulling, enz. blijft de omzetting nog gering, l cel veel verder is men echter gekomen met een nieuw type, het zooge naamde versperringslaag-element of oxydule-clcFig. 2 KRONIEK bus'', Afz.Perluchtledige glazen bol is aan de binnenkant ten deele verzilverd en daaraan is verbonden de kathodeK. Over deze zilverlaag S is een deklaagje M van een alkali-metaal, gewoonlijk Jtaliwn neer geslagen. Tegenover deze kaliumlaag bevindt zich in de bol als anode een metaalring R, die door het buisverlengstuk heen, geleidend verbonden is met A. Door dit toestel met licht te'bestralen kan men electrische stroomen krijgen, maar nog slechts ment (fig. 2). Het licht valt op de metaalplaat K. die transparent moet zijn. treft dan de .tusschenlaag T, die uit kanero.rydulc bestaat (Cu. O) en ditneergeslagen is op de eraanhechtende koperplaat F. Is dit toestel in een stroomdraad ingeschakeld. dan loopt in de draad 01-11 stroom'zoodra de licht stralen het lichtelement treffen. Deze stroom is vele honderden malen sterker dan bij het nlkalimetaal-element en bedraagt maximaal een dui zendste ampère bij zonlicht als het belichte vlak van K een vierkante cm is. Dus nog niet veel. doch aanmerkelijk meer dan bij het vurige type. Bovendien is het Veel gemakkelijker het door licht getroffen vlak yrnoicr en dus de stroom sterker te maken dan bij het alkalimetaalelemeht in de glazen bol. Venier is het oxydule element. gevoelig voor een veel uitgebreider gebied van lichtstralen tot zelfs de infraroode stralen toe terwijl de beste alkalimetaaleel alleen gevoelig is tot hoogstens in het zichtbare rood. Een der grootste voordeelen van het lichtelement is dat het zoo onmiddellijk reageert. Voor de toe passing, niet alleen bij wetenschappelijk onderzoek maar niet het minst ook in de techniek, is deze eigenschap van groot belang. Vandaar dan ook dat, terwijl in den eersten, tijd de proeven betref fende omzetting van licht in electrieiteit niet veel aandacht trokken bij de technici, in.de laatste jare:n de toepassingen hoe langer hoe talrijker worflen, vooral nadat de photostroomen versterkt zijn door elektronenbüiser. Eenige voorbeelden kunnen dit duidelijk maken. Bij het walsen van gloeiende metalen brengt men aan het einde van de vvalsbaau een luchtelement aan. De lichtstralen van de gloeiende massa zullen als het metaal aan het einde der baan gekomen is, het element stroom doen geven; deze stroom, brengt dan het apparaat in werking dat de metaalmassa weer terug doet gaan door de wals, enz. In Amerika worden licht elementen gebruikt om sigaren automatisch te sorteeren naar hun kleur; De binnenkomende menschcn in een. tunnel of een zaal worden door middel van n lichtelement geteld. Machines in weverijen e.d. werkend naar gedrukte modellen, worden bestuurd door lichtelementen. Met behulp van lichtelementen kan een trein belet worden een onveilig signaal tépasseeren. Bij Röntgen-opnamen geven de voorwerpen, die door de Röntgenstralen getroffen worden zelf ook-weer dergelijke stralen af, de secundaire" stralen, die aanleiding zijn van sluiervorming op de foto's, dus hinderlijk zijn. Men kan deze secun daire stralen voor een belangrijk deel vermijden door een zeer smalle Röntgenstraal te gebruiken, die achtereenvolgens alle punten van het te foto grafeeren object treft met behulp van een zooge naamde JVi/j/fote-schijf (met spiraalvorming ge plaatste gaatjes). Wil men de Röntgen-stralon zien, dan vervangt men het bekende Röntgenschcrm door een lichtelement. De electrische stroomen, die l»(»r*4<»»nlijkc 1? R viel een enveloppe in mijn ^ soonlijke Vredes-Actie", waarin twee kaartjes. Op het eene was een strookje in hoopvolgroen geplakt, waarop stond: ..De vrede komt, Der Friede kommt, l^a Paix viendra, Peace is coming" Dit oogenschijnlijk onschuldig strookje kost echter 50 ets per 100 stuks, en 20 ets daarvan komt de hemel weet waarom aan de HtudentenVredcs-Actie te Amsterdam." Aldus stond naast en onder het omineuze groene strookje gedrukt en het heele geval ware een raadsel gebleven, indien niet het andere kaartje opheldering had gebracht . , .ledere wensen zet dat kaartje gedacht of uitgesproken, brengt het gcwenschtc naderbij, en wel naar verhouding van de intensiteit van den wensen en het groeiend aantal der wenschenden. Deze factoren leiden de geestelijke funkties in bepalende banen. waardoor die zwijgende kracht van den wil in beweging wordt gebracht, die, nog steeds door de schoolwijsheid veronzachtzaamd, aan het gewenschte Vorm geeft." Kn daaronder-groot-gedrukt : Mulford, Coué: Ge dachte en Kracht." Dat zegt Dalmeijers Instituut voor Zelfontwik keling ook. waaraan het heele geval trouwens sterk denken doet. Intusschen was de zaak nu (betrek kelijk) duidelijk. ledere vrede-wenscher bestelle 100 stuks van die groene vredesstrookjcs en verdeele zijn nen wensch in honderd dito's: Op die manier groeit het getal der wenschen ook en kan. hij bijv. 25 stuks belasten met ..De Vrede komt", 25 andere met ..Der Friede komt", een. derde 25-tal met ..La Paix viendra". enz. Aldus kan eigenlijk n enkel mensch het universum wenschende omvatten, als hij maar economisch tewerk gaat en zich bewust wordt dat t-lke seconde zijn wenscli weer nieuw in hem ontspringt, liet ergerlijk grove van het ..getal" der Wenschenden kan men altlus ont gaan en dood in zijn eentje de wereld leiden. bijv. a / 5 per UMIM stuks. Of zooveel als noodig zal blijken.' Keu weinig kapitaal blijft altijd gewenscht en men gunt de- Studenten-Vredes-Actiu haar penningske ook nog wel. Intusschen en dit is de eenige bedenking, die ik tegen deze Actie in weet te brengen, dat men het onmondig publiek te. duidelijk opmerkzaam maakt op de geweldige macht, die zij in hun ..wensen" bezitten. Zullen zij d ii> altijd ten goede en voor den M'ede aanwen den;- Stftat het niet te vree/en, dat op den duur de een den dood van zijn schoonmoeder, de ander den ondergang van een medeminnaar, een' derde het groot e lot inde staatsloterij, de vierde een nieuwe auto, ile vijfde een communistische revo lutie zal wenschen. Ja. maar hoe moet dat dan ..als zij eensgezind wenschen of hun wenschen, als boven, gaan splitsen? Auto's zijn er genoeg en schoonmoeders ook. Doch groot e loten en re voluties kan men niet telkens veproduceeren. Trouwens. er schijnt hier toch ergens een lacune te -zijn. want, groot e loten en revoluties zijn door zeer velen vele malen vurig gewenscht. Blijkbaar echter heeft men tegen-yve-nschen met rooile strook jes t»» werk gesteld en is daaraan onze betrek-. kelijke rust te danken. Ik zou echter gaarne ver nemen, welke Anti-Actie dat nu weer is en waar die huist. P. C. hierdoor ontstaan, worden zooveel verstrekt dat zij een lamp doen gloeien in hetzelfde tempo als de wisselende Röntgenstralen-indruk op het lichtele ment en. een zichtbaar beeld ontstaat. Dqordat het lichtelement zeer gevoelig is. kan men de gebruikte Röntgenstralen-sterkte verminderen t4>t een duizendste Van het gewone bedrag, wat mee brengt dat men zonder gevaar vóór de . patiënt langer kan d ooi-gaan met het onderzoek. Daar .men bovendien de gloeilampen naar willc, keur kan kiezen, kan men zóó licht sterke beelden maken dat zeer snelle momentopnamen mogelijk worden, en dus ook Röhtgenfilius te maken zijn. Merkwaardig is ook een leesmachirte voor 'blin den, waarbij de belichting van de wisselende drukletters, Wisselend sterke electrische stroomen op wekken in een lichtelement, die omgezet kunnen worden ia geluidsignalen; de drukletters worden zoo door een soort geluids-morse-alfabet hoorbaar gemaakt voor blinden. Ten slotte zou bij een verbetering der licht elementen nog in de toekomst mogelijk kunnen zijn de zonnestralenenergie om te zetten in zoo krach tige electrische stroomen dat men motoren ermee kon drijven zooals nu reeds in het klein gelukt is.