sr: ' l . i Matthieu Wiegman hf» K u n* t van nu. II ij ItutTii. te Aiu*trr«lam Hot is u. lezer dezes, misschien niot onbekend, dat er verschillende 'houdingen bestaan tegenover den toestand der schilderkunst in ons land. Kr bestaat ten eerste do eigen aardige meening, dat onze schilder kunst opgehouden heeft te bestaan sinds do Uaagse-ho School eigent l ij k ..ging hoon". Dezulken, die deze mee- , ning. een dood kind. koesteren zijn gewoonlijk, zóó vriendelijk tot' te geven, dat Breit nor ook bestond (hij. de triumph van don .'schilderenden hartstocht) on van zelve zij zouden. niet anders kunnen gunnen zij de Zwart en Triolen (on ? terecht ) do oor do laatsteii te zijn. die do tradities van die school .hand haven, en zich bewegen binHongerigen Spijzen non de kring van dat. wat do Hage naars" wildon en bereikten. Deze eigen aardige kritiei dor schilderkunst vindt go hot moest vertegenwoordigd in don Haag. Dat is te begrijpen, Stadstrot s voert daartoe, en ook dit.dat zij. lookon. eindelijk zoo vol' kwamen do natuur te zien? liever te bezien, zooals do Hagenaars die zagen. Daarenboven hebben deze kritici. die ook vertegen woordigers hebben in don kunst handel daarmee het uiterste 'bereikt. waartoo zij waren in staat: uitgeput. rusten zij op deze laatste lauweren. Kr , bestaat een williger soort, on die moonon niet. dat met do Haagscho, School onze schilderkunst haar einde hooft bereikt on niots moor kon doen dan vervallen, er zijn er (zij zijn misschien jonger in jaren) maar doze TEEKENAARS Hollandsche Kunst van Heden begrijpen, dat ook do School van Allebéhoeft bestaan; (lat deze realis ten van de stof ons in Holland na tuurlijk zijn, en dat na de grootsther on muzikaler Uaagseho School, de School van Allebé, degelijk on dagelijksch. moest komen; na de lyriek dus het didaktische? zij begrijpen, dat portrettisten als Vetli en Haverman vast bezit werden, en dat liet didaktische ironisch zich kon uiten bij Lizzy Ansingh en als ge wilt bij Xelly Bodenheim. De voorstanders van deze waarheid vindt ge in Am sterdam, dat den Haag heeft opgevolgd als cen trum der schilderkunst en zulks ongetwijfeld tot nu toe is gebleven. Maar een nieuwe agglomeratie in den Haag, en zeer een zijdig soms, heeft nieuwe helden gevonden tegen over dat Amsterdamsch gevoel. Thorn Prikker, Toorop en -?? Van Ko nijnenburg voor de meest eenzijdigen. zijn de tegen standers, die zij stellen tegenover de Allebéers. Niet zonder recht loven zij deze schilders-teeke naars. Thorn Prikker is in >g onderschat: zijn verfijnd en speelsch natuuvtak'iit is vooral in de lijn voor Holland van ongewonen rijkdom, en van oen teodere aanra king van liet Sohooneis zij do onmiskenbare vertolking. De teekonaar van het psychologisch por tret (schijnbaar maar ? verwant met Veth on Ha verman) is voor hen Toorop bij uitstek. Naast de vroegere schilderijen van Toorop. die op groot er dracht nog wijzen dan wat hij in andere dingen ons gaf. zijn deze portretten inderdaad zeer belangrijk. Wanneer gij ze vergelijkt met teekeningen van personen, die sinds eeuwen KRONIEK DOOR A. PLASSCHAERT gelden als wezentlijk. zult ge hun kracht en eenvoud niet zonder sub-, tiliteit, roede moeten erkennen. Van Konijnenburg is de door de meest eenzijdigen bij voorkeur alleen aan gebedene. Ongetwijfeld heeft hij in C en hoe vreemd ? ook er is in deze muur schildering van den deftigen" socia list weinig rebellie, dat zout der staat kundige overtuigingen voor de Kunst; de werkelijkheid is Roland Holst voorbij, z-ij heeft hem achter zich geA. C. Willink W. Oepts Boottocht oen periode van a,f do Horton tot ongeveer oen tiental jaren geleden genoeg volledige schilderijen gemaakt. waarin weer do figuur hoofdzaak was. .en waarin ge naast een groot aantal invloeden toch een persoon lijke constructie kant aanvoelen, dio dezen roem, die zich zelf overleefde, als aanvaardbaar en prijzenswaard doen gevoelen. Een andere Hagenaar, die evenzeer een Amsterdam m er was, is dan Is. Israëls. Zijn kunst, fleurig, bloeraachtig,-zuivor soms. nu en dan overhaast maar altijd, levend vindt in beide steden gelijkbe rechtigde lof. Maar in dien tijd gebeur den in Amsterdam eveneens gebeurte nissen, wier wer king nog niet ten einde is. Der Kin deren, de schilder vol historische wenschen begon de muurschilde ring opnieuw. Va,n hem kunt ge dit opnieuw-aanvangen begrijpen en prijzen, en toch tegelijk weten, dat het hem niet gansch-en-al lag dezen tijd te illnstreeren; er was toch ten diepste, oneenigheid in h^"j tusschen het tegenwoordige en hot verledene. De volgzame Roland Holst'. als Van Konijnenburg eigentlijL eklektisch-dogmatisch, zou Der Kiii-i deren volgen en in eigen trant e(|i muurschildering zoeken te verwer kelijken. Een beperktheid moet ie erkennen in deze wandschildering» latoii. Kr gromt oen ander oproer, dan hij zich denkt.. . . Wat wij daar-na zien is de ,.Borgscho School" dio mot oven voel recht oon school van Amsterdam mers'is te hooton. Uier worden wij het zookon naar vernieuwing gewaar en zooals wij dat in virtuozen steeds het snelst gewaar worden, zien wij van zoo goed als ieder poging in dio peri ode bij Jan Sluy ters een Voorbeeld. Sluyters is onge twijfeld van dio nieuweren hij. die het publiek het dui delijkst is gewor den. Wie hem hot recht op deze dui delijkheid zou ont kennen, deed gewis der waarheid te kort. Hij is, als zulke snelle begaaf den, onregelmatig, maar hij heeft in een felle kleur, die soms maar lang zaam werd, een aantal portretten enz. geschilderd, die voor de rond hem staanden ns den strijd hebben béheerscht, en die door anderen, nagebootst (Sluyters herschiep het portret van het kind 1) hem indirect een juiste eer bewijzen. Natuurlijk was hij niet i alleen omgeven door zulke navolgers; onafhankelijke talenten stonden naast hem; anders begaafd, langzamer, soms dieper op oogenblikk,en. Zonder twijfel zijn de twee Wiegmans en is Gestel zulke. Matthieu Wiegman was , van die naaststaanders ongetwijfeld de meest psychologische en de meest hechte. Terwijl ge in de stillevens van Sluijters mot genoegen de kleur, den gang der kleur beziet en waar hij soms allerijlst is van nauwkeurigheid de trefzekerheid waardeert, geniet ge in de stillevens, in de goede stillevens van M. Wiegman, een schilder die ten eerste in Holland aardt on tiert, van de hechtheid in het saamgestelde geheel; er is daar onwrikbaarheid, zoowol in den vorm als in de groe peering, een onwrikbaar heid, die alleen uit een vol-psychologisclien aard kan komen. Treffender soms roerender is die psychologische aard in de figuur, in den Job. in het meisjesportret etc. (Jok Piot Wiegman toon de, in een portret als dat van hot paar Grógoire, eon sterke groot e teekening on hoeft in som migo stillevens als den cactus on in tuininteriours uit Thorn zijn recht op zijn bekendheid ruim schoots bewezen. Stug ger f nog dan Matthieu zot hij oon eigen weg voort, (ïestel is do dorde, dio als persoonlijkheid zich handhaaft naast Sluytors. Hij i.* minder ..brillant'' dan Sluyters on hij kan in seiïctm t o regelmatig zijn. te' veel van n. toon. maar oon reeks cubistische tookoningen als die van de Spaansche havensteden. oen portret als dat van Konsburg zijn onmiskenbaar werken \au belang: zij troffen dooreen milde verfijning, zooals zijn toékeningon van de zonnebloemen u ?? aandoen door zedige melancholie.. Bij deze zijn nog enkle, moor vrij-staanden te noemen. zooals Piet van Wijngaeidt. meer ver bonden mot do Haagscho School dan menigeen meent, l'olnot (om sommige stillevens en landschappon). Ton l Tolt oon 'in Bei-gen wonend schidor. etc.. Rustende Venus ?4! Leo Gestel die aan Bresdin verwant, geen Beigenaar is in picturalon zin: Bondien. die nu on dan abstract, hot beste is in do teekeiiingen van monscheii. on van voorstellingen, waarop wat don .meesten het ro.;ele is tot oiinv el wordt, van Herwijnon. die in den laatsten tijd in vele schilderijen met rijke ..blauwen" ons eou nieuwen koer doet zien van een werkelijke begaafd heid, zooals van l'yt.vanck er psy chologisch er oom1 is. Knz. ? De-laatste schildorschool is dio der nieuwe zaaklijkheid. oen 'burgerlijkdemonisch, realisme, dikwijls duitsch van tongval. Wanneer wij het burger lijke laten vervallen dan zijn hiertoe. zonder den minsten twijfel to rekenen: Schuhmachei', Charley Toorop. en Drie Figuren \\ilgt ge Hynckes. etc. Schuhmacher. hoeft in zijn koel. sober werk. dat langzaam aan warmer wordt. hot. recht zich oen voonra?iger to voelen: als schilder van Zuidelijk, rotsachtig land schap on als schilder van visschestillevens is hij een persoonlijkheid, wiens werk aan volumen (dit zal mot do warmte moeten komen i hoeft te winnen. z»oals do hardnekkige l'harley Toorop do mildheid van hét schoon bij haar felle lust tot een zich rondendon vorm van een tragisch meiischelijke figuur te voegen hooft. Maar er is een typischer' nieuwe zaaklijkheid nog. Deze vindt ge het scherpst on hot snelst, ontwikkeld'bij oon schil-, dor als Koch. Hiermede is nog niet alles tfonoemd. Daarover later. Peter Alma Herman Kruyder Pan