12 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 5 SEPTEMBER 1931 No. 2831 No. 2831 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 5 SEPTEMBER 1931 t d Kroniek van den Dans door J. W. F. Werumeus Buning \4'<lcrlaM4l*cli <'OHBT«'«* voor D K Nodorlandscho Veroeniging tot Bevordering dor Danskunst hooft deze week oon congres gehouden. dat inon als oon eerste poging mag be schouwen om mooitlere kottou do bol aan t o bindon of, mot andere woorden. oonigo eenheid to brengen in do miniatuur-chaos waaruit wij hopen dat oons Torpsichoro's wereld iu Nederland geboren '/.al worden. Mou is in ons land van naturo geneigd leve do onafliaixkolijko zielen om oon dor pel ij ko onderneming sterk ouder hot vergrootglas te nemen. teneinde precies te ontdekken wat er aaix hapert, waai- hot hapert en waarom hot hapert ? vandaar dan ook dat do. doolnomimr. evenmin als die aan de avonden van do Amsterdamseho commissie ter bevordering der danskunst, een volledig beeld van den Nederlandsehon dans gaf. Wanneer een Nederlander liet niet mot een veroeixiging eens is. sticht hij een eigen vereeuiging: men mag vermoeden dat Ne 'e land recoidhoxuler is in aaixtal theologische secteix. politieke variaties en kxxixst richtingen. Het goede van de theologische en politieke onoenighoden is. tenminste, dat zij togen elkaar in het vuur trekken; helaas vechten de kunstrichtingen en zeker die van den dans. haar strijd meestal xiit achter de schermen vaixhet nationale marionetten-theater, en beleeft men zelden of nooit meer eenige gezonde openbare oneenigheid. Dat is fataal- Wie het xxxet dit dans congres niet eens Xvas. is tluiisgeblevetx met de overtuiging dat hij het beter wist. en de bedoeling van een samenkomst als deze is tooh in de eerste plaats dat de overtuigingen eeixs botsen teneinde de spreekwoordelijke vonk'der waarheid te doen ontspringen. De Duitsche danscoixgressen van Essen en München. waarop evenals hier minstens , evenveel dansers als leeke-toeschomvors aanwezig waren, hebben dit goeds gehad, dat men het er terdege oneens was. en het elkaar ongezouten zeide. Bij een devgelijken strijd ontstaan tenslotte twee, drie. groote groepen en teekenen zich de belangrijkste richtingen duidelijker af: wie het oneens is doet mee. spreekt, danst, en strijdt wat alles beter is dan zich vér houden. Kortom: het is beter den kat de bel aan te. binden dan hem uit de boom te kijken. Afgescheiden van .alle onmiddellijke resultaten en gevolgen van dit congres kan men vaststellen dat het een eerste doelbewuste poging is. o. a. om de drie grooto stroomingen: gezelschapsdans, kunst dans en volksdans weer nader tot elkaar te brengen. Immers de vereeniging die het initiatief nam telt onder hare leden vele beroepsleeraren in gezel schapsdans, zij streeft naar bevordering van den kunstdans en heeft den volksdans op dit congres een ruime plaats gegeven; in het inleidend woord van de voorzitster wordt de nadruk gelegd op de noodzakelijkheid den dans weer te doen wortelen in de gemeenschap. En dat is dan ook wel het belangrijkste: zoolang de dans niet meer in volk, gezelschap en kunst. een levend element is, kunnen wij lang en kort schrijven en praten, maar de toestand is niet gezond. De Balineezen hebben het, voor wie inderdaad oogen heeft, nog kortgeleden bewezen: alleen, een dans die min of meer leeft als de hunne geeft het voorbeeld van Terpsichore's waarachtige wereld. , En om hét congres nu nogmaals het congres te laten: deze drie-ëenheid van volks-, gezelschapsen kunstdans wordt voorloopig nog algemeen ontkent: instee van eenheid heerscht hier on eenigheid .Zeis niet eens zoo oud , deze oneenigheid . Tot voor ongeveer een halve eeuw onderwees elk dansleeraar als grondslag van de gezelschaps dansen de posities van het ballet, dus van den kunstdans. Iedere volksdans-uitvoering doet den toeschouwer die iets van danskxiltuur weet aloude balletfiguren terugvinden. Iedere< aller onafhanke- . lijkste en honderd procent oorspronkelijke kunst danseres vertoont ballet- en volksdans figuren. liet geval is namelijk zoo dat Ciod den mensch schiep met een aantal mogelijkheden van beweging, die de mensch in den loop dereeuwen tot volmaakt heid heeft gebracht, en daarna toepast in volks-, kunst- en gezelschapsdans. Van tijd tot tijd ver geet hij dat zijn grootvader ook reeds danste, en vindt een nieuwen dans uit. die. welbeschouwd. veelal die van zijn overgrootvader is. in menig geval tlie van zijn over- Het -overgroot vader. zie do /eer oude tango, shimmy, black hottom etc. etc. Kort on goed. do/.e familie-relaties vallen eerlang wol eens nader uit te pluizen, maar bij de vernuftige onderscheiding die nog altijd overhoerscht . dient dit danscongres erkend te worden als een eerste poging om ook in Nederland hot werk van oen gezonde herleving te beginnen op aloude grond slagen. Maar alvorens men nader op deze herleving mag hopen, dient er eerst eens terdege ruzie, gemaakt to worden over allerhande schijnbare paradoxen, als daar zijn: Isadora Durcan is geen sticht ster van eeii nieuwen kunstdans. maar de opwokster tot oen nieuwen volksdans. De gezelschapsdans is de volksdans in don salon, het ballet is de gezelschapsdans etx volksdans op het tooneel. De kxuxstdaixs die geen verband meer heeft mot ballet-, volks- of gezelschapsdans, is geen dans. Het ballot kan beschouwd worden als oon ni verval geraakte kxmstdans. maar tlo kunstdans is bijna altijd itx verval geraakt ballot. Ontdoe hot ballot van zijn rehaissance-olomoixton on go vindt de klassieke dauskxmst. Ontdoo de Oostersche danskunst van lutar mythologische elementen en ge vindt de kla-ssieke danskunst. Kon volk dat niet goed danst is geen goed volk. Knzoovoorts. ad infinitum. Kr rot. na afloop van dit congres weer een jaar om ovei oon cix ander otxeeniir te y.ijn. Laat ons hopen dat men' hot er het volgend jaar oneeiiigor over is dan ooit. maar vuriger ten strijde tivkt dan thans. Reclame-kunst Yiui\\ Itliul voor «!<? '45e De Jaarbeurs gaat haar ~>e Lustrum vieren. Kn haar propauanda-drukwvrk hiervoor is ?evenals ixltijd tot nu toe in het kleine beduidend beter dan in het groote. Raomaokors biljet met den stekeblinden Meicxirhts-kop mist elk diieet verband met dit speciale dool. Maar uit. stukend in zijn soort' is daarentegen het vouwblad. Van de buitenzijde wordt de geheele bovenste helft .ingenomen door kleine Homeinsche cijfers XXV, wit op een achtergrond van feestelijk zilver. Het heldere blauw der woorden Jaarbeurs- Utrecht steekt frisch en zeer voornaam hiertegen af, 'terwijl het tevens een mooie omlijsting is voor het grijs-zwart der beide foto's, don ingang en een overzicht van het Jaarbeurstcrrein afbeeldende. Ook de binnenzijde toont een mooie ovo.i-zichtsfoto 'over de geheele breedte, waarboven in twee vakken rechts en links de tekst in goed ver zorgde typografie. Het geheel maakt een uiterst beschaafden indruk, een zilveren jubileum waardig. WYBO MEYER Tentoonstellingen Kunstzaal de Bois, Haarlem. Werken door Raffaelli, Toorop, Redon, Ensor, Coubine, Rassenfosse. Tot 14 September. Frans Buffa en Zonen, Amsterdam. Tentoon-r stelling van Moderne Nederlandsche Schilder kunst. Tot 20 September. Kunstzaal 'W. Wagenaar, Utrecht. Werken door Otto van Rees. Tot 26 September. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Werken van Paul Determeyer. Tot 27 September. Kunstzaal A. Vecht. Amsterdam. Graphisch werk van den beeldhouwer Lehmbmck. Tot l Oetober. BOEKBESPREKING J)e donkere poortt een bock behelzende tal vun persoonlijke herinneringen van vooraan staande mannen, stennninysbeelden, inilrukkenf bexchonieinyen, belangrijke en onbelangrijke i/cbvttrteniHiien, verhalen en anecdolen neer Xeüerla-ml in tle jaren 101-1-11)18, door J'.ll.Ifiller J r.; T tree tleelen. D. A. Ditattieti's rHaeremmaaliiehapitij ..V. l'., '#-(.Iran'nlia<it'. Dr. Hitlor hoeft in twee van zijn gegevens, cijfers «-n anocdotische illustraties overvorzjuligdo, lijvige boekwerken, die samen zoo om on bij duizend pagina's b< slaan, vier stormachtige jaren uit do dorre vergetelheid gerukt en zóó voor ons neergezet, zóó boeiend, actueel, levendig on toch telkens met een soort waas van diehtcrlijkboid on edele schrijversgave omhuld, zooals do hoofd redacteur van het l'trechtsch Dagblad dit slechts A ernuig. Men moge hot mij vergeven dat ik telkens bij liet voorgenomen doorbladeren, dat telkens weer geboeid lozen word, van dit kostelijke Werk mij den schrijver voor oogon stolde. Hoeken mogen al losgedacht kunnen on moeien worden van hun schepper, iix dit geval is mij dat niet mogelijk. Want niet alloen is er in Nederland nauwelijks n dagblad to, noemen als hot zijne, dat zoozeer doortrokken is van don geest iloix helderen, specialen on gracieiizon geest van zijn 'oidor, dat zoo krachtig weerstand bood on biedt aan den nivolleerondoii invloed van de buiten hot redactieheUivau geroet! gemaakte en droevig Vorcliohoofde copij. die divigt den eigen' stem der couranten to vormeehanisoftvn tot nieuws in blik, op maat en bestelling. (Wat u niet wonscht. gooit u maar weg. u kunt het ruilen: spreek niet Vaz-Dias on 't komt in orde): nauwelijks heeft, hier n dagblad zulk oen fijne on oigen sfeer als hot l'trechtsch i>agb!a.<l. maar bovendien: wat doet Hittor Verder al niet! Veinsde hij niet aan de zilveren stroomen van ?Zeeland:' Kn dwaalde hij niet door do bak-. stoenen stadjes van Holland:' Koutte hij niot over do lasten en lusten der ivdeiieerkunst ? Kn schreef hij ni.-t tientallen voortreffelijke, als geciseleerd-zilver zoo fijne on heldere essays over letterkunde oll edelsteeiiel). over luonschon en dingen:1 Hij leidt /.elfs tle dwaaltochten op do doolpadeix der «jchoono letteren, door do Vogtiilansoho scharen tusscheii een voetbalmatch en een knipcursus ondernomen in richtigo richting, houdt daarenboven lozingen en schrijft romans. Nogmaals men vorgovu mij de uitweiding o'ver den auteur, ten koste van die van zijn werk. Want het moei. eens gezegd Worden: Hit tor doet onmeiischelijk veel on velerlei en -?een Weerga loos Wonder ! hij doet het alles goed. Zie deze donkere poort, waarachter immers een gebied ligt, zóó verward van bouw, zóó vervuld van impressies aan menschen en dingen, zoo on geordend on toch nog zoo bekend, dat het waarlijk wel een wonder mag heeten dat Ritter niet zijn vlijmscherpe pen, daar voor onze oogen orde en regelmaat in heeft weten te scheppen. De historische waarhuid van deze geschiedenis der mobilisatie jaren kan ik niet beoordeelen, .want overzichtelijk historisch materiaal over deze periode staat ons nog niet ter beschikking. Ik moge .dan ook slechts dit boek van een jour nalist, als journalist bekijken. En deze beschouwing van dit standpunt uit leidt tot waarlijk geestdriftige bewondering. Want hier is een ongeordende, schier onvatbaar lijkende, reus achtige massa materiaal, verwerkt tot een syste matisch en uitermate boeiend geheel, dat verlucht met een macht van teekenend en ty peerend illustratiemateriaal geworden is tot een boekwerk dat de aandacht intens gespannen houdt. En daarenboven: hoe sappig en fijntjes is dit, relaas der oorlogsjaren in Nederland verteld, hoe romantisch en geestig ia zijn uiterlijke verschijning geworden, hoe boeiend en kleurig en nimmerbanaal is deze lijvige kroniek uit Ritter's werk zame handen gekomen! De uitgever maakte een domme fout: hij liet dit werk zonder jaartal verschijnen. Maar dit is ook liet eenige wat ik stipuleer met nadruk: net boek aan do historische waarheid te toetsen vermocht ik niet aan te merken is op een werk, dat volledig aanspraak mag maken op mijn groote bewondering. ? ? E. ELIAS 1 i Muzikale Vooruitzichten door Constant van Wessem E i KX nieuw muziek.seizoen vangt aan on we vieren wederom een eeuwfeest: !il Maart ]!K{'2 is het twee eeuwen geluden, dat llaydix word geboren. De gelegenheid is er om midden in het seizoen weer een evenement" te plaatsen, het oeuvre van een bepaald componist min of moor uit voerig de revue te laten passeeron. Het Concert gebouw althans zal Ifaydn hordenken met symphonioön on koorwerken erx wellicht zullen wij in de kleine zaal ook kamermuziek van hom hooren. Ook (iootho krijgt oeix beurt, die stierf in 11KJ2 oon eeuw geleden, on hij wordt herdacht als tekstschrijver van vele liederen, die, door hun componisten onsterfelijk werden ook voor «Ie muziek, terwijl hij tevens een Boothoven b.v. tot sci ne-muziok bij zijn drama's inspireerde. Wij kunnen dus de bloemetjes op allo wijze buiten zotten. Van het verdere seizoen is ook elders niet veel te zeggen of te voorspellen, liet valt niet meer te ontkennen, dat de muziek de laatste jaren in een schrikbarende impasse Verkeert on dat men zelfs van het moderne maar weinig meer verwacht. liet moderne was na den oorlog identiek mot het, stralen van tlo hoop: allen voelden wij dat er iets veranderen moest, veranderen zou ook in muzikale -/.aken. maar evenals in de wereld zelf trad ook hier de rhaos op of erger nog Ju-t ge. forceerde. Jiet tot mislukking gedoemde. Het resultaat bleef zii-h Voorloopig beperken tot een soort afbraak, waarvoor weinig nieuws en vnoral niets beters in do plaats kwant. Het concert leven dei-solisten scheen stervende, het rekt zijn bestaan echter nog altijd' eii het blijft de wanhoop der recensenten bij dozen taaien doodstrijd nog steeds getuige te m« et-n zijn'in /alen. waarin zij zoowat het ootiigt! toehoorend publiek uitmaken. Ongetwijfeld- bereidt zich iets voor. er is geen chaos, waaruit zich niet vroeger of later o«-n nieuw»; «?rde formeel-t.; maar ditmaal doet de chaos er wol bijzonder lang over en het afnemen der oude, belangrijkheid wordt voorloopig nog g-ei-n^zins vervangen door een nieuwe belangrijkheid, hoewel er soms oonigo experimenten worden gewaagd. < iomeeiischapskunst is een leuze, waarvan tle zin. echter niemand veel meer dan theoretisch duidelijk is. Do componisten, di«- een bepaalde ..moderne" richting voorstaan, verschansen zich in khekjes. ieder naar hun inzichten.- Xa het impressionisme, hot expressionisme.do volksmuziek. tle kunst met uitsluitend sociale strekking of de kunst, die als kunst reeds gesanctioneerd wordt door hot doel, hetgeen altijd een f later is e'n 00.11 mislukking oplevert, die door do tegenstanders met niet al te veel moeite geconstateerd wordt: waarover de .voorstanders zich dan weer woedend ,maken. Maar het liedje is al oud en wij zijn voor zichtiger geworden: wij breken niet meer al te onvoorwaardelijk af, het kon toch eens op een goeden dap blijken dat wij het ongelijk aan.onzen kant hadden en het is prettig dan te kunnen zeggen: eigenlijk zag ik er ook wel iets in. Och, ja, wij zijn immers allen menschen en kunnen dwalen. Voorloopig kunnen wij nog kalm zijn: er schrikt . ons nog niets uit onze sceptische zekerheid op en de kliekjes-formaties, waaraan ook ten onzent weer alles ten offer valt, zijn de minst gevaarlijke voorteekenen, dat er in onze jonge muziek iets ten goede gaat wenden. Wat ons niet al te zeer behoeft te verheugen of bedroeven, daar het buitenland hierin ook alweer ons voorbeeld is geweest. Pp het moment zorgen de films nog het best voor de populariteit der muziek. Ik persoonlijk ben helaas nog steeds dat liedje uit De priv secretaresse" niet kwijt, dat mij vertelt, dat ich heute so glücklich bin". Maar het kan verkeeren. De billijkheid eischt, te erkennen, dat het mij verheugt op een avond in het? Concertgebouw muziek van Janacek te mogen hooren, zooals aangekondigd is, want ik heb voor de muziek van Janacek oon zeer groote bewondering en zij is bij ons nog vrijwel onbekend. Besluiten wij onze muzikale vooruitzichten" dus .met het constatoeren van dit aangename feit. Teekening voor de Groene Amsterdammer" door C. Lapthorn Het Concertgebouw SPREEKZAAL KT zijn artikel ..MacDonald's offer" doet Dr. Jan Romein m. i. MacDonald onrecht. Weliswaar schrijft hij: laten we een oogenblik tle gunstigste .voorstelling' tot de onze maken en zeggen, dat MacDonald zijn politieke carrière geofferd heeft ten bate van wat hij als 's lands hoogste belang zag," maar niet dan na de insinu atie: inderdaad, hij en Snowden hebben hun beginsel geofferd en daar is ook een ander minder fraai woord voor." Ten slotte trekt Dr. Romein de slotsom, dat MacDonald een braaf mensch was, maar een slecht staatsman- wiens hoogste eerzucht was aan de Engelsche aristocratie en bourgeoisie te bewijzen, dat ook Labour zoo innig fatsoenlijk Dan is hij blijkbaar de houding vergeten, die MacDonald aannam bij den boerenoorlog en bij het uitbreken van en tijdens den wereldoorlog, eene houding, die iedere opinie tartte en waarbij hem zelfs de betiteling landverrader onverschillig liet'. Het nummer van het Duitsche weekblad ..dasTagebuch" van Zaterdag j. 1. brengt de woorden in herinnering, diu Mac Donald den 3den Axigustus 1914 tot Sip Ktlward C!rev in het l^agerhuis sprak: ,,(Jrey spreekt over wat Kngolands eer vereischt. Bij alle oorlogen, zelfs du allemxisdadigste, hebben de staatslieden zich steeds op de eer der natie beroepen. Zoo was het in den Kriuxoorlog. zoo was het in den boerenoorlog en zoo is het nu." ?Neen, de geschiedenis bewijst, dat MacDonald steeds meer was dan eeii braaf mensch. En of zijne daad van-nu er eene is van groot staatsman schap zal ook wel de geschiedenis ons eerst kunnen leeren. Zeker niet Dr. Romein van zijn maar al te doorzichtig subjectief standpunt. Ook Stalin heeft zoo juist staatsbelang boven partijbeginsels ge steld, doch daarover zwijgt Dr. Romein klaar blijkelijk liever. Het heeft weinig zin van zijn schrijftafel de on afwendbaarheid van het communisme te voor spellen, zooals Dr. Romein voor eenige weken ook reeds deed in een artikel over Spanje. De weten schapsman late het voorspellen over aan een heer Hanussen. Dat eene daad als die van MacDonald hoogst onwelkom .is voor alle op chaos aanstuwenden, daarvan /al. elke lezer der CJroene reeds door drongen zijn. En vermoedelijk zxillèn zij na lezing van bedoeld artikel nog meer geneigd zijn vertrou wen te schenken aan heldhaftige pogingen tofc instandhouding van het 'pond sterling, zoolang critici van -staatsbeleid" als Dr. Romein geen ander verschiet zien dan executie", d.w.z. chaos. R. C'ATZ i