DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 19 SEPTEMBER 1931 No. 2833 No, 2833 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 19 SEPTEMBER 1931 f 1 tl Israël's Wezen en Willen door Prof. Dr. D. Cohen Xood In Polen DE Joden in Oost-Europa hebben in de laatste eeuwen altijd de ruggegraat van het Joden dom gevormd. Door hun aantal zoowel als door mui vroomheid en geleerdheid en al wat de Joden in ballingschap siert, gaven zij in de geheele Joodsche wereld den toon aan. De groote weten schappelijke en bel let rist ische literatuur in het Hebreeuwsch en het Jiddisch ging voornamelijk van hen uit; hun groote mannen werden tot leidende persoonlijkheden in de geheelo wereld, vereerd door hun volgelingen en bewonderaars in het eigen land en ver daarbuiten. In moeilijke omstandigheden levend vonden zij niet alleen hun troost maar ook hun kracht in de schatten van het verleden, die zij bewaarden en verrijkten. Een wonder van wijsheid en schoonheid ligt Verborgen in hun boeken, hun gedichten, hun gezangen, hun liederen, wel bijna altijd gehouden in den' minexirklank, die hun leven schijnt te doortrillen, maar wellicht juist daardoor doorweven met een schoonheid, die dikwijls aan de glorie rijke tijden van het verleden doet terugdenken. De kennis van den Talmud, waarvan men tle studie op zeer jeugdigen leeftijd begon, was er groot. Het Ilebreeuwsch werd door velen als levende taal gehanteerd. De groote dichters der jongste tijden, Bialik. Tschevnichowski en anderen ontleenden den rijkdom van hun taal aan hun dagelijksche omgeving in Oost-Kuropa. Dichters als Frujr. prozaschrijvers als Schal om Aleichem en Perez schiepen er een litteratuur, welke met die van alle landen kan wedijveren.. Maar ook de groote krachten, die haar invloed op het Joden dom deden gelden, vonden daar haar oorsprong of althans haar versterking. Oost-Joodsche pio niers koloniseerden het eerst Palestina, de Zionsgedachte werd er het eerst vertolkt en in do Zio nistische beweging speelden Oost-Joden een hoofd rol. Aan den anderen kant gaven zij leiding aan de orthodoxie, die er haar bolwerk vond. Onver zoenlijk en de traditie met een dicht net ontspin nend, wist zij het oude geloof te bewaren met een felheid, die voor een orthodoxe .gemeenschap het machtigste wapen is en haar invloed ook op WestEuropa deed gelden. * * * ? Dit alles is door den oorlog voor het grootste deel vernietigd, lieeds tijdens de rampspoedige jaren, waarin de krijg Oost-Europa verwoestte. was het lot der Joden ondraaglijk. Talloozen zijn in dien tijd en daarna omgekomen in de veld slagen, de gueril Ia-oor logen, bij plunderingen, bij Joden-slachtingen, do'meesten nog door honger. De Amerikaansche stamgenooten hebben in die dagen geholpen met een milddadigheid, die be wondering eischt. Een groptsch opgezette aktio heeft gezorgd, dat de Joden althans niet geheel van voedsel verstoken waren en duizenden gered tegenover honderden die omkwamen. Men mag zeggen dat hierdoor dit Jodendom althans voor den vol ledigen ondergang bewaard is. Maar de slagen die het toen en later zijn toegebracht, laten toch hun invloed tot op deze dagen gelden. Wanneer de verschijnselen, waarop ik doel, het sterkst in Polen naar voren treden, dan is daarmede niet gezegd, dat elders de toestand beter'moet' worden geacht, noch ook, dat in Polen het antisemitisme het sterkst js. Feller is dit waar schijnlijk in Ifi'mgarije. .Daar echter is de positie der Joden in materieel en Ook maatschappelijk opzicht altijd zóó goed geweest, dat ondergang hen er niet gemakkelijk kan bedreigen. Aan den anderen kant is in Rusland geen spoor van antisemitisme meer waarneembaar; doet het zich ooit voor, dan wordt het door de Sovjet-autoriteiten onmiddellijk afdoende onderdrukt. Daar echter gaan niet de Joden, doch,wel het Jodendom te gronde, omdat elke uiting van godsdienstigheid er bestreden wordt, de synagogen en leerhuizen NV ARNHËMSCHE HYPOTHEEKBAHK yp.ApTAAL BESCHIKBAAR DIRECTIE f1?-5.J.VAnZlJ5T-M?J.F.VERSTEEVEN voor het grootste gedeelte gesloten zijn, Joodsch onderricht vrijwel niet meer wordt toegestaan en de Joodsche jeugd daar schijnt op te groeien in een door de Sovjetgedachte begunstigd athevsme, dat hen van het Jodendom volkomen vervreemdt. Op Polen echter i» do aandacht in den laatston tijd vooral gevestigd, omdat de Joden er z4'»ó sterk achteruit gaan in materieel opzicht, dat hulp nauwelijks meer mogelijk schijnt. In een kleine onlangs verschenen brochure: ,,De Nood der Joden iii Oost-Kuropa" heeft Dr. A. van Haalt e de oorzaken ervan uiteen gezet. Zijn schokkend betoog is door latere feiten al -te zeer gestaafd. Juist in de laatste weken bereiken ons berichten over het toenemen van zelfmoord onder de Poolsche Joden, die het gruwzaamst bewijs daarvan vormen, omdat tle orthodox-opgevoede Jood er niet dan ia de alleruiterste wanhoop toe over gaat daarin zijn hulp te zoeken. Joodsche gemeenten, eens de trots van het Jodendom, kunnen er niet langer bestaan, omdat haar leden niet meer in staat zijn hun bijdragen te betalen. Families, wier huis voor eiken arme openstond, zijn nu zelf tot den bedelstaf vervallen. De groote organisaties, die van het Poolsehe Joden dom zelf uitgingen, moeten zich nu tot het bui tenland wenden; en in groote steden openen vele Joden, wat vroeger in Polen onmogelijk scheen, hun -winkels op den Sabbath. omdat anders de hongersnood dreigt. Betcogingen. door orthodoxe Rabbijnen en hun volgelingen op tragische wijze daartegen gehouden, konden niet baten, omdat de nood te fel is geAA orden. De oorzaken moeten natuurlijk voor een- deel gezocht worden in de algemeene wereldcrisis. Maar zij zijn daarnaast geboren uit toestanden, die speciaal voor de Poolsehe J uden geldon. Deze waren onder het Russische bewind en ook vroeger vrijwel gedAVungen zich met den handel bezig te houden. Zij vormden, dan ook in dit land ruim 02 pCt. van de handelaren, en Jtó pCt. van alle Joden wijdden zich aan dit beroep. Maar dooi de daling van de koopkracht der bevolking, A*eroorzaakt door de lage prijzen der landboinvproducten, moest cle l'oolsche staat ertoe overgaan de belangrijkste takken juist van den handel te concentreeren en trust s en corporaties zoodanig te bcA-oordeelen, dat de/e vriJAVol monopolistisch werden. Deze trusts schakelen de tusschenhan?delaren vrïJAVel uit, en de Joden, juist tussch nhandeloren en kleinhandelaren bij uitnemendheid, zijn hierdoor vriJAvel broodeh os gcAA'Orden; en daar zij als een minderheid niet tot de trusts Avorden toegelaten, is er voor hen geen enkele kans zich A'oor armoede te vriJAVareii. Zoo is het te verkla ren, dat in Januari van dit jaar reeds de helft van de Joodsche bevolking, in de groote steden AVerkeloos AA'as. En aangezien ook nog de nietJoodschc landbevolking ??voor een groot deel naar de steden verhuist en daar middelen A"aii bestaan zoekt en de ..'oden, minder bevoorrecht, door deze uit hun positie AVqrden Verdrongen, neemt het aantal 'we.rkloozen. nog bij voortduring toe. Het einde hiervan is niet te voorzien, omdat de Poolsehe staat meer en meer alle beroepen aa,n zich trekt en mechaniseert, de Joden indestaatsbedriJA'en niet worden toegelaten en emigratie, A'roeger in zulke' ge A-allen het redmiddel, niet meer, mogelijk is, sedert de qverzeesche staten hun poorten hebben gesloten. Men heeft nu een plan doorgezet, waarmede men zich in vroegere tijden al had beziggehouden: het OA*erbrengen van de Joden naar andere bc-, roepen en de scholing van den Joodschen kleinen handwerksman.' Vooral Duitsch-Amerikaansche vereenigingen, geconcentreerd in de O.R.T. houden zich hiermede bezig. Men hoopt op deze Avijze althans de industrie voor Joden te behouden, door1 hun gelegenheid te geven, hetzij zichzelf als geschoold handwerker te bekwamen, hetzij als arbeider in fabrieken werkzaam te zijn. Maar het behoeft geen betoog, dat zelfs indien deze poging gelukt, een sterke verarming van de Joden, die altijd pas in de tAVecde plaats na de Polen in aanmerking komen, daarmede gepaard moet gaan. Het is dus geen wonder, dat .mpt bezorgd heid de toekomst van dit gewichtige deel van het Joodsche volk wordt tegemoet^ gezien'. Witte Curafao Sec Cherry Brandy M ent He Glaciale Curafao Brandy SPREEKZAAL Antwoord au n rten hoer II. ('atz 1%/f ET mijn antAvoord aan den heer R. Catz 1T* (zie dit weekblad van 5 September j.l. p. 13) heb ik eenigen tijd gewacht om ons beiden in de gelegenheid te stellen, uit-het vervolg der geschiedenis .of uit nadere opheldering eenige leering te trekken. Hier is zij, niet met mijn woorden, maar met die van den Londentschen correspondent der X.R.D., dien de heer Catz AVel niet van denzelfden snooden opzet zal belichten. dien hij mij aamvrijf t, maar die iverigcns ook een nuchter man is. Na in liet Av. C p.2 A'an 12 Sep tember j.l. zich eenigszins spottend over de admiration nmtiH'llo" van Snowden en de City uit gelaten,te hebben, vervolgt Dr. van Eyck: In het donker blijft bij deze opvatting echter dj A-raag wat nu eigenlijk de eerste oorzaak van do cri.sjs was: het niet sluiten van de begrooting of de buitjnlandsche verplichtingen. Kn juist bij deze laatste stuun wij volgens velen voor flaters der Britsche banken. die deze in hooge mate voor het ontstaan der crisis A-erantwöordelijk zouden maken. De liberale econoom Keynes noemt de ongelooflijke roekeloosheid vat) de hooge financieele Avereld in de City de onmiddellijke oorzaak. De feiten waarop hij daarbij zinspeelt Avorden ook door den conserA-atief BeaA'erbrook toegegeven, n.l. dat de Londensche banken uit puur winstbejag en wetend hoe zwak de Duitsche positie was, geld dat hun op korten termijn tegen 2 a 3 pet. geleend was, aan Duitschland op langen termijn tegen 7 a S pCt. weder uitleenden, met' het gevolg dat toen het met Duitschland misging, de geldschieters hun geld bogonnen op te vragen en de Britsche gou'dpo.-ntie. d.iar cle aan Duitschland geleende bedragen onopvorderb itir waren, in gcA-aar gebracht werd. Als bedrag van.ckve. leeningen wordt de som van 100 millioen pond genoemd. Dat dit aan labourzijdc kwaad bloed tegen de bankiers gezet heeft, vooral toen hun advies tot herstel van den grootendeels dóór hen zelf geschapen toestand A-ermindering der Averkloosheidsuitkeering tot eisch stelde, maar A'an de enorme interest der rentetrekkers natuurlijk niet repte, spreekt vanzelf. Heb ik te A-eel kAvaad van MacDonald en Snowden gezegd? Ik meen nu: te weinig. Als. altijd ben ik te A-oorzichtig geAVeest. J. ROMEIN Te schrikAA'ekkender is dit alles, omdat de Joden, ui tijden, AA'aarin het hun materieel slecht ging, altijd het .volk van den geest zijn geblcA^en. Thans echter verkeeren reeds de scholen in Polen in groot geA'aar, staats-subsidies Avordon hun onthouden, geld om de scholen in stand te houden bezitten zij niet en achteruitgang in elk opzicht moet daarvan het gevolg zijn. Het. is te allen tijde het lot van het Joodsche A-olk geweest, dat het sterker dan elke andere natie werd getroffen door achteruitgang van de alge meene welvaart. Men kan echter bijna geen tijd vak in de geschiedenis aanAVijzen, Avaarin de toe komst er dreigender heeft uitgezien dan thans. Kon» Meubeltransport'Maatscliappij DE GRUYTER 6 Co. . *~ ^* DEN HAAG *>?« *AMSTERDAM ' ARNHEM Bewaarplaatsen voor Inboedels Spoorwegramp in Hongarije Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek De Treinduivel Twaalfde Volkenbon ds vergadering EKX zeldzame matheid hangt over de beraad slagingen te (ienève. De plenaire zittingen A'an de A'olkenbomlsA'ergadering hebben niet het minste interesse opgeleA'erd. Kn eerlijk gezegd werd er niets belangrijks meer AvrAvaeht. Hok ! Redevoeringen, als die A-an ('urtius en Briand. zijn in haar naklank gedoofd als in een echo-loo/.t* ruimte. Vroeger zouden dergelijke speeches stof hebben doen opwaaien. De omstandigheden Ayaren toen anders. Nu Avordt er nauwelijks meer op gelet. De AA'oinig tactA'olle en nog minder objectieve vei-Avijten. die ('urtius aan Frankrijk'.-» adres meende te moeten lanceeren, Averden zoozeer beschoiiAvd als A-oor Duitsch binnenlandsch gebruik geformuleerd te zijn. dat men er hier in het geheel niet op heeft gelet en men zich dan ook niet eens de moeite heeft gegeven, zich af te vragen hoe der gelijke A\-borden eigenlijk A-ereenigbaar zijn met de A'ertroUAvelijkc onderhandelingen, die er op dit oogenblik zonder twijfel tusschen «Ie A'ertcgenwoordigende staatslieden A*an' beide rijken gevoerd worden. Zoozeer is men er eigenlijk van overtuigd, dat de moeilijkheden, waarin de huidige Avereld -gevangen!' is. alleen maar door ««en heel voorzichtig en roitruhandx mlnirckt rfrtrninh'lijk onderling in'erlcg kunnen worden opgelost/ dat men de zaken die publiekelijk en in A'oltallige vergadering'verkondigd worden gerust gelooft ! Ze Avorden immer.** alleen 'voor di- trilnme A-erteld. . . . _ . *' * ' ' . Onderling AvantroUAA-en Avas de oorzaak A:an den wereldoorlog. Kn A'an de tegemvoordige crisis is het onderling AA*antr<'mwen, Avaarschijnlijk wel niet'de. oorzaak, maar dan toch de reden A'un de geweldige en catastrophale afmetingen, die de crisis genomen heeft. Kn mr .is iedereen AA'el bereid om A'an zijn vertrouAA'én te doen blijken en die A-OOI* de hand liggende maatregelen ie nemen, dit' noodig zijn om de dienstregeling A'an ons politiek-economisch bestel Aveer normaal te laten functionneeren... . mits'de anderen voorgaan'.. Of zich althans ?ver plichten tot precies dezelfde acties en onthoudin gen als men zelf zoo'vurig voorstaat. Om hot eA'eir of het gaat OA'er ontwapening, schuldvereffening of tarieven-vrede. ' ? ? Het is kinderachtig, maar het is zoo. En het zal ook AVel niet anders mogelijk zijn. Daarin ligt dan de oor/ank dat de loo-.ende zaken eigenlijk be" klonken Avorden in de vertrouwelijke gesprekken tusschen de leidende ministers en internationale experts, bankiers en zakenlieden. Kn zonder tAvijfel icnrilfn er ook belangrijke oA'ereeifkomsten afgesloten en A-oor de hand liggende A'oorzieningen getroffen maar uiteraard kleeft er aan dit oiiA'ermijdelijke stelsel een groot nadeel. Aangezien dit alles niet publiekelijk gebeurt en de economische oA-ereenkomsten (veelal tot nog toe slechts alge meene productie-beperking) geen publiekrechtelijke sanctie krijgen!, AA-erkt dit alles A'oorloopig nog niet mee om het vertrouwen te herstellen. Zoo ook in de specifieke Volkenbondsaangelegenheden. In <li'. Volkenbondsaangclegenheid. de ontAvapcuing. Hierin is duidelijk de eenige rem het onderling Avant rouwen. Pessimisten, zelfs paci fistische pessimisten, waren op het denkbeeld gekomen om de ontwapeningsconferentie, die in Febritari bij elkaar moet komen, in (iodsnaam maar' uit te stellen, om zoodoende een mislukking ten minste te omzeilen.. Het is duidelijk dat tlit talmen ahveer berustte op.... Avant rouwen, en dat de zaak daarmee tenslotte eerder achteruit gebracht werd. dan vooruit. , Die uitstelgcdachte beeft men gelukkig AVeer laten A-aren. Verder blijkt het dit valt sympto matisch af te lezen uit verklaringen, als die A-au (iiaildi. en uit offieieele berichten, zooals de Pa. rijsche en Amcrikaansche bladen die brengen ----dat er ondershands reeds veel besproken, is. dat tot een betere atmosfeer voor de ontwapeningsconfe rentie leiden kan.' Maar zekerheid daaromtrent zou ongetAvijfcld'meer tot een vertrouwensvolle stemming bijdragen, da u symptomatische .con' chi.sies. Feiten en cijfci-s zijn het.die we noodig hebben. Wellicht wordt er over i-enigen tijd meer bekend A-an de goede intenties voor de ontAvapeningseonferentie. y.oodat de aansporing A'an (S rund i en de 'onafhankelijk' daarvan opgestelde?? Neder-landsch-ZAA-itscrsch-cn-^'Hndinaafsche motie, om A-ast met een bt>AA'apen'mgS;A'acantie te beginnen. toch' nog vrucht zullen blijken te dragen. Of moet de economische catastrophe eersf i-en dusdanigen zondvloed-achtigen omvang nemen. dat men uit een puur allcrlaatst zelfbehoud ein delijk datgene doet wat men tien jaar eerder gedaan zou '.kunnen, hebben - ontAvapenen en aaneensluiten? M". KANN. TOCH PROTECTIE door Ir. A. Plate H KT ho«,ge woord is <-r uit. Wat uit departementale vertrekken naar buiten was gelekt, niaur nog het onzekere karakter van het officieus*' bericht droeg, is nu officieel AVerkelijkheid geworden. De milliocnrcdc kondigt een tarief van Hl"?a:in. A\'a;irdoor Nederland, /ij het dan als halfhloed nog wat bedeesd, in den kring der protectionistische .stut!*» zal Avorden binnen geleid. De vrijliandels|ii)litick. A\vlke ons land oiige\'ecr een eeuw liceft gevolgd en waaronder schier alle takken van bedrijt tot onbekenden opbloei konden komen, /al. indien de plannen der Kegeering wet Avorden. tot dr historie gaan beliooren. Want op den Weg der proti*<:tie is geen terugkeer mogelijk, tenzij heel misschien door middel van internationale regelingen op zeer uitgebreide schaal. AVaai-toe tot dusAvr elke poging faalde. Mij alle nieeningsv«*i>;chil toch ovi-r de handels politiek in ons land is nooit tegengesproken, dat teruiïkeer van protectie practisch niet mogelijk is. Ken te hoog opgevoerde directe belasting kan in n jaar worden \vrlaagd. Het resultaat beteckent <lan verlicht ing voor de heele burgerij. Maar een douane-tavief kan niet worden omlaag gediiAAd /.onder dat de tak van bedrijf, welke er van profi teerde, er nadeel van zal ondervinden. De A-erhooging van het -procents tarief op s bij de AVI-hooging in 1!'2J van h<-t tarief-('«lijn. is reeds vol doende gt-weest om industrieelen. die destijds scherp tegen de A'erhooging waven gekant, te doeix vei-klaren dat 7.ij nu de S eenmaal is inge voerd nooit /.ieh kunnen neerlegtren bij eenig Voorstel. oïu de S" , weer terug te brenueil op 5. Waar dit bij het tarief van S",. 7.00 is. zal men aan het tarief van in noa vaster /itten. Wij moeten dus aannemen, dr.t wij mét een Hi-proceiitstarief voorgoed zullen 7.ijn opgescheept. Daarmede wordt niet alleen ons economisch bestaan moeilijker gemaakt. maar tevens onze internationale positie. Met S zaten wij nog net op de grens. Tegenover het buitenland konden wij het etiket van vrijhandel nog voeren. Onze positie \\as er eeli Zeer bijzondere door. hetgeen telkenmale is gebleken. Dit zal in de toekomst anders worden. Voortaan zullen wij bij de groep prut eet ionisteii zij het dan A'oorloopig als halfslachtige proteo tionistcn worden ingedeeld, hetgeen bet eekent. ilat wij niet meer kunnen ar.nklagen en ons zelf tot voorbeeld stellen. Tegenover onze confraters van. Oslo verliezen wij gezaii. juist op een moment. waarop van ons initiatief behoort uit te gaan om de vijf landen. Welke in zaken van handelspolitiek n lijn trekken, tot dad<*n aan te sporen, waarvan vermindering van handelsbelemmeringen het gun stige gevolg 7011 kunnen zijn. De millioenennota is om dit alles een oiitgoocheling. De i'inancieele nood doet de Heget-ring 'een weg opgaan, welken r.ij /elf verderfelijk acht. /ij wét.' dat kras bezuinigen de eeniue uitkomst is. T-jch durft /.ij dit nk't in volle consequentie aan. Haar politieke poïiit ie /on daai'doot' gcwaatrd Worden. Kr is heroïsme noodig om tegen den stroom in te gaan. Jfet Kngelsehe volk heeft zooals herhaaldelijk in zijn geschiedenis 'op een gevaarlijk oogenblik de leiders aan liet roer gehad, die eigenbelang en populariteit, op zijde zetten om te doen wat naar hun oprechte overtuiging Aolstrekt gedaan moest worden. In Nederland zijn wij niet >,oover. Dit is teleurstellend, te meer omdat 'wij in den Minister van Kinanciën. a-m wiens vast beleid het zeker niet in de laatste plaats t!', danken is dat de invloed der crisis niet reeds nog sterker /ieh 'doet gevoelen op de financiën van het rijk. een overtuigd tegenstan der van protectie zagen. Maar los hiervan: de 11 millioen. welke 'Van de vérhooging van het invoerrecht verwacht worden, moet voor een rcgccring. welke tegenstander is van een hooger invoerrecht, op andere wijze zijn to vinden, hetzij door'- bezuiniging, hetzij door een tijdelijke vermeerdering van inkomsten door een . speciale belasting, (nu alleen voor benzine, voor gesteld) of door nieuwe opcenten. De noodsprong, mi gedaan om uit de ellende te kinnen il nor een tarief verhooging. Welke ons. zij het onder den naam van ..fiscale yerhoojjihg", in, protectionistische banen leidt, hetgeen dour alle economist!'» in het land als schadelijk wordt ge voeld, belooft weinig goeds Ris straks de moeilijk heden grooter worden. l -m?