ZO GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 SEPTEMBER 1931 No. 2834 No. 2834 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 SEPTEMBER 1931 MUZIEK EN DANS DUS, MEVROUW, DAT BLIJFT AFGESPROKEN, ZOOVEEL KOFFIE ALS U WILT, MAAR KOFFIE HAG Zij was zeer verrast toen de huisdokter haar zei, dat zij naar hartelust koffie kon gebruiken, echte lekkere koffie. Het leek haar te mooi om waar te zijn. Jaren terug moest zij ondervinden, dat de coffeïne haar gezondheid onder mijnde. Jaren geleden, toen het begon met slapeloosheid, toen zij zich eiken ochtend zoo moe, zoo mat voelde, toen ~->k haar omgeving vond, dat zij vreeselijk prikkelbaar en nerveus was geworden. Zij schrapte de koffie van de lijst harer dagelijksche genoegens en zocht naar een onschadelijk surrogaat, maar geen enkele dezer kunstproducten verschafte hoor het vroegere genot, het verrukkelijke aroma en den heerlijken smaak van echte koffie. Het eene was even onaangenaam om te drinken als het andere. En nu vertelde haar de dokter, dat zij weer koffie mocht drinken, echte koffie. ni. de uit de fijnste koffieboonen samengestelde en veredelde Koffie Hag." Duizenden menschen, die last hebben van de schadelijke werking der coffeïne, deden derelfde ondervinding op. Zij gebruiken thans Koffie Hag. Deze koffie houdt hen 's nachts niet wakker, hoeveel zij er ook van gebruiken, want Koffie Hag is vrij van coffeïne. 97 procent van het gehalte aan coffeïne is eruit verwijderd. Koffie Hag voldoet in elk opzicht aan de eischen, die door de Nederlandsche Warenwet aan de coffeïne-vrije koffie worden gesteld, ook wat betreft het gehalte aan aroma gevende stoffen. Bedenk wel, Koffie Hag is geen surrogaat, maar echte koffie. De fijnste plantag koffie, welke U ooit hebt geproefd, zacht, niet hard van smaak en van een ver rukkelijk aroma. De coffeïne is er op zoo'n ingenieuze wijze uit verwijderd, dat U niet het minste verschil zult proeven tusschen Koffie Hag en dezelfde koffiemelange met coffeïne. Als U denkt, dat er wel een verschil bestaat, dan is er een zeer eenvoudig middel, om U van het tegendeel te overtuigen. Wacht niet tot morgen, maar koop nog heden een pakje Koffie Hag. De prijs, slechts 80 cent, is welbesteed geld, want het gaat om Uw gezondheid en om het welzijn van Uw gezin. Laat morgen Koffie Hag serveeren, zonder de huisgenooten erop attent te maken, om zoodoende alle suggestie uit te schakelen. Doe het pok de volgende dagen. U zult dan een groote verrassing beleven. Niemand zal iets merken. Wel is 't mogelijk, dot de fijnproevers van het gezin zullen opmerken, dat de koffie nog nooit zoo lekker is geweest! Vertel hun dan later aan tafel, dat reeds gedurende een week Koffie Hag geserveerd wordt, en dan zal de juiste slotsom vanzelf volgen: Koffie Hag beteekent MEER GENOT EN BETERE GEZONDHEID! 't». O BOEKBESPREKING door A. E. v. d. Tol DE kunst-criticus" heeft wél tot taak zich voortdurend vragen te stellen en zich reken schap te geven, maar hij wordt toch óók telkens weer gedwongen dit vraagstellen en rekenschap-geven los te laten teneinde zich weer opnieuw geheel over te kunnen geven aan het nieuwe werk, waarvoor hij komt te staan.... En misschien is juist hij wel de beste criticus, die dit loslaten" van vorige formuleeringen en min of meer gefundeerde oordeelen het'moedigst en volledigst weet te bedrij ven I Hij kan zich steeds weer herstellen", en hierin heeft hij dikwijls een gelukkigen voor sprong op den zuiver theoretisch (wil men: zuiver wetenschappelijk) philosopheerende-over-kunst (wil men: over kunst-wetenschap). Hij kan zich n.l. steeds weer hérstellen aan het directe factum van het afzonderlijk schilderij zélf, dat een geheel eenig, in zichzelf besloten, leven heeft.... Hij kan hierdoor telkens weer opnieuw aangestoken worden tot nieuw, intensief leven, dat dan vervolgens weer neerslaat in karakteristieken, gedachten, gevoelens, oordeelen.... Die bestemt zijn om weer te worden losgelaten.... Enzoovoort..;. Dit behoeft geen flodderige Gefühls-duselei" te worden, geen drijven op stemmingen, geen willekeur zonder eenige ruggegraat of draad. Juist bij hen die het scherpst, het meest doordacht en doorvoeld karakteriseeren en oordeelen en tevens het moedigst en volledigst kunnen loslaten en zich restlos" kunnen overgeven, zal zich, V.KOSSEM OCeuTtVARinAS als het ware, door deze rhythmische geesteswerkzaamheid heen, vanuit de groeiende intuïtie vanzelf" een gang, een verband, gaan vertoonen dat door den critischen arbeid als een gouden draad komt heen te loopen.,.. Wie echter zulk een draad vooruit, verstandelijk, c.q. philosophisch, tracht te construeeren teneinde bij voorbaat vaste principes te hebben waarlangs hij, in zijn critiek, kan loopen, zal nooit in zijn arbeid een levende Richting openbaren, maar tenslotte slechts een doode formule. ' * * '.?''? * Ik sprak daar van een gelukkigen voorsprong, die de practische criticus kan hebbén boven den uitsluitend zuiver-philosopbeerende. De eerste ,,springt" inderdaad dikwijls naar dat waarheen de tweede moeizaam denkend óók komt.... Zoo bijv. naar de volgende waarheden: het kunstwerk is rein intensiv" (Jonas Cohn). Het kunstwerk is en moet zijn juist dat wat het is en zijn moet". Als cultuur-factum bestaat de kunst (dus) niet slechts als Aufgabe eener wetenschappelijke objectiveerings-methode, doch daarnaast, daarvan onafhankelijk en zelfstandig, als een eigen, in zich autonome objectiveering van het onmiddelijke." Kunst kan (daarom) nooit begrepen worden als toegepaste aesthetica. Dus kunst is geen kunst bloot hierom, omdat ze schoon is l" Ik ontleen deze uitspraken aan een interessante studie van drs. D. Bartling over Kunst en philosophie" in de Annalen der Critische Philosophie", 1931. (Uitg. van Gorcum en Comp. N.V. Assen). Deze critische philosooph" heeft men dankbaar te zijn, niet alleen omdat hij, zuiver onderscheidend en denkend, komt tot waarheden als de boven staande, waarheen dan de springende" criticus dikwijls ,.ineens'* komt maar daarnaast óók omdat hij m.i. de'problemen die in den sprong nogal eens.... oversprongen worden helder be licht en, voor een deel, tot oplossing brengt. Als voorbeeld daarvan zij het probleem der vervalschingen aangehaald, een probleem dat de criticus in vele gevallen liefst maar negeert, omdat hij den moed mist het tot den grond toe eerlijk te doordenken.... drs. Bartling dan gaat in dezen o.a. uit van de algemeen bekende feiten. dat de onechtheid van op naam van geniale. origineele schilders (als Millet en van Gogh bijv.) staande stukken, dikwijls slechts uitsluitend aan den dag treedt na een onderzoek met behulp van X-stralen, violette stralen en gepolariseerd licht (Cellevier)! Bewijzen dergelijke voorbeelden (hij noemt er ook nog soortgelijke op andere kunstgebieden) niet dat de individueele relatie van een kunstenaar tot zijn werk voor de kunst-waarde vanhet werk van secundair belang is? De originaliteit van het werk moet dus in het werk zelf liggen, onver schillig wie de maker was en alleen uit het werk begrepen worden,...." Hierin ligt m.i. voor ons, hedendaagsche critici, een goede les. De les namelijk dat het, in laatste instantie, ten eenemale verkeerd is de psychologie van den kunstenaar bij het beschouwen en oor deelen over een kunstwerk zoo nauw te betrekken als dit heden ten dage veelal gebruikelijk is t Zeker kan, ? en ook drs Bartling merkt dit pp het verstaan van thema of techniek vaak gebaat ?worden door begrip .van leven, omstandigheden en bedoelingen van den kunstenaar, maar in die laatste instantie vindt elk kunstwerk zijn recht' vaardiging slechts in hetgeen het beteekent ten op zichte van de specifieke idee van juist dat kun-stwerk ! Xt'iri'r-rrviii»; K*rmicro V\/AT do critici, als redactioneel » » aangestelde ministers der regeei-ende muzen van muziek en toolieelutpeelkunst ook over deze neger-revm mogen beweren, namens Terpsichore valt er niet veel goeds van te zeggen. Kr is sedert Joséfine een hausse in den negerdans, gelijk die er tijdelijk in den Kussischen, Zweedschenen Hpaanscheti dans geweest is. en het merkwaardig feit doet zich voor da} de populaire belangstelling tijdens zulk een hausse even goed alle Negerdans» Russische dans etc. van belang vindt, als alle petroleum, rubber en wat dies meer zij, wanneer daarop het tijdelijke zoeklicht valt. Men vergeet dat er tusschen een ontalentvol bleekgezieht en een talentvol bleekgeziclit, een neger-kunstenaar en een neger-dilletant precies evenveel verschil bestaat als tusschen een rijke en een fantasie goudmijn, petroleumbron etcaetera. Om kort te gaan: iedere danseres die in de zooveelste generatie eenig negerbloed in haar aderen heeft, heeft er ?daarom nog geen talent in, en als men Louis Douglas, Byron Jones en Italph 'Thompson de goede dansers van deze tweederangs-vertooning ,noemt. mag .men de danseressen wel beneden de gemiddelde kwaliteit van een girltroep noemen. Douglas vooral heeft dat speelsche en virtuose accent in de aloude ,,step and shuffle", dat de menschelijke voet tot een muziek instrument maakt; maar in dit geval ?toch tot een vrij eentonig instrument, namelijk een reproduceerend instru ment. Vergelijkt men een in techniek verwant danser als Escudero met deze negerdansers dan valt het op, dat zij meestal de muziek op virtuose wijze begeleiden of reproduceeren, terwijl ?de Spanjaard zijn eigen dansrythmen .schept, onafhankelijk van de muziek, ?of als meester daarover. Oneindig veel meer dan déze negerdansers is Escu?dero een bezield danser, waar zij slechts clowns en acrobaten blijven. Dat weegt des te meer waar vooral Douglas de step and shuffle" weet te gebruiken als een somtijds zeer fijn geschakeerd uitdrukkingsmiddel, min of meer dienend ter vervanging ran de menschelijke stem. Maar ver gelijk nu eens den zuiveren dans van ?een Escudero, waarbij niemand die vergelijking mét de stem in zal vallen, met déze half-muzikale, half danskunstige neger-variëteit, en herinner u daarnaast nog eens Joséfine en een ?onvervalschten negerdans, gelijk hij enkele jaren geleden door onze ger ?waardeerde commissarissen vah politie Tverd nagemeten op geoorloofde centi meters naakt en bekleed .... En ge ?ziet hier iets dat een heel aannemelijk variété-nummer zou kunnen wezen, Jiiaar met danskunst weinig heeft uit te staan, en dat met elk tafereel «entoniger wordt en beperkter blykt. Het is in zijn genre zeer zeker te waar?deeren ik spreek hier geen woord over de muzikale, vocale, en drama tische gaven dezer revue-négérs maar het wordt als genre toch zeker te zeer gewaardeerd. Het begint overigens de karakte ristiek van het ras meer en meer te verliezen, en internationale allures aan te nemen het onderscheid tusschen echt en valsch is al zoo gering -dat schmink en natuurlijke kleur elkaar hier bedriegelijk afwisselde, ?oftewel, dat men hier als rasecht, met uw permissie, ook eenige negerkunst genoot, die dichter bij de Spree dan bij de Niger geboren was. Maar wie maalt daarom!1' Levr het etiket en weg met den inhoud .... Joséfine was een oorspronkelijke danseres en dus zijn alle Joséf ine's het .... Je Joséfine, tu joséfines, il Joséfine, nous joséfimms, totdat er weer een ander werkwoord in de mode. komt .... J. W. F. WEU l'.M E t*« IK* XI NU Muziek 4»n I? EN ,,zwart" revue-operette-ge-'zelschap onder leiding van den neger Louis Douglas, ziedaar: een volle zaal in den Stadsschouwburg. De neger is nog steeds in de mode al is de charleston uit den dancing naar het variétéverhuisd zooals in de vorige eeuw de canean en al zien in ons land velen te zien vink na den zomer. De zwarte diva Marion ('ook zong niet '/.onder een zekere minder aangename schelheid, de groote J.ouis Douglas betoonde zich een lenig en ferm danser en de zwarte clowns gaven ons in hun soort geestigheden dien wat pijnlijken indruk, die men altijd krijgt van grappenmakers, die eigen lijk liever iets anders dan grappen makers wouen zijn (waarom is een negerclown eigenlijk altijd iets dat verdrietig stemt? Misschien omdat het zwart op zijn gezicht er niet meer af gaat?) en in een zwarten Amerikaanschen politie-agent kunnen wij ook niet goed gelooven (al zullen zij er natuurlijk wel zijn, denk ik). Dit alles was het ook niet, wat veel aan deze revue-operette ploizierig maakte. Dat deed het aardige mo tortje, dat zoowel in het orkest als op het tooneel onafgebroken bleef snorren, het aardige vlugge rythmemotortje, dat de heele boel zwevend de negerafgodsbeelden niet zoovele boetvaardige blanke hoofden meer voor zich buigen. Maar het negerlied, de spiritual! Het doet er niet toe of de vlag meestal n valsche lading dekt, de spiritual is vroom en verdient eerbiedige vereering. Spiritual is te genwoordig een woord, dat op geen programma met negers meer mag ont breken wil men zijn publiek bevre digen. ",'?.. De negers nu van de revue-operette Louisiana" waren wel. van een erg uiteenloopend soort -.?men zou ge zworen hebben van enkelen dat zij voor Zwarte Piet speelden dien avond, nadat wij ze 's morgens nog in een cafémet Hallo, Moos, hoe gaat het" hadden begroet en de negerinnen leken nogal verdund": zoo zijn er hield, alles snel en vlot deed verloopen, zonder die vervelende, storende minu ten, dat er niets is dan gesloten gordijnen en een verwoed geschuif en gestommel daarachter van verwisse lend tooneel, in een bondige prettige afwisseling van scones en vertoonin gen. Voor het motortje in het orkest zorgde een klein ensemble van een trompet, een trombone,'een piano, een viool, een guitaar en een allemachtig in geluid-imitatie bedreven slag werker met zijn potten- en, pannenkraam van trommen, pauken en tre molo-bekkens. En voor het motortje op het tooneel zorgden de pleizierig dansende en met'de armen over en weer gooiende, heel decente (want op den geheelen avond slechts n keer met haar buik schommelende) zwarte Douglas 'dancegirlS' En de voeten van Louis Douglas waren in dit rythme-concert nog de bezielendste ! Er was ook nog het vocale kwartet van z.g. jubileesingers, maar dat moet ik tot mijn spijt op de debetzijde van dezen avond schrijven: dat nemen we niet meer, zooals de term luidt. Dan liever maar vroolijk gejazzt op een vlotten stroom van onbeduidende jazz-melodieën, die allemaal op elkaar lijken en daarom niet van ons vragen nader beoordeeld te worden. Vergis ik mij als ik in mijn herinne ring een avond van een negerrevue bewaar, die eenige jaren geleden hier was en die me juister met den naam neger-t ooneel betiteld leek dan het variété-gedoe, dat ons Maandag avond als negervevue-operette werd aangeboden ? Mninxer Xtiulttheuter: Der van Johunn Strauss' operette ..Der Zigeuner baron" is minder beroeind den ,.Der Fledermous" en ook haar melodieën zijn minder prikkelend en geestig. maar zij heeft vele meesleepende onvervalscht -Straussiaensche momenten waarbij het hart weer recht Wiene-* riesch gaat slaan en alles licht als een veer wordt. Wellicht dwong de locale kleur Strauss wat te veel in de Hongaarsohe zigeuner-stijl te schrijven en zijn melodie miste daardoor een zekere ruigheid en warmbloedigheid, die wij uit Liszt's Hongaarsche r»p?podieën, kennen. Bovendien was de wijze, waarop sommige vertolkers van het Mainzer Stadttheater bij de opvoering van Woensdagavond ih den Stadsschouwburg zongen iets te zwaar, iets te Duitsch. zoodat dit niet mee werkte ean den totaal-indruk. Fritz Perron, die de Sandor Barinkay had te vertolken, zong zeker te heldentem r-achtig. te volumineus en was in den ensemble-zang niet steeds vast van stem. Daarentegen was de Zsupan van Larkens weer zeer goed, ook de vrouwenrollen waren goed bezet, Hanna Corina als het zigeuner meisje kreeg zelfs een verdiend extz%a applausje. Er was veel waarmee men tevreden kon wezen, met het koor.de ijverige leiding van Adolf Kienzel, met het decor, minder met het gemak, waarmee men bij de costumeering de eeuwen door elkaar gooide. Tenslotte was er genoeg aardig» en geslaagde, bovendien is een kennismaking met deze weinig gehoorde operette van Strauss ook veel waard en om dit alles moeten wij het Mainzer Stadt theater voor zyn opvoering erkentelyk wezenCONSTANT VAN WESSEM DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad vaar Nederland kost slechts f 2.70 per kwartaal (f 0.20 voor incassokosten) of fio.?per jaar bij vooruitbetaling