KUNST UIT LLAND EN ELGIE Belgische Tentoonstelling in hel Stedelijk Museum James Ensor (Brusselsche Tentoonstelling) Vluuiii-elie «MI u n il ere K u lts t in liet Stctlcli.jk te II i l il e rWanneer wij nu verder ttvergaan tot de overigen deroverleden schilders. dan is het ten eerste noodig met nadruk te herhalen, dut zoo goed als alle ?belangrijke schilders vr.n deze tentoonstelling \'hi«^msch zijn en Vlaamsche namen dragen. Deze ver/.r. mei ing is het onmiskenbaar bewijs. drt wat op den kiitr.logus Belgische kunst wordt genoemd eerder X'laamsche kunst kan en moet genoenui worden: dat het Vlaamsche ra* zich hier nngttwijf, ld de eerste tnmit in de plastische kunst en dat de o\ erige rassen in Belgit' oiitler n naam ver eend veel minder zijn dan de VlpminKen. Wij schrijven deze waarheid neer niet alle vastheid eeiler over tuiging aan vele feiten getoetst .... Wij prezen in ccii v t» o r a f ga a nd e be schouwing den schilder Joseph Stevens, wij moeten u eveneens zijn gansch verschillenden broeder AHml Steeën» loven. Met werk van Alfred Stevens is voor eerst het Work vjui een volledig uitdruk ker van .stoffen, van de materie, liet is het eerste, dat ons hier treft, ons die vanuit een periode hoofdza kelijk zijn. waar of het licht als souverein werd erkend, of de psychische uitdruk king als eerste gold. Deze Stevens heeft een oud-eeuwsche macht in zijn schilderwerk om de materie der dingen weer te geven. Hij is. daarenboven, ecu whililvr run liet nnnultiinc.en.zv\i\7.fia.n\' heid te meer. nergens is het mondaine ontaard in vluchtigheid, in een vluch tigheid dtr Weergave: de kostbaarheid tier vr'.uw is een. kostbaarheid te meer in hare omgeving, die kost baar is door meubelen en gedieiten. Kn toch wij zouden de/e Ste\eiis. niettegenstaande tillen eerbied voor den schooncn arbeid. «He zijn werken zijn. niet onder de wroroldschilders willen rangschikken, (iewoonlijk is in de kostbare mozaiek zijner Voorstellingen (wie schilderde beter lakki n en emnil?) noch als klein-samenstel, noch als psychische uitdrukking der voorgestelde per sonen zóó groot, dat hij tot de wae-? reldschilders mag worden gerekend. De materie gaat boven den geest. Meestentijds. Kelt enkele maal, dat herinner ik mij van zijn tentoonstelling te Brussel, naderde hij Vermeer van Delft: dat was Stevens' onaantast baar maximum. .Minder overtuigend dan de werken van Stevens in welk opzicht, ook is Agneessen's Dame in het blauw. Het is natuurlijk een res pectabel portret, evenals .Artan's Monding van de Schelde, een waterstuk, een werk van gelijken aard is (beter dan zijn ietwat weeke Mane schijn in Holland): zooals Kvenepoel's Spanjaard te Parijs een soort voorvoorstelling is. vroeger gaarne ge zocht, van een menseh Voluit tegen et n stadsgezicht, en waar het stadsge zicht achtergrond Averd en het portret van den man hoofdzaak.... Jocob Smits, dien wij hier hervinden, de Hollander, die in de Kempen zijn heil vond en zijn persoonlijkheid, is voor de meeste Hollanders niet ge makkelijk te waardeeren. Ik heb dftt meer gemerkt. Zijn onderwerp veroorzaakt de moeiten niet: wvl de voordracht van dat onderwerp, de picturale beschouwing daarvan. De meesten hebben bezwaien tégenover de verf. niet tegen de boeren in bun boerenhuizen, niet tegen het landVolk in zijn woning ;niet daartegen dat Smits tUn Christus zag gezeten tusschen deze ecnvoudigen; niet tegen de ver eenvoudigingen in den vorm van Smits, die bij Smits van plastistbeii aard zijn, van sculpturalen aard zou ik willen schrijven, als die van Josef Israëls vereenvoudigingen zijn dool' en in het stille rijke licht. De bezwa ren gaan daartegen niet: niet dat Smits- (r.ls later l'ermeke!) de figuren der nienschcn breeder zou maken 011 korter om ze zwaarder te verbinden met de Aarde. De bezwaren gaan. tegen de kleuren merkte ik (rose en geel b.v.) en tegen de manier van Cornelis de' Bie KRONIEK DOOR A. PLASSGHAERT *«L'O' J.--, ?<!?>? J* 4«u. T 4»k ,. ft f ?l k m, Hl Usirl H Joep Nicolas schilderen, die voor ons iets dicht gestopts heeft in de groot c deden, waarin door haar het schilderij dikwijls verdeeld is. De kleur heeft voor de meesten der Hollanders daarenboven geen sonoreii (vochtigen) klank in het kenmerkende werk, ofschoon zeker ? in het begin Smit's werk sterk Hollandsen-impressionistisch aandeed Misschien is ten slotte zijn gemoeds aard ons vreemd geworden. Al deze dingen vindt ge ook hier, maar de schilderijen 02 (Malvina, een vró'uwekop) en 03, vrouw niet zwarte kap, moeten, naar niij dunkt', toch ook,den onwilligen tegenover Smits' aard, een genot zijn. Tegenover Smits, die de volumina van de lichamen handhaafde, tegenover de beeldhouwer Rik schilder verzot op het schoonèlicht, dat de waereld vult en leeft overal tusschen, en is een vlaag, die soms zeer stil kan worden.... tot een schoone, nooit dichte, altijd open, dikwijls rijke kleur. Er is iets onbeameurda in het licht, is Wouters een & llïii Maus. era niet te Vergeten figuur in de XX enz. liet portret is in den staat van studie, ten minste voor Khnopff, gebleven. Het verschilt door een gulheid (Voor dezen schilder !) .van de geteekende vrouweportretten. Pefco vrouweportretten waren in hun starende eenzaamheid, maar in oen eenzaamheid, die niet zonder ziiinelijkheid was, beïnvloed door de Kngelsche praeraphaëlieten en gekunt zeggen dat de hartstochtelijker Toorop ze gekend heeft; een portret als van Miss Hall is daar een bewijs van. Xavicr Mellery is de man van het. innig stilstaan; de teekenaar van het ,.peinzend" interieur, waar de ..levenloozo" dingen begiftigd wer den met een leven, dat zeer stil toch bleef: ge zoudt zulke intérieurs ..sym bolische" kunnen noemen. Tegenover zóó oenen vinden wij in M en nier, den beeldhouwer der mijnwerkers en der bootwerkers, die den arbeid van zulken een gtijl gaf evenals soms aan den boerenarbeid. een tegenover gestelde. Bij de beeldhouwers zull-n wij zijn}' werk in deze afzonderlijk behandelen: hier in 't kort als schilder. Kn dan zien wij naast een werk. waarin hij nis schilder zijn persoon lijkheid sterk accentueert een aantal ..studies", waarin hij in alle vrijheid zijn impressies doet zien. en waar een wasch. hr.ngend te drogen op een ha<ag een goed voorbeeld is vr.n zulk vrij spel. evenals ge dat erkent in zijn Sneeuw, in zijii Xoutkaai te j{upelmonde. Koel. soms haast aca demisch en zonder spoor, gelukkig ! van zeker soort govoelerigheid w»is \'nn liijam'lbrfiihc. Als hij verrukt wj;.s. wees hij op zijn oogeii (ik herinner mij het gebaar nog!) Xeltlen heeft hij de oogeii der anderen meer verkwikt dan in de vooi-st< l'ingcn uit het /on logisch Station te ' Napels. Door de schilderwijs leken de voorstellingen op grof-, maar rijkgeborduurde levendige voor stellingen van visschen. Ik twijfel niet, dat hij door deze schil derijen toch beter zou zijn vertegenwoord igd, dan door het schil derij, kundig, vol fi guren van een ..lezing door Km. Verhaeren" en dat in mijn herin nering minder rood achtig was dan het nu is.... Eenige schilderijen blijven mij nog te noe men van de doode schilders. Dat zijn B< mlongor'sa-ose 1 erug naar de hoeve en 's morgens Ter Hulpe, Claus in wiens werk wij een zekere kracht erkennen, een bepaal de levendigheid, maar minder b l ij v e n tl e schoonheid: het.. Moe ras" van Dubois. Heyman'* Ja gers als landsehapsstemminp (een winterlandschap niet Jagers erin) Innig'* Jr.'s Bruiloft, om de typen en (?. Vogels Sneeuwstorm. een p.ls snel-geschilderdu impressie en. zijn Avondschemering. * * * Als geheel erkennen wij in deze verzameling vr.n 't werk der gestorven schilders een door velen in Holland nog te. weinig gekende en min ge waardeerde groep. Ons blijven nu nog te behandelen tl e levende schilders.. de beeldhouwers, war.rvan sommige tijdgen» ot en waren vtm d'al doode.. Alfred Stevens (Belgische Tentoonstelling) Tentoonstellingen Kunsthandel Keezer en Zoon. Amsterdam. Teekeningen van Charles Blr,nc. Tot 2S September. Art i et Amicitiae. Amsterdam. Na jaarstentoonstelling. Tot ' l pet ober. Br.arnsch Lyceum. Br.r.rn. Schilde rijen door L. f n K. Brailnwsky. Tot l Oetober. Stedelijk Museum. ? Amsterdam. Belgische Beeldende Kur.st vr.n <lc laatste honderd jaar. Tot l October. Pander en''Zoon, .'s-(«ruvonhage. Tentoonstelling ..Jlet Metalen Meu bel". Tot 3 October. -:.. 11 3 na Groiius-raam (fragment) 7?i"A- Wouters1 kleur. Dat is zeker in .. de kleurevlaag. die ook een vlaag van licht is, dat is hot schilderij, waar schilder's vrouw zit aan een vaart, die ge \an uit de kamer ziet, en waar schepun op varen. ITet gehcele schil derij is licht en \varmte. Dit is niet bereikt door sterk verschillende vlekken kleur naast malkaar te zetten; .het licht is gegeven als volumen, als zoodanig vullend. Xooit is het werk van .Wouters, dat ge hier zien kunt, zwaar. Het is ? dat niet in het schilderij, waar de vrouw bij de taf el'mét vruchten staat ? (én trionipheerend rood vindt ge hier !) , evenmin is het dat in het padde^stoelen-stilleven met zijn blauw, dat ^»ol verfijning daar is de hoofdkleur. Levendige verfijning dat is als schilder Wouters in zijn werk, en yeepannen luchtigheid,. .. Natuurlijk zijn er onder deze gestorvenen verder,van allerlei richting, van velerlei tijd, van menige geaardheid. Zóó is er Khnopff. . Hij is hier als de schilder^van Charks LrUlllaume Vogels (Brusselsche Tentoonstelling)